________________
૨૨૪ : મત્સ્ય-ગલાગલ નહોતાં. શીલ તે બંને સ્થાને એને અનિવાર્ય હતું, પણ અહીં એને અવમાન મળ્યું, જીવનની સ્વતંત્રતા લાધી. નિયમન તે અહીં પણ હતાં ને ત્યાં પણ હતાં. પણ ત્યાંનાં નિયમને લાદેલાં હાઈ એને પશુથી હીન બનાવતાં, આ નિયમને અછિક હેઈજીવનવિકાસમાં સાથ પુરાવતાં ઊછળતા કુદતા રૂપેરી ઝરણ જેવી વાસવદત્તા નાની ઉંમરે મોટી સમજ મેળવી શકી હતી.
આત્મિક મુક્તિ પથે માતા શિવાદેવીના ગયા પછી, વાસવદત્તાને જીવન ઊણું અધૂરું લાગ્યા કરતું. મૂર્તિમય રાગિણી જેવી એ હવે ઘણી વાર ઉદાસીનતાની મૂર્તિ બની જતી. નૃત્ય, ગીત ને વાદ્યની પંડિતા હમણું હમણાં એમાં નીરસ બની હતી. આજ સુધી જેને જીવન વિષે વિચાર નહેાતે આવ્યા એને હવે ડગલે ડગલે જીવનના જ વિચાર આવ્યા કરતા. સજીવ ઊર્મિકાવ્ય જેવી વાસવદત્તા વૈરાગ્યનું શુષ્ક કાવ્ય બનતી જતી હતી. આંબાડાળે ટહુકા કરતી કેલડી, શ્રાવણના અનરાધાર નીરમાં પાંખ ભીડીને બેઠેલી ભીંજાયેલી ચકલીની જેમ, કંઈક વ્યાકુળ મદશા ભગવતી હતી.
પ્રચંડ પરાક્રમી, અજબ ખાંડાના ખેલ ખેલનારે, અવનિના રાજ્યને આર્યાવર્તનું એક મહાન સામ્રાજ્ય બનાવનાર રાજા પ્રદ્યોત, જે પિતાની ક્રોધપ્રકૃત્તિને લીધે ચંડ પ્રદ્યોતનું ઉપનામ પામ્યું હતું, એ આ રૂપશીલા ને ગુણશીલા પુત્રી વાસવદત્તાને જે વાત્સલ્યધેલ બની જતે. અહીં એના અંતરના કઠેર દુર્ગમ પડ પાછળ છુપાયેલી
