________________
વત્સરાજ ને વનરાજ : ૨૧૯ નામ પણ “રાજા” પાડયું ને દરરોજ ભર બજારે માચા પર નાખી ઔષધ માટે વૈદ્યને ત્યાં લઈ જાય. પેલે રેજ બૂમ મારે કે “હું રાજા છું. મને આ લેકે પકડી જાય છે. કેઈ છોડાવે. પહેલાં તો લોકે ચમક્યા કે છે શું ? પણ પછી તેમને ખબર પડી કે આ તે ગાંડા “રાજા” નામને કાગડે છે. એટલે કોઈ તે તરફ ધ્યાન ન આપે.
હવે પેલા વેપારીઓ ત્રાગડે . પેલી મેના દ્વારા ખરેખર રાજા કાગડાને મળવા બોલાવ્યો. કાગડાભાઈ તે મેનાની મીઠી મીઠી વાતમાં લપટાઈ ગયા. ત્યાં તે હંમંત્રીના સેવકે એ એને અચાનક ઘેરી લીધે ને મુશ્કેટાટ બાંધીને ગામ વચ્ચેથી ખરે બપોરે ઉપાડ્યો. પેલે કાગડા બૂમ મારે : “અરે, હું તમારો રાજા, મને આ લેકે ઉપાડી જાય છે. કોઈ છોડાવો.” લોકો સમજ્યા કે આ તો રોજ જે ગાડે ઓષધાલયે જવા નીકળે છે તે જ હશે. ભરબજારે પેલા રાજા કાગડાને હંસ મંત્રી ઉપાડી ગયે” વત્સરાજ ઉદયન થેભ્યા. એમની વાતે સભામાં રસ ઉપજાવ્યું હતું. સભાજનેએ આગળની વાત જાણવાની ઉત્સુકતામાં કહ્યું: “પછી શું થયું ?”
પછી શું થાય? હંસ ઉદાર હતું. એણે કાગડાભાઈને કહ્યું : “જુઓ, આ તે કર્મભૂમિ છે. અહીં તે બાવળ વાવશે તે કાંટા મળશે, બકુલ વાવશે તે ફૂલ મળશે. કરશો તેવું પામશે. જાઓ, હું તમને મુકત કરું છું. હવે સુધરશો. બસ, વાત થઇ પૂરી. આંબે આવ્યા મર ને વાત કહીશું પર!”
પશુ-પક્ષીની તે માત્ર ઉપમા જ છે. કેઈ રાજ
