________________
૧૩૪૪ મત્સ્ય-ગલાગલ
અમે આજ ઉપવાસ કરીશું. પણ એથી જે ઉપવાસ ન કરતા હોય તેને ભૂખ્યા ન મારશે.”
“મહારાજ, બીજા તે સહુ આપને અનુસર્યા છે. વાત માત્ર રાજા પ્રદ્યોતની છે.” રાજના વડા રસોઈયાએ કહ્યું.
વારુ, વારુ એ ભેગી રાજાને ભૂખે ન મારશે. જે ઈચ્છા હોય તે પૂછીને બનાવે.”
પાઠશાળાનો વડે અધિકારી રાજા પ્રદ્યોતને પૂછવા ગયે. કોઈ દિવસ નહિ ને આજ થતી પૂછપરછના કારણ વિષે રાજાએ જિજ્ઞાસાથી પૂછયું. પાકશાળાના વડાએ બધી વાત વિગતથી કહી સંભળાવી. પ્રપંચમાં રાચી રહેલા પ્રદ્યોતે મનમાં વિચાર્યું કે રખેને ખોરાકમાં ઝેર આપવાની આ નવી રીત હાય, માટે મારે પણ આજે ઉપવાસ કરવું હિતાવહ છે.
એણે કહ્યું : “અરે, હું પણ ભગવાન મહાવીરના ધર્મને અનુયાયી છું. મારી તે આ દુર્દશામાં મત જ મુંઝાઈ ગઈ છે. એટલું યાદ પણ ન રહ્યું! જા, તારા રાજાને કહેજે કે મારે પણ ઉપવાસ છે.”
પાકશાળાના વડાએ અથથી તે ઈતિ સુધી બધી વાત વિસ્તારીને કહી. રાજા ઉદયન એકદમ વિચારમાં પડ્યો :
અરે, આ પ્રોત તે મારા સહધમી થયે. આજ તે મારે સાંવત્સરિક ક્ષમાપના કરવાની. પ્રેમીની સાથે ક્ષમાપનાની શી કસોટી ! ખરી તે વેરી સાથેની ક્ષમાપના શોભે! એને ખમાવું નહિ તે મારી પર્વ–આરાધના કેમ પરિપૂર્ણ થાય !” રાજા ઉદયને એકદમ મંત્રીઓને બોલાવ્યા, ને વિચારણા કરવા માંડી:
