________________
મસ્ય પંદરમું
વત્સરાજ ઉદયન વિપત્તિનાં ભર્યા વાદળ વત્સદેશ પરથી વગર વરસ્યાં ચાલ્યાં ગયાં. મંત્રીરાજ યુગધરની યુક્તિ-પ્રયુક્તિઓએ તત્કાલ માટે પરાજયની કાલિમામાંથી કોશાબીને બચાવી લીધું. જીવતો નર ભદ્રા પામે, એ વિચારે એક વાર તો ખરેખર સહુ વિજયના જે આનંદ અનુભવી રહ્યાં.
પણ જેને શિરે આવતી કાલનું ઉત્તરદાયિત્વ છે : એ પૂરેપૂરાં જાગ્રત હતાં. મંત્રી રાજ યુગધર સૈન્ય વ્યવસ્થામાં પડયા હતા. પિતાને વૃદ્ધાવસ્થા ઘેરતી આવતી હતી, એટલે કદાચ કેઈ કામ પિતાનાથી અધૂરું રહી જાય તો એને પૂરું કરવા તેમના યુવાન પુત્ર ગંધરાયણને તૈયાર કરી રહ્યા હતા. શસ્ત્ર અને શાસ્ત્ર, રાજમંત્ર ને રાજશાસન બધાથી એને પરિચિત કરી રહ્યા હતા.
વિધવા રાણી મૃગાવતી સતી સીતાની બીજી આવૃત્તિ બન્યાં હતાં. પોતાના પ્રિય પતિને શોક વિચારીને–પોતાના બાળા રાજા પર બધું ધ્યાન કેન્દ્રિત કર્યું હતું. એને શસ્ત્ર શાસ્ત્ર, અશ્વ, ગજ, સંધિ, વિગ્રહ, હેપીભાવ વગેરે અનેક
