________________
૧૫૬ : મય-ગલાગલ
“ફરશે. રાણજી, જરા રાજરમતને અનુસરો. બળથી એક જણને હરાવી શકાય-બુદ્ધિથી હજારોને હંફાવી શકાય. યુક્તિથી કામ લે. કાલે સહુ સારાં વાનાં થશે.”
રાજરમતમાં હું શું જાણું?”
“બધું જાણી શકે છે. અમે છીએ ને! મંત્રીઓ પછી શું કામના ! રાણજી, મારું કહ્યું કરે. તમે પ્રેમભર્યાં વચનથી રાજા પ્રદ્યોતને કહેવરાવે, કે રાજાજી ગુજરી ગયા છે. કુમાર ઉદયન નાનો છે. કોટકાંગરા જર્જરિત થયા છે. બધું ઠીક કરી લેવા દે, રાજા ! પછી હું તારી પાસે ચાલી આવીશ.”
મંત્રીરાજ, તમે આ શું કહે છે? મારે મેં આ વચન ! અરે, જીવતાં એનું મેં જોવામાં પણ હું પાપ માનું છું.”
તે હું કબૂલ કરું છું, સતી મા ! પણ રાજનીતિ કહે છે કે બળવાનને અનુસરવું. આટલે કપટયુક્ત વ્યવહાર વત્સદેશને બચાવશે, કુમાર ઉદયનને રક્ષશે ને વત્સદેશનું સત્યાનાશ થંભાવશે. વધુ સારા માટે થોડું ખોટું કરવામાં કઈ દેષ નથી, સતી મા !”
મંત્રીરાજે ગંભીર રીતે પરિસ્થિતિ સમજાવીને વિશેષમાં કહ્યું: “અંતર કપાતું હોય ને અમીના ઓડકાર ખાઈએ ત્યારે કોટી કહેવાય. મનને જરાય રુચતું ન હોય, પણ કઈ મહાક માટે એ ચતું કરીએ એમાં જ ખરી અગ્નિપરીક્ષા. દુઃખ આવે મૃત્યુ વાંછનારા અને સુખ આવે જીવિત ચાહનારા કાયરને તે ક્યાં તો છે?”
મંત્રીરાજે તરત જ લહિયાને આમંચ ને એક લેખ તૈયાર કરાવવા માંડે. એમાં લખ્યું:
