________________
મહાચમી – ૬
સ્વાર્થ માટે ખડા કરેલા. બેલા, જય હૈા મહાયેાગી જ્ઞાતપુત્ર મહાવીરના! અરે, ચાલે! અન્ત લેનાર ને અન્ન દેનાર બન્નેનાં દર્શન કરીએ.” માનવી ટાળાબંધ એકઠું થઈ રહ્યું હતું.
ભારે રૂડા નેગ જામ્યા હતા. પેલી દાસી ચઢના એ હાથ જોડીને ખડી હતી. જે પગના અંધ ધનાવહ શેઠથી તૂટ્યા નહાતા અને જેને માટે શેઠ લુહારને તેડવા ગયા હતા, તે આપોઆપ તૂટી ગયા હતા. દાસત્યની તૂટેલી સાંકળા જાણે મનુષ્યત્વનાં ખંડેર સમી સહુને મૂંગા મધપાઠ આપી રહી હતી.
“ દાસત્વના હિમાયતીઓ ! સહુ ચેતતા રહે. આજે તમે એકને દાસ બનાવશે, કાલે બીજો તમને મનાવશે. અહીં તા કરશે તેવું પામશે. સહુના વારા પછી વારો છે. સમય કે શક્તિના ગેરલાભ ન ઉઠાવશે; સારી કે ખાટી ઊભી કરેલી પરપરા આખરે તમારે જ ભાગવવી પડશે. ” ચંદનાના મુખ પર દિવ્ય તેજ ઝળહળી રહ્યું હતું. આજ એ ક્ષુદ્ર ગુલામડી નહાતી રહી; કૌશાંખીના દરેક મનુષ્ય કરતાં મહાન ઠરી હતી. દાસ પશુ મહાન છે, મનુષ્યત્વના સર્વ હક્કે એને છે; એની આજે આડકતરી પણ સ્પષ્ટ જાહેરાત થઈ ચૂકી હતી.
46
ચક્રના એ હાથની અંજલિ રચી કહી રહી હતી: પ્રભુ, મુજ જતમદુ:ખિયારીને આજ આપ જનમસાથી મળ્યા. આખા મીંચાય છે. જલવાદળી વરસે છે. અરે, મારા સૂના અંતરમાં આવીને કૈાઈ વસ્યુંછે, પ્રભુ ! મારું જીવન જ રુદનમય હતું. રાઈ રાઈને મારાં અશ્રુ થીજી ગયાં હતાં.
