Book Title: Sramana 1998 04
Author(s): Shivprasad
Publisher: Parshvanath Vidhyashram Varanasi
Catalog link: https://jainqq.org/explore/525034/1
JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ zramaNa SRAMANA Quarterly Research Journal of Jain Studies) AIM TukravamAyaNa Vol. 49 No. 4-9 APRIL - SEPTEMBER 1998 damAmI cAmaNi hiTayAmA mahAzA rahaian pArzvanAtha vidyApITha, vArANasI PARSVANATHA VIDYAPITHA, VARANASI khu bhagavaM www.jajnelibrary.org
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ zramaNa zramaNa.. - pArzvanAtha vidyApITha kI traimAsika zodha-patrikA aMka 4-9 __ apraila- sitambara 1998 pradhAna sampAdaka prophesara sAgaramala jaina sampAdaka DaoN0 zivaprasAda prakAzanArtha lekha-sAmagrI, samAcAra, vijJApana evaM sadasyatA Adi ke lie samparka kareM sampAdaka zramaNa pArzvanAtha vidyApITha AI0 TI0 AI mArga, karauMdI po0 A0 - bI0 eca0 yU0 vArANasI 22 1005 ( u0 pra0) dUrabhASa : 316521, 318046 phaiksa : 0542- 318046 . vArSika sadasyatA zulka saMsthAoM ke lie ru0 150.00 vyaktiyoM ke lie : ru0 100.00 isa aMka kA mUlya : ru0 100.00 AjIvana sadasyatA zulka saMsthAoM ke lie :ru0 1000.00 vyaktiyoM ke lie : ru0 500.00 nATa : sadasyatA zulka kA caika yA DrAphTa pArzvanAtha vidyApITha ke nAma se hI bhejeN|
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ zramaNa zramaNa atIta ke jharokhe me saMkalanakartA DaoN0 zivaprasAda DaoN0 vijaya kumAra jaina DaoN0 sudhA jaina DaoN0 asIma kumAra mizra prastuta aGka meM 1. zramaNa : varSAnusAra lekha sUcI 2. zramaNa : lekhakAnusAra lekha sUcI 3. vidyApITha ke prAMgaNa meM 4. jaina jagata 5. sAhitya satkAra pRSTha 1-160 161-348 1-4 5-8 8-14
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ -- - - - zramaNa - -- varSAnusAra lekha sUcI -- -
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ .hy I0 san mr 249 1 1 mr 1949 1949 / / mr or or or or pRSTha 19-21 22-27 28-30 33-34 37-40 9-11 13-15 mr 1949 1949 1949 1949 x zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka bhikSu jagadIza kAzyapa pRthvIrAja jaina zrI kRSNacandrAcArya paM0 dalasukha mAlavaNiyA muni kAMtisAgara paM0 kailAza candra zAstrI paM0 sukhalAla jI AcArya vinobAbhAve pRthvIrAja jaina kAkA kAlelakara lAlajI rAma zukla paM0 dalasukha mAlavaNiyA AcArya vinobA bhAve pRthvIrAja jaina mohanalAla mehatA A0 candrazekhara zAstrI munizrI vidyAvijaya jI lekha loka kalyANa ke lie zramaNa saMskRti sAmyavAda aura zramaNavicAradhArA sabase pahalA pATha pArzvanAtha vidyAzrama-eka sAMskRtika anuSThAna magadha meM dIpamAlikA yuddha aura zramaNa zAstra aura zastra ahiMsA aura zastrabala sAmpradAyika kadAgraha tarka aura bhAvanA ahiMsA kA vyApaka artha dharma kA punaruddhAra aura saMskRti kA navanirmANa prema kA abhyAsa mAnava jIvana kA AdhAra samyakatva kI kasauTI prAcIna bhArata meM saMskRtiyoM kA saMgharSa sevA kA artha 1949 24-26 x x or or or or or or or or mr lh lh lh bh lh lh sh lh lh sh sh sh 1949 1949 1949 1950 1950 1950 1950 1950 1950 27-30 31-32 33-36 9-13 22-23 25-27 28-29 33-34 35-38
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 lekha bhikSusaMgha aura samAja sevA sevaka sAranAtha - kAzI kI tapobhUmi zramaNa aura brAhmaNa jainadharma kI dena sevAgrAma kuTIra kA saMdeza zramaNasaMskRti aura nayA saMvidhAna dakSiNa hindustAna aura jainadharma hamArA Aja kA jIvana mahAvIra aura jAtibheda bhagavAn buniyAdI sudhAra caritra ke mApadaMDa strI zikSA ahiMsA kI sAdhanA mRtyuJjaya bauddhadharma saMskRti kA prazna zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka bhikSu jagadIza kAzyapa pro0 indra pro0 candrikA siMha upAsaka pro0 indra pI0 esa0 kumArasvAmI rAjA DaoN0 rAjendra prasAda pRthvIrAja jaina paM0 dalasukha mAlavaNiyA zrI ratanasAgara jaina pRthvIrAja jaina umAzaMkara tripAThI zrI indra 50 kAMtA jaina ku0 kAkA kAlelakara mohanalAla mehatA paM0 dalasukha mAlavaNiyA pro0 vimaladAsa jaina varSa 1 1 1 1 1 1 1 aMka 4 4 4 4 4 4 6 6 7 7 1 7 I0 san 1950 1950 1950 1950 1950 1950 1950 1950 1950 1950 1950 1950 1950 1950 1950 1950 1950 pRSTha 13-16 17-23 25-28 29-32 33-35 36-38 9-15 17-19 27-30 11-16 17-20 21-22 23-26 11-13 14-18 19-22 . 23-27
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha aMka For x x x x x I0 san 1950 1950 1950 1950 1950 1950 1950 1950 1950 x zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrImatI yamunAdevI pAThaka zrI dhIraja lAla TokarazI zAha / paM0 sukhalAla jI saMghavI zrI gulAba candra caudharI ratana pahAr3I pRthvIrAja jaina paM0 phUlacandra jI siddhAntazAstrI zrI agaracanda nAhaTA paM0 kailAza candra jI zrI candrikA siMha jI pro0 mahendra kumAra jI nyAyAcArya 1 paM0 sukhalAla saMghavI zrI avadha kizora nArAyaNa zrI gulAba candra caudharI 1 paM0 dalasukha mAlavaNiyA 1 pro0 lAlajI rAma zukla 1 paM0 sukhalAla jI 1 pArivArika jIvana sukhI kaise ho? IryApatha-pratikramaNa jainasAdhanA AryoM se pahale kI saMskRti vyakti aura samAja hajaratamuhammada aura islAma saMskRti kA artha jaina AgamoM kA mahattva aura apanA kartavya eka samasyA sAranAtha ke bhagnAvazeSa saMskRti kA AdhAra-vyakti svAtaMtrya vikAsa kA mukhyasAdhana (kramaza:) jainamUrtikalA AcArya vidyAnanda cAturmAsa vicAroM para niyantraNa ke upAya vikAsa kA mukhya sAdhana 'la 9 9 vvvv var or or or 22 23 x pRSTha / 29-33 34-36 9-11 13-19 20-24 25-31 33-34 9-14 21-25 26-31 33-36 13-18 19-21 24-27 28-30 31-35 11-13 x 1950 x x x x x 1950 1950 1950 1950 1950 1950 1950 x 10 10 10 11. x
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha aMka 11 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka paM0 dalasukha mAlavaNiyA agaracanda nAhaTA vimaladAsa jaina zrA gulAbacandra cAdharA zrI hajArImala jI bAMThiyA mahAsatI ujjavala kumArI zrI devendra kumAra zrI kRSNacandrAcArya muni zrI raMgavijaya jI rAmasvarUpa jaina paM0 dalasukha mAlavaNiyA zrI gulAbacandra caudharI zrI indra zrI devendra kumAra zrI jeThamala botharA pRthvIrAja jaina gulAbacandra caudharI mohanalAla mehatA jaina aura hindU paiMtAlIsa aura battIsa sUtroM kI mAnyatA para vicAra paryuSaNaparva saMskRti-eka vizleSaNa vairAgya ke patha para sAmAyika kI sArthakatA bhAratIya samAja kA AdhyAtmika darzana jainatva kI kasauTI sadAcAra hI jIvana ho paMjAba meM strI zikSA nyAya sampanna vibhava zramaNa saMskRti kA kendra-vipulAcala aura usakA par3osa prAyazcitta zrI tAraNa svAmI iMsAniyata ke uttaradAyitvapUrNa usUla AcArya kAlaka aura 'haMsamayUra' nArI ke atIta kI jhAMkI-satIprathA saundarya kA manovaijJAnika vizleSaNa . Bor or or or or or or or x rrrrrrrror AMR.AMAR - ~ ~ ~ ~ ~ rar I0 san 1950 1950 1950 1950 1950 1950 1950 1950 1950 1950 1950 1950 1950 1950 1950 1950 1950 1950 pRSTha 16-17 24-29 31-40 13-16 17-25 26 27-29 31-32 35-37 38-40 9-12 15-22 23-28 29-32 33-38 39-40 11-18 25-28
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha talAka vijaya Atmahita banAma parahita nArI aura tyAgamArga saMnyAsa kA AdhAra-antarmukhI pravRtti atIta, dharma aura sAdhu saMsthA samyagjJAna aura mithyAjJAna bIsavIM sadI kA prathamArdha: rASTrIya va antarrASTrIya palAyanavAda jaMgama Agama saMzodhana maMdira nepAla kA zAhavaMza aura unake pUrvaja parigraha mImAMsA jainatva yA jaina cetanA laMdana meM katipaya aprApya jaina grantha bhagavAn mahAvIra kA janma aura nirvANabhUmi mahAvIra kA vyaktittva jainadharma aura varNa vyavasthA yugapuruSa bhagavAn mahAvIra zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrI pRthvIrAja jaina ku0 satyavatI jaina paM0 dalasukha mAlavaNiyA pRthvIrAja jaina mohanalAla mehatA baraTrenDa rasala pro0 indra zrI gulAbacandra caudharI zrI cunnIlAla vardhamAna zAha paM0 dalasukha mAlavaNiyA muni kanaka vijaya zrI raghuvIrazaraNa divAkara pro0 vimaladAsa jaina zrI agaracanda nAhaTA zrI caudharI gulAbacanda zrI harajasarAya jaina varSa 2 paM0 phUlacandra jI siddhAntazAstrI 2 zrI pRthvIrAja jaina 4 aMka D l llh llh 4 4 4 4 4 6 6 I0 san 1950 1950 1951 1951 1951 1951 1951 1951 1951 1951 1951 1951 1951 1951 1951 1951 1951 1951 pRSTha 29-34 35-38 9-11 14-20 23-26 31-34 11-14 17-24 25-27 28-32 34-38 9-14 21-26 27-29 9-12 13-15 15-23 24-27
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha maMdiroM ke jhagar3e aura jaina samAja bhagavAn mahAvIra kA Adarza aura hama aparigrahavAda (kramazaH ) banArasa se jainoM kA sambandha jaina dharma aura varNa vyavasthA do premiyoM kI yaha dIkSA khoja sambandhI kucha anubhava aura samasyAyeM zIlavratagrahaNa AcArya hemacandra svAmI kezavAnanda Apa samyagdRSTi haiM yA mithyAdRSTi dharma ke sthAna para saMskRti nArI kI pratiSThA bhaktimArga kA siMhAvalokana somanAtha gItA saMjJaka jaina racanAeM yaha dharma prANa deza hai jIvita sAhitya kI vANI zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka RSabhadAsa rAMkA zrImatI kAMtA jaina zrI raghuvIrazaraNa divAkara paM0 dalasukha mAlavaNiyA paM0 phUlacandra siddhAnta zAstrI mohanalAla mehatA DaoN0 dhIrendra varmA zrI raghuvIrazaraNa divAkara zrI gulAbacandra caudharI svAmI satyasvarUpa jI pro0 indra kAkA kAlelakara zrI kizorI lAla mazarUvAlA paM0 dalasukha mAlavaNiyA zrI kizorI lAla mazarUvAlA zrI agaracanda nAhaTA zrI raghuvIrazaraNa divAkara zrI vijaya muni varSa 2 aMka 6 1) 7 7 7 8 8 8 8 8 8 9 9 I0 san 1951 1951 1951 1951 1951 1951 1951 1951 1951 1951 1951 1951 1951 1951 1951 1951 1951 1951 pRSTha 28-32 33-36 9-14 15-18 20-26 27-29 9-12 12-13 16-24 26-31 32-36 36 4-8 9-15 18-23 25-27 28-30 36-37
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ 7 lekha __ varSa aMka 9 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka kyA dhana-sampatti Adi karma ke phala haiM paM0 phUlacandra siddhAntazAstrI 2 aparigrahavAda (kramaza:) zrI raghuvIrazaraNa agravAla zrI jainendra gurukula, paMcakUlA pro0 indra 2 sapheda dhotI pro0 mahendra kumAra nyAyAcArya - itihAsa kI punarAvRtti : eka bhrAmaka dhAraNA zrI gulAbacandra caudharI zAka vicAra zrI atrideva gapta vidyAlaMkAra 2 Atma zodhana kA mahAna parva-paryuSaNa agaracanda nAhaTA 2 zuddha vyavahAra kA Andolana zrI kizorI lAla mazarUvAlA 2 sabase bar3A prazna- maiM kauna hU~? muni zrI rAmakRSNa jI mahArAja 2 dharma kA bIja aura usakA vikAsa paM0 sukhalAla jI saMghavI 2 " jaina mandira aura harijana pro0 mahendra kumAra jaina nyAyAcArya 2 vivAha aura kanyA kA adhikAra suzrI premakumArI divAkara zatAvadhAnI ratnacandra pustakAlaya mohanalAla mehatA 2 lakhanaU abhibhASaNa paM0 sukhalAla jI saMghavI muni zrI puNya vijaya jI ke jaisalamera bhaNDAra ke uddhAra kArya kI rUparekhA paM0 sukhalAla jI 3 akhila bhAratIya prAcyavidyA mahAsammelana zrI gulAbacandra caudharI 3 sAdhu samAja aura nivRtti paM0 dalasukha mAlavaNiyA bh bh bh bh bh bh bh #2222222222 ~ ~ ~ r I0 san 1951 1951 1951 1951 1951 1951 1951 1951 1951 1951 1951 1951 1951 1951 1951 1951 1951 pRSTha / 38-39 12-14 15-20 21-24 31-32 33-36 7-13 14-18 19-23 9-14 18-24 25-30 31-36 3-28 28-37 38-44 9-12 sh lh 1 1 lh sh lh sh
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ w nh sh sh sh sh sh lh sh zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrI umAzaMkara tripAThI zrI raghuvIrazaraNa divAkara hukumacanda siMghaI suzrI premakumArI divAkara pro0 devendra kumAra jaina suzrI hIrAkumArI pro0 padmanAbha jainI paM0 mahendra kumAra nyAyAcArya pro0 vimaladAsa jaina zrI mohana lAla mehatA paM0 dalasukha mAlavaNiyA aMka 2 2 2 2 2 3 lekha zikSA ke sAdhana aparigrahavAda (kramaza:) pratijJA nArIjAgaraNa " itihAsa kI punarAvRtti-yathArthadarzana jaina darzana svAmI samantabhadra jI zAstra kI maryAdA tarka kA kSetra dharma kI utpatti aura usakA artha vidyAmUrti paM0 sukhalAla jI kevalajJAna sambandhI kucha bAteM zaitAna aparigrahavAda (kramaza:) zraddhA kA kSetra hamAre samAja kI bhAvI pIr3hI mahAbhiniSkramaNa I0 san 1951 1951 1951 1951 1951 1952 1952 1952 1952 1952 1952 1952 1952 1952 1952 1952 1952 pRSTha 13-17 18-20 21-25 26-31 34-36 9-15 17-23 25-29 31-36 9-14 15-18 19-22 23-33 34-36 9-12 16-18 19-22 lh 4 khalIla jibrAna zrI raghuvIrazaraNa divAkara paM0 dalasukha mAlavaNiyA udaya jaina rasika trivedI sh sh lh sh sh sh sh sh
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ w aMka 5 5 pRSTha 24-32 kh 33-37 kh 3 6 kh b khy khy khy sh lh sh lh sh lh sh sh sh lh sh | lekha kalakattA vizvavidyAlaya meM saMskRta kA ucca zikSaNa kisakI jaya tapa ke pratIka mahAvIra bhagavAn mahAvIra-unake jIvana kI vividha bhUmikAyeM hamAre jAgaraNa kA zIrSAsana maMgalayamaya mahAvIra kalakattA vizvavidyAlaya meM saMskRta kA ucca zikSaNa ruDhicchedaka mahAvIra muniyoM kA Adarza tyAga jaina sAhitya nirmANa kI navIna yojanA pArzvanAtha vidyAzrama aparigrahavAda (kramaza:) AtmA kI mahimA yaha manamAnI kabataka jainasamAja aura vaizAlI sammelana-saMsmaraNa sAdhusamAja kI pratiSThA jJAna sApekSa hai zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka ma0 ma0 vidhuzekhara bhaTTAcArya pro0 indracandra zAstrI DaoN0 vAsudevazaraNa agravAla paM0 sukhalAla saMghavI muni sureza candra pro0 mahendra kumAra nyAyAcArya ma0 ma0 vidhuzekhara bhaTTAcArya paM0 becaradAsa dozI muni zrI AIdAna jI mahArAja DaoN. vAsudevazaraNa agravAla pro0 vimaladAsa jaina zrI raghuvIrazaraNa divAkara zrI jayabhagavAna jI eDavokeTa zrI zaileza paM0 pannAlAla dharmAlaMkAra muni zrI suzIla kumAra jI paM0 kRSNacandrAcArya pro0 vimaladAsa jaina 7-8 I0 san 1952 1952 / / 1952 1952 1952 1952 1952 1952 1952 1952 1952 1952 1952 1952 1952 1952 1952 1952 7-8 7-8 9-16 17-22 23-24 27-31 32-37 7-8 9-12 13-23 25-29 30 31-33 36-38 39-60 61-63 5-11 7-8 7-8 7-8 7-8 lh sh lh lh th lh sh 7-8 7-8
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ w aMka 9 3 h I0 san 1952 1952 1952 1952 1952 1952 h 3 10 h h h 1952 h h zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka muni zrI jayantIlAla jI zrI mahendra 'rAjA' pro0 dalasukha mAlavaNiyA zrI agaracanda nAhaTA zrI jayabhikkhu zrI amaracanda paM0 sukhalAla jI saMghavI mohanalAla mehatA zrI jayabhikkhu pro0 pRthvIrAja jaina zrI agaracanda nAhaTA muni zrI suzIla kumAra zAstrI pro0 devendra kumAra jaina zrI mAIdayAla jaina zrI jaya bhikkhu TaoNlsaTAya suzrI mohinI zarmA DaoN0 santoSa kumAra 'candra' lekha jJAna kI khoja meM saMsAra kA itihAsa tIna zabdoM meM kyA maiM jaina hU~ ? osavaMza-sthApanA ke samaya saMbandhI mahattvapUrNa ullekha kavi kI huMkAra ujjayinI svarUpa aura pararUpa jaina paramparA mRgatRSNA naitika utthAna aura zikSaNa saMsthAe~ pallIvAlagacchIya zAMtisUri kA samaya evaM pratiSThA bujhatI huI cinagAriyA~ samanvaya yA saphAI jaina sAdhu aura harijana parinirvANa dharma kA tattva bhAratIya tyauhAra nArI jIvana kA Adarza : : : : : : : : : : : : : : pRSTha 17-21 22-24 9-12 15-18 19-26 27-33 5-10 13-17 19-26 27-30 31-33 35-37 7-10 14-16 17-21 22-26 27-30 31-34 h 3 h h 1952 1952 1952 1952 1952 1952 1952 / / 1952 1952 1952 1952 h 3 3 3 3 3 12 12 12 12 12
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha dharma karate pApa to hotA hI hai ! syAdvAda kI sarvapriyatA gAMdhI jI kI dRSTi meM ahiMsA kA artha maiM svayaM maMjila abhI dUra hai kyA yahI zikSA hai| aparigrahavAda (kramaza:) svapna : eka manovaijJAnika vizleSaNa pitR hatyA kA puNya mahAvIra kI janmabhUmi bhagavAn asaMyata jIva kA jInA cAhanA rAga aparigrahavAda (kramaza:) pitR hatyA kA puNya jIvana-nirmANa bhAratIya cikitsA zAstra baMdhana se alaMkAra Alocaka zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrI pravAhI zrI candrazaMkara zukla narendra gupta zrI jaya bhikkhu muni surezacandra zAstrI rAjArAma jaina zrI raghuvIrazaraNa divAkara zrI mohanalAla mehatA jaya bhikkhu bhagavAnadAsa kesarI pro0 dalasukha mAlavaNiyA zrI raghuvIrazaraNa divAkara zrI jaya bhikkhu svAmI samantabhadra jI atrideva vidyAlaMkAra suzrI mohanI zarmA zrI vijayamuni varSa 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 aMka 12 1 1 m 4 m 4 I0 san 1952 1952 1952 1952 1952 1952 1952 1952 1952 1952 1953 1953 1953 1953 1993 1953 1953 11 pRSTha 35-37 3-8 11-12 13-21 24-26 30-32 3-8 11-15 16-23 28-35 3-6 8-12 13-21 22-26 29-34 3-5 6-7
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ pRSTha >> >> >> 8-10 11-15 21-22 23-25 29-32 >> >> zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha lekhaka krodha Adi vRttiyoM para vijaya kaise araviMda aparigrahavAda zrI raghuvIrazaraNa divAkara sAdhvI samAja se muni zrI AIdAnajI 'nirmala' Arogya paM0 sundaralAla jaina vaidyaratna kAza ! maiM adhyApikA hotI ! suzrI zarabatI jaina mahAmAnava kI mAnasika bhUmikA pro0 rAjabalI pANDeya saMnyAsa mArga aura mahAvIra paM0 dalasukha mAlavaNiyA jaina zikSaNa saMsthAoM meM dhArmika zikSA zrI dhanadeva kumAra daure ke saMsmaraNa zrI harajasarAya jaina saccI sAdhanA kA prabhAva zrI rAjArAma jaina mahAvIra aura kSamA zrI bhUparAja jaina bhagavAn mahAvIra aura vartamAna yuga narezacandra jaina mAnavamAtra kA tIrtha paM0 sukhalAla jI bhautikatA aura adhyAtma kA samanvaya paM0 dalasukha mAlavaNiyA hama kidhara baha rahe haiM ? DaoN0 indra kSamAdAna jaya bhikkhu prAkRta sAhitya ke itihAsa ke prakArAna kI AvazyakatA zrI agaracanda nAhaTA varSa aMka I0 san 4 4 1953 / / 1953 1953 1953 1953 1953 1953 1953 1953 1953 4 5 1953 1953 1953 1953 4 6 1953 46 1953 4 6 1953 3 3 3 3 7-11 13-16 23-26 28-29 30-34 35-36 1-2 3-4 5-13 15-19 21-27 u r u
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ 13 aMka 4 6 7-8 7-8 7-8 7-8 7-8 4 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka lAlA harajasarAya jaina paM0 sukhalAla jI / DaoN0 vAsudevazaraNa agravAla vAlTara zUbiMga mahendra kumAra nyAyAcArya DaoN0 pI0 ela0 vaidya paM0 becaradAsa dozI DaoN0 indra paM0 phUlacandra siddhAntazAstrI pro0 ke0 esa0 dharaNendraiyA zrI ke0 bhujabali zAstrI muni puNya vijayaM jI paM0 sukhalAla jI zrI agaracanda nAhaTA zrI vAsudevazaraNa agravAla zrI agaracaMda nAhaTA zrI mAIdayAla jaina 7-8 7-8 lekha. hamArI yAtrA ke kucha saMsmaraNa ekaM sadviprA bahudhA vadanti jaina sAhitya kA navIna anuzIlana jaina sAhitya kA navIna saMskaraNa jaina anusaMdhAna kA dRSTikoNa asAmpradAyika jaina sAhitya AgamoM ke sampAdana meM kucha vicAra yogya prazna mahAvIra se pahale kA jaina sAhitya jaina purANa sAhitya kannar3a saMskRti ko jainoM kI dena jaina kannar3a vAGgamaya jaisalamera bhaNDAra kA uddhAra jaina vyAkhyA paddhati jainajJAna bhaMDAroM ke prakAzita sUcI grantha ahiMsA kA mahAna niyama jainI kauna mUka sAhitya sevI : zrI pannAlAla jI I0 san 1953 1953 1953 1953 1953 1953 1953 1953 1953 1953 1953 1953 1953 1953 1953 1953 1953 pRSTha / 28-33 3-10 11-12 13-14 15-16 17-24 25-29 30-34 35-38 39-46 47-51 63-70 71-73 73-79 1-2 3-6 7-11 7-8 7-8 7-8 4 7-8 7-8 7-88 4 9 9
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 lekha varSa aMka pRSTha 17-21 24-29 1-6 4 4 ghara jor3ane kI mAyA dharma kA marma AcArAMga kI dArzanika mAnyatAyeM prAcIna mathurA meM jainadharma kA vaibhava jainamUrtikalA ahamadAbAda ke bhAmAzAha siddhasena divAkara (kramaza:) jaina AgamoM kA manthana apabhraMza ke jaina sAhitya kA mahattva kubhAryA jaina loka sAhitya : eka adhyayana siddhasena divAkara maladhArI abhayadeva aura hemacandrAcArya merI bambaI yAtrA ziSya moha jaina AgamoM kA maMthana AcArya jinabhadra jainasAhitya ke itihAsa nirmANa ke sUtra zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka DaoN0 hajArI prasAda dvivedI zrI subodha kumAra jaina DaoN0 indra DaoN0 vAsudevazaraNa agravAla DaoN0 vinayatoSa bhaTTAcArya zrI jayabhikkhu DaoN0 indra DaoN0 indra DaoN0 hajArI prasAda dvivedI zrI jayabhikkhu zrI mahendra rAjA DaoN0 indra paM0 dalasukha mAlavaNiyA DaoN0 indra zrI jayabhikkhu DaoN0 indra (lekhaka kA nAma nahI haiM) DaoN0 vAsudevazaraNa agravAla : : : : : : : : : : : : : : : : : I0 san 1953 1953 1953 1953 1953 1953 1953 1953 1953 1953 1953 1953 1953 1953 1953 1953 1953 1953 EEEEEEEEEEEEEEEEEEE 4 13-19 21-24 25-31 35-37 1-3 4-12 13-28 29-35 1-10 11-15 16-28 29-30 2-10 11-16 4 - 4
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha R kh . 5 5 5 kh kh kh kh kh kh zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka paM0 sukhalAla jI DaoN0 indra muni puNyavijaya jI DaoN0 indra DaoN0 indra zrI kizorIlAla mazarUvAlA DaoN0 indracandra zAstrI DaoN0 indracandra zAstrI zrI agaracanda nAhaTA DaoN0 indra muni zrI AIdAna jI0 maharAja zrI narendra kumAra jaina paM0 becaradAsa jI zrI manubhAI paMcolI DaoN0 indra zrI mahAvIra prasAda 'premI' DaoN0 indra paM0 dalasukha mAlavaNiyA zAstraracanA kA uddezya jaina sAhitya ke viSaya meM ajaina vidvAnoM kI dRSTiyA~ jaina jJAna bhaMDAroM para eka dRSTipAta jaina sAhitya kA vihaMgAvalokana jaina sAhitya ke saMketa cinha AtmA kA bala samyak dRSTi aura mithyA dRSTi santa ekanAtha ke jIvanaprasaMga bIsavIM sadI kA jaina sAhitya pitRhIna nArI kA mahattva vizvazAMti kA AdhAra-gAMdhIvAda jaina saMskRti aura mithyAtva kalA kA kaula samyagdRSTi aura mithyAdRSTi vaizAlI aura bhagavAn mahAvIra kA divya saMdeza vaizAlI ke gaNatantra kI eka jhAMkI siddhivinizcaya aura akalaMka pRSTha 24 25-28 1-7 / / 8-14 30-38 1-2 3-10 11-19 20-24 25-29 30-36 37-40 <<<<
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ m aMka d I0 san 1954 1954 1954 1954 kh kh 5 kh kh 1954 kh kh pRSTha 1-10 11-20 21-25 29-38 1-8 16-17 18-19 20-25 26-30 31-34 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka paM0 dalasukha mAlavaNiyA DaoN0 indracandra zAstrI DaoN0 indra muni jinavijaya jI DaoN0 indra zrI agaracanda nAhaTA muni zrI AIdAna jI mahArAja DaoN0 indra maho0 vinayasAgara jI zrI bhagavAna lAla bhAMkar3a zrImatI satyavatI jaina paM0 becaradAsa dozI zrI agaracanda nAhaTA DaoN0 indra DaoN0 indra zrI devendra kumAra zrI jayabhikkhu zrI agaracanda nAhaTA lekha bhagavAn mahAvIra ke gaNadhara sUtrakRtAMga meM varNita matamatAMtara mahAtmA husena basarAI jainakathA sAhitya kA sArvajanIna mahattva abhaya kA arAdhaka candravedhyaka Adi 4 sUtra anupalabdha nahIM haiM / manuSya kI pragati ke prati bhayaMkara vidroha saMsAra ke dharmoM kA udaya avida pada zatArthI jIvana-rahasya nArI kA sthAna ghara hai yA bAhara ? hamArA krAMtivArasA (kramaza:) jinadharma kA tamAzA guru nAnaka Astika aura nAstika apane ko jAnie sAMpU sarovara amaravANI kh 1954 1954 1954 1954 33 33 ur ur ur or ur r 9 9 9 9 9 9 1 kh kh 1954 kh 35 kh kh kh 1954 1954 1954 1954 1954 1954 1954 1954 1-8 9-11 12-25 27-30 31-33 34-39 kh kh kh 1-4 kh
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ 17 4 aMka kh . 5 8 58 58 kh kh kh 5 kh pRSTha / 6-15 17-20 23-30 31-33 34-36 3-10 12-18 19-23 28-31 32-34 9 kh lekha hamArA krAMtivArasA narasiMha mehatA apabhraMza kA kAvya saundarya mahAvIra kI jaya grISma Rtu kA AhAra-vihAra, " jainadharma kA vaiziSTaya bauddhadharma kA chaThA dharma saMgAyana saMgharSa karanA hogA mahAvIra kA sAmyavAda zizu kI nidrA battIsa prakAra kI nATyavidhi zrI AtmArAmajI aura hindI bhASA varSA Rtu kA AhAra-vihAra kAlakAcArya agasta kI aitihAsikatA kAzmIra kI saira (kramaza:) upazamana kA AdhyAtmika parva niyukti aura niyuktikAra zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka paM0 becaradAsa dozI DaoN0 indracandra zAstrI pro0 surezacandra gupta DaoN0 indra vaidyarAja paM0 sundaralAla pro0 vimaladAsa koMdiyA bhikSu dharmarakSita zrI nirmala kumAra jaina sundaralAla jaina zrImatI kamalAdevI DaoN0 vAsudevazaraNa agravAla zrI pRthvIrAja jaina vaidyarAja paM0 sundaralAla jaina zrI ilAcanda jozI zrI zaradacandra mukharjI paM0 kailAzacandra zAstrI paM0 dalasukha mAlavaNiyA zrI mohanalAla mehatA 5 59 * uuuuuaaaaa aa ar or a orar ar I0 san 1954 1954 1954 1954 1954 1953 1953 1954 1954 1954 1954 1954 1954 1954 1954 1954 1954 1994 kh 3-9 5 kh 11-15 kh kh kh kh 23-29 30-32 33-36 3-5 9-15 kh kh
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ aMka I0 san 1954 kh kh kh kh kh lekha dharmabandhu harbarTa vArana zAstrIya paimAne kAzmIra kI saira mAnava aura zAMti jaina saMskRti harikezIbala kAzmIra kI saira upavAsa se lAbha mahAvIra kA antastala 'satyaM svargasya sopAnam bhadrabAhu kA kAlamAna dIpAvalI kI jaina paramparA saMsAra kI sabase bar3I pustakoM kI dukAna saMzayAtmaka manovRtti aura usase chuTakArA, yajJa kA ghor3A zubhakAmanA kyA Apa asundara haiM ? jainAgamoM meM jJAnavAda zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka varSa anu0 kRSNacandrAcArya paM0 muni zrI phUlacandra jI 'zramaNa' 5 paM0 kailAzacandra zAstrI 5 zrI baijanAtha zarmA paM0 mahendrakumAra nyAyAcArya zrI suzIla 5 paM0 kailAzacandra zAstrI zrI atrideva gupta 5 zrI jyoti prasAda jaina DaoN0 vAsudevazaraNa agravAla munizrI phUlacandra jI 6 paM0 mahendrakumAra nyAyAcArya phoyalsa (nAma uddhRta nahIM hai ) zrI jayabhikkhu 6 pro0 devendra kumAra jaina ku0 reNukA cakravartI 6 DaoN0 mohanalAla mehatA kh pRSTha 16-20 25-28 29-30 31-32 3-13 15-24 25-27 28-30 31-34 3-4 6-8 9-11 12-17 20-25 26-30 31-33 34-38 5-9 1954 1954 1954 1954 1954 1954 1954 1954 1954 1954 / 1954 1954 1954 1954 / 1954 1954 1954 .MMM. ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ r kh kh kh khh yh khh yh khh m
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha kauna bhUkhe maregeM zIta Rtu kA AhAra-vihAra aisA kyoM apane vyaktitva kI parakha kIjie jaina sAhitya kA itihAsa aura isakI pragati dAna sambandhI mAnyatA para vicAra IsAiyoM kA mahAparva - krisamasa bhAratIya saMskRti bhASya aura bhASyakAra mahAtmA kanphyUziyasa basanta Rtu kA AhAra-vihAra bailUna meM eka Azcaryamaya grantha vizva kaleNDara hindU banAma jaina pArasanAtha do krAntikArI jaina vidvAn rAjasthAnI jaina sAhitya zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrI pITara phrImaina vaidyarAja paM0 sundaralAla jaina zrI dhanadeva kumAra 'sumana' zrI mahendra 'rAjA' paM0 dalasukha mAlavaNiyA zrI agaracanda nAhaTA suzrI nirmalA prItiprema DaoN0 maMgaladeva zAstrI zrI mohanalAla mehatA zrI mahezazaraNa saksenA vaidyarAja paM0 sundaralAla jaina maiksa eDAlora DaoN0 sUryadeva zarmA zrI mahendra kumAra jaina pro0 mahendra kumAra nyAyAcArya zrI zrIraMjana sUrideva zrI ratilAla dIpacanda desAI zrI agaracanda nAhaTA varSa 6 6 6 6 w aMka ~ 2 2 2 ? m m m 4 4 4 4 4 4 4 5 I0 san 1954 1954 1954 1954 1954 1955 1955 1955 1955 1955 1955 1955 1955 1955 1955 1955 1955 1955 19 pRSTha 14-17 19-20 21-26 27-29 30-39 3-10 12-16 18-31 4-12 14-17 19-20 21-28 29-32 33-37 38-40 3-5 7-13 15-22
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha mAnava 5 kh kh tt zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka suzrI puSpA dhArIvAla zrI vijayarAja suzrI nirmalA prItiprema zrI kastUramala bAMThiyA DaoN0 vAsUdevazaraNa agravAla paM0 ratna zrI jJAnamunijI paM0 dulasukha mAlavaNiyA zrI sUrajacaMda 'satyapremI' zrI raghuvIrazaraNa divAkara zrI dharmacandra 'mukhara' DaoN0 gulAbacandra caudharI zrI mahAvIra prasAda premI zrI madanalAla jaina muni surezacandra zAstrI pro0 devendra kumAra jaina zrI agaracanda nAhaTA dAdA dharmAdhikArI pro0 veMkaTAcalama sAmudrika vijJAna (kramaza:) ke barmA meM holI kA tyauhAra pratyAlocanA-mahAvIra kA antassala ahiMsA kI yugavANI bhagavAn mahAvIra aura unakA zAnti saMdeza bhagavAn mahAvIra kA mArga vardhamAna aura hanumAna mahAvIra kA saMdeza bhagavAn mahAvIra-jIvana aura siddhAnta bhagavAn mahAvIra kA vyaktittva sanmati mahAvIra aura sarvodaya ahiMsA mahAvIra ke ye uttarAdhikArI ! bhagavAn mahAvIra kI jIvana sAdhanA rAjasthAnI jaina sAhitya strI kA svabhAva vizva kaleNDara kyoM nahIM apanAyA jAya ? 6-7 Purur ur aur rur ur ur ur ur rur w uru urur aMka I0 san 1955 6 5 1955 / 1965 5 1955 6 6-7 1955 1955 6-7 1955 1955 6-7 1955 6-7 1955 6-7 1955 6-7 1955 6-7 1955 6 6-7 1955 6 6-7 1955 6 8 1955 68 1955 6 8 1955 pRSTha 24-26 27-29 30.32 33-36 3-4 5-17 20-22 23 24-34 36-40 41-46 51-53 55-56 57-60 62-64 4-9 11-13 14-18
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ 21 lekha R khy syd 8 bn khy sy khh khh saccA vaibhava sAmudrika vijJAna bhAratIya saMskRti kA dRSTikoNa Atma nirIkSaNa mithilApati namirAja ga ravindranAtha ke zikSA siddhAnta aura vizvabhAratI hamArI bhakti niSThA kaisI ho ? cUrNiyAM aura cUrNIkAra sudarzana dharmapuruSa aura karmapuruSa saccaritratA kyA hai ? haiM calie aura khUba calie lekhaka aura vizvazAnti divAbhojana hI kyoM ? apane vyaktitva kI parakha kIjie hai Adhunika pustakAlaya (kramaza:) pratikramaNa paryuSaNaparva kI ArAdhanA zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrI esa0 kAnta zrI vijayarAja 6 DaoN0 maMgaladeva zAstrI 6 suzrI zarabatI devI jaina zrI suzIla 6 zrI zivanAtha 6 zrI agaracanda nAhaTA DaoN0 mohanalAla mehatA gokulacanda zAstrI 'pravAsI' 6 paM0 phUlacandrajI 'zramaNa' 6 mahAsatI zrI saralAdevI jI mahArAja 6 vaidyarAja paM0 sundaralAla jaina 6 DaoN0 esa0 rAdhAkRSNan 6 DaoN0 mahezadAna siMha cauhAna zrI je0 ena0 bhAratI, zrI mahendra 'rAjA' 6 svAmI satyabhakta jI6 paM0 muni zrI phUlacandrajI 'zramaNa' 6 , v varar 2222222224 I0 san 1955 1955 1955 1955 1955 1955 1955 1955 1955 1955 1955 1955 1955 1955 1955 1955 1955 1955 pRSTha / . 19-35 38-40 3-16 20-23 26-34 3-7 8-9 10-14 15-18 21-22 25-26 27-29 30-32 33-34 35-36 37-40 3-12 14-16 rur w uru
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha varSa urur ur ur 17-21 24-28 30-33 34-38 39-41 2-8 11-16 ur ur 12 ur 6 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka paM0 pravara zrI kanhaiyAlAlajI ma0(kamala) jJAnamuni jI mahArAja zrI vijJa zrI becaradAsa dozI muni zrI surezacandra jI zAstrI zrI agaracanda nAhaTA paM0 dalasukha mAlavaNiyA priMsa kropATakina paM0 sUrajacaMda 'satyapremI' kaviratna zrI amara munijI zrI devendra kumAra jaina zAstrI zrI zItala candra caTarjI zrI abhayamuni jI mahArAja zrI mahendrarAjA paM0 becaradAsa jI jozI zrI kastUramala bAMThiyA paM0 zrI jJAnamunijI mahArAja muni phUlacanda jI 'zramaNa' 17 paryuSaNa mImAMsA mahAparva saMvatsarI * saMvatsarI aura AcArya zrI sohanalAla jI mahArAja aspRzyatA aura jainadharma apane ko parakhie kalpasUtra kA hindI padyAnuvAda ekAntapApa aura ekAntapuNya jindagI kise kahate haiM ? namaskAra maMtra kA maulika parama artha bhAratIya saMskRti kA praharI hama sau varSa jI sakate haiM ? svAmI vivekAnanda mana-nigraha pustakoM kI vyavasthA (kramaza:) aba kahA~ taka ? adhimAsa aura paryuSaNA dIpamAlA : eka AdhyAtmika parva zramaNa bhagavAn mahAvIra kI ziSya saMpadA w "a * * * * * ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; I0 san 1955 1955 1955 1955 1955 1955 1955 1955 1955 1955 1955 1955 1955 1955 1955 1955 1955 1955 r ur ur ur 6 7 7 18-20 26-28 31-33 34-35 36-37 38-40 8-14 17-23 25-28 30 9 7
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ 23 aMka pRSTha . 31-33 9 9 9-12 9 2 9 9 9 9 lekha jIvana kI aMtima sAdhanA jainadharma : eka nirvacana lokasAhitya ke Adi sarjaka-jainavidvAn ___ maiM mukti cAhatA hU~ kuSANakAlIna mathurA kI jaina sabhyatA nayA aura purAnA mAnava kucha to vicArakara saccA jaina zikSA ke do rUpa tyAga pUrvaka upabhoga karo patha-bhraSTa Adhunika pustakAlayoM meM pustaka-sUcI(kramaza:) nihnavavAda vidvadavara vinayasAgara AdyapakSIya nahIM pippalaka zAkhA ke the tRSNA aura usakA anta ! mahAvIra bhUle ? zikSA kA jahara caMdanabAlA aura mRgAvatI zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrI satyadeva vidyAlaMkAra zrI zrIraMjana sUrideva 7 zrI agaracanda nAhaTA zrI bhaMvaramala siMghI 7 DaoN0 esa0 sI0 upAdhyAya muni surezacandra jI zAstrI muni zrI mahAprabha vijayajI mahArAja zrI yazovijaya upAdhyAya zrI umAzaMkara tripAThI zrI indra 7 zrI abhaya muni jI mahArAja zrI mahendra rAjA 7 zrI mohanalAla mehatA 7 zrI agaracanda nAhaTA 7 zrI jJAna muni jI mahArAja zrI kastUramala bAMThiyA zrI umAzaMkara tripAThI 7 zrI jayacanda bAphaNA 7 9 m nh nh nh nh nh nh nh nh nh lh th lh sh sh sh lh sh I0 san 1955 1955 1955 1955 1955 1955 1955 1955 1955 1955 1955 1955 1956 1956 1956 1956 1956 1956 9 2 9 17-18 20-22 23-24 25-26 27 28-31 33-36 37-38 5-12 17-18 19-20 22-29 30 31-32 9 9 2 3 3 9 9 9 9 3
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ har 8 lekha aMka 9 9 9 9 9 7 4 9 9 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka paM0 mahendrakumAra nyAyAcArya DaoN0 maMgaladeva zAstrI zrI agaracanda nAhaTA prabhudAsa bAlU bhAI paTavArI mahendra rAjA zrI vinoda rAya jaina sAhU zAnti prasAda jI zrI mohanalAla mehatA zrI premI jI zrI agaracanda nAhaTA zrI kastUramala bAMThiyA DaoN0 maGgaladeva zAstrI devendra kumAra zAstrI zrI jamanAlAla jaina pro0 devendra kumAra muni surezacandra zAstrI zrI agaracanda nAhaTA jaina itihAsa kI eka jhalaka jaina darzana kI dena : anekAMta dRSTi jaina rAsa sAhitya bAla saMnyAsa dIkSA pratibandhaka bila ucita hai| pustaka sUcI (kramaza:) durbalatA kA pApa jaina samAja ke lie naI dizA jaina AgamoM kI niyuktiyAM saMsAra kI cAra upamAeM jyotirdhara do jaina vidvAn-haribhadra aura yazovijaya ahiMsaka madhu bhagavAn mahAvIra : eka zraddhAMjali punIta smaraNa ! ahiMsaka samAja kI racanA mAnava saMskRti aura mahAvIra eka nayA purohitavAda jainAgamoM meM mahAvIra ke jIvanavRtta kI sAmagrI I0 san 1956 1956 1956 1956 1956 1956 1956 1956 1956 1956 1956 1956 1956 1956 1956 1956 1956 pRSTha 3-8 13-14 15-16 18-23 27-29 30-34 3-7 9-12 13-14 16-19 24-29 3-8 9 10-19 22-25 27-31 34-38 9 9 9 9 9 6-7 76-7 76-7 6-7 6-7 9 9
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ 25 9 9 6-7 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka varSa aMka suzrI zarabatI jaina 6-7 paM0 kailAzacandra zAstrI pro0 dalasukha bhAI mAlavaNiyA 6-7 zrI madanalAla jaina zrI bhagatarAma jaina 76-7 zrI harajasarAya jaina, 9 9 6-7 9 6-7 9 9 lekha bhagavAn mahAvIra aura ahiMsA ahiMsaka mahAvIra mahAvIra bhUle ! bhagavAn mahAvIra harijana maMdira praveza zrI pArzvanAtha vidyAzrama prAkRta vidyApITha, vaizAlI bhagavAn buddha bhArata kI ahiMsaka saMskRti (kramaza:) zramaNa jIvana kA badalatA huA itihAsa (kramaza:) jainasAhitya meM kaliGga tIrthaMkaravAda bhArata kI ahiMsaka saMskRti pustaka sUcI zramaNa jIvana kA badalatA huA itihAsa puSpadaMta, kyA puSpabhATa the ? yaha agasta kA mahInA prAcInajaina rAjasthAnI gadya sAhitya 9 I0 san 1956 1956 1956 1956 1956 1956 1956 1956 1956 1956 1956 1956 1956 1956 1956 1956 1956 1956 pRSTha .. 40-45 48-50 51-54 55-56 58-61 63-80 3-12 13-20 21-25 30-35 3-6 9-16 20-23 25-26 29-34 3-5 7-9 11-18 9 bhadanta Ananda kausalyAyana muni zrIrAmakRSNa jI ma.sA. muni zrI AIdAna jI zrI amaracanda zrI kastUramala bAMThiyA muni zrI rAmakRSNa jI ma. sA. zrI mahendra rAjA muni zrI AIdAna jI pro0 devendra kumAra zrI ema0 ke0 bhArilla zrI agaracanda nAhaTA 9 9 7 9 9 7 10 9 9
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ 26 aMka 9 9 9 9 9 9 lekha jaba Apa ghara se akelI nikaleM varSA Rta kA AhAra-vihAra vaizAlI aura dIrghaprajJa bhagavAn mahAvIra jIvana kI kalA paryuSaNa kA sAmAjika mahattva paryuSaNa parva para eka aitihAsika dRSTipAta zramaNa jIvana meM adhikaraNa kA upazamana, paryuSaNa parva aura Aja kI nArI paryuSaNa parva para do mahattvapUrNa dhArmika anuSThAna parva aura dharmacaryA jaina jyotiSa tithi patrikA zramaNa saMgha kI zikSA kA prazna bhojana aura usakA samaya aparigrahavAda ahiMsA ImAnadArI ke vAtAvaraNa vAgbhaTTAlaMkAra vajrasvAmI zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka varSa ku0 rUpalekhA varmA vaidyarAja paM0 sundaralAla jaina pro0 vAsudevazaraNa agravAla upAdhyAya amara muni 7 jayanta muni paM0 muni zrI rAmakRSNa jI ma0 paM0 muni kanhaiyAlAla jI ma0 'kamala' 7 suzrI zarabatI devI jaina zrI agaracanda nAhaTA zrI jayabhagavAna jaina zrI vijJa paM0 muni zrI surezacandra jI ma0 7 zrI amRtalAla zAstrI 7 muni zrI rAmakRSNa jI ma. sA. 7 zrI rAjakumAra jaina bhArilla DaoN0 vAsudevazaraNa agravAla paM0 amRtalAla zAstrI DaoN0 indracandra zAstrI 9 I0 san 1956 1956 1956 1956 1956 1956 1956 1956 1956 1955 1956 1956 1956 1956 1956 1956 1956 1956 pRSTha / 19-20 23-25 26-35 3-6 10-15 17-21 23-27 34-35 37-39 3-9 11-15 16-17 18-20 21-22 24-29 31-35 4-7 8-11 9 7 9 12
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ 27 lekha aMka 1 8 I0 san 1956 1 1956 1 adhyayana : eka sujhAva 'jI' kI AtmakathA - dharma aura darzana (kramaza:) dIpAvalI : eka sAdhanAparva mahAvIra bhUle ? jIvana ke do rUpa-dhana aura dharma AryarakSita dharma aura darzana TamATara dayA-dAna kI mAnyatA prajJAcakSu paM0 sukhalAla saMghavI ahiMsA aura zizu zizu aura saMskRti DaoN0 mArIA maoNntesari vyAvahArika kriyAe~ vidyAlaya se mAtA-pitA kA sambandha mAntesari zikSA paddhati zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrI mahendra rAjA pro0 devendra kumAra jaina, muni zrI suzIlakumAra jI zrI zrIraMjana sUrideva 8 zrI kastUramala bAMThiyA paM0 muni zrI AIdAna jI DaoN0 indracandra zAstrI muni zrI suzIlakumAra jI AyurvedAcArya zrI sundaralAla jaina zrI satIza kumAra 'bhairava' zrI dhanapati TuMkaliyA zrI e0 ema0 yostana zrI esa0 Ara0 svAmI zrI mahendra rAjA ku0 AratI pAtrA zrImatI suzIla ku0 USA meharA pRSTha 12-14 15-17 20-23 33-35 4-15 16-18 19-22 23-28 29-31 33-36 37-39 3-9 10-14 18-21 23-28 29-32 38-48 1956 1956 1956 1956 1956 1956 1956 . 1956 1956 1957 1957 1957 1957 1957 1957 2 2 8 3-4 3-4 8 8 3-4 3-4 3-4 3-4
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha aMka m m m 8 3-4 o 5 8 5 5 bAlaka kI vyavasthA priyatA gharoM meM bacce maoNntesari zikSA ke 50 varSa mAntesari Andolana zAstra vAcanA kI Aja phira AvazyakatA hai kaviratna zrI amaramuni jI, prabhAvazAlI vyaktitva baccoM kI mUlabhUta AvazyakatAe~ gaMgA kA jala leya aragha gaMgA ko dIno jaina kalA pradarzanI janataMtra ke mahAn upAsaka bhagavAn mahAvIra Adhunika vijJAna aura ahiMsA bhagavAn mahAvIra kA vyaktittva bhagavAn mahAvIra kI dharma krAnti bhagavAn mahAvIra kI divya dezanA vIrasaMgha aura gaNadhara mahAvIra ! Atma vizvAsa 5 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka DaoN0 mArIA maoNntesari zrImatI brajeza kumArI yAjJika zrI e0 ema0 yostana zrI e0 ema0 yostana zrI kastUramala bAMThiyA muni zrI kAntisAgara jI zrI komala jaina ku0 ilA khAsanavIsa paM0 jamanAlAla jaina zrI agaracanda nAhaTA 8 DaoN0 indracandra zAstrI 8 zrI jJAnamuni jI mahArAja muni kanhaiyAlAla jI 'kamala' pro0 pRthvIrAja jaina 8 paM0 amRtalAla zAstrI zrIraMjana sUrideva 8 zrI harajasarAya jaina I0 san 1957 1957 1957 1957 1957 1957 1957 1957 1957 1957 1957 1957 1957 1957 / 1957 1957 1957 pRSTha 49-53 54-60 61-66 67-79 4-7 8-10 12-14 15-20 23-28 36-38 3-7 10-14 17-23 26-30 33-34 35-38 41-42 5 5 6 5 w w w w 6 w w 6 0.1 w
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ 29 aMka . khh khy 8 6 khh khh 8 8 lekha indrabhUti gautama mahAvIra mahAna the aspRzyatA kA pApa Agama jhUThe haiM kyA ? zikSA aura usakA uddezya sthUlabhadra hameM sAmAjika mUlyoM ko badalanA hai bauddhagranthoM meM jainadharma vahAbI vidroha zramaNa saMskRti kI AdhyAtmika pRSThabhUmi akSaya tRtIyA hai eka duniyA aura eka dharma DAkTara alabarTa zvITajara saMskRti kI duhAI hamArA utthAna kaise ! hai meghakumAra kA AdhyAtmika jAgaraNa dharma nirapekSa yA Izvara nirapekSa samAjonnati sopAna ke gyAraha DaMDe (kramaza:) zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrI vijayamuni zAstrI pro0 vimaladAsa koMdiyA zrI rAmakRSNa jaina paM0 dalasukha mAlavaNiyA zrI esa0 Ara0 zAstrI DaoN0 indracandra zAstrI zrI jamanAlAla jaina DaoN0 gulAbacandra jaina zrI mahendra rAjA zrI manohara muni jI zrImatI kalAdevI jaina zrI esa0 esa0 gupta zrI mAIdayAla jaina zrI riSabhadAsa rAMkA mahAsatI saralA devI jI zrI vijayamuni zrI prabhAkara gupta mahAtmA bhagavAnadIna 8 8 7-8 7-8 7-8 7-8 7-8 7-8 -8 9 9 I0 san 1957 1957 1957 1957 1957 1957 1957 1957 1957 1957 1957 1957 1957 1957 1957 1957 1957 1957 pRSTha 43-48 50-52 54-55 56-59 4-7 9-11 13-17 18-28 31-34 35-38 40-43 4-7 8-11 15-18 21-23 25-27 4-8 10-15 8 7 8 8 8 8 9 10 10 8
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ 30 lekha Agama maryAdA aura saMtoM ke varSAvAsa jIvitadharma kisake sAtha kyA na khAyeM kaSAya vijaya kA mahAparva Aja Atma cintana kA dina hai paryuSaNa aura hamArA kartavya kSamApanA kA Adarza, vikAsa ke naye pahAr3e sIkhie samAjonnati sopAna ke gyAraha DaMDe AcAMrAga sUtra (kramaza:) AcArya : eka madhura zAstA, jainadharma viSayaka bhrAMtiyAM AcArya pravara : AtmArAma jI mahArAja AcArAMga sUtra (kramaza:) dharma : kalyANa kA mArga bhAvanAoM kA jIvana para prabhAva maiM laMdana meM hU~ / maMgala pravacana zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka muni zrI AIdAna jI DaoN0 rAdhAkRSNana paM0 sundaralAla jaina vaidya paM0 muni zrI kanhaiyAlAlajI ma0 zrI satIza kumAra zrI agaracanda nAhaTA paM0 zrI vijaya muni, zAstra muni zrI nemicandra jI mahAtmA bhagavAnadIna paM0 dalasukha mAlavANiyA upAdhyAya amaramuni paM0 becaradAsa jI dozI paM0 zrI jJAnamuni jI ma0 paM0 zrI dalasukha mAlavaNiyA paM0 muni zrI rAmakRSNa jI ma0 pro0 dharmendra kumAra kAMkariyA zrI mahendra rAjA DaoN0 rAjendra prasAda varSa 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 9 9 9 9 aMka 10 10 11 11 11 11 11 11 12 12 12 12 I0 san 1957 1957 1957 1957 1957 1957 1957 1957 1957 1957 1957 1957 1957 1957 1957 1957 1957 1957 pRSTha 26-33 34 35-36 3-5 6-8 9-14 15-16 20-23 35-40 4-7 12-16 19-27 32-34 7-9 16-19 25-26 31-38 3-9
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ aMka 2 pRSTha 10-12 26-27 28-30 31-33 3-5 I0 san 1957 1957 1957. 1957 1958 1958 1958 or or or 6-9 or lekha AcArAMgasUtra (kramaza:) AmiSa bhojana manuSya kA AhAra nahIM hai ise dayA dharma kaheM yA aura kucha ? saba jIvoM ko samAna samajheM likhAI kA sastApana zrIkRSNa kI jIvana jhA~kI gAya kA dUdha AcArAMgasUtra (kramaza:) jIvana saMgrAma nirAmiSa bhojana : eka samasyA ahiMsA kI tIna dhArAyeM ghRNA, prema aura svAsthya AcArAMgasUtra (kramaza:) yoga aura bhoga zramaNasaMskRti ke maulika upAdAna <<<Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ w lekha AcArAMgasUtra (kramaza:) kAvyakalpalatAvRtti AcArya zrI motIrAmajI maMgala pravacana jaina sAhitya kA siMhAvalokana sarvodaya niHzastrIkaraNa sAdhu santoM kI sevA meM AcAMrAgasUtra AcaraNa yA zodhapITha aparigraha kI naI dizA jIvana kalA kI zodha kareM bha0 mahAvIra ke upadeza yugAnukUla haiM; lekina ? ghara na lauTA jamAlI kA matabheda samatA ke pratIka mahAvIra pratijJA AcArAMga sUtra zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka paM0 dalasukha mAlavaNiyA zrI agaracanda nAhaTA paM0 zrI jJAnamuni jI paM0 sukhalAla jI paM0 dalasukha mAlavaNiyA zrI ramezacandra gupta muni AIdAna jI zrI sAdhaka paM0 dalasukha bhAI mAlavaNiyA paM0 muni zrI zrImalla jI ma0 zrI jamanAlAla jaina, zrI siddharAja DhaDDhA zrI lakSmInArAyaNa zrI vijaya muni zrI manoharamuni zrI RSabha dAsa rAMkA muni zrI santabAla paM0 dalasukha mAlavaNiyA varSa 9 aMka 5 6-7 6-7 6-7 6-7 6-7 6-7 6-7 6-7 6-7 6-7 6-7 6-7 8 I0 san 1958 1958 1958 1958 1958 1958 1958 1958 1958 1958 1958 1958 1958 1958 1958 1958 1958 1958 pRSTha 3-6 12-15 20-22 23-28 30-40 12-16 17-22 25-27 34-37 41-46 47-50 52-55 58-62 63-65 66-68 69-72 73-74 9-15
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha anna kI samasyA mahAvIra se dUra Aja kA yuga mahAvIra kA yuga hai mokSa ahiMsaka zaktiyoM kA aikya AcArAMgasUtra hama saMbhaleM strI jAgRti aura samanvaya kI sAdhanA sArvajanika jIvana kI zava parIkSA jainasAhityasevA hama anekAntavAdI haiM yA ekAntavAdI ? javAhara aura vinobA : do dhArAe~ AcArAGgasUtra bha0 mahAvIra ke jIvana kI eka jhalaka eka nivedana samanvaya Azrama aba sAdhu samAja saMbhale zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka satIza kumAra zrI mAIdayAla jaina DaoN0 omaprakAza zrI zAdIlAla jaina satIza kumAra zrI dalasukha mAlavaNiyA zrI siddharAja DhaDDA AcArya vinobA zrI bhaMvaramala siMghI DaoN0 indra zrI kastUramala bAMThiyA paM0 kailAzacandra zAstrI zrI dalasukha mAlavaNiyA paM0 kailAzacandra zAstrI muni samadarzI 'AIdAna' satIza kumAra zrI zAdIlAla jaina varSa 9 I0 san 1958 1958 1958 1958 1958 1958 1958 1958 10 1958 10 1958 10 1958 10 1958 10 1958 10 1958 11-12 1958 11-12 1958 11-12 1958 aMka 8 8 8 33 pRSTha 17-20 23-24 30-34 18 20-25 26-29 33-36 37-40 9-12 13-15 17-20 22-24 25-27 30-32 14-16 17-20 21-22
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ varSa zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha lekhaka mahAvIra ke upadeza pro0 mahendra kumAra 'nyAyAcArya' gAMdhI siddhAnta pro0 rAmacandra mahendra yaha naI paramparA karavaTa le rahI hai AcArya sarve dAna kI AtmakathA zrI bhagna hRdaya naI samAja vyavasthA kumAra priyadarzI mUla meM bhUla zrI tAjamala botharA jaina dharma siddharAja DhaDDA jainasAdhu kI bhikSA vidhi satIza kumAra cauthI Agama vAcanA kA savAla zrI kastUramala bAMThiyA zramaNasaMskRti kA bhAvI vikAsa paM0 kRSNacandrAcArya bhagavAn mahAvIra sAmAjika aura Arthika krAMti ke janaka muni zrI nemicandra jI mahAvIra stuti zrI agaracanda nAhaTA vipAkasUtra kI kahAniyA~ zrI zrIraMjana sUrideva aparigraha ke tIna upadeSTA DaoN0 gulAbacandra caudharI chadmasthAnAM ca matibhramaH zrI kastUramala bAMThiyA gaNadharavAda / DaoN0 mohanalAla mehatA cAcA neharU yA neharU mAmA zrI umAnIrAma zarmA anna kA saMkaTa zrI satIza kumAra are or or or or or or orar22222222 aMka I0 san 11-12 1958 11-12 1958 11-12 1958 11-12 1958 11-12 1958 11-12 1958 11-12 1958 11-12 1958 11-12 1958 11-12 1958 1958 1958 1958 1958 1 1958 2 1958 2 1958 2 1958 pRSTha 25-27 28-29 30-32 33-36 42-56 57-59 60-63 64-65 68-70 73-74 9-12 13-15 18-20 22-25 26-30 3-6 8-10 12-14
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ 35 varSa aMka rrrrrr lekha vipAkasUtra kI kathAyeM (kramaza:) bha0 rAma se dIpamAlA kA kyA saMbaMdha jaina paramparA prAkRta aura usakA sAhitya vipAkasUtra kI kathAe~ pakSa se Upara uThakara soceM jaina gItoM kI paramparA bhAratIya darzanoM meM AtmA bolane kI kalA sIkhie samAjavAda, sarvodaya aura satyAgraha sarvodaya : gAMdhI kA mArga grAmadAna se grAma-svarAjya ye mUlya badaleM sarvodaya aura rAjanIti sarvodaya aura hRdayaparivartana zAsana aura sarvodaya jainasamAja aura sarvodaya sarvodaya-pradarzanI zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrI zrIraMjana sUrideva zrI jJAnamuni jI DaoN0 indracandra zAstrI zrI agaracanda nAhaTA zrI zrIraMjana sUrideva zrI bhramara kumAra zrI pyArelAla zrImAla zrI baziSTha nArAyaNa sinhA zrI manohara prabhAkara zrI jainendra kumAra dAdA dharmAdhikArI zrI nemizaraNa mittala zrI rAmakRSNa zarmA zrI satIza kumAra zrI baziSTha nArAyaNa sinhA zrI zItala prasAda tAyala santa vinobA anila senaguptA 222222222222222 pRSTha / 17-20 - 21-24 9-11 13-19 20-26 27-30 9-11 19-26 30-33 I0 san 1958 1958 1959 1959 1959 1959 1959 1959 1959 1959 1959 1959 1959 1959 1959 1959 1959 1959 1959 4 5 5 17-19 20-24 25-28 29-31 32-34 35-37 38-39 40-42 10 10 10 5 5 5
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ 36 varSa 10 10 10 Suruwr rur ur rry zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrI lakSmInArAyaNa 'bhAratIya' zrI mAIdayAla jaina zrI jJAnamani DaoN0 amaracanda mittala muni zrI nemicandra jI pro0 vimaladAsa jaina zrI agaracanda nAhaTA DaoN0 mohanalAla mehatA zrI kastUramala bAMThiyA zrI mAIdayAla jaina zrI kRSNacandrAcArya paM0 dalasukha mAlavaNiyA zrI hastimala jI sAdhaka DaoN0 baziSTha nArAyaNa sinhA zrImatI rAjalakSmI zrI satya sumana zrI satIza kumAra kumArI puSpA lekha ahiMsA kI kasauTI kA kSaNa prakAza puMja mahAvIra vItarAga mahAvIra kI dRSTi guptakAla meM jainadharma hara kSetra meM anekAnta kA prayoga ho zramaNa mahAvIra kA yuga sandeza jIvanacaritra grantha samatA aura samanvaya kI bhAvanA pahale mahAvIra nirvANa yA buddha nirvANa kAma banAma bAta dAsI kI gAthA zaoN kA sandeza, mujhe bhUla jAo? ahiMsA kI pratiSThA kA mArga bhagavAn mahAvIra kA samanvayavAda ahiMsaka bhArata hiMsA kI ora zAMti kI buniyAda adhUrA samAjavAda aparigraha hI kyoM? 10 10 I0 san 1959 1959 1959 1959 1959 1959 1959 1959 1959 1959 1959 1959 1959 1959 1959 1959 1959 1959 pRSTha 7-8 9-10 11-13 16-22 24-28 29-32 35-38 39-44 10-21 22-23 24-26 32-33 43-45 46-50 51-55 57-58 59-61 10-11 7-8 7-8 10 10 10 10 7-8 7-8 7-8 7-8 22222 7-8 9
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ 37 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrI sUrajacandra 'satyapremI' zrI pyArelAla zrImAla muni samadarzI kumAra priyadarzI I0 san 1959 - 1959 1959 1959 pRSTha 17-18 19-22 23-24 25-26 lekha dhyAna yoga kI jaina paramparA samAja kA kor3ha-jimmanavAra kyA aNuvrata Andolana asAmpradAyika hai ? jIvana ke do pakSa / rAjasthAnI loka kathAoM sambandhI - sAhitya nirmANa meM jainoM kA yogadAna eka duHkhada avasAna AdhyAtmika sAdhanA aura usakI paramparAyeM vaha banajArA jIvana kI buniyAda -vinaya veSa kA tyAgI binA paise kI yAtrA nayA vihAna-nayA samAja paryaSaNa kI sahI ArAdhanA paryuSaNa eka cintana sAmAyika aura tapasyA kA rahasya parvarAja paryuSaNa paryuSaNa parva ke ATha sandeza zrI agaracanda nAhaTA zrI ratana pahAr3I kumArI indukalA mahAtmA bhagavAnadIna zrI jJAnamuni jI zrI mAIdayAla satIza kumAra zrI badrIprasAda svAmI zrI hIrAcandra sUri vidyAlaMkAra zrI lakSmInArAyaNa bhAratIya upAdhyAya amaramuni jI paM0 amRtalAla zAstrI muni zrI nemicandra jI #22222222222222222 Mrror arror- 22 2 2 2 2023 1959 1959 1959 1959 1959 1959 1959 1959 1959 1959 1959 1959 1959 29-31 38-39 9-16 18-21 24-25 26-27 28-31 32-35 6-8, 9-10 11-12 15-16 17-21
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ aMka 11 11 lekha ekatA kI ora eka kadama paryuSaNa parva kA pAvana sandeza kSamA kA Adarza kSamA pahalA dharma hai jaina ekatA kSamA kA parva jaina tyAgI varga ke sAmane eka vikaTa samasyA aparigrahavAda kA yaha upahAsa kyoM ? itihAsa bolatA hai parva kI ArAdhanA Atmazuddhi aura sAdhanA kA parva jIvana meM anekAnta digambara AryA jinamatI kI mUrti rAma kI kSamAyAcanA sarasvatI kA maMdira yuddha aura usake sAdhanoM ko khatama karo yuvaka ke sAmane eka prazna cinha sAhitya bhavana ke nirmANa kA zubhAraMbha zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka varSa zrI riSabhadAsa rAMkA zrI agaracanda nAhaTA paM0 ratna zrI jJAnamuni jI DaoN0 komalacanda jaina 10 zrI bhaMvaramala sighI 10 muni zrI samadarzI jI paM0 becaradAsa jI dozI paM0 zrI mRgendramuni 'vainateya' zrI satyadeva vidyAlaMkAra upAdhyAya amaramani zrI mAIdayAla jaina zrI manohara muni jI 10 zrI agaracanda nAhaTA paM0 muni zrI kanhaiyAlAla jI 'kamala' 10 DaoN0 vAsudevazaraNa agravAla 11 nikitA truzceva 11 zrI azoka DhaDDA satIza kumAra I0 san 1959 1959 1959 1959 1959 1959 1959 1959 1959 1959 1959 1959 1959 1959 1959 1959 1959 1959 pRSTha / 22-24 25-26 29-31 32-34 35-37 38-39 40-45 8-10 11-16 17-19 20-21 26-28 31-32 33-34 5-9 13-18 21-22 24-27 12 : : : : : :
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha bhagavAn mahAvIra kA nirvANAbda 2500 A rahA hai jaina sAhitya aura anusaMdhAna kI dizA jo vidA ho rahe haiM ! mAnavatAvAdI samAja kA AdhAra - ahiMsA saMnyAsa kI maryAdA ve Apako kitanA cAhate haiM ? buniyAdI samasyA aura usakA samAdhAna telagU bhASA ke avadhAnI vidvAnoM kI paramparA RSibhASita kA antastala saMskRta kaviyoM ke upanAma caNDarudra AcArya jIvana saurabha jIvana dharma svacchatA: jIvana kA aMga kyA jAtismaraNa bhI nahIM rahA bar3hate kadama ahiMsA kA kramika vikAsa saba dharmoM kI maMjila eka hai zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrI kastUramala bAMThiyA zrI gokulacanda zrI jamanAlAla jaina muni zrIsuzIla kumAra jI AcArya vinobA zrIyuta pravAsI zrI gaMgAdhara jAlAna zrI agaracanda nAhaTA zrI manohara muni zrI jagannAtha pAThaka munizrI lakSmIcandra jI citrabhAnu zrI baziSTha nArAyaNa sinhA kizorIlAla mazarUvAlA zrI kastUramala bAMThiyA zrI rAjakamala caudharI paM0 sukhalAla jI upAdhyAya zrI amaramuni, varSa 11 11 11 11 11 11 11 11 11 11 11 11 11 11 11 11 11 11 aMka ov 4 4 4 I0 san 1959 1959 1959 1959 1959 1959 1959 1959 1960 1960 1960 1960 1960 1960 1960 1960 1960 1960 39 pRSTha 28-32 33-35 3-6 7-11 13-14 15-17 18-23 24-27 7-8 13-17 18-19 20-22 23-26 27-28 29-34 7-8 9-15 16-17
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ aMka pRSTha 18 19-22 29-31 34-38 7-8 11 11 lekha sarvadharma samAnatva kI kuMjI dharma kA bahiSkAra yA pariSkAra saMghaTana yA vighaTana ahiMsA-zodhapITha paMcasUtrI kAryakrama jIvana kA sahI dRSTikoNa bhAratIya vicAra pravAha kI do dhArAyeM jaina vidvAn sAhityika paramparA ko akSuNa rkheN| terApaMtha sampradAya ke hastalikhita grantha saMgrahAlaya gurutvAkarSaNa se paramANuzakti taka bhagavAn mahAvIra kI dena ahiMsA kA avatAra kyA mahAvIra sAmAjika puruSa the jainadharma bhagavAn yA sAmAjika krAMtikArI ahiMsA kA vyAvahArika rUpa jaina sAhitya kI pratiSThA zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrI amaramuni jI zrI ajJAtazatru muni zrI nathamala jI kAkA kAlelakara zrI manoharamuni AcArya dAdA dharmAdhikArI DaoN0 mohanalAla mehatA ___ zrI pUjya jinavijayasenasUri zrI agaracanda nAhaTA zrI dulIcandra jaina paM0 amRtalAla zAstrI zrI surezamuni DaoN. mohanalAla mehatA zrI dinakara zrI lakSmInArAyaNa 'bhAratIya' paM0 muni zrImalla jI zrI gokulacandra jaina 11 11 '>> >> >> >> 333333ww wur ur us I0 san 1960 1960 1960 1960 1960 1960 1960 1960 1960 1960 1960 1960 1960 1960 1960 1960 1960 13-19 20-22 23-25 30-34 11 11 12 11 11 13 15-16 17-23 25-27 28-31 32-34 11
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha aMka 6 6 6 7-8 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrI jamanAlAla jaina muni zrI samadarzI zrI kastUramala bAMThiyA zrI mAIdayAla jaina zrI vijaya muni zrI agaracanda nAhaTA zrI zaMkararAva deva zrI bharatasiMha upAdhyAya DaoN0 devendra kumAra jaina munizrI zrImalla jI zrI subodha muni, zrI vimaladAsa jaina munizrI kanhaiyAlAla 'kamala' zrI bhAgacanda jaina pro0 nemicaraNa mittala AcArya je0 sI0 kumArappA zrI kastUramala bAMThiyA ahiMsA, saMyama aura tapa aparigraha aura Aja kA jaina samAja isa carcA ko khatama kIjie rASTra nirmANa aura jaina nizIthacUrNi para eka dRSTi jJAnArNava (grantha paricaya) mahAvIra kA kArya mAnavatA ke do akhaMDa praharI mAnava saMskRti aura mahAvIra samyak dRSTikoNa satya pArakhI dRSTi puruSa aura nArI vikAsa kI tIna sIr3hiyA~ manuSya janma yA mAnavatA mahAkavi hastimalla mAnava sAdhya hai yA sAdhana yuddha ke lie jimmevAra kauna ? kyA the ? kyA haiM ? kyA honA hai ? 7-8 & : : : : : : : : : : : : : : : : : I0 san 1960 - 1960 1960 1960 1960 1960 1960 1960 1960 1960 1960 1960 1960 1960 1960 1960 1960 pRSTha / 35-39 41-43 44-47 49-50 54-58 59-62 9-11 14-20 21-23 25-29 30-31 32-37 41-44 47-49 9-11 13-15 17-21 7-8 7-8 7-8 7-8 7-8 7-8
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ 42 varSa 11 I0 san 1960 1960 1960 1960 1960 1960 11 9 11 10 1110 or or or or or 1960 lekha pradhAnAcArya yA AcArya zramaNa saMgha ke sAmane eka savAla ! jainAcArya zrI kAzIrAma jI dhArmika jIvana kI preraNA dharma aura puruSArtha AhAra zuddhi ke lie kyA kareM ? nigaSThanAtaputta loMkAgacchIya vidvAnoM ke tIna saMskRta grantha duvidhA kartavya bodha adhyAtma sAdhanA kaisI ho AdhyAtmikakhoja pApa kyA hai ? asamatA miTAne kA upAya svArthI to hama bhI haiM ? zrI kizanadAsa kRta 'upadeza bAvanI' upajIvI samAja zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrI surezamuni zAstrI munizrI kanhaiyAlAla jI 'kamala' zrI samana muni upAdhyAya amara muni paM0 sukhalAla jI munizrI nirmala kumAra zrI bharatasiMha upAdhyAya zrI agaracanda nAhaTA zrI madhupa kumAra DaoN0 sarvapallI rAdhAkRSNana AcArya vinobA paM0 becaradAsa dozI munizrI zrImalla jI zrI umezamuni rAmapraveza zAstrI ambAzaMkara nAgara zrI bhramara jI sonI 11 #rrr222222 AMAXXXX pRSTha 23-25 26-29 30-33 9-12 14-17 19-20 21-23 24-28 30-31 7-8 10-12 13-15 19-21 22-23 24-27 28-32 33-35 or or or or 1960 1960 1960 1960 1960 1960 1960 1960 1960 1960 or or 11
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ 43 lekha LAIMr dila mA divaDo thAya paisoM kA mUlya bha0 mahAvIra ke nirvANa dina kA kyA - saMdeza ho sakatA hai? jIvana dRSTi bhAratIya saMskRti ko bha0 mahAvIra kI dena bha0 mahAvIra kA nirvANotsava ! ke hama dUsaroM ko dUsaroM ke hI dRSTikoNa se samajheM jIva aura jagata sabhyatA aura saMgharSa apabhraMza sAhitya : upalabdhiyA~ aura prabhAva I bhIgI akhiyA~ AcArya somadevasUri kezI ne pUchA vizvavijJAna pArzvanAtha ke do paTTadhara nae apavAda Adarza gRhasthI zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka __varSa aMka zrI agaracanda nAhaTA zrI mAtA jI 11 12 zrI lakSmI nArAyaNa 'bhAratIya' paM0 becaradAsa jI dozI zrI kanhaiyAlAla bhurar3iyA munizrI samadarzI jI 11 12 zrI kastUramala bAMThiyA 121 paM0 becaradAsa dozI 12 1 bhAI zrI baMsIdhara jI 12 1 DaoN0 devendra kumAra 12 1 zrI navaratna kapUra 12 1 zrI gokulacandra jaina 121 zrI gokulacandra jaina 12 2 paM0 becaradAsa jI dozI 12 zrI amitAbha 12 munizrI kanhaiyAlAla jI 'kamala' 12 zrImatI kRSNA meharotrA 12 x x x x x rrrrr. I0 san 1960 1960 / 1960 1960 1960 1960 1960 1960 1960 1960 1960 1960 1960 1960 1960 1960 1960 pRSTha . 8-9 10-11 13-17 18-20 27-29 31-33 7-12 13-15 17-20 21-25 27-30 31-33 11-13 16-19 20-21 22-28 29-31
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ varSa aMka 2 pRSTha / 32-33 my 6-7 lekha vairAgyazataka san 1961 zramaNoM kA yugadharma vanaspati vijJAna vanaspati kI gatizIlatA kyA lokapriyatA yogyatA kI nizAnI hai satya aura bApU AcArya hemacandra aura usakI sAhityika mAnyatAe~ saphalatA ke tIna tattva jaina itihAsa lekhakoM kA AvAhana vacana-bodha vaidika paramparA zabdoM kI zavapUjA na ho zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrI agaracanda nAhaTA DaoN0 navaratna kapUra munizrI nemicandra jI zrI paM0 becaradAsa dozI zrI komalacandra zAstrI zrI komalacandra zAstrI zrI rAmapraveza zAstrI DaoN. devendra kumAra DaoN0 indracandra zAstrI zrI kastUramala bAMThiyA zrI bhAgacandra jaina paM0 becaradAsa dozI muni zrI nathamala jI zrI ratana pahAr3I zrI gopIcanda dhArIvAla zrIraMjana sUrideva zrImatI zakuntalA mohana 12 12 12 12 12 123 12 I0 san 1960 1961 1961 1961 1961 1961 1961 1961 1961 2 <<<<<Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ 45 aMka 5 5 kh kh I0 san 1961 1961 1961 1961 1961 1961 1961 1961 1961 pRSTha / 7-8 9-12 13-14 17-21 22-23 27-35 36-38 7-10 w y s lekha holI kA vyApaka AdhAra zAstra aura sAmAjika krAMti zrApa kyA? varadAna kyA ? eka ajJAta jainamuni kA saMskRti dUtakAvya-"haMsadUta" paMjAbI meM jaina sAhitya kI AvazyakatA AcAMrAga kA paricaya jIvana vikAsa kI preraNA : sahayoga tatvopadeSTA mahAvIra paramArthaniSTha mahAvIra tIrthaMkara mahAvIra premayogI mahAvIra praNayI mahAvIra preraNAdAyI mahAvIra dhyAna yogI mahAvIra yugadRSTA mahAvIra antaradRSTA mahAvIra krAMtikArI mahAvIra mAtR-vatsala mahAvIra zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka varSa zrIamara muni 12 paM0 sukhalAla jI 12 pro0 nemizaraNa mittala zrI agaracanda nAhaTA 12 zrI mAIdayAla jaina munizrI kanhaiyAlAla jI 'kamala' . paM0 zrI prakAza muni jI. suzrI kamalA jaina 12 zrI harajasarAya jaina 12 zrI kastUramala bAMThiyA muni zrI zrImalla jI 12 zrI satIza kumAra zrI lakSmInArAyaNa bhAratIya munizrI nathamala jI 12 zrI sAdhaka zrI manohara muni jI paM0 becaradAsa dozI 12 zrI jamanAlAla jaina 6-7 6-7 6-7 6-7 6-7 1961 6-7 6-7 12-14 15-16 17-20 21-25 28-30 31-37 38-40 41-44 45-47 6-7 6-7 1961 1961 1961 1961 1961 6-7 6-7
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha varSa 12 aMka 6-7 6-7 6-7 6-7 6-7 6-7 mahAmAnava mahAvIra zIlaparAyaNa mahAvIra brahmaniSTha mahAvIra tapodhana mahAvIra zAMtidUta mahAvIra mahAvIra ke samakAlIna AcArya sAdhu zikSaka baneM zrImad bhAgavata meM RSabhadeva jaina sAdhuoM kA saMsthArUpI parigraha vicAra zakti basumatI mahAkAvya badalate sAmAjika mUlya aura hamArA cintana jaina darzana kA zabda vijJAna vItarAga mahAvIra bhAratIya darzanoM kI AtmA sukha kI mUrti : dukha kI parachAI bhAratIya darzanoM kI samanvaya paramparA upakArI pazuoM kI yaha durdazA zramaNa : atIta ke jharokhe meM . lekhaka zrI bhramara kumAra munizrI kanhaiyAlAla jI 'kamala' vaidya amaracandra jaina zrI vRjanandana mizrA kumArI lalitA jaina zrI gokulacanda jaina zrI subodha muni zrI ramAkAnta jhA zrI mAI lAla jaina zrI mAtA jI zrI agaracanda nAhaTA zrI gokulacanda jaina zrI manohara muni jI zrI kRSNacandrAcArya upAdhyAya zrI amaramuni / zrI mAnakacanda DaoN0 devarAja paM0 amRtalAla zAstrI I0 san 1961 1961 1961 1961 1961 1961 1961 1961 1961 1961 g g g g g g 2 5 5 5 5 5 5 5 wuuuuuaaaaa pRSTha 50-51 52-53 54-55 56-57 58 65-69 70-72 73-75 9-10 12-14 17-20 21-22 28-31 7-8 9-11 13-14 21-25 26-29 1961 1961 1961 1961 1961 1961 1961 12
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM 47 varSa 12 12 12 - lekha mahAvIra ke jIvana para nayA prakAza sAdhusaMsthA aura lokazikSaNa 'nau' kA aMka mahAvIra kA antastala abhimAna burA hai lokazikSaNa ke guNa va yogyatAe~ eka ajJAta grantha kI upalabdhi sAta zatru, sAta mitra mahAtapasvI zrI nihAlacandra jI paryuSaNa : paricaya aura vyAkhyA paryuSaNa parva kA matalaba paryuSaNa : Atma cintana se sAmAjika ciMtana kI ora paryuSaNa aura sAmAjika zuddhi paryuSaNa aura bauddha dharma paryuSaNa aura pazcAtApa saMvatsarI lekhaka zrI kastUramala bAMThiyA munizrI nemIcanda jI DaoN0 navaratna kapUra zrI sUrajacanda satyapremI zrI jJAnamuni jI munizrI nemicandra jI zrI agaracanda nAhaTA zrI saccidAnanda zrI munilAla jaina suzrI zarabatI jaina bhAI baMzIdhara I0 san pRSTha 1961 31-33 1961 - 35-40 1961 1961 17-19 1961 22-23 1961 24-25 1961 29-30 1961 31-32 1961 33-38 1961 9-11 1961 13-14 12 12 12 -222222224AARAM DaoN. devendra kumAra jaina muni zrI nemicanda jI zrI udayacanda jaina muni zrI kanhaiyAlAla zrI samIra muni 'sudhAkara' 12 1961 1961 1961 1961 1961 15-17 19-22 27-30 30 31-35 12
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ 48 o. I0 san 1961 1961 1961 1961 1961 1961 1961 or or lekha jaina Agama aura vijJAna seTha bhairoMdAna jI seThiyA gAMdhI jI aura ahiMsA paryuSaNa: dasa lakSaNa santa zrI gaNezaprasAda varNI vijJAna rAjanIti ke caMgula meM varNI jI ke smAraka kA prazna ? asvAda vrata bhI tapa hai| saMskRti kyA hai ? somadevasUri aura jainAbhimata varNa-vyavasthA vicAraNIya prazna jIvana dRSTi naI pIr3hI aura dharma ekadivya vibhUti mAlavIyajI zramaNa : eka vyAkhyA samAja kA dharma mahAvIra kI sAdhanA aura siddhAnta zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka varSa aMka zrI kastUramala bAMThiyA bIkAnera jaina saMgha 12 11 zrI rAmapraveza zAstrI 12 12 zrI gulAbacanda jaina 12 12 zrI kailAza candra zAstrI 12 12 zrI manohara muni zAstrI zrI gokula canda zrI agaracanda nAhaTA 12 DaoN0 nAmavara siMha 12 zrI gokulacanda jaina zrI samIra muni 'sudhAkara 131 zrI vizva bandhu zrI sAgaramala jaina 'sAthI' zrI vAsudevazaraNa agravAla 13 2 zrI mahendra kumAra jaina pro0 devendra kumAra jaina 13 2 ku0 vijayA jaina . 13 2 pRSTha / 36-40 43-45 9-13 14-15 16-18 21:22 23-24 25-31 34-39 9-14 19-21 25-26 31-34 9-10 11-13 21-23 24-26 13 or 1961 1961 1961 1961 1961 1961 1961 1961 1961 Ww W
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ 49 varSa aMka or llh w llh o llh or llh 13 ov llh llh 13 4 . 0 llh 0 lh 0 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrI trilocana panta DaoN0 vAsudevazaraNa agravAla pro0 udayacandra jaina pro0 rAjadeva tripAThI zrI gulAbacanda jaina zrI gokulacanda jaina munizrI padmavijaya jI zrI vijayamuni zAstrI munizrI santabAla mahAsatI zrI lalita kumArI jI munizrI zAntipriya zAstrI zrI harajasarAya jaina kamala jaina 'dIdI' zrI agaracanda nAhaTA AcArya AtmArAma jI zrI surezamuni zAstrI zrI jamanAlAla jaina . zrI kastUramala bAMThiyA lekha mere saMsmaraNa : mAlavIya jI vizva mAnava mahAmanA mAlavIya mahAmanA kI mahAnatA adbhuta bhikhArI evaM mahAna dAtA sva0 DaoN0 bhagavAnadAsa jainasaMskRti aura vivAha jIvana kI saccI krAMti jyotirmaya jIvana samanvayakAra : AcArya zrI zruta aura sevA ke pratIka: AcArya zrI prathama aura antima darzana eka madhura smRti AcArya zrI kA puNya jIvana AcArya zrI AtmArAma jI kI AgamasevA zAstroddhAra kI AvazyakatA zraddhAMjalI arpita karane vAloM se aparigrahI mahAvIra buddha aura mahAvIra kA parinirvANa 13 I0 san pRSTha 1961 . 33-35 1962 9-13 1962 26-28 1962 29-31 1962 38-40 1962 8-21 1962 25-27 1962 17-21 1962 23-25 1962 27-29 1962 30-32 1962 33-35 1962 36-37 40 1962 41 1962 43-45 1962 4-7 1962 8-16 0 rrr mr >> >> 33 ru lh 0 lh 0 llh 0 llh 0 ow llh 1962 13 llh 5 or llh 136 13
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha m zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka bhAI zrI baMzIdhara jI DaoN0 zrIraMjana sUrideva DaoN0 indracandra zAstrI zrI vijayamuni zAstrI zrI mAIdayAla jaina zrI mahendrarAjA jaina varSa aMka 13 6 '. 13 .6 136 13 6 6 - 6 I0 san 1962 1962 1962 1962 1962 1962 pRSTha 19-21 22-26 29-32 33-42 43-45 47-53 w or mahAvIra jayantI kA artha bhagavAn mahAvIra janmakAlIna paristhitiyAM mahAvIra kA darzana karAie jaina saMskRti aura mahAvIra naI rAheM bhagavAn mahAvIra jainadharma meM 'ekAnta niyativAda aura samyak niyati' kA bheda mAtRbhASA aura usakA gaurava jaina zAsana tejasvI kaise bane .. buddha aura mahAvIra kA nirvANa kAvya meM lokamaMgala mahAvIra kA maMgala upadeza anekAMta : ahiMsA kA vyApaka rUpa zramaNa saMgha ke dasa varSa Aja kA phaizana-dhUmrapAna AgamoM kA Anuyogika vargIkaraNa zrImad rAjacandra kA paricaya llh llh llh 13 - 13 paM0 phUlacandra siddhAntazAstrI DaoN0 vAsudeva zaraNa agravAla munizrI nathamala jI zrI kastUramala bAMThiyA zrI gaMgAsAgara rAya . DaoN0 harizaMkara varmA DaoN0 jagadIzacandra jaina DaoN0 indracandra zAstrI zrI saradAramala jaina munizrI kanhaiyAlAla jI 'kamala' zrI ratilAla dIpacanda desAI 7-8 . 7-8 7-8 7-8 7-8 7-8 7-8 7-8 9 9 llh lh sh lh mh sh sh lbh 1962 1962 1962 1962 1962 1962 1962 1962 1962 1962 1962 6-8 9-13 21-23 25-36 42-44 49-50 51-52 17-19 22-25 9-12 13-18 - - - 13 13 13 - 10 -
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ I0 san 1962 13 W or 6 or pRSTha 24-25 1-4 9-13 26-30 32-36 1-3 4-5 W or or 13 W or lekha prAkRta bhASA ke cAra karmagrantha kSamApanA dina zramaNa saMskRti meM kSamA vItarAga kI upAsanA dharmamaya samAja racanA kI AdhArazilA kSamApanA gAMdhIjI : vyaktitva aura netRtva jaina ceyara kI AvazyakatA aravinda kA anekAnta darzana sudhAra kA mUlamaMtra jIvana to saMyama hI hai kAvya kA prayojana : eka vimarza vrata kA mUlya saMthArA AtmahatyA nahIM hai hiMsA kA bolabAlA bhagavAn mahAvIra aura dIvAlI bhagavAn mahAvIra kA nirvANa upAdhyAya kavi zrI amara muni zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrI agaracanda nAhaTA zrI lakSmInArAyaNa bhAratIya zrI kAnajI bhAI paTela zrI jJAnamuni jI munizrI nemicanda jI zrI zrIprakAza zrI zarada kumAra 'sAdhaka' zrI zrIprakAza dube zrI jugalakizora mukhtAra pro0 darabArI lAla koThiyA zrI gaMgAsAgara rAya DaoN0 nemicandra zAstrI zrI dalasukha mAlavaNiyA zrI tArAcandra mehatA DaoN0 jyoti prasAda jaina zrI mahendra kumAra zAstrI zrI vijaya muni jI 13 13 12 12 6-8 w W 13 13 13 12 12 12 : 12 1962 1962 1962 1962 1962 1962 1962 1962 1962 1962 1962 1962 1962 1962 1962 21-24 25-27 29-34 35-39 6-7 8. 9-13 15-23 0 or 141 . 14 141 1
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ 52 varSa aMka pRSTha 24-26 27-37 14 14 2 14 9-13 26-28 29-33 9-17 lekha zIta Rtu kA AhAra-vihAra zAntiparva kA AcAradarzana anekAnta : ahiMsA darzana aura dharma bheda meM abheda kA sarjaka syAdvAda khyAla kA bhaviSya dharma aura vidyA vikAsa kA mArga dharma kSetre hima kSetre rogoM kA ilAja jainoM ne bhI yuga kA AhvAna sunA jaina paramparA kA AdikAla (kramaza:) jaina aura bauddha AgamoM meM vivAha vidhi mahAtmA bhagavAnadIna jI saMsAra kI hiMsAmaya paristhiti aura hama smRti puruSa : zrI pUjya gaNeza lAla jI mahArAja zrI jinavallabhasUri kI prAkRta sAhitya sevA samAjasevI sva0 nanhemala jI jaina jaina paramparA kA AdikAla (kramaza:) zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka vaidyarAja suMdaralAla jaina zrI baziSTha nArAyaNa sinhA DaoN0 jagadIzacandra zAstrI paM0 kailAzacandra zAstrI zrI chaganalAla zAstrI zrI pyArelAla zrImAla paM0 sukhalAla jI zrI kAnajI bhAI paTela zrI durgAzaMkara dvivedI zrI kastUramala bAMThiyA DaoN0 indracandra zAstrI zrI komalacandra jaina zrI jamanAlAla jaina zrI satIza kumAra munizrI zrImallajI, zrI agaracanda nAhaTA zrI mAIdayAla jaina DaoN0 indracandra zAstrI I0 san 1962 1962 1962 1962 1962 1962 1963 1963 1963 1963 1963 1963 1963 1963 1963 1963 1963 1963 14 <<<<<<Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ 53 aMka lekha holI I0 san 1963 pRSTha 18-19 20-25 27-30 41-47 5 14 14 14 14 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka mahAtmA bhagavAnadIna jI muni samadarzI DaoN0 zrIraMjana sUrideva muni samadarzI upAdhyAya zrI amaramuni zrI lakSmInArAyaNa 'bhAratIya DaoN0 maMgaladeva zAstrI DaoN0 indracandra zAstrI zrI agaracanda nAhaTA zrI samIramuni 'sudhAkara' zrI kastUramala bAMThiyA paM0 muni zrImalla jI suzrI zaziprabhA jaina paM0 cainasukha dAsa jaina DaoN0 bUlacanda zrI zrIprakAza dube DaoN0 gulAbacandra caudharI muni zrI nemicandra jI seTha ratanalAla jI hindI jaina kaviyoM kA Atma-svAtaMtrya sAdhanA kI amara jyoti bhagavAn mahAvIra kA adhyAtma darzana jainadharma : bha0 mahAvIra kI kasauTI para bhagavAn mahAvIra kI mahAmAnavatA jaina paramparA kA AdikAla / sabake kalyANa meM apanA kalyANa bhagavAn mahAvIra aura harikezI ahiMsA niuNA diTThA zramaNa bha0 mahAvIra kA dIkSA-darzana zAMti ke agradUta-bha0 mahAvIra dharma kA sarvodaya svarUpa vizva ahiMsA saMgha aura pravRttiyA~ karma aura anizvaravAda bhagavAna mahAvIra aura unakA upadeza bhagavAn mahAvIra aura dharma krAMti . 6-7 6-7 6-7 6-7 1963 1963 1963 1963 1963 1963 1963 1963 1963 1963 1963 1963 1963 1963 1963 1963 1963 14 14 14 148 148 148 6-8 9-11 12-18 21-28 29-31 34-43 44-48 49-52 1-2 6-8 9-12 13-17 21-25
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ . lekha 14 14 ........ USS 5 zramaNa : atIta ke jharokhe meM | lekhaka mahAtmA bhagavAnadIna DaoN0 devendra kumAra zrI bhAgacanda jaina zrI agaracanda nAhaTA DaoN0 gaMgAsAgara rAya DaoN0 indracandra zAstrI zrI zarada kumAra 'sAdhaka' muni zrI nemicandra jI paM0 muni zrI kanhaiyAlAlajI 'kamala' zrI saradAramala jaina zrI umAzaMkara tripAThI 'bandhujI' muni zrI nandISeNa vijaya zrI pratezacanda jaina zrI jayabhikkhu paM0 muni zrI rAmaprasAda jI muni zrI padmacanda jI zAstrI upAdhyAya amaramuni , paM0 munizrI zrImalla jI mahArAja maiM mahAvIra ko yAda kyoM karatA hU~ bhagavAn mahAvIra ke samasAmayika AcArya maulika cintana kI AvazyakatA bhAratIya AcAryoM kI dRSTi meM kAvya ke hetu svAmI jI dhanIrAma jI mahArAja ahiMsA se koI virodha nahIM zuddhi prayoga kI jhAMkI padmalezyA ke rasa kA upameya madya kyoM ? rakSAbaMdhana bhAI sAhaba jaina dharma kA dRSTikoNa kyA Apa svIkAra kareMge dhanya yazodA, tumhe ! gurudeva kI jIvana rekhAe~ kRpAlu gurudeva zraddheya vAcaspatijI: eka puNya smRti saMsmaraNAtmaka zraddhAMjali govora o o o o o o o or 14 14 14 14 14 aMka I0 san pRSTha 1963 - 26-29 8 1963 31-33 9 1963 9-16 1963 20-23 1963 24-27 1963 28-31 9 1963 36-39 10 1963 5-8 1963 9-11 10 1963 11-145 1963 15-18 10 1963 19-21 10 1963 22-23 10 1963 25-31 11-12 1963 17-28 11-12 1963 30-32 11-12 1963 33-38 11-12 1963 41-45 T 14 14 14
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ . * varSa 14 14 14 14 14 14 lekha saMyamamUrti gurudeva kucha saMsmaraNa aura zraddhA ke phUla meM zrI vyAkhyAna vAcaspati jI mahArAja svAmI zrI madanalAla jI sthAnakavAsI samAja kA durbhAgya zrI madanalAla jI mahArAja saMyama aura tyAga kI mUrti vaMdana ho agaNita tyAga-patra kA spaSTIkaraNa vANI kA jAdUgara merI kucha anubhUtiyA~ caraNAravinda meM eka mahattvapUrNa bheMTa bhAva-vibhora zraddhAMjali svAmI vivekAnanda jainadharma aura unakA sAmAjika dRSTikoNa cInI AkramaNa: ahiMsA ko cunautI zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrI prakAza muni jI 'vizArada' zrI kizorIlAla jaina zrI samIra muni zrI vimala jaina 'aMzu' paM0 zrI jJAnamuni jI paM0 becaradAsa jI zrI kastUrIlAla jaina zrI madhukara muni zrI harajasarAya jaina zrI vijayamuni zAstrI zrI zAdIlAla jaina zrI premacanda jI mahArAja maiDama. luisa vaisa zrI sudarzana muni jI zrI zrIprakAza dube zrI lakSmInArAyaNa 'bhAratIya' DaoN0 gopIcanda dhAr3IvAla aMka I0 san pRSTha 11-12 1963 __48-49 11-12 1963 50-53 11-12 1963 54-55 11-12 1963 56-58 11-12 1963 62-64 11-12 1963 65-66 11-12 1963 67-71 11-12 1963 77-79 11-12 1963 81-82 11-12 1963 83-85 11-12 1963 88-91 11-12 1963 91-93 11-12 1963 94-96 11-12 1963 99-106 1 1963 1 1963 9-18 1 1963 21-24 15 7-8 15
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ 56 aMka lekha prAcyabhAratI kA adhivezana raghuvaMza kI ajJAta jaina TIkA pUjyazrI maMgala RSi jI durbhAgya meM se saubhAgya prApta kareM DaoN0 bhayANI ke vyAkhyAna cAturmAsa vyavasthA meM sudhAra kIjie hama krAnti kA AhvAna kareM pUjya zrI jinavijayendra sUri jI pratyeka AtmA paramAtmA hai zrI ataracanda jaina sAdhuoM kA zithilAcAra sAhitya aura sAhityika sastA aura sulabha bhojana 26vAM prAcyavidyA vizva sammelana zuddhi prayoga kI jhAMkI merI paMjAba yAtrA RSibhASita kA parIkSaNa vasaMta Rtu kA AhAra-vihAra zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka DaoN0 navaratna kapUra zrI agaracanda nAhaTA zrI kRSNacandrAcArya munizrI saMtabAla jI zrI zrIprakAza dube zrI annarAja jaina zrI cAMdamala karNAvaTa zrI zaMkaramuni paM0 kailAzacandra zAstrI zrI omaprakAza agravAla zrI saubhAgyamala jaina saMta vinobA DaoN0 kauzala kizora jaina DaoN0 nArAyaNa hemanadAsa samtAnI muni zrI nemicanda jI zrI zrIprakAza dube zrI manoharamuni zAstrI vaidyarAja zrI sundaralAla jaina & : : : : : : : : : : : 2 I0 san 1963 1963 1963 1963 1963 1963 1963 1963 1963 1963 1964 1964 1964 1964 1964 1964 1964 1964 pRSTha 26-30 31-33 38-40 9-14 19-20 21-23 24-27 28-30 31-33 35-36 9-13 15-28 35-39 3-8 9-13 14-23 26-31 34-35 15 : : : : : : 15
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ 57 lekha zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrI mahendra kumAra zAstrI zrI zrIprakAza dube paM0 darabArIlAla koThiyA zrI rAmajI bhAI paTela DaoN0 jyoti prasAda jaina DaoN0 mohanalAla mehatA zrIraMjana sUrideva 15 15 15 aMka 5-6 5-6 5-6 I0 san 1964 1964 1964 1964 1964 1964 pRSTha 7-10 12-14 17-20 23-27 33-34 37-41 42-47 5-6 15 5-6 15 5-6 1964 tIrthaMkara aura unakI zikSAeM puNDarIka kA dRSTAMta 2syAdvAda aura anekAntavAda zramaNa paramparA meM dharma aura usakA mahattva dharma aura sahiSNutA mahAvIra kA tapa karma muni vAriSeNa aura unakA samyakatva bhagavAn mahAvIra ke jIvanacaritra aura una para vibhinna paramparAoM kA prabhAva dhArmika ekatA vardhamAna se mahAvIra kaise bane bhagavAn mahAvIra ke bAda zrI ratnamuni: jIvana paricaya AgarA meM zrIratnamuni zatAbdI samAroha tulanAtmaka darzana para do dRSTiyA~ .. samatA ke saMdezadAtA : bhagavAn mahAvIra vardhamAna mahAvIra ke jIvana kA eka bhrAnta dRzya 5-6 5-6 5-6 . 5-6 zrI kastUramala bAMThiyA muni zrI nemicandajI zrI jinavijayasena sUri zrI samIra muni 'sudhAkara' zrI vijaya muni zrI kRSNacandrAcArya zrI zrIprakAza dube zrI lakSmInArAyaNa bhAratIya DaoN. jyotiprasAda jaina : : : : : : : : : 7-8 1964 1964 1964 1964 1964 1964 1964 1964 1964 49-63 65-68 69-71 72-75 5-11 12-16 17-21 25-28 33-46 7-8 15 7-8 7-8 7-8 7-8
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ aMka 7-8 7-8 lekha uttarAdhyayana sUtra- dhArmika kAvya grISma Rtu kA AhAra-vihAra o meghadUtam kI eka ajJAta bAlAkbodha paMjikA suhRdaya zrI munilAla jainI sthAnAMga aura samavAyAMga (kramaza:) zivazarmasUrikRta 'karma prakRti' ahiMsA ke tIna kSetra (kramaza:) paMcayAma dharma kA eka paryavekSaNa mIla kA patthara bhagavAn mahAvIra ke ATha sandeza sarvodaya aura jaina dRSTikoNa udbhaTa vidvAn paM0 becaradAsa dozI sthAnAMga va samavAyAMga rAyapaseNiya upAMga aura usakA racanAkAla (kramaza:) ahiMsA ke tIna kSetra krodha aura kSamA vairAgya kyA hai ? zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka pro0 kAnajI bhAI paTela vaidyarAja zrI sundaralAla jaina zrI agaracanda nAhaTA zrI harajasarAya jaina paM0 becaradAsa dozI DaoN0 mohanalAla mehatA kAkA kAlelakara zrI vRjanandana vijayendra 'darzI' zrI jJAnamuni zrI mahAvIracanda dhArIvAla zrI gulAbacanda jaina paM0 becaradAsa dozI . "E : : : : : : : : : : : Stor or or or or or or I0 san 1964 1964 1964 1964 1964 1964 1964 1964 1964 1964 1964 1964 1964 pRSTha / 48-57 59-62 63-64 66-68 2-6 7-15 16-19 20-23 24-27 28-32 33-36 37-38 2-8 15 15 9 10 15 15 10 / zrI kastUramala bAMThiyA kAkA kAlelakara samIramuni sva0 choTAlAla harajIvana suzIla 1964 1964 1964 1964 9-16 16-17 18-21 22-29 15
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka aMka 10 lekha bhagavAn mahAvIra aura samatA kA AcaraNa jainadharma aura Aja kI duniyA bhagavAn mahAvIra kI dena rAyapaseNiya aura usakA racanAkAla (kramaza:) AtmabalIsAdhaka aura daivItattva krAMtikArI mahAvIra . jainadRSTi se cAritra vikAsa (kramaza:) bhagavAn mahAvIra kI ahiMsA kSamA zAMti ke ye suzItala srota rAyapaseNiya aura usakA racanAkAla (kramaza:) bhagavadgItA aura jainadharma jainadRSTi se cAritra vikAsa ahiMsA kI lokapriyatA jaina samAja meM phoTo pracAra hamAre kavala (grAsa) ko murgI ke aNDe kI upamA kyoM saMskRti kA svarUpa muni nemicandra zrI RSabhacandra muni basantavijaya zrI kastUramala bAMThiyA muni zrI saMtabAla jI zrI ratnacanda jaina zAstrI DaoN0 mohanalAla mehatA zrI narendra jaina zrI pArasamala 'prasUna' zrI kastUramala bAMThiyA zrI agaracanda nAhaTA DaoN0 mohanalAla mehatA zrI jJAnamuni upAdhyAya hastImala jI E : : : : : : : : : : : : : : ::::::::: 59 I0 san pRSTha 1964 30-34 1964 - 35-36 1964 37-40 1964 2-8 1964 9-12 1964 13-16 1964 17-23 1964 24-26 1964 27-28 1964 3-10 1964 11-12 1964 13-18 1964 19-24 1964 25-29 g g g g muni kanhaiyAlAla 'kamala' zrI devendra muni zAstrI 12 12 1964 1964 30-32 33-34 15
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha bhagavAn mahAvIra aura nArI jAti rAyapaseNiyaupAMga aura usakA racanAkAla satya ke AvaraNa yA mUrchAyeM karma prAbhRta athavA SaTkhaMDAgamaeka paricaya (kramaza:) "DaoN0 govinda triguNAyaka kA jaina darzana va saMta kavi" sambandhI vaktavya rAyapaseNiyaupAMga aura usakA racanAkAla adveSa darzana aMgagranthoM kA bAhyarUpa aNDe khAnA bhI hiMsA hI hai jainadharma kI AcArasaMhitA karmaprAbhRta athavA SaTkhaMDAgamaH eka paricaya (kramaza:) lavaNa evaM aMkuza kI devavijaya kA bhaugolika paricaya dvIpasAgara prajJapti zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrI vimala jaina zrI kastUramala bAMThiyA DaoN0 indracandra zAstrI DaoN0 mohanalAla mehatA zrI agaracanda nAhaTA zrI kastUramala bAMThiyA kAkA kAlelakara 0 becaradAsa dozI zrI zivanArAyaNa saksenA zrI rikhabacaMda 'laharI' DaoN0 mohanalAla mehatA DaoN0 RSabha candra zrI agaracanda nAhaTA varSa 15 16 16 16 16 16 16 16 16 16 16 16 16 aMka 12 1 1 1 1 2 2 2 mr m I0 san 1964 1964 1964 1964 pRSTha 35-37 3-11 12-19 1964 20-27 1964 28-36 1964 3-11 1964 12-14 1964 15-22 1964 23-25 1964 26-28 29-32 1965 3-15 1965 18-19
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ 61 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka paM0 ke0 bhujabali zAstrI muni dulaharAja jI varSa 16 16 aMka 3 3 I0 san 1965 1965 pRSTha 20-11 22 lekha DaNAyaka ravikIrti upadeza vidhi karmaprAbhRta athavA SaTakhaMDAgama - eka paricaya (kramaza:) tyAga kA manovijJAna pArzvanAtha vidyAzrama zodha saMsthAna kI kAryadizA jainadarzana aura bhakti-eka thIsisa bhagavAn buddha aura bhagavAn mahAvIra kyA jainadharma jIvita raha sakatA hai ? rahasyavAdI jaina apabhraMzakAvya kA hindI sAhitya para prabhAva karmaprAbhRta athavA SaTkhaMDAgamaeka paricaya (kramaza:) rAyapaseNiyaupAMga aura usakA racanAkAla kI samIkSA zramaNa saMskRti kA hArda rahasyavAdI jaina apabhraMzakAvya kA hindI sAhitya para prabhAva (kramaza:) DaoN0 mohanalAla mehatA zrI mA~, aravindAzrama paM0 sukhalAla saMghavI DaoN0 devendra kumAra paM0 dalasukha mAlavaNiyA zrI gopIcanda dhAr3IvAla 1965 1965 1965 1965 1965 1965 23-28 29-33 34-36 3-8 9-21 22-25 16 16 4 4 zrI premacanda jaina zAstrI 1965 26-31 DaoN0 mohanalAla mehatA 4 1965 32-37 muni kalyANavijaya zrI lakSmInArAyaNa 'bhAratIya' 16 5 1965 1965 38 2-11 zrI premacanda zAstrI ___16 5 1965 12-17
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ 62 varSa aMka zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka munizrI dulaharAja DaoN0 mohanalAla mehatA . Shri Ramchandra Jain zrI zivanArAyaNa pANDeya DaoN0 devendra kumAra zAstrI I0 san 1965 1965 1965 1965 1965 pRSTha 18 19-22 23-28 w ur 3-8 9-11 Cr lekha vismRta paramparAyeM karmaprAbhRta athavA SaTkhaMDAgama- eka paricaya (kramaza:) Ahimsa in the Ancient East vIroM kA zrRMgAra : ahiMsA krAMtidarzI mahAvIra rahasyavAdI jaina apabhraMzakAvya kA hindI sAhitya para prabhAva (kramaza:) atizaya kSetra papaurA karmaprAbhRta athavA SaTkhaMDAgama- eka paricaya punarutthAna hamArI pravRttiyA~ aura unakA mUlyAMkana zrAvakajJapti ke racayitA kauna ? darzana aura dharma nandIsUtra kI eka jainetara TIkA rahasyavAdI jaina apabhraMzakAvya kA hindI sAhitya para prabhAva ahiMsA paumacariyaM meM varNita rAma kI vanayAtrA (kramaza:) 166 wr zrI premacandra jaina zAstrI DaoN0 amRtalAla zAstrI DaoN0 mohanalAla mehatA zrI vidyAbhizu 'Adhunika' DaoN0 indracandra zAstrI paM0 bAlacandra zAstrI zrI devendra muni zAstrI zrI agaracanda nAhaTA r www w 9 9 9 1965 1965 1965 1965 1965 1965 1965 1965 12-17 18-22 23-29 30-31 32-36 3-9 10-12 13-14 167 9 zrI premacandra jaina zAstrI zrI gopIcanda dhAr3IvAla DaoN0 ke0 RSabhacandra 9 1965 1965 1965 15-19 20-28 3-8 -
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ 63 varSa aMka zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrI samIra muni 'sudhAkara' muni dulaharAja zrI zivanArAyaNa saksenA DaoN0 devendra kumAra DaoN0 baziSTha nArAyaNa sinhA zrI gokulacanda jaina zrI gaNezamuni zAstrI DaoN0 ke0 RSabhacandra DaoN0 baziSTha nArAyaNa sinhA zrI agaracanda nAhaTA zrI gopIcanda dhAr3IvAla 168 16 8 16 lekha jala meM lagI lAya * sacela-acela . OM hamAre patana kA mukhya kAraNa: hiMsA mUlyoM kA saMkaTa aura AdhyAtmikatA vivAha-bhAratIyettara paramparAyeM (kramaza:) somadevakRta yazastilaka darzana aura vijJAna : eka cintana paumacariyaM meM varNita rAma kI vanayAtrA vivAha-bhAratIyetara paramparAyeM kalyANasAgarasUri ko preSita sacitra vijJaptilekha Atma vijJAna vigata hajAra varSa ke jaina itihAsa kA siMhAvalokana (kramaza:) ahiMsA kI mahAnatA kaSAyaprAbhRta bhautikavAda va adhyAtmavAda vigata hajAra varSa ke jaina itihAsa I0 san 1965 1965 1965 1965 1965 1965 1965 1965 1965 1965 1965 pRSTha 9-10 11-15 16-19 20-23 24-32 2-7 8-12 13-18 19-28 29-30 31-38 16 16 zrI kastUramala bAMThiyA DaoN0 zivanArAyaNa saksenA DaoN0 mohanalAla mehatA zrI gopIcanda dhAr3IvAla 10 10 3-11 05 1 6 1965 1965 1965 1965 16 10 16-21 22-29
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2 lekha kA siMhAvalokana (kramaza:) adbhuta dAna paumacariyaM ke kucha bhaugolika sthala kaSAyaprAbhRta hRdaya kA mAdhurya-karuNA Atma zuddhi kA parva paryuSaNa vigata hajAra varSa ke jaina itihAsa kA siMhAvalokana dharma kA mUla AdhAra ahiMsA rAmakathA-viSayaka katipaya bhrAMta dhAraNAyeM AcArya divAkara kA pramANa: eka anuzIlana brahmacarya kI gupti puSpadanta kI rAmakathA Asrava va baMdha jyotirdhara mahAvIra zrImaddevacandra racita karmasAhitya jaina saMskRti aura parivAra vyavasthA mahAn sAhityakAra AcArya haribhadrasUri zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrI kastUramala bAMThiyA zrI vidyAbhikSu DaoN0 ke0 RSabhacandra DaoN0 mohanalAla mehatA muni zrI vinayacanda jI zrI saradAramala jaina zrI kastUramala bAMThiyA zrI zivanArAyaNa saksenA DaoN0 ke0 RSabhacandra zrIraMjana sUrideva upAdhyAya zrI hastimala jI DaoN0 devendrakumAra zrI gopIcanda dhAr3IvAla devendra zAstrI zrI agaracanda nAhaTA premasumana jaina DaoN0 jyoti prasAda jaina varSa 16 16 16 16 16 16 16 16 16 17 17 2 2 2 2 2 2 2 17 17 17 17 aMka 11 11 11 11 11 11 12 12 12 1-2 1-2 1-2 1-2 1-2 1-2 1-2 1-2 I0 san 1965 1965 1965 1965 1965 1965 1965 1965 1965 1965 1965 1965 1965 1965 1965 1965 1965 pRSTha 3-14 15-16 17-21 22-26 27-33 34-35 3-19 20-23 24-31 3-6 7-13 14- 18 19-25 26-32 33-37 38-52 53-55
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ aMka 1-2 17 1-2 17 17 1-2 3 3 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha lekhaka digambara paramparA meM zrAvaka ke guNa aura bheda zrI kastUramala bAMThiyA jaina aura bauddhaAgamoM meM gaNikA zrI komalacanda jaina labdhiyAM zrI ambAlAla premacaMda zAha upAsaka pratimAyeM DaoN0 mohanalAla mehatA paumasirIcariu ke mUlasrotra (kramaza:) DaoN0 ke0 RSabhacandra samAjazAstra kI pRSThabhUmi meM jainoM ke sampradAya zrI lakSmI nArAyaNa 'bhAratIya' saMgharSa aura AMligana DaoN0 indracandra zAstrI jainadharma meM mAnavatAvAda zrI kastUracanda lalavAnI Concept of Aimsa in the Shantiparvan Shri Bashistha Narayan Sinha zvetAmbara-paramparA meM zrAvaka ke guNa aura bheda / zrI kastUramala bAMThiyA paumasiricariu ke mUla srotra / DaoN0 ke0 RSabhacandra dharma : merI dRSTi meM muni zrI nemicandra jI labdhiphala zrI ambAlAla premacanda zAha apabhraMza kI pUrvasvayaMbhUyugIna kavitA DaoN0 devendra kumAra saMvara aura nirjarA zrI gopIcanda dhAr3IvAla dharma aura vijJAna AcArya rajanIza saMskRta sAhitya ke itihAsa ke jaina sambandhita saMzodhana zrI agaracanda nAhaTA 17 17 17 17 I0 san 1965 1965 1965 1965 1966 1966 1966 1966 1966 1966 1966 1966 1966 1966 1966 1966 1966 pRSTha 56-66 67-72 73-84 85-88 3-8 11-19 20-24 25-32 33-40 3-14 16-23 24-28 29-39 5-9 11-17 18-21 22-26 17 17 17 5 175 17 5
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 3 3 pRSTha 27-34 35-37 3-11 12-13 14-19 20-22 23-28 30-33 lekha DaoN0 jaikobI aura vAsI candana kalpa (kramaza:) Risabhadeva : A study zrAvaka ke guNa aura bheda (kramaza:) apUrvarakSA mokSa jaina samAja dvArA kAvya sevA DaoN0 jaikobI aura vAsI candanakalpa (kramaza:) utsarga aura apavAda zrAvaka ke guNa aura bheda (kramaza:) DaoN0 jaikobI aura vAsI candanakalpa (kramaza:) AcArAMga meM ullikhita paramata vizvavyavasthA aura siddhAntatrayI jaina samAja vyavasthA zrAvaka ke guNa aura bheda DaoN0 jaikobI aura vAsI candanakalpa (kramaza:) ArSaprAkRta kA vyAkaraNa (kramaza:) jaina upAzraya vyavasthA aura karmacArItaMtra zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka aMka 17 muni zrI mahendra kumArajI 'dvitIya' 17 5 Dr. Bashistha Narayan Sinha 17 5 zrI kastUmala bAMThiyA 176 zrI vidyAbhikSu 176 zrI gopIcanda dhAr3IvAla zrI rUpacanda jaina 176 munizrI mahendra kumArajI (dvitIya) 17 munizrI puNyavijaya jI 17 zrI kastUramala bAMThiyA 17 munizrI mahendra kumArajI (dvitIya) 17 paM0 becaradAsa dozI 177 zrI ajita muni 'nirmala' 177 zrI baziSTha nArAyaNa sinhA 17 zrI kastUramala bAMThiyA 17 8 munizrI mahendra kumArajI (dvitIya) 17 paM0 becaradAsa dozI zrI kRSNalAla zarmA 17 8 o o 9 I0 san 1966 1966 1966 1966 1966 1966 1966 1966 1966 1966 1966 1966 1966 1966 1966 1966 1966 9 14-20 21-24 25-31 32-36 3-10 13-18 19-26 27-33 9 9 9 9
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha samagra jaina saMgha ko namra vijJapti hemacandra aura bhAratIya kAvyAlocanA paumacariyaM : saMkSipta kathAvastu ArSaprAkRta kA vyAkaraNa puSkara ke sambandha meM zodha ahiMsA kI pariNati samanvaya aura satyAgraha guNavrata piNDaniryukti zvetAmbara jainoM ke pUjAvidhiyoM kA itihAsa (kramaza:) nyAyocita vicAroM kA abhinandana paumacariyaM : saMkSipta kathAvastu (kramaza:) maharSi aravinda jaina darzana kI dRSTi meM nirgrantha-nirgranthI saMgha zvetAmbara jainoM ke pUjAvidhiyoM kA itihAsa (kramaza:) vIranandI aura unakA candraprabhacarita zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka muni zrI nyAya vijayajI DaoN0 devendra kumAra DaoN0 ke0 RSabha candra paM0 becaradAsa dozI zrI ajita muni kAkA kAlelakara DaoN0 mohanalAla mehatA DaoN0 jagadIzacandra jaina zrI kastUramala bAMThiyA paM0 zrI jugala kizora DaoN0 ke0 RSabha candra zrI lakSmIcanda jaina munizrI puNyavijaya jI zrI kastUramala bAMThiyA paM0 amRtalAla zAstrI mukhtAra varSa 17 17 17 17 17 17 17 17 17 17 17 17 17 17 17 aMka u 10 10 10 10 10 av ov 11 11 I0 san 1966 1966 1966 1966 1966 1966 1966 1966 1966 1966 1966 1966 1966 67 pRSTha 34-39 2-7 8-11 12-14 17 18- 21 22-27 28-31 4-15 16-21 22-27 28-31 32-37 1966 2-14 1966 18-25
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ 68 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha lekhaka aMka 11 17 DaoN0 ke0 RSabhacandra zrI sudarzana lAla jaina DaoN0 ke0 RSabhacandra I0 san 1966 1966 1966 pRSTha 26-30 31-38 3-8 12 12004 paumacariyaM : saMkSipta kathAvastu yajJa : eka anucintana (kramaza:) paumacariyaM : saMkSipta kathAvastu 'mahAvIracaryA' grantha sambandhI mahApaMDita rAhula jI ke do patra jaina samAja kA dharma pracAra yajJa : eka anucintana dharma kA eka AdhAra : svastha samAja racanA apabhraMza kI zodha kahAnI rAkSasa : eka mAnava vaMza bhAratIya vidyAvid DaoN0 jhAna jyArja buhalara thullavaMza kI eka apUrNa prazasti sevA : eka vizleSaNa ahiMsA kI sAdhanA AcArAMga ke kucha mahattvapUrNa zabda jainadharma aura vyAvasAyika pUMjIvAda : vebara kI anudRSTi zrI agaracanda nAhaTA zrI samIra muni 'sudhAkara' zrI sudarzanalAla jaina sAdhvI zrI maMjulA DaoN0 devendra kumAra DaoN0 ke0 RSabhacandra zrI kastUramala bAMThiyA zrI bhaMvaralAla nAhaTA zrI devendra muni zAstrI zrI gopIcanda dhADIvAla sAdhvI zrI kanakaprabhA 1966 1966 1966 1966 1966 1966 1966 9-10 12-14 15-27 28-30 3-7 8-12 13-20 21-25 26-42 43-60 61-64 18 18 18 18 1-2 1-2 1-2 1966 1966 1966 zrI kRSNalAla zarmA 18 1-2 1966 65-72
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ 69 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrI baziSTha nArAyaNa sinhA zrI nandalAla mAru zrI lakSmInArAyaNa zrI kastUramala bAMThiyA paM0 becaradAsa dozI DaoN0 zrIraMjana sUrideva aMka 18 1-2 18 1-2 183 I0 san 1966 1966 1967 1967 1967 1967 pRSTha / 73-77 78-79 3-9 10-23 29-31 32-36 183 lh >> lekha ahiMsA : eka vizleSaNa kyA lokAzAha vidvAn nahIM the? jainadharma aura nArI zrAvaka kise kahA jAya ArSa prAkRta kA vyAkaraNa vizva kA nirmANa tattva : dravya "kuvalayamAlA" madhyayuga ke AdikAla kI eka jaina kathA vidyAdhara : eka mAnava jAti AcArya hemacandra ke paTTadhara AcArya rAmacandra - ke anupalabdha nATakoM kI khoja atyAvazyaka jaina siddhAnta aura samAjavyApI prayoga jaina saMskRti kA vistAra paumacariyaM meM anArya jAtiyAM prajJAcakSu rAjakavi zrIpAla kI eka ajJAta racanA-zatArthI Atma nirIkSaNa zrI kastUramala bAMThiyA DaoN0 ke0 RSabha caMdra 1967 1967 2-17 18-20 >> >> >> zrI agaracanda nAhaTA muni nemicandra zrI devendra muni zAstrI DaoN0 ke0 RSabha candra 18 18 4 5 1967 1967 1967 1967 21-25 26-30 31-37 2-5 tm tm zrI agaracanda nAhaTA zrI pArasamala 'prasUna 18 1967 1967 6-8 9-10 tm .
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ 70 lekha 18 186 ahiMsA kA jaina dRSTi se vizleSaNa kaSAya prAbhRta kI vyAkhyAyeM munirAmasiMha kRta 'pAhuDadohA' : eka adhyayana ahiMsA : eka vizleSaNa Agama prakAzana meM sahayoga kauna aura kaise kare ? bauddha aura jaina AgamoM meM jananI jJAna tapasvI muni zrI puNyavijaya jI mahAvIra aura buddha : kaivalya aura bodhi pulisa aSTalakSI meM ullikhita aprApya racanAyeM jainamuni aura mAMsAhAra parihAra zrI siddharSigaNi kRta upamitibhavaprapaMcAkathA ArSaprAkRta kA vyAkaraNa akSaya tRtIyA : eka cintana jaina aura bauddha AgamoM meM jananI- eka pahalU ahiMsA : eka vizleSaNa jainadharma meM sAmAjika pravRtti kI preraNA zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrI nandalAla mAru DaoN0 mohanalAla mehatA zrI premacanda jaina zrI baziSTha nArAyaNa sinhA zrI kastUramala bAMThiyA DaoN0 komalacanda jaina zrI ratilAla dIpacaMda desAI muni zrI nagarAja jI paM0 becaradAsa dozI zrI agaracanda nAhaTA zrI kastUramala bAMThiyA zrI gopIcaMda dhAr3IvAla paM0 becaradAsa dozI zrI devendra muni zAstrI sau0 sudhA rAkhe zrI gopIcaMda dhAr3IvAla muni zrI nathamala # : : : : : : : : : : : : : : pRSTha 11-14 15-22 2-9 / 10-15 16-25 26-33 34-38 3-6 7-8 I0 san 1967 1967 1967 1967 1967 1967 1967 1967 1967 1967 1967 1967 1967 1967 1967 1967 1967 Tw us ur w us 9 9 9 9.vvvvv 14-25 26-31 3-6 7-12 14-17 18-19 20-23
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ varSa aMka 188 189 18 9 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha lekhaka bauddha aura jaina AgamoM meM putravadhu DaoN0 komalacanda jaina mahAkavi svayaMbhU aura tulasIdAsa zrI premasumana jaina roTI zabda kI carcA paM0 becaradAsa dozI kyA rAvaNa ke dasa mukha the? DaoN0 ke0 RSabha candra zramaNa aura zramaNopAsaka zrI kasturaMmala bAMThiyA jaina saMskRti aura pracAra : eka cintana zrI gajendra muni kuvalayamAlAkahA kA kathA sthApatya saMyojana zrI premasamana jaina rAmakathA ke vAnara : eka mAnavajAti / DaoN0 ke0 RSabha candra bauddha aura jaina AgamoM meM jananI : eka spaSTIkaraNa DaoN0 komalacanda jaina bhAratIya sAhitya aura Ayurveda zrI devendramuni zAstrI AcArya hemacandra ke yogazAstra para eka prAcIna TIkA zrI jugala kizora mukhtAra zrI siddharSigaNi kRta upamitibhavaprapaMcAkathA se saMkalita 'dharma kI mahimA' zrI gopIcaMda dhAr3IvAla jinasena kA pArzvabhyudaya : meghadUta kA mAkhaula ___DaoN0 zrIraMjana sUrideva ahiMsA : eka vizleSaNa zrI nandalAla mAru paumacariu kI avAntara kathAoM meM bhaugolika sAmagrI DaoN0 ke0 RSabha candra I0 san 1967 1967 1967 1967 1967 1967 1967 1967 1967 1967 voranoor or ora 71 pRSTha 24-33 3-14 15-19 22-24 25-29 30-36 3-8 9-12 15-19 20-33 a 1967 2-17 18 18 18 11 11 11 1967 1967 1967 18-23 28-32 33-37 18 12 1967 3-16
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha ___ varSa aMka 12 I0 san 1967 pRSTha / 19-26 18 12 1-2 19 19 1-2 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka AcArya haribhadrasUri prAkRta ke eka sazakta kathAkAra zrI premasumana jaina aSTalakSI meM ullikhita jayasundarasUri kI zatArthI kI khoja Avazyaka zrI agaracanda nAhaTA zrIraMjana sUrideva kI kucha moTI bhUleM zrI jugalakizora mukhtAra puSpadanta kA kRSNa kAvya DaoN0 devendra kumAra tapa kyA hai| paM0 becaradAsa dozI bauddha aura jaina AgamoM meM jananI sau0 sudhA rAkhe samyagdarzana zrI gopIcanda dhAr3IvAla bhagavAn mahAvIra kI 25vIM nirvANazatI kaise manAyeM zrI nandalAla mAru pArvAbhyudayakAvya : vicAra-vitarka DaoN0 zrIraMjana sUri deva apabhraMza kathAkAvyoM kA hindI premAkhyAnoM ke zilpa para prabhAva zrI premacanda jaina / adhyAtmavAda : eka adhyayana zrI devendra muni zAstrI zramaNa bhagavAn mahAvIra kA janmasthAna zrI nareza candra mizra 'bhaMjana' pethar3arAsa ke kartA kauna zrI sanatkumAra raMgATiyA bauddha aura jaina AgamoM meM nArI jIvana : eka aura spaSTIkaraNa DaoN0 komalacanda jaina magadha sAmrAjya kA prathama samrATa zreNika zrI gaNeza prasAda jaina 1967 1967 1967 1967 1967 1967 1967 1967 27-29 30-33 3-13 14-19 20-26 27-31 32-36 39-42 1-2 bh r m 43-53 54-64 1967 1967 1968 1968 3-15 19 llh lh 16-20 193 1968 1968 23-24 25-34
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha eka pratikriyA AcArya hemacandra aura jaina saMskRti bhagavAn mahAvIra kAlIna vaizAlI meM jainadharma prasiddhi prApta zvetAmbara jainoM kI kucha kRtrima kRtiyAM jinacandrasUriracita zrAvakasAmAcArI kI pUrI prati kI khoja samarAiccakahA kA avikala gurjarAnuvAda jaina zikSA : uddezya aura paddhatiyA~ jaina saMskRti aura rAjanIti samavAyAMgasUtra meM visaMgati laMkA meM jaina dharma munirAmasiMha kA ugra adhyAtmavAda saptakSetrirAsu arthakathAnaka : hindI bhASA kA prathama Atmacarita jainoM meM mUrti aura usakI pUjA paddhatiyoM meM vikAsa aura vikAra jaina dharmAnusAra jIva, prANa aura hiMsA zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka DaoN0 devendra kumAra DaoN0 indracandra zAstrI zrI zAMtilAla mAMDalika zrI kastUramala bAMThiyA zrI agaracanda nAhaTA kastUramala bAMThiyA zrI DaoN0 zrIraMjana sUrideva zrI devendra muni zAstrI zrI nandalAla mAru zrI DI0 jI0 mahAjana DaoN0 devendra kumAra DaoN0 sanatkumAra raMgATiyA zrI gaNezamuni zAstrI zrI kastUramala bAMThiyA DaoN0 baziSTha nArAyaNa sinhA varSa 19 19 19 19 19 19 19 19 19 19 19 19 19 19 19 aMka 3 k Kaw 4 4 4 4 29 7 I0 san 1968 1968 1968 1968 1968 1968 1968 1968 1968 pRSTha 35 3-6 6-8 1968 1968 73 1968 32-35 1968 6-18 1968 19-23 1968 24-31 32-34 5-11 12-22 23-28 29-38 9-30 6-17 18-22
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ 74 197 197 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrI gopIcanda dhAr3IvAla zrI bhaMvaralAla nAhaTA zrI nandalAla mAru zrI kastUramala bAMThiyA zrI sanatkumAra raMgATiyA DaoN0 zrIraMjana sUrideva zrI agaracanda nAhaTA Dr. M. L. Mehta DaoN0 devendra kumAra DaoN0 sunIti kumAra cATuA 19 19 pRSTha 23-25 26-34 35-38 7-11 12-25 26-29 30-31 32-39 lekha saMsAra kA antaraMga pradeza maMgalakalaza kathA naI pIDhI aura dharma abhavyajIva navagraiveyaka taka kaise jAtA hai ? vidyAvilAsarAsa AcArya vAdirAjasUri paM0 rAmacandragaNiracita sumukhanRpati kAvya Some Important Prakrit Work mAnavamUlyoM kA kAvya bhavisayattakahA prAkRta kA adhyayana zravaNabelagolA ke zilAlekha, dakSiNabhArata meM jainadharma aura gommaTezvara mahAvIra kA vIratva zrI bAlAbhAI vIracanda desAI 'jayabhikkhU' bhAratIya bAGgamaya meM prAkRtabhASA kA mahattva kavi ratnAkara aura ratnAkarazataka abhaya kumAra zreNikarAsa (kramaza:) dasadharma yoga sAdhanA hai I0 san 1968 1968 1968 1968 1968 1968 1968 1968 1968 1968 19 9 9 9 vvvvv - or 19 10-12 19 or or or zrI gaNeza prasAda jaina DaoN0 bhAnIrAma varmA zrI kastUramala bAMThiyA paM0 becaradAsa dozI DaoN0 zrIraMjana sUrideva DaoN0 zrIsanatkumAra raMgATiyA zrI arhasabaMDobA dime 19 10 1968 1968 1968 1968 1968 1968 1968 13-21 22-27 28-37 6-16 17-24 25-30 31-36 19 19 10
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ varSa aMka zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka paM0 becaradAsa dozI zrI gaNezamuni zAstrI DaoN0 baziSTha nArAyaNa sinhA DaoN0 sanatkumAra raMgATiyA 11 I0 san 1968 1968 1968 1968 75 pRSTha 5-8 9-14 15-21 22-28 ra 19 11 lekha mahArASTrI prAkRta ahiMsA ke itihAsa meM nirAmiSatA AcArya kundakunda aura unakA sAhitya abhayakumArazreNikarAsa bhAratIya vizvavidyAlayoM meM jaina sAhitya aura saMskRti viSayaka zodha kArya vAstaviktAvAda aura jainadarzana jainadharma kI prAcInatA zrI jaya bhikkhU ke granthoM kA hindI anuvAda gvAliyara ke tomaravaMzIyarAjA jaina vAGgamaya meM Ayurveda Progress of Prakrit & Jain Studies AcArya siddhasena divAkara kI sAhitya sAdhanA munimeSakumAra-racita kirAtamahAkAvya kI avacUri jaina mahAkavi paM0 banArasIdAsa kA rahasyavAda mahAkavi ratnAkara ke katipaya adhyAtmagIta Compendia of Destivada bhagavAn mahAvIra ke jIvanacaritra 19 19 12 12 DaoN0 gokulacanda jaina muni zrI mahendra kumAra 'dvitIya' zrI zAMtilAla mAMDalika zrI kastUramala bAMThiyA DaoN0 rAjArAma jaina zrIraMjana sUrideva Dr. Nath Mal Tatia zrI devendramuni zAstrI zrI agaracanda nAhaTA zrI gaNeza prasAda jaina paM0 ke0 bhujabali zAstrI Dr. M.L. Mehta zrI kastUramala bAMThiyA 1968 1968 1968 1968 1968 1968 1968 1968 1968 1968 1968 1968 1969 29-38 5-17 18-24 25-34 6-13 14-22 24-35 5-14 20 20 2 2 20 2 20 2 203 15-17 18-22 23-25 26-28 5-22
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ varSa 20 20 20 20 20 pRSTha 23-31 32-36 5-7 8-17 18-24 20 20 20 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrI ramezacandra jaina paM0 becaradAsa dozI DaoN0 mohanalAla mehatA DaoN0 devendra kumAra zrI kastUramala bAMThiyA zrI kailAzacandra jaina DaoN. mohanalAla mehatA zrI devendra muni zAstrI zrI gopIcanda dhAr3IvAla zrI agaracanda nAhaTA zrI gaNeza prasAda jaina . DaoN0 mohanalAla mehatA DaoN. devendra muni zAstrI DaoN0 komalacanda jaina DaoN0 baziSTha nArAyaNa sinhA DaoN0 mohanalAla mehatA zrI devendra muni zAstrI lekha rAjasthAnI ke vikAsa meM apabhraMza kA yogadAna DaoN0 nemicandra jI zAstrI aura 'arihA' zabda rUpI aura arUpI kavi vIra aura unakA jaMbUsAmicariu jaina sAhitya ke itihAsa kI pUrvapIThikA ekapatra dharma aura adharma zramaNa saMskRti kA sAra bhoga tRSNA harSakularacita kamalapaMcazatikA jainapurANoM meM rAmakathA AkAza bhAratIya saMskRti meM dAna kA mahattva (kramaza:) pAli kyA bolacAla kI bhASA thI jainadharma kI prAcInatA (kramaza:) kAla bhAratIya saMskRti meM dAna kA mahattva pmm >> >> >> >> 33 3 3 3 w www 99 I0 san 1969 1969 1969 1969 1969 1969 1969 1969 1969 1969 1969 1969 1969 1969 1969 1969 1969 20 20 5 20 206 20 6 20 6 5-7 8-17 18-19 20-22 23-35 5-7 8-16 17-21 22-29 7-9 10-20 20 7 207
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ 33 20 20 lekha ajJAta kavi kRta zIlasaMdhi jainadharma kI prAcInatA (kramaza:) tamila kSetrIya jaina yogadAna jinarAjasUri kRta naiSadhamahAkAvyavRtti jainadharma kI prAcInatA (kramaza:) * Jainism in Gujarat jainadharma aura bihAra 20 20 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka DaoN0 sanatkumAra raMgATiyA DaoN0 baziSTha nArAyaNa sinhA zrI DI0 jI0 mahAjana zrI agaracanda nAhaTA DaoN0 baziSTha nArAyaNa sinhA Dr. Harihar Singh DaoN0 zrIraMjana sUrideva DaoN0 mohanalAla mehatA DaoN0 baziSTha nArAyaNa sinhA Dr. Harihar Singh DaoN0 devendra kumAra zrI devendra muni zAstrI DaoN0 sudarzanalAla jaina DaoN0 rAjArAma jaina DaoN0 mohanalAla mehatA DaoN0 devendra muni zAstrI DaoN0 sudarzanalAla jaina 20 20 20 99 vvvverooror a a a pudgala I0 san pRSTha 196921-26 1969 27-32 1969 5-10 1969 15-18 1969 19-27 1969 28-34 1969 5-19 1969 20-22 1969 23-27 1969 28-34 1969 5-14 1969 15-20 1969 21-29 1969 30-36 1969 5-7 8-15 . 16-22 jainadharma kI prAcInatA Jainism in Gujarat siripAlacariu : saMdarbha aura zilpa syAdvAda: eka parizIlana (kramaza:) AcArya haribhadra aura dharmasaMgrahaNI (kramaza:) rAjA DUMgarasiMha tomara paramANu syAdvAda- eka parizIlana AcArya haribhadra aura dharmasaMgrahaNI 20 20 20 20 20 20 10
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ varSa aMka 11 I0 san 1969 1969 pRSTha 23-26 27-34 M 1969 35-41 78 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha lekhaka saMvegaraMgazAlA kyA devabhadrasUri-racita aura anupalabdha hai ? zrI agaracanda nAhaTA zrIkRSNaH eka samIkSAtmaka adhyayana (kramaza:) zrI dhanyakumAra rAjeza Jaina System of Education as revealed from the Nisitha Curni Dr. Madhu Sen mahAvIra aura gAMdhI kA ahiMsAdarzanajanajIvana ke sandarbha meM zrIraMjana sUrideva syAdvAda eka parizIlana zrI devendramuni zAstrI vigrahagati evaM antarAbhava DaoN0 komalacanda jaina zrIkRSNa : eka samIkSAtmaka adhyayana zrI dhanyakumAra rAjeza saMvegaraMgazAlA - eka spaSTIkaraNa pro0 hIrAlAla rasikalAla kApar3iyA Jaina System of Education as revealed from the Nisitha Curni Dr. Madhu Sen sAvayapaNNatti :eka tulanAtmaka adhyayana (kramaza:) paM0 bAlacanda siddhAntazAstrI yuvaka ke prati zrI candanamala cAMda dakSiNa bhArata meM jainadharma aura saMskRti zrI gaNeza prasAda jaina kRtikarma ke bAraha prakAra muni zrI nathamala jI saMvegaraMgazAlA nAmaka do grantha nahIM eka hI hai zrI agaracanda nAhaTA sAvayapaNNatti :eka tulanAtmaka adhyayana (kramaza:) paM0 bAlacanda siddhAntazAstrI 1969 1969 1969 1969 1969 5-12 13-21 22-25 26-31 32 20 MMMMMr r r r r r 1969 1969 1969 1969 1969 1969 1969 201 20 1 20 1 21 1 21 2 33-37 5-12 13-14 15-25 26-33 34
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha bhagavAn neminAtha ke samaya sambandhI saMzodhana mahAvIra nirvANa samvat meM zatAbdiyoM kI bhUla Tirthakshetras in Jainism sAvayapaNNatti : eka tulanAtmaka adhyayana (kramaza:) paM0 munivijaya candrakRta grahadIpikA zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrI agaracanda nAhaTA zrI dhanyakumAra rAjeza Dr. Harihar Singh paM0 bAlacanda siddhAntazAstrI zrI agaracanda nAhaTA zrI premacanda jaina mUlAcAra jaina paurANika sAhitya meM yuddha upAdhyAya bhaktilAbha racita nyAyasAra avacUrNi sAvayapaNNatti : eka tulanAtmaka adhyayana (kramaza:) jaina ratna zAstra jaina aura vaidika sAhitya meM parA vidyA jaina tattvoM para zUbriMga ke vicAra sAvayapaNNatti : eka tulanAtmaka adhyayana ( kramazaH) padmamaMdira racita bAlAvabodha pravacanasAra kA nahIM pravacanasAroddhAra kA hai zrI agaracanda nAhaTA bhAratIya pratIka paramparA meM jaina sAhitya kA yogadAna DaoN0 premacanda jaina zAstroM kI prAmANikatA DaoN0 mohanalAla mehatA mAMDava : eka prAcIna jainatIrtha (kramaza:) zrI zAMtilAla mAMDalika jaina zrI dhanyakumAra zrI agaracanda nAhaTA paM0 bAlacanda siddhAntazAstrI paM0 ambAlAla premacanda zAha zrI dhanyakumAra rAjeza zrI kastUramala bAMThiyA paM0 bAlacanda siddhAntazAstrI varSa 21 21 21 21 21 21 21 21 21 21 21 21 21 21 21 21 21 aMka WWW 4 4 4 4 6 I0 san 1969 1969 1969 1970 1970 1970 1970 1970 1970 1970 1970 1970 1970 1970 1970 1970 1970 79 pRSTha 12-13 14-21 22-26 5-13 15-17 18- 24 5-17 19-21 22-28 29-32 5-15 16-23 24-29 30-31 32-37 38-40 5-14
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ ,a zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha lekhaka mahAkavi puSpadaMta : eka paricaya zrI gaNeza prasAda jaina sAvayapaNNatti :eka tulanAtmaka adhyayana (kramaza:) paM0 bAlacanda siddhAntazAstrI gajeTiyara Apha iMDiyA (1965) meM jainI aura jainadharma zrI subodha kumAra jaina zramaNa saMskRti meM ahiMsA ke prAcIna saMdarbha DaoN0 bhAgacanda jaina kyA rAmakathA kA vartamAna rUpa kalpita hai zrI dhanyakumAra rAjeza bundelakhaNDI bhASA meM prAkRta ke dezIzabda DaoN0 komalacanda jaina mAMDava- eka prAcIna jainatIrtha zrI zAMtilAla mAMDalika jayaprabhasUriracita kumArasaMbhavaTIkA zrI agaracanda nAhaTA sarvajJatA : eka cintana DaoN0 mohanalAla mehatA jaina rAsaka paribhASA, vikAsa aura kAvyarUpa DaoN0 premacanda jaina zramaNa saMskRti meM ahiMsA ke prAcIna saMdarbha DaoN0 bhAgacanda jaina kyA rAmakathA kA vartamAna rUpa kalpita hai zrI dhanyakumAra rAjeza aMgavijjA zrI zrInArAyaNa zAstrI prAkRta ke vikAsa meM bihAra kI dena (kramaza:) zrIraMjana sUrideva kyA 'vyAkhyApaprajJapti kA 15vAM zataka prakSipta hai ? DaoN. mohanalAla mehatA jaina sAhitya kA bRhad itihAsa bhAga 5 ke katipaya sazodhana zrI agaracanda nAhaTA ru n bey nu n na n na gur wur 9 9 9 9 9 9 vvvvor I0 san 1970 1970 1970 1970 1970 1970 1970 1970 1970 1970 1970 1970 1970 1970 pRSTha 15-19 20-27 28-65 3-9 10-19 20-23 24-30 31-33 34-38 3-9 10-17 18-27 28-32 4-14 n 1970 1970 15-19 20-23 21 1970 9
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrI gaNeza prasAda jaina zrI udaya jaina varSa aMka 81 I0 san pRSTha 197024-27 1970 28-31 21 9 21 21 21 kavi puSpadanta kI rAmakathA ahiMsA kA virATa rUpa jaina AcArazAstra kI gatizIlatA kA samAjazAstrIya adhyayana purANa banAma kathA sAhitya : eka praznacinha prAkRta ke vikAsa meM bihAra kI dena bhaktAmarastotrake zlokoM kI saMkhyA 44yA 48 bhAratavarSa ke mUlanivAsI zramaNa jinamArga jainasAhitya meM stUpanirmANa kI prathA pAvA kahAM ? gaMgA ke uttara meM yA dakSiNa meM bhamtAmarastotra ke pAda pUrtirUpa stavakAvya zramaNa saMskRti kI prAcInatA helmutha phona glAsanapa aura jainadharma uttara bhAratIya zilpa meM mahAvIra RSabhaputra bharata aura bhArata puSpadanta aura sUra kA kRSNalIlA citraNa zrI dhanyakumAra rAjeza DaoN0 premacanda jaina zrIraMjana sUrideva zrI agaracanda nAhaTA zrI gaNeza prasAda jaina zrI kastaracaMda lalavAnI DaoN0 harihara siMha munizrI mahendra kumArajI 'prathama' zrI agaracanda nAhaTA zrI devendramuni zAstrI zrI subodha kumAra jaina zrI mAruti naMdana tivArI zrI gaNeza prasAda jaina DaoN0 devendra kumAra jaina 21 0.8.20AMAAAAAA 1970 1970 1970 1970 1970 1970 1970 1970 1970 1970 1970 1970 1970 1970 3-12 13-19 20-26 27-31 32-37 3-15 16-22 23-24 25-29 3-12 13-17 18-23 24-32 3-11 21 21 21 21
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrI mAruti nandana tivArI varSa aMka 1 I0 san 1970 pRSTha 12-17 22 mr mr mr lekha dakSiNa bhAratIya zilpa meM tIrthaMkara mahAvIra 24 tIrthaMkaroM ke nAmoM meM nAtha zabda kA prayoga kaba se jaina-bauddha sammata karma siddhAnta mahAvIra kI nirvANa bhUmi pAvA kI sthiti pravRtti mArga aura nivRtti mArga / harivaMzapurANakAlIna samAja aura saMskRti prAkRta 'paumacariya' : rAmacarita vAgbhaTTAlaMkAra sAdhuvandanA ke racayitA karma kA svarUpa apabhraMza jaina sAhitya (kramaza:) adhyAtmavAdiyoM se Sarasvati in Jaina Sculpture zrIpAlacarita kI kathA apabhraMza jaina sAhitya (kramaza:) bhaktAmarastotra kI sacitra pratiyAM drAviNa zrI agaracanda nAhaTA zrI rAmaprasAda tripAThI paM0 kapiladeva giri subodha kumAra jaina zrI dhanyakumAra rAjeza zrIraMjana sUrideva paM0 amRtalAla zAstrI zrI agaracanda nAhaTA DaoN0 mohanalAla mehatA zrI devendramuni zAstrI paM0 udaya jaina Dr. M. N. Tiwari DaoN0 devendra kumAra zAstrI zrI devendra muni zAstrI zrI agaracanda nAhaTA zrI gaNeza prasAda jaina mr lh bh yh lh sh sh sh sh 1970 18-22 1970 - 23-26 1970 27-33 1970 34-36 1970 3-13 1970 14-19 1970 20-28 1970 29-32 1971 3-11 1971 12-17 1971 18-24 1971 27-34 1971 3-7 1971 8-12 1971 13-19 1971 20-24 22 h h h 22 >>
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ varSa 22 aMka 4 22 5 3 3 w zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka Dr. M. N. Tiwari zrI devendra muni zAstrI DaoN0 mohanalAla mehatA zrI subodha kumAra jaina zrI dhanyakumAra rAjeza zrIraMjana sUrideva zrI dhanyakumAra rAjeza zrI devendramuni zAstrI zrI udayacanda jaina pro0 jI0 Ara0 jaina DaoN0 mohanalAla mehatA zrI devendramuni zAstrI DaoN0 harihara siMha zrI gaNeza prasAda jaina Dr. L. K. Bharatiya DaoN0 devendrakumAra jaina zrI tejasiMha gaur3a lekha Sarasvati in Jaina Sculpture prAkRta jaina kathA sAhitya (kramaza:) karmavAda kA anya vAda ur3IsI nRtya aura jaina samrATa khAravela jaina purANoM meM punarjanma kI kathAe~ (kramaza:) prAkRta aura usakA vikAsa strota jaina purANoM meM punarjanma kI kathAe~ (kramaza:) prAkRta jaina kathA sAhitya jaina sAhitya meM zizu karmoM kA phala dene vAlA kampyUTara Agama sAhitya meM karmavAda bhagavAn ariSTanemi kI aitihAsikatA tIrthakSetra zatrujaya dAsa, dasyu aura paNi Sociology in Jain Literature siripAlacariu : eka mUlyAkaMna mAMDava : eka prAcIna jainatIrtha ** # # # # # w 83 pRSTha 25-28 3-10 11-20 21-22 23-31 3-9 10-15 16-21 22-29 30-32 4-12 13-18 19-25 26-30 31-37 3-7 8-12 I0 san 1971 1971 1971 1971 1971 1971 1971 1971 1971 1971 1971 1971 1971 1971 1971 1971 1971 r 9 9 9 9 9 v v
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ 84 lekha aMka 22 22 ?? 22 22 9 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrI premakumAra agravAla zrI agaracanda nAhaTA Shri Indu Bhushan Pandey zrI dhanyakumAra jaina zrI devendramuni zAstrI zrI hukumacanda saMgave zrI udayacanda jaina zrI gaNeza prasAda jaina zrI agaracanda nAhaTA DaoN0 mohanalAla mehatA zrIraMjana sUrideva . zrI devendramuni zAstrI zrI premakumAra agravAla jainadarzana meM ahiMsA eka aprakAzita prAcIna prAkRta sUtra yA adhyayana Jain Influence on Shri Ramanujacharya mokSa mImAMsA meM jainadarzana kA yogadAna jainakRSNa sAhitya (kramaza:) ajIvadravya zrIhemavijayagaNi aura vijayaprazastimahAkAvya asura jinacandrasUrikRta kSapaka zikSA kA viSaya puNya aura pApa mahAvaiyAkaraNa AcArya hemacandra jainakRSNa sAhitya jainetara darzanoM meM ahiMsA prAkRta vyAkaraNa aura bhojapurI kA 'kera' pratyaya (kramaza:) AcArya hemacandra aura kumAra pAlacarita SaDAvazyaka meM sAmAyika I0 san 1971 1971 1971 1971 1971 1971 1971 1971 1971 1971 1971 1971 1971 pRSTha 13-22 23-25 26-30 3-9 10-16 17-22 23-29 30-33 34-35 3-7 8-13 14-19 20-28 10 10 paM0 kapiladeva giri zrI udayacaMda jaina zrI hukumacaMda saMgave 1971 1971 1971 29-38 3-10 11-16
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM aMka 85 pRSTha 17-19 20-23 24-38 3-4 22 22 11 22 5-8 22 lekha lekhaka prayAga-eka mahAna jaina kSetra zrI subodha kumAra jaina vahita aura ahita zrI gaNeza prasAda jaina prAkRta vyAkaraNa aura bhojapurI kA 'kera' pratyaya paM0 kapiladeva giri uccagotra aura nIcagotra DaoN0 mohanalAla mehatA caNDakauzika kA upasargasthAna yogIpahAr3I zrI bhaMvaralAla nAhaTA jainadharma meM zakti pUjA kA svarUpa zrI premakumAra agravAla caturviMzatistava kA bheda aura eka atiriktagAthA zrI agaracanda nAhaTA baMgalA Adi bhASAoM ke sambandhavAcI pratyaya paM0 kapiladeva giri Jain Concept of Liberation Shri I.B. Pandey paurANika sAhitya meM rAjanIti zrI dhanyakumAra rAjeza NAyakumAracariu kI sAMskRtika pRSThabhUmi zrIraMjana sUrideva AcArya haribhadrasUri kA dArzanika dRSTikoNa ku0 suzIlA jaina kuralakAvya zrI phUlacanda jaina 'premI' mahAvIra kI nirvANa bhUmi pAvA kI vartamAna sthiti zrI kanhaiyAlAla sarAvagI karma kI maryAdA DaoN0 mohanalAla mehatA bhavisayattakahA tathA apabhraMza kathAkAvya-kucha pratisthApanAyeM DaoN0 devendra kumAra jaina jainadharma meM upAsanA zrI premakumAra agravAla dAnavIratA kA kIrtimAna-vastupAla zrI campAlAla siMghaI * * * * * * * I0 san 1971 1971 1971 1971 1971 1971 1971 1971 1971 1971 1971 1971 1971 1971 1971 1971 1971 1971 9-12 13-17 18-29 30-35 3-13 14-18 19-23 24-29 30-31 3-5 6-11 12-17 17-20 23 23 23 * * * * * * * * * 23 23 ,
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ 86 lekha mUlArAdhanA meM samAdhimaraNa apabhraMza caritakAvya tathA kathAkAvya prameya : eka anuciMtana bha0 neminAtha kA samaya - eka vicAraNIya samasyA jainoM meM satI prathA jaina darzana meM karmavAda kI avadhAraNA ujjayinI aura jainadharma nikSepa meM naya yojanA jaina mUrtiyoM kA kramika vikAsa Nature and Role of Devotion in Jaina Sadana dAsupUjyacaritam - eka adhyayana pAvApura lezyA - eka vizleSaNa jaina tIrthaMkara aura bhilla prajAti jainadharma meM bhakti kA sthAna jainadharma bhaugolika sImA meM Abaddha kyoM ? zramaNa saMskRti meM mokSa kI avadhAraNA zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrI udayacandra jaina DaoN0 devendra kumAra zrI raMjana sUrideva zrI agaracanda nAhaTA zrI campAlAla siMghaI ku0 pramilA pANDeya tejasiMha gauDa zrI udayacanda jaina zrI premakumAra agravAla Shri I.B. Pandey zrI udayacanda jaina 'prabhAkara' zrI jinavara prasAda jaina ku0 suzIlA siMha DaoN0 devendra kumAra jaina ku0 pramilA pANDeya zrI kanhaiyAlAla sarAvagI zrI premakumAra agravAla 23 23 23 23 23 23 23 23 23 23 23 23 23 23 23 23 23 aka m m m 4 4 4 4 I0 san 1971 1972 1972 1972 1972 1972 1972 1972 1972 1972 1972 1972 1972 1972 1972 1972 1972 pRSTha 21-30 3-10 11-14 15-19 20-21 22-27 3-12 13-17 18-21 22-28 3-10 11-19 20-24 25-27 28-33 34-38 3-9
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ 87 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrI udayacanda jaina zrI campAlAla siMghaI ur ur varSa aMka 236 23 6 I0 san pRSTha 1972 . 10-17 1972 18-20 ur w 9 zrI balavanda siMha mehatA zrI gaNeza prasAda jaina DaoN0 mohanalAla mehatA DaoN0 komalacanda jaina zrI pyArelAla zrImAla 7 lekha vAsupUjyacarita-eka adhyayana gupta samrAToM kA dharma samabhAva paramparAgata pAvA hI bhagavAn mahAvIra kI nirvANa bhUmi banArasIdAsa kA rasadarzana antarAyakarma kA kArya zramaNa saMskRti aura nArI jainapadoM meM rAgoM kA prayoga jainagranthoM aura purANoM ke bhaugolika varNana kA tulanAtmaka adhyayana prasAda aura tIrthaMkara padmacarita aura harivaMzapurANa jainadharma : vaidika dharma ke saMdarbha meM kuvalayamAlAkahA meM ullikhita kaDaMga, candra aura tAra dvIpa sAta lAkha zloka parimita saMskRta sAhitya ke nirmAtA jainAcArya vijayalAvaNyasUri 21-30 31-41 3-5 6-10 236 23 237 23 1972 1972 1972 1972 1972 9 9 7 zrI agaracanda nAhaTA DaoN. devendra kamAra jaina zrI ramezacanda jaina zrIraMjana sUrideva 23 23 238 7 7 9 9 vv 1972 1972 1972 1972 15-20 21-24 3-7 8-12 v zrI premasumana jaina 238 1972 13-18 zrI agaracanda nAhaTA 23 8 1972 19-23
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ 88 lekha zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka DaoN0 ke0 eca0 trivedI s aMka I0 san 1972 pRSTha 24-28 s s s 23 9 s s s s s jainadharma : eka avalokana apabhraMza kA vikAsakrama tathA jaina sAhityakAroM kI dena karmayogI kRSNa ke AgAmI bhava vedottarakAlIna AtmavidyA aura jainadharma prANapriya kAvya ke racayitA va racanAkAla garbhApaharaNa- eka samasyA bhagavAn mahAvIra ke nirvANa kA 2500vAM varSa zramaNa aura vaidika sAhitya meM svarga aura naraka gvAliyara ke tomarakAlIna dAnavIra kalcurIkAlIna bha0 zAMtinAtha kI pratimAe~ zramaNa saMskRti kI mUla saMvedanA jainadarzana meM syAdvavAda aura usakA mahattva anAsakti garbhApaharaNa sambandhI kucha bAteM Jaina Temples in Karanataka zramaNa bhagavAn mahAvIra padmacarita kI bhASA aura zailI zrImatI mInA bhAratI zrI devendramuni zAstrI DaoN0 ajita zukadeva zrI agaracanda nAhaTA DaoN0 ratilAla ma0 zAha DaoN0 gopIcanda dhAr3IvAla zrI dhanyakumAra jaina zrI campAlAla siMghaI zrI zivakumAra nAmadeva DaoN0 devendra kumAra jaina zrI rAmajI DaoN0 ajita zukadeva zrI agaracanda nAhaTA Dr. K. B. Shastri paM0 becaradAsa dozI zrI ramezacandra jaina o r oar or or or 2 2 2 2 2 2 2 2 MM sh sd sh sh sh sh sh sh sh 1972 1972 1972 1972 1972 1972 1972 1972 1972 1972 1972 1972 1972 1972 1972 1972 29-34 3-9 / 10-16 17-20 21-25 26-31 3-9 10-13 14-15 16-17 18-22 23-26 27-28 29-30 10-18
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ 89 lekha aMka 23 23 11 11 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka jaima aura vaiSNava kAvya paramparA meM rAma zrI rAmadayAla jaina maho0 samayasundara kA eka saMgrahagraMtha : gAthAsahastrI zrI agaracanda nAhaTA ke prAcIna jaina sAhitya meM utsava mahotsava DaoN0 jhinakU yAdava vizvezvarakRta zrRMgAramaMjarI saTTaka kA anuvAda (kramaza:) DaoN0 ke0 RSabha candra paumacariu-paraMparA, saMdarbha aura zilpa DaoN0 devendra kumAra jaina jaina tarka zAstra meM sannikarSa pramANavAda zrI lAlacanda jaina jaina zilpakalA aura mathurA ku. sudhA jaina vizvezvarakRta zrRMgAramaMjarI saTTaka kA anuvAda DaoN0 ke0 RSabha candra garbhApaharaNa -sambandhI spaSTIkaraNa zrI ratilAla ma0 zAha bhagavAn ariSTanemi aura karmayogI kRSNa zrI devendramuni zAstrI varNa vicAra zrI ramezacandra jaina jaina evaM nyAya darzana meM karma siddhAnta zrI premakumAra agravAla SaTdarzanasamuccaya ke laghuTIkAkAra somatilakasUri zrI agaracanda nAhaTA samarAiccakahA meM cArvAka darzana zrI jhinakU yAdava vizvezvarakRta zrRMgAramaMjarIsaTTaka kA anuvAda (kramaza:) DaoN0 ke0 Ara0 candra pramANa svarUpa vimarza (kramaza:) DaoN0 sudarzanalAla jaina rAjagRha zrI gaNeza prasAda jaina MAA. x x x x x x rr I0 san pRSTha 1972 - 19-22 1972 23-28 1972 29-33 1972 34-38 1972 3-7 1972 8-15 1972 16-29 1972 20-23 1972 24-27 1972 3-6 1972 7-11 1972 12-19 1972 20-23 1972 24-27 1972 28-32 1972 3-15 1972 16-27 24 241 24 1 24 1 24 2 24
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ varSa aMka I0 san pRSTha 24 24 2 2 1972 1972 28-29 30-34 sh 24 90 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha lekhaka kyA kRSNagaccha kI sthApanA samvat 1391 meM huI thI ? zrI agaracanda nAhaTA vizvezvarakRta zrRMgAramaMjarIsaTTaka kA anuvAda (kramaza:) DaoN0 ke0 Ara0 candra mithyAttva ina jainijma eNDa zaMkara : e kampareTiva sTaDI lalita kizoralAla zrIvAstava pramANa svarUpa vimarza DaoN0 sudarzanalAla jaina kSatracUr3AmaNi meM ullikhita katipaya nItikAvya zrI udayacanda jaina 'prabhAkara' triratna : mokSa ke sopAna zrIraMjana sUrideva jainadarzana meM jJAna kA svarUpa zrI rAmajI siMha vizvezvarakRta zrRMgAramaMjarIsaTTaka kA anuvAda (kramaza:) DaoN0 ke0 Ara0 candra gommaTa AiDolsa oNpha karNATaka paM0 ke0 bhujabali zAstrI punarjanmasiddhAnta kI vyApakatA zrI devendramuni zAstrI paumacariu aura rAmacaritamAnasa : eka tulanAtmaka adhyayana DaoN. devendrakumAra jaina ASutoSa myUjiyama meM nAgaura kA eka sacitra vijJaptipatra zrI agaracanda bhaMvaralAla nAhaTA prAcIna jainagranthoM meM kRSi DaoN0 acchelAla yAdava bh sh sh bh sh 1972 1973 1973 1973 1973 35-41 3-11 12-21 22-26 27-32 24 sh sh >> 1973 1973 1973 33-35 36-38 3-10 244 24 >> 1973 11-14 24 24 4 >> >> 1973 1973 15-19 24-27
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ varSa aMka I0 san 1973 91 pRSTha 28-31 << 24 4 24 24 24 K zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha lekhaka rASTrabhASA ke Adyajanaka bhagavAn mahAvIra DaoN0 ratilAla ma0 zAha vizvezvarakRta zRMgAramaMjarI3 saTTaka kA anuvAda (kramaza:) DaoN0 ke0 Ara0 candra padmacarita aura upamacariu zrI ramezacanda jaina jaina dharma kI prAcInatA aura vizeSatA kumArI maMjulA mehatA sarvAMgasundarI kathAnaka DaoN0 ke0 Ara0 candra gyAraha gaNadhara sambandhI jJAtavya bAteM zrI agaracanda bhaMvaralAla nAhaTA kyA striyAM tIrthaMkara ke sAmane baiThatI nahIM ? zrI nandalAla mAru / jainadarzana meM karma kA svarUpa DaoN0 rAdhezyAma zrIvAstava vizvezvarakRta zrRMgAramaMjarI saTTaka kA anuvAda (kramaza:) DaoN0 ke0 Ara0 candra ! mahAvIra aura unake siddhAnta zrI devendra kumAra jaina jaina paramparA meM dhyAna-yoga zrI dhanyakumAra rAjeza prAcIna bhArata meM aparAdha aura daMDa / DaoN. pramoda mohana pANDeya vizvezvarakRta zrRMgAramaMjarI saTTaka kA anuvAda (kramaza:) DaoN0 ke0 Ara0 candra jaina misTIsijma (kramaza:) pro0 yU0 e0 asarAnI bhAratIya sAhitya kI ramaNIya kAvya racanA: gauDavaho zrIraMjana sUrideva d d d d d d << 24 1973 1973 1973 1973 1973 1973 / 1973 1973 1973 1973 1973 1973 1973 32-37 3-7 8-15 16-21 22-26 27-30 31-35 36-38 3-8 9-16 17-21 22-26 27-38 24 24 246 khh m khn khh khh d o or 246 24 24 w 1973 3-7
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha aMka 24 24 7 7 24 24 24 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka jainadarzana meM yoga kA pratyaya zrI premakumAra agravAla kanar3a meM jaina sAhitya paM0 ke0 bhujabalI zAstrI bhaktAmara kI eka aura sacitraprati zrI agaracaMda nAhaTA vizvezvarakRta zrRMgAramaMjarI sar3aka kA anuvAda (kramaza:) DaoN0 ke0 Ara0 candra ga svayaMbhU kI gaNadhara paramparA DaoN0 devendra kumAra jaina " jaina misTIsijma pro0 yU0 e0 asarAnI pazcima bhArata kA jaina saMskRta sAhitya ko yogadAna zrI premasumana jaina jaina saMskRti ke pratIka mauryakAlIna abhilekha DaoN0 puSpamitra jaina tIrthaMkara aura duHkhavAda DaoN0 devendra kumAra jaina vizvezvarakRta zrRMgAramaMjarI saTTaka kA anuvAda (kramaza:) DaoN0 ke0 Ara0 candra Prakrit Bhasyas Dr. M.L. Mehta . AgamoM meM rAjA evaM rAjanIti para striyoM kA prabhAva DaoN0 pramoda mohana pANDeya prAcIna bhAratavarSa meM gaNataMtra kA Adarza zrI kanhaiyAlAla sarAvagI addhamAgahAe bhASAe bhAsaMti arihA zrI nandalAla mAru vizvezvarakRta zrRMgAramaMjarI saTTaka kA anuvAda DaoN0 ke0 Ara0 candra Jaina View of Kevalin Dr. L.K. L. Srivastava bhAratIya kathA sAhitya meM padmacarita kA sthAna zrI ramezacandra jaina 24 I0 san 1973 1973 1973 1973 1973 1973 1973 1973 1973 1973 1973 1973 1973 1973 1973 1973 1973 9 9 9 9 9 9 vvv vvor or or or or or pRSTha 8-12 13-20 21-24 25-30 31 32-41 3-16 17-25 26-28 29-34 35-36 3-8 9-12 13-15 16-19 20-30 3-11 24 24 24 24 24 24 24
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ 93 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka DaoN0 ajita zukadeva aMka I0 san pRSTha 1973 / 12-17 24 10 24 24 24 zrI agaracanda nAhaTA DaoN0 devendra kumAra jaina DaoN0 manoharalAla dalAla DaoN0 rAmajI siMha zrI kanhaiyAlAla sarAvagI 10 10 10 24 1973 1973 1973 1973 1973 18-24 25-27 28-31 32-36 3-9 24 lekha jaina dharma meM bhAvanA dAna, zIla, tapa, bhAva ke racayitA aura dAnakulaka pATha mahAkavi svayaMbhU ke kAvya vicAra bhArata kA prAcIna jaina kendra : kasarAvada jaina darzana meM mokSopAya AtmA : bauddha evaM jaina dRSTi mahAkathA kuvalayamAlA ke racanAkAra kA uddezya aura pAtroM kA Ayojana dakSiNa bhArata meM jaina dharma, sAhitya aura tIrtha kSetra 1 padmacarita meM zakunavidyA vaMDagaccha ke yugapradhAna dAdA munizekharasUri mahAkavi svayaMbhU kA prakRti darzana prAcIna bhAratIya zramaNa evaM zramaNacaryA SaDdravya - eka paricaya jaina maMdira va stUpa darzANa meM jainadharma 24 24 24 11 14 DaoN0 ke0 Ara0 candra zrI gaNeza prasAda jaina DaoN0 ramezacandra jaina zrI aMgaracanda nAhaTA DaoN0 devendra kumAra zAstrI DaoN0 jhinakU yAdava zrI ramezamuni zAstrI ku0 sudhA jaina DaoN0 manohara lAla dalAla 1973 1973 1973 1973 1973 1973 1973 1973 1973 10-13 14-18 29-35 36-39 3-5 6-12 13-15 16-19 20-24 24 24 24 12 12 12 or 2
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ 94 varSa zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka DaoN0 ratilAla ma0 zAha zrI ajita muni DaoN0 devendra kumAra jaina 24 24 aMka 12 12 1-2 I0 san 1973 1973 1973 pRSTha 25-30 31-32 3-13 25 * 1973 zrI mArutinandana prasAda tivArI zrI ramezamuni zAstrI DaoN0 ramezacandra jaina * * * 1973 14-21 22-28 29-34 * 1973 lekha jainadharma meM tAMtrika sAdhanA kA praveza sthA0 jaina sAdhvI saMgha kA pAramparika itihAsa svayaMbhU aura unakA paumacariu ur3IsA meM jainakalA evaM pratimA-vijJAna kI rAjanaitika evaM sAMskRtika pRSThabhUmi syAdvAda-eka paryavekSaNa bhaTTAraka sakalakIrti aura unakI sadbhASitAvalI samarAiccakahA kI saMkSipta kathAvastu aura usakA sAMskRtika mahattva tIrthaMkara-pratimAoM kA udbhava aura vikAsa Contribution of Jainism to Indian Philosophy prAkRta ke prabandha-kAvya : saMskRta-prabandha kAvyoM ke sandarbha meM jaina siddhAnta meM 'yoga' aura 'Asva' bhagavAn mahAvIra ke yuga kA jaina samrATa mahArAjA ceTaka AcArya bhadrabAhu aura haribhadra kI ajJAta racanAe~ mRtyu evaM saMlekhanA mahAkavi svayaMbhU aura nArI * DaoN0 jhinakU yAdava zrI harihara siMha Dr. M.L. Mehta * * * * 1973 1973 1973 35-42 43-52 53-58 * h h h zrIraMjana sUrideva AcArya ananta prasAda jaina zrI devendramuni zAstrI zrI agaracanda nAhaTA DaoN0 hukumacanda saMgave DaoN0 devendra kumAra jaina 1974 1974 1974 1974 1974 1974 3-10 11-19 20-24 25-31 32-39 3-7 h 25 4 h h
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha jaina darzana meM pudgala dravya pAvA: kasauTI para tIrthaMkara pratimAoM kI vizeSatAe~ mahAvIra - sambandhI sAhitya zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka DaoN0 ramezacandra jaina zrI kanhaiyAlAla sarAvagI zrI zivakumAra nAmadeva ku0 maMjulA mehatA DaoN0 pramoda kumAra zrI rameza muni zAstrI AcArya rAjakumAra jaina zrI jamanAlAla jaina zrI rAmajI siMha ku0 sudhA jaina zrI devendramuni zAstrI DaoN0 rameza candra jaina jaina karma siddhAnta nikSepavAda : eka paridRSTi mahAvIra kA dharma : sarvodaya - tIrtha mahAvIra aura unakI dezanA jainadharma meM nItidharma aura sAdhanA prAcIna bhArata meM jaina citrakalA pramANavAda : eka paryavekSaNa paM0 jodharAja kAsalIvAla aura unakA sukhaMvilAsa vidizA meM prApta jaina pratimAe~ aura rAmagupta kI aitihAsikatA paumacariu meM nArI kuMbhAriyA tIrthaM kA kalApUrNa mahAvIra maMdira paccIsavIM nirvANa-zatAbdI ke AyojanoM meM Agama - vAcanA bhI ho zrI nandalAla mAru zrI zivakumAra nAmadeva DaoN0 devendra kumAra jaina zrI agaracanda nAhaTA varSa 25 25 25 25 25 25 25 25 25 25 25 25 25 25 25 25 aMka 4 4 4 4 6 6 www w 6 6 6 I0 san 1974 1974 1974 1974 1974 1974 1974 1974 1974 1974 1974 1974 1974 1974 1974 1974 95 pRSTha 8-15 16-23 24-26 27-32 3-9 10-15 16-20 21-24 25-30 31-34 3-13 14-17 18- 23 24-27 28-31 32-35
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ 257 25 25 25 lekha padmacarita : eka mahAkAvya pramANavAda : eka paryavekSaNa kalacuri-nareza aura jainadharma jainadarzana meM sarvajJatA kA svarUpa saMDeragacchIya IzvarasUri kI prApta evaM aprApta racanAe~ zramaNa dharma dvisandhAnamahAkAvya meM rAjya aura rAjA kA svarUpa pramANavAda : eka paryavekSaNa dhubelA saMgrahAlaya kI advitIya jaina pratimAe~ vartamAna yuga ke saMdarbha meM bhagavAn mahAvIra ke upadeza padmacarita meM vastra aura AbhUSaNa purANoM meM RSabhadeva jaina sAhitya aura saMskRti kA janajIvana Jain and Buddhist Tradition Regarding the origins of Ajatsattu's war with the Vajjis- A New Interpretation nizcaya aura vyavahAra : puNya aura pApa zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka DaoN0 rameza candra jaina zrI devendramuni zAstrI zrI zivakumAra nAmadeva zrI ela0 ke0 ela0 zrIvAstava zrI agaracanda nAhaTA DaoN0 mohanalAla mehatA DaoN0 ramezacandra jaina zrI devendramuni zAstrI zrI zivakumAra nAmadeva kanhaiyAlAla sarAvagI DaoN0 ramezacandra jaina DA0 manoharalAla dalAla ku0 sudhA jaina 25 25 258 I0 san 1974 1974 1974 1974 1974 1974 1974 1974 1974 1974 1974 1974 1974 pRSTha 3-6 7-18 19-22 23-28 29-32 18-23 8-12 13-22 24-27 28-34 3-10 11-14 15-18 25 25 25 9 259 Dr. J. P. Sharma paM0 dalasukha mAlavaNiyA 25 25 9 10 1974 1974 27-35 3-10
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha nAlaMdA yA nAgalaMdA pudgala : eka vivecana kalacuri kalA meM jaina zAsana deviyoM kI mUrtiyoM Jain and Buddhist Tradition Regarding the origins of Ajatsattu's war with the Vajjis- A New Interpretataion apabhraMza aura dezItattva varAGgacarita meM rAjanIti prAcIna aitihAsika nagarI : jUnA (bAr3amera) jaina dharma meM tapa kA svarUpa aura mahattva nizcaya aura vyavahAra vIra hanumAna : svayaMbhU kavi kI dRSTi meM jaina zilpa kA eka viziSTa prakAra : sahasrakUTa jaina kalA-tIrtha : khajurAho vyakti pahale yA samAja bhagavAn mahAvIra kI maMgala virAsata zramaNa bhagavAn mahAvIra zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka paM0 becaradAsa dozI muni buddhamalla jI zrI zivakumAra nAmadeva Dr. J. P. Sharma DaoN. devendra kumAra jaina DaoN. rameza candra jaina zrI bhUracanda jaina zrI rAmajI siMha paM0 kailAzacandra zAstrI zrI zrIraMjana sUrideva zrI agaracaMda nAhaTA zrI zivakumAra nAmadeva zrI kanhaiyAlAla sarAvagI paM0 sukhalAla jI paM0 becaradAsa dozI varSa 25 25 25 25 25 25 25 25 25 aMka 10 11 11 11 11 12 25. 12 12 12 12 1-2 1-2 25 25 25. 26 26 168222 I0 sana 1974 1974 1974 1974 1974 1974 1974 1974 1974 1974 1974 1974 1974 1974 1974 97 pRSTha 11-13 14-18 24-26 27-36 3-8 8-16 17-21 22-27 3-8 9-15 16-21 22-27 28-31 3-9 10-17
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ 98 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka aMka * * * * * lekha bhagavAn mahAvIra : samatA-dharma ke prarUpaka Agamika sAhitya meM mahAvIra-caritra mahAvIra kSatriya putra the yA brAhmaNa putra? bhAratIya purAtattva tathA kalA meM bhagavAn mahAvIra kumbhAriyA kA mahAvIra-mandira mahAvIra-sambandhI eka ajJAta saMskRta caritra mahAvIropadiSTa parigraha parimANa vrata bhagavAn mahAvIra kA tattva jJAna kuvalayamAlA kI mukhya kathA aura avAntara kathAe~ (kramaza:) jaina darzana meM pramANa kA svarUpa (kramaza:) jaina darzana meM nArI mukti jainadharma Astika yA nAstika? (kramaza:) jainAgama-padAnukrama (kramaza:) * * * paM0 dalasukha mAlavaNiyA DaoN0 komalacanda jaina DaoN0 mohanalAla mehatA zrI zivakumAra nAmadeva zrI harihara siMha zrI agaracanda nAhaTA zrI jamanAlAla jaina ku0 maMjulA mehatA DaoN0 ke0 Ara0 candra zrI rameza muni zAstrI ku0 candralekhA paMta zrI kanhaiyAlAla sarAvagI DaoN0 mohanalAla mehatA evaM zrI jamanAlAla jaina DaoN0 ke0 Ara0 candra zrI rameza muni zAstrI DaoN. pramoda kumAra I0 san 1974 1974 1974 1974 1974 1974 1974 1974 1975 1975 1975 1975 1975 pRSTha 18-27 28-33 34-38 38-46 47-52 52-56 57-62 63-67 3-8 9-13 14-18 19-25 26-33 h h h h h kuvalayamAlA kI mukhya kathA aura avAntara kathAe~ kramaza:) jaina darzana meM pramANa kA svarUpa (kramaza:) jaina darzana meM mokSa kA svarUpa 264 26 4 26 4 1975 1975 1975 3-8 9-13 14-20 ..
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha jainadharma Astika yA nAstika ? jainAgama - padAnukrama (kramaza:) jaina darzana meM bandha kA svarUpa : vaijJAnika avadhAraNAoM ke sandarbha meM marudharA kA aitihAsika jainatIrtha : nAkor3A jaina darzana meM pramANa kA svarUpa (kramaza:) jaina nyAya darzana : samanvaya kA mArga jainAgama - padAnukrama (kramaza:) malliSeNa aura unakI syAdvAdamaMjarI jaina darzana meM pramANa kA svarUpa (kramaza:) kuvalayamAlA kI mukhya kathA aura avAntara kathAe~ (kramaza:) mahAvIra vivAhita the yA avivAhita ? rAjasthAna meM mahAvIra ke do upasarga sthala jainAgama-padAnukrama (kramaza:) zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrI kanhaiyAlAla sarAvagI DaoN0 mohanalAla mehatA evaM zrI jamanAlAla jaina zrI anilakumAra gupta zrI bhUracanda jaina zrI ramezamuni zAstrI zrI ramezacandra jaina DaoN0 mohanalAla mehatA evaM zrI jamanAlAla jaina DaoN0 baziSTha nArAyaNa sinhA zrI rameza muni zAstrI DaoN0 ke0 Ara0 candra zrI ratilAla ma0 zAha zrI agaracanda nAhaTA DaoN0 mohanalAla mehatA evaM zrI jamanAlAla jaina varSa 26 26 26 26 26 26 26 26 26 26 26 26 26 aMka 4 4 55 w w 6 6 6 I0 san 1975 1975 1975 1975 1975 1975 1975 1975 1975 1975 1975 1975 1975 99 pRSTha 21-25 26-30 3-9 10-15 16-22 23-27 28-31 3-6 7-9 10-11 12-16 17-20 21-25
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ 100 lekha Problem of Suffering as Conceived in Jainism varAMgacarita meM aThAraha zreNiyoM ke pradhAna : eka vizleSaNa sirohI ke prAcIna jaina mandira jaina dharma meM sarasvatI jaina darzana meM pramANa kA svarUpa (kramaza:) kuvalayamAlA kI mukhya kathA aura avAntara kathAe~ (kramaza:) jainAgama - padAnukrama (kramaza:) Problem of Suffering as Conceived in Jainism zramaNa- sAhitya meM varNita vividha sampradAya bhagavAn mahAvIra kI nirvANa-bhUmi- kauna sI pAvA kuvalayamAlA kI mukhya kathA aura avAntara kathAe~ (kramaza:) jaina darzana meM pramANa kA svarUpa jainAgama - pa - padAnukrama (kramaza:) mUlAcAra meM muni kI AhAra caryA hindI kAvyoM meM mahAvIra zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka Dr. B.N. Tripathi DaoN0 ramezacandra jaina zrI bhUracanda jaina zrImatI sudhA jaina zrI ramezamuni zAstrI DaoN0 ke0 Ara0 candra DaoN0 mohanalAla mehatA evaM zrI jamanAlAla jaina Dr. B.N. Tripathi DaoN0 bhAgacandra jaina 'bhAskara' zrI ratilAla ma0 zAha DaoN0 ke0 Ara0 candra zrI ramezamuni zAstrI DaoN0 mohanalAla mehatA evaM zrI jamanAlAla jaina zrI phUlacanda jaina 'premI' zrI premacanda rAvakA varSa 26 26 26 26 26 26 26 26 26 26 26 w us 26 26 26 26 aMka 6 w 1 1 1 7 7 1 1 8 8 8 9 I0 san 1975 1975 1975 1975 1975 1975 1975 1975 1975 1975 1975 1975 1975 1975 1975 pRSTha 26-29 3-8 9-12 13-14 15-18 19-21 22-26 27-32 3-13 14-18 19-22 23-29 30-32 3-13 14-20
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha kuvalayamAlA kI mukhya kathA aura avAntara kathAe~ zrImAlapurANa meM bha0 mahAvIra aura gaNadhara gautama vikRta varNana kA mer3atA - phalaudI pArzvanAtha tIrtha bharatezavaibhava meM pratipAdita sAmAjika evaM Arthika vyavasthA (kramaza:) bhagavAn mahAvIra kA IzvaravAda AcArya hemacandraH jIvana, vyaktiva evaM kRtitva gItA ke rAjasthAnI anuvAdaka jainakavi thirapAla The Iconography of the Jaina yakshini Chakresvari bharatezavaibhava meM pratipAdita sAmAjika evaM Arthika zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka DaoN0 ke0 Ara0 candra zrI agaracanda nAhaTA zrI bhUracanda jaina zrI supArzvakumAra jaina DaoN0 baziSTha nArAyaNa sinhA jaina zrI abhayakumAra zrI agaracanda nAhaTA Shri M.N. P. Tiwari vyavasthA zrI supArzvakumAra jaina jaina sAdhanA-paddhati meM samyagdarzana (kramaza:) zrI ramezamuni zAstrI jaina rAsa kI durlabha hastalikhita prati vikrama lIlAvatI caupAI DaoN0 surendrakumAra Arya kArItalAI kI jaina dvimUrtikA pratimAe~ jainakavi jaTamala kRta premavilAsakathA zilpakalA evaM prAkRtika vaibhava kA pratIka : jaisalamera kA amara sAgara zrI zivakumAra nAmadeva zrI azokakumAra mizra zrI bhUracanda jaina varSa 26 26 26 26 26 26 mmmmm 26 26 26 26 26 26 26 26 aMka 9 9 9 aa aa a 10 10 10 10 10 or or or or or 11 11 11 11 11 11 I0 san 1975 1975 1975 1975 1975 1975 1975 1975 1975 1975 1975 1975 1975 1975 101 pRSTha 21-25 26-28 29-33 3-8 9-12 13-18 19-23 24-33 3-8 9-12 13-14 15-19 20-23 24-27
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ 102 lekha jaina sAdhanA-paddhati meM samyagdarzana zrAvaka meM SaTkarma mAnatuMgasUriracita paMcaparameSThistotra jaina sarasvatI haMsavAhanA yA mayUravAhanA ? hIrANaMdasUri kA vidyAvilAsa aura usa para AdhArita racanAe~ jaina darzana kA syAdvAda siddhAnta jaina sAhitya meM janapada brAhmI lipi aura RSabhanAtha jainAgama-padAnukrama (kramaza:) saMskRta aura prAkRta kA samAnAntara adhyayana jAlora meM mahAvIra-mandira kI zilpa sAmagrI kA mUrti vaijJAnika adhyayana jainazAstroM meM varNita 18 zreNiyoM kA ullekha vikramalIlAvatIcaupAIviSayaka vizeSa jJAtavya jainAgama - padAnukrama (kramaza:) zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrI ramezamuni zAstrI DaoN0 ramezacandra jaina zrI agaracanda nAhaTA zrI zivakumAra nAmadeva zrI azokakumAra mizra jaina zrI abhayakumAra DaoN0 acchelAla DaoN0 devendrakumAra jaina DaoN0 mohanalAla mehatA evaM zrI jamanAlAla jaina zrI zrIraMjana sUrideva zrI mArUti nandana pra. tivArI zrI jJAnacanda zrI agaracanda nAhaTA DaoN0 mohanalAla mehatA evaM zrI jamanAlAla jaina varSa 26 26 26 26 26 2222 27 27 27 27 27 27 aMka 12 12 12 12 12 1 1 1 WWW 2 2 2 2 2 I0 san 1975 1975 1975 1975 1975 1975 1975 1975 1975 1975 1975 1975 1975 1975 pRSTha 3-6 7-13 14-17 18-20 21-26 3-14 15-24 25-28 29-31 3-8 9-17 18-21 22-23 24-27
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ 103 varSa aMka I0 san pRSTha 27 27 27 27 27 2 3 3 3 3 1975 1976 1976 1976 1976 1976 28-35 3-8 / / 9-14 15-18 19-22 23-26 h zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha lekhaka Latitude of the Moon as determined in Jaina Astronomy Dr. S.D. Sharma and Shri S.S. Lishk jaina tarka-zAstra meM bauddha pratyakSa pramANavAda (kramaza:) zrI lAlacanda jaina mahAkavi puSpadaMta kI bhakti cetanA DaoN0 devendra kumAra jaina zramaNa-dharma : eka vizleSaNa zrI ramezamuni zAstrI jaina AgamoM meM jananI evaM dIkSA DaoN0 komalacanda jaina vikhyAta jaina tIrthaH prabhAsa pATana zrI bhUracanda jaina jainAgama-padAnukrama (kramaza:) DaoN0 mohanalAla mehatA evaM zrI jamanAlAla jaina puSpadanta kA kRSNa-kAvya : eka anuzIlana (kramaza:) ku0 premalatA jaina jaina tarka zAstra meM bauddha pratyakSa pramANavAda (kramaza:) zrI lAlacanda jaina jaina rAjanIti meM dUtoM aura guptacaroM kA svarUpa (kramaza:) DaoN0 ramezacandra jaina jaina darzana meM baMdha aura mukti zrI harerAma siMha jainAgama-padAnukrama (kramaza:) DaoN0 mohanalAla mehatA evaM zrI jamanAlAla jaina puSpadanta kA kRSNa-kAvya : eka anuzIlana ku0 premalatA jaina prAkRta bhadrabAhu saMhitA kA ardhakANDa zrI agaracanda nAhaTA h h h 1976 1976 1976 1976 1976 1976 27-30 3-9 10-15 16-24 25-30 31-33 h h h m 1976 1976 3-9 10-14 m
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ 104 aMka 5 27 lekha jaina tarka zAstra meM bauddha pratyakSa pramANavAda (kramaza:) candana-malayAgiri digambara rahanA kyA mahAvIra kA AcAra thA? jainAgama-padAnukrama (kramaza:) I0 san 1976 1976 1976 1976 pRSTha 15-19 20-25 26-30 31-34 276 27 6 zramaNa-AcAra: eka paricaya jainadharma evaM bauddhadharma-paraspara pUraka jaina tarkazAstra meM bauddha pratyakSa pramANavAda mUrta-aMkanoM meM tIrthaMkara mahAvIra ke jIvana-dRzya rAjasthAna meM mahAvIra-mandira __ jainAgama-padAnukrama (kramaza:) zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrI lAlacanda jaina paM0 azokakumAra mizra zrI ratilAla ma0 zAha DaoN0 mohanalAla mehatA evaM zrI jamanAlAla jaina zrI ramezamuni zAstrI DaoN0 komalacanda jaina zrI lAlacanda jaina zrI mAruti nandana pra0 tivArI zrI agaracanda nAhaTA DaoN0 mohanalAla mehatA evaM zrI jamanAlAla jaina zrI kanhaiyAlAla sarAvagI zrI kamalezakumAra jaina zrI bhUracanda jaina ku0 maMjulA mehatA zrI premacanda rAvakA 27 27 1976 1976 1976 1976 1976 1976 3-7 8-11 12-20 21-25 26-28 29-31 27 276 9 277 vaizAlI kA santa rAjakumAra kavi-svarUpa : jaina AlaMkArikoM kI dRSTi meM rANakapura ke jaina mandira triSaSTizalAkApuruSacarita meM mahAvIra-carita kAlidAsa ke kAvyoM meM ahiMsA aura jainatva 1976 1976 1976 9 3-7 8-12 13-15 16-22 23-26 9 1976 27 7 9 1976
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha jainAgama - padAnukrama (kramaza:) AdipurANa meM rAjanIti lezyA: eka vizleSaNa harikalazaracita dillI - mevAta deza caitya- paripATI zuMga-kuSANakAlIna jaina zilpakalA jaina tIrtha rAtA mahAvIra jI jainAgama-padAnukrama (kramaza:) bhAratIya cintana meM mokSa aura mokSamArga (kramaza:) jaina sAhitya aura sAMskRtika saMvedanA chIhala kI eka dularbha prabandha kRti jainayakSa gomukha kA pratimA nirUpaNa jainAgama - padAnukrama (kramaza:) bhAratIya cintana meM mokSa evaM mokSamArga (kramaza:) AcArya hemacandra : eka mahAn vaiyAkaraNa zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka DaoN0 mohanalAla mehatA evaM zrI jamanAlAla jaina DaoN0 ramezacandra jaina zrI ramezamuni zAstrI zrI agaracanda nAhaTA zrI zivakumAra nAmadeva zrI bhUracanda jaina DaoN0 mohanalAla mehatA evaM zrI jamanAlAla jaina zrI devendramuni zAstrI zrI gurucaraNasiMha moMgiyA zrI azokakumAra mizra zrI mAruti nandana prasAda tivArI DaoN0 mohanalAla mehatA evaM zrI jamanAlAla jaina zrI devendramuni zAstrI zrI abhayakumAra jaina varSa 27 22222 27 27 27 27 27 22222 27 27 27 27 27 222 27 aMka 7 8 8 8 8 8 8 9 9 a ar ar 9 10 10 I0 san 1976 1976. 1976 1976 1976 1976 1976 1976 1976 1976 1976 1976 1976 1976 105 pRSTha 27-30 3-13 14-17 18- 21 22-25 26-28 29-30 3-10 11-21 22-28 29-36 37-38 3-7 8-13
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ 106 lekha karNATaka meM jaina zilpakalA kA vikAsa 12 vIM zatAbdI kI eka tIrthamAlA saurASTra kA prAcIna jaina tIrtha tAladhvaja giri jainAgama-padAnukrama (kramaza:) bhAratIya cintana meM mokSa evaM mokSamArga (kramaza:) bhAratIya bhASA aura apabhraMza jhArar3A kI jaina deviyoM kI aprakAzita pratimAe~ jaina vidvAnoM ke kucha hindI vaidyaka grantha nirvANa : upaniSad se jaina darzana taka jainAgama padAnukrama (kramaza:) bhASA aura sAhitya bhArata meM prAcIna jaina guphAe~ rasa-vivecana : anuyogadvArasUtra meM kundakundAcArya kI sAhityika udbhAvanAe~ jainAgama padAnukrama zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrI zivakumAra nAmadeva zrI agaracanda nAhaTA zrI bhUracanda jaina DaoN0 mohana lAla mehatA evaM zrI jamanAlAla jaina zrI devendramuni zAstrI DaoN0 devendrakumAra jaina DaoN0 surendrakumAra Arya AcArya rAjakumAra jaina DaoN0 zAnti jaina DaoN0 mohanalAla mehatA evaM zrI jamanAlAla jaina zrI kanhaiyAlAla sarAvagI DaoN0 zivakumAra nAmadeva zrI kamalezakumAra jaina zrI ramezamuni zAstrI DaoN0 mohanalAla mehatA evaM varSa 222 27 27 27 222222 27 27 27 27 27 27 27 27 27 27 27 aMka 10 a or or or or or 11 11 11 11 11 ov ov 11 11 11 11 or or 11 I0 san 1976 1976 1976 1976 1976 1976 1976 1976 1976 1976 1976 1976 1976 1976 pRSTha 14-18 19-23 24-28 29-31 3-8 9-12 13-14 15-24 25-29 30-32 3-14 15-22 23-29 30-32
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha sevA: svarUpa aura darzana puSpadanta kI rAmakathA kI vizeSatAe~ zAsana-prabhAvaka AcArya jinaprabhasUri vardhamAna jaina Agama - mandira mahopAdhyAya samayasundara- racita kathA koza The Eight Dikpalas as Depicted in the Jaina temple at Kumbharia mAnava-saMskRti kA vikAsa jaina vAstukalA : saMkSipta vivecana kIrtivarddhanakRta sadayavatsa - sAvaliMgA caupaI sandezarAsaka meM ullikhita vanaspatiyoM ke nAma jaina sAhitya aura zilpa meM vAgdevI sarasvatI zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka hariyANA ke sukavi mAladeva kI navopalabdha racanAe~ pArzvAbhyudaya meM prakRti-citraNa zrI jamanAlAla jaina zrI rameza muni zAstrI ku0 premalatA jaina zrI agaracanda nAhaTA zrI bhUracanda jaina zrI bhaMvaralAla nAhaTA Shri Harihar Singh zrI kanhaiyAlAla sarAvagI DaoN0 zivakumAra nAmadeva DaoN0 azokakumAra mizra zrI zrIrajaMna sUrideva zrI mAruti nandana prasAda tivArI guNasthAna : manodazAoM kA AdhyAtmika vizleSaNa (kramazaH) zrI abhaya kumAra jaina triSaSTizalAkApuruSacarita meM rasodbhAvanA ku0 maMjulA mehatA zrI agaracanda nAhaTA DaoN0 ramezacandra jaina varSa 27 28 28 28 28 28 28 28 28 28 28 28 28 28 28 28 aMka 11 1 1 1 1 1 2 3 I0 san 1976 1976 1976 1976 1976 1976 1976 1976 1976 1976 1976 1976 1977 1977 1977 1977 107 pRSTha 33-34 3-4 5- 12 13-20 21-23 24-27 28-31 3-15 16-21 22-26 27-29 30-34 3-14 15-20 21-24 25-30
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ 108 lekha akalaMkadeva kI dArzanika kRtiyA~ AdIza jina guNasthAna- manodazAoM kA AdhyAtmika vizleSaNa jainasAhitya aura zilpa meM rAmakathA zabdoM kI arthamImAMsA aitihAsika jaina tIrtha nAMdiyA prAkRtabhASA ke kucha dhvani - parivartanoM kI dhvani vaijJAnika vyAkhyA antarAla gati zrAvastI kA jaina rAjA suhaladeva prAkRta hindI koza ke mahAn praNetA : paM0 haragovindadAsa mANikyanandiviracita parIkSAmukha Sixteen Vidyadevis as depicted in Temple at Kumbharia prAcIna prAkRta granthoM meM upalabdha bhagavAn mahAvIra kA jIvana-carita triSaSTizalAkApuruSacarita meM gaNadharavAda vyutsarga Avazyaka zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka DaoN0 mohanalAla mehatA DaoN0 prakAzacandra jaina zrI abhayakumAra jaina zrI mAruti nandana pra0 tivArI zrI rameza muni zAstrI zrI bhUracanda jaina DaoN0 devendrakumAra jaina DaoN0 baziSTha nArAyaNa sinhA zrI gaNezaprasAda jaina zrI agaracaMda nAhaTA DaoN0 mohanalAla mehatA Dr. Harihar Singh DaoN0 ke0 Ara0 candra ku0 maMjulA mahetA zrI ramezamuni zAstrI. varSa 28 28 28 28 28 28 28 R R R R R 28 28 28 28 28 28 28 28 aMka 3 ma 4 4 UU 4 4 4 5 6 5 I0 san 1977 1977 1977 1977 1977 1977 1977 pRSTha 31-24 1977 3-7 1977 8-13 1977 14-18 1977 19-22 1977 23-24 1977 1977 1977 3-8 9-18 19-21 22-26 27-29 25-32 3-10 11-16 17-20
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha prAkRta sAhitya meM zrIdevI kI loka-paramparA prAcIna jaina tIrtha : karer3A pArzvanAtha solaMkI - kAla ke jaina mandiroM meM jainatara citraNa vAdirAjasUri : vyaktitva evaM kRtitva pArzvAbhyudaya meM zrRMgAra rasa uttara pradeza meM madhyayugIna jaina zilpakalA kA vikAsa tIrthaMkaroM kI nizcita saMkhyA kyoM ? hemacandrAcArya kI sAhitya sAdhanA bhagavAn mahAvIra kA acela dharma kyA jainadharma rahasyavAdI hai ? saMskRta zabda aura prAkRta- apabhraMza prAcIna jainatIrtha zrI gAMgANI mevAr3a meM citrita kalpasUtra kI eka viziSTa prati Jain Temple Sculptures of Gujarat AcArya hemacandra : eka mahAn kAvyakAra sAMkhya aura jaina darzana rAjasthAna meM madhyayugIna jaina pratimAe~ zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrI rameza jaina zrI bhUracanda jaina DaoN0 harihara siMha zrI udayacandra 'prabhAkara' DaoN0 ramezacandra jaina DaoN0 ziva kumAra nAmadeva zrI ratilAla ma0 zAha DaoN0 mohanalAla mehatA paM0 kailAzacandra zAstrI jaina DaoN0 pradyumnakumAra DaoN0 devendrakumAra jaina zrI bhUracanda jI zrI agaracanda nAhaTA Dr. Harihar Singh zrI abhayakumAra jaina DaoN0 ramezacandra jaina DaoN0 zivakumAra nAmadeva varSa 28 28 28 28 28 28 28 28 28 28 28 28 28 28 28 28 28 aMka 6 6 7 7 7 7 7 8 8 8 8 8 I0 san 1977 1977 1977 1977 1977 1977 1977 1977 1977 1977 1977 1977 1977 1977 1977 1977 1977 109 pRSTha 21-25 26-29 30-32 3-8 9-15 16-20 21-26 26-31 3-10 11-17 18-20 21-23 24-26 27-34 3-13 14-19 20-24
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ aMka 289 28 9 28 10 28 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrI ramezamuni zAstrI zrI bhUracanda jaina DaoN0 ramezacandra jaina zrI abhayakumAra jaina zrI agaracaMda nAhaTA zrI bhUracanda jaina zrI ratilAla ma0 zAha zrI jayakumAra jaina zrI ramezamuni zAstrI zrI abhayakumAra jaina DaoN0 mohanalAla mehatA 110 lekha mana aura saMjJA bhAMDavA jaina tIrtha jaina dharma aura bauddha dharma kavivara devIdAsa : jIvana, vyaktitva evaM kRtitva bIkAnerI citra-zailI kA sarvAdhika citroMvAlA kalpasUtra kumbhAriyA jainatIrtha dharma kI chAnane kI AvazyakatA pArzvanAthacarita meM pratipAdita samAja jaina-darzana meM pudgala-skandha paramAnanda vilAsa : eka paricaya 3 zramaNa-saMgha kuMbhAriyA ke jaina abhilekhoM kA sAMskRtika adhyayana (kramaza:) uttarAdhyayana kA anekAntika pakSa AcArya : svarUpa aura darzana saptasandhAnamahAkAvya meM jyotiSa zabdaratna-mahodadhi nAmaka saMskRta-gujarAtI jaina-koza kuMbhAriyA ke jaina abhilekhoM kA sAMskRtika adhyayana I0 san 1977 1977 1977 1977 1977 1977 1977 1977 1977 1977 1977 28 pRSTha 25-28 29-32 3-11 12-19 20-24 25-28 29-35 3-9 10-12 13-17 18-29 28 28 28 28 DaoN0 harihara siMha pro0 zrIraMjana sUrideva zrI ramezamuni zAstrI zrI zreyAMsakumAra jaina zrI agaracaMda nAhaTA DaoN0 harihara siMha 28 28 12 1977 1977 1977 1977 1977 1977 30-36 3-10 11-16 17-21 22-24 25-34 28 28 12
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ 111 varSa aMka m I0 san 1977 1977 pRSTha 3-8 9-14 m mm mm 29 29 29 29 29 mh zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha lekhaka saMskRta sAhitya meM abhyudaya nAmanta jaina kAvya zrI jayakumAra jaina vipAkasUtra ke AkhyAna : eka vihaMgAvalokana zrI jamanAlAla jaina tarkapradhAna saMskRta vAGmaya ke Adi preraka : siddhasena divAkara zrI mohana ratneza meghavijaya ke samasyApUrti kAvya zrI zreyAMsakumAra jaina * jaina darzana meM samatA zrI abhayakumAra jaina cittaur3a kA jaina kIrtistambha zrI bhUracanda jaina Agamika prakaraNa DaoN0 mohanalAla mehatA jaina darzana zrI udaya muni Acelakya kalpa-eka cintana zrI ramezamuni zAstrI dazAzrutaskandha ke vividha saMskaraNa evaM TIkAeM zrI agaracanda nAhaTA pArzvanAthacarita meM rAjanIti aura zAsana-vyavasthA zrI jayakumAra jaina prAcIna jaina tIrtha osiyA~ zrI bhUracanda jaina uttarAdhyayana : nAmakaraNa va kartRvya zrI devendramuni zAstrI kyA 'rUpakamAlA' nAmaka racanAe~ alaMkAra zAstra sambandhI haiM ? zrI agaracanda nAhaTA jainakalA viSayaka sAhitya DaoN0 jyotiprasAda jaina Origin and Development of Tirthankara Images Dr. Harihar Singh yoga kA janatantrIkaraNa pro0 zrIraMjana sUrideva 1977 / / 1977 1977 1977 1977 1977 1977 1977 1977 15-16 17-22 23-33 34-35 3-13 14-17 18-20 21-24 25-29 30-32 3-11 12-17 18-21 22-30 3-7 bh bh bh bh bh bh bh sh sh bh sh >> 29 29 1977 29 29 294 1978 1978 1978 1978 1978
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ 112 varSa 29 29 aMka 4 4 lekha zAnta rasa : mAnyatA aura sthAna zramarasa kA srota : zrAvaka saMpratikAlIna AhAr3a ke maMdira kA jIrNoddhAra-stavana dazAzrutaskandha kI bRhada TIkA aura TIkAkAra matikIrti sAmAyika : sau sayAne ekamata Agama-sAhitya meM kSetra pramANa-praNAlI mAlapurA kI vikhyAta jaina dAdAvAr3I mahAkavi jinaharSa aura unakI kavitA tAraMgA kA ajitanAtha-maMdira jaina AlaMkArikoM kI rasaviSayaka mAnyatAe~ ajJAta prAcIna jainatIrtha : kasarAvada siddhiyoga kA mahattva samayasAra- AcAra-mImAMsA rAmasanehI sampradAya ke reNazAkhA ke do sarAvagI AcArya varNa aura jAtivAda: jainadRSTi bhagavAn mahAvIra kI sAdhanA evaM dezanA jaina siddhAnta bhautikavAda evaM samayasAra kI saptabhaMgI vyAkhyA zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrI jayakumAra jaina zrI jamanAlAla jaina zrI bhaMvaralAla nAhaTA zrI agaracaMda nAhaTA zrI kanhaiyAlAla sarAvagI zrI ramezamuni zAstrI zrI bhUracanda jaina zrI mohana 'ratneza DaoN0 harihara siMha DaoN0 kamalezakumAra jaina zrI lakSmIcanda jaina paM0 ke0 bhujabalI zAstrI DaoN0 dayAnanda bhArgava zrI agaracanda nAhaTA zrI kanhaiyAlAla sarAvagI zrI bhUracanda jaina DaoN0 mohanalAla mehatA DaoN0 kevala kRSNa mittala I0 san 1978 1978 1978 1978 1978 1978 1978 1978 1978 'la >> >> >> 377 7 rur ur ur ur 9 9 9 9 vv pRSTha 8-12 13-22 23-30 3-9 10-17 18-21 22-23 24-26 3-13 14-24 25-27 28-29 3-11 12-16 17-20 21-27 3-13 14-20 1978 1978 1978 1978 1978 1978 1978 1978 1978 29
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ 113 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrI gaNezaprasAda jaina zrI zreyAMsakumAra jaina 29 aMka 8 I0 san 1978 1978 pRSTha / 21-25 26-31 29 29 29 29 lekha jaina tIrthaMkaroM kA janma kSatriyakula meM hI kyoM ? kAvyazAstriyoM kI dRSTi meM zleSa * pArzvanAtha vidyAzrama zodha saMsthAna ke mArgadarzaka paM0 sukhalAlajI samayasAra saptadazAMgI TIkA meM gaNitIya nyAya evaM darzana karmazAstravid rAmadevagaNi aura unakI racanAe~ jaina Agama sAhitya meM janapada ASTA kI paramArakAlIna aprakAzita jaina pratimAe~ jainatIrtha zaMkhezvara pArzvanAtha samayasAra saptadazAMgI TIkA: eka sAhityika mUlyAkaMna vaidika dharma aura jaina dharma nayavAda : eka dRSTi jaina rakSAparva : vAtsalya pUrNimA Kundakundas View-Points in the Samayasara The Nature of object in Jaina Philosophy zrAvaka ke mUlaguNa prAcIna pAMDulipiyoM kA saMpAdana : kucha prazna aura hala vizAlakIrtiracita prakriyAsArakaumudI 29 29 zrI gulAbacanda jaina DaoN0 lakSmIcaMda jaina zrI agaracanda nAhaTA zrI ramezamuni zAstrI DaoN0 mAyArAnI Arya zrI bhUracanda jaina DaoN0 nemicaMda jaina paM0 ke0 bhujabalI zAstrI zrI kanhaiyAlAla sarAvagI zrI bhUracanda jaina Dr. M.L. Mehta Shree A. Majumdar zrI sanatakumAra jaina DaoN0 devendrakumAra jaina zrI agaracanda nAhaTA vorror or orar2222224XX 1978 1978 1978 1978 1978 1978 1978 1978 1978 1978 1978 1978 1978 1978 1978 3-5 6-10 11-19 20-22 23-24 25-29 3-8 9-13 14-18 19-22 23-26 27-32 3-18 19-23 24-28 29 29 29 M
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ 114 lekha jainadRSTi se jJAna-nirUpaNa candrAvatI kI jaina pratimAe~ : eka paricayAtmaka sarvekSaNa jyotiSazAstra aura sanmati vardhamAna mahAvIra jaina purANoM meM samatA gyAraha pratimA (vrata) aura ekAdazI pAlanapura kA prAcIna prahalaviyA jaina mandira zramaNa paramparA : eka vivecana samantabhadra dvArA kSaNikavAda kI samIkSA kalacurikAlIna jaina zilpa-saMpadA The Purvas jainadharma kI prAcInatA tathA itihAsa samantabhadra dvArA kSaNikavAda kI samIkSA katipaya jainetara granthoM kI ajJAta jaina TIkAe~ mAMDolI kA guru mandira jainakalA evaM sthApatya zIlavrata : eka vivecana jayasiMhasUriracita aprasiddha RSabhadeva aura vIracaritra zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrI ramezamuni zAstrI zrI vinoda rAya DaoN0 bhUpasiMha rAjapUta zrI devIprasAda mizra zrI kanhaiyAlAla sarAvagI zrI bhUracanda jaina zrI ramezamuni zAstrI zrI narendrakumAra jaina DaoN0 zivakumAra nAmadeva Dr. Mohan Lal Mehta DaoN0 mohanalAla mehatA zrI narendrakumAra jaina zrI agaracanda nAhaTA zrI bhUracanda jaina DaoN0 mohanalAla mehatA zrI sanatakumAra jaina zrI agaracanda nAhaTA varSa 29 29 29 29 29 29 30 30 30 30 30 1 m m 30 30 30 30 30 m m 30 aMka 11 11 12 12 12 12 ~ ~ mmmm I0 san 1978 1978 1978 1978 1978 1978 1978 1978 1978 1978 1978 1978 1978 1978 1979 1979 1979 pRSTha 29-35 36-38 3-11 12-17 18-23 24-27 3 - 10 11-22 23-32 33-35 3-16 17-25 26-31 32-36 3-9 10-18 19-23
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ 115 varSa aMka I0 san pRSTha 30 30 30 lekha yugala kAvya munizrI cauthamala jI kI janma-zatAbdI paMcAstikAya ke TIkAkAra aura TIkAe~ jaina vyAkaraNa zAstra meM zodha kI saMbhAvanAe~ jaina dArzanika sAhitya meM abhAva pramANa-eka mImAMsA jaina dharma darzana kA strota-sAhitya purANapratipAdita zIlavrata siMhadevaracita eka vilakSaNa mahAvIrastotra dhArmika evaM paryaTana sthala giranAra kyA jaina darzana nAstika darzana hai? jaina zrAvakAcAra (kramaza:) jainadharma meM zubha aura azuMbha kI avadhAraNA jaunapura kI bar3I masjida kyA jaina maMdira hai ? pAtaMjala tathA jaina yoga : svarUpa evaM prakAra jaina zrAvakAcAra (kramaza:) jainadharma aura bhakti dhvanyAloka evaM dazarUpaka kI do prAkRta gAthAe~-eka cintana zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrI bhaMvaralAla nAhaTA zrI gulAbacanda jaina DaoN0 lAlacanda jaina zrI rAmakRSNa purohita zrI ramezamuni zAstrI DaoN0 mohanalAla mehatA zrI sanatakumAra jaina zrI agaracanda nAhaTA zrI bhUracanda jaina DaoN0 lAlacanda jaina DaoN. mohanalAla mehatA subhASacanda jaina zrI agaracanda nAhaTA ku0 maMgalA dUgar3a DaoN0 mohanalAla mehatA zrI gulAbacanda jaina zrI vizvanAtha pAThaka 30 305 me >> >> >> 3333 ww w w 9 9 9 9 1979 1979 1979 1979 1979 1979 1979 1979 1979 1979 1979 1979 1979 1979 1979 1979 24-27 3-12 13-22 23-35 3-14 15-19 20-25 26-29 3-15 16-22 23-32 33-35 3-15 16-23 24-31 32-36 30 6 307 307 30 7 307
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ 116 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrI narendrakumAra jaina aMka 308 I0 san 1979 pRSTha 3-13 30 1979 8 1979 : lekha jaina tathA anya bhAratIya darzanoM meM sarvajJatA vicAra (kramaza:) pravartaka evaM nivartaka dharmoM kA manovaijJAnika vikAsa evaM unake dArzanika evaM sAMskRtika pradeya / jaina zrAvakAcAra svayaMbhU kA kRSNakAvya aura sUrakAvya ke adhyayana kI samasyAe~ jaina tathA anya bhAratIya darzanoM meM sarvajJatA vicAra jaina darzana meM brahmAdvaitavAda samatAzIla bhagavAn mahAvIra jinadattasUri kA zakunazAstra evaM haribhadra sUri kA vyavahArakalpa brahmAdvaitavAda kA samAlocanAtmaka parizIlana tIrthaMkara mahAvIra vinayaprabhakRta jaina vyAkaraNa graMtha- zabdadIpikA nirjarA tattva-eka vizleSaNa prAcIna jaina tIrtha-karer3A pArzvanAtha paryuSaNa : saMbhAvanAoM kI khoja jaina sAdhanA ke manovaijJAnika AdhAra jainadharma meM karmayoga kA svarUpa DaoN0 sAgaramala jaina DaoN0 mohanalAla mehatA DaoN0 devendrakumAra jaina zrI narendrakumAra jaina DaoN0 lAlacanda jaina munizrI mahendrakumAra (prathama) zrI agaracanda nAhaTA DaoN0 lAlacanda jaina DaoN0 devendrakumAra jaina zrI agaracanda nAhaTA zrI ramezamuni zAstrI zrI bhUracanda jaina DaoN0 nemicanda jaina DaoN0 sAgaramala jaina zrI kanhaiyAlAla sarAvagI 1979 1979 1979 1979 1979 1979 1979 1979 1979 1979 1979 1979 1979 14-20 21-32 33-35 3-10 11-26 27-30 31-33 3-13 14-16 17-21 22-29 30-34 3-7 8-14 15-20
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha syAdvAda somadevakRta upAsakAdhyayana meM zIlavrata (kramaza:) Agamika vyAkhyAe~ Adhunika sandarbha meM jaina darzana somadevakRta upAsakAdhyayana meM zIlavrata jaina Agama sAhitya meM pramANavAda harSa kIrti sUri racita dhAtu taraMgiNI vajjAlagga kI kucha gAthAoM ke artha para punarvicAra (kramaza:) samAja meM mahilAoM kI upekSA eka vicAraNIya viSaya gRhastha ke aSTamUla guNa- tulanAtmaka adhyayana jaina vAGgamaya kA saMgIta pakSa devacandrakRta yaMtrapaddhati kA vastra TippaNaka aura mahAvIra buddha bhArata kA sarva prAcIna saMvat bhagavAn mahAvIra kA vicAra tathA kRtitva samasta vizva ke lie anupama dharohara zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka ku0 kusuma jaina zrI sanatakumAra jaina DaoN0 mohanalAla mehatA zrI bRjakizora pANDeya zrI sanatakumAra jaina zrI gaNezamuni zAstrI zrI agara canda nAhaTA paM0 vizvanAtha pAThaka DaoN0 premacanda jaina zrI azoka pArAzara zrI pyArelAla zrImAla 'sarasaM paMDita' zrI agaracanda nAhaTA DaoN0 devasahAya triveda paM0 ke0 bhujabalI zAstrI DaoN0 rAmakumAra varmA varSa 30 30 30 30 30 30 30 31 31 31 31 31 h h 31 31 31 aMka 11 11 12 12 12 12 1 1 1 1 1 1 I0 san 1979 1979 1979 1979 1979 1979 1979 1979 1979 1979 1979 1979 1979 1979 1979 117 pRSTha 21-33 34-38 3-17 18- 22 23-28 29-34 35-38 3-7 8-19 20-24 25-27 28-29 30-34 35 36-37
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ 118 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka paM0 vizvanAtha pAThaka DaoN0 lAlacanda jaina zrI ratneza kusumAkara DaoN0 sAgaramala jaina upAdhyAya amara muni jI 31 31 31 31 aMka 2 2 2 3 I0 san 1979 1979 1979 1980 1980 pRSTha 3-8 9-22 23-27 3-21 22-25 bh sh sh sh >> lekha vajjAlagga kI kucha gAthAoM para punarvicAra brahmAdvaitavAda kA samAlocanAtmaka parizIlana elAcArya muni zrI vidyAnanda jI kA sAmAjika darzana ahiMsA kA artha, vistAra, saMbhAvanA aura sImAkSetra mA~sa kA mUlya bAlakoM ke saMskAra nirmANa meM abhibhAvaka, zikSaka evaM samAja kI bhUmikA dharma kyA hai (kramaza:) tyAga kA mUlya hiMsA-ahiMsA kA jaina darzana utAra car3hAva ke bIca ubharatI ahiMsA AtmA aura paramAtmA dharma kyA hai sAmAyika kA mUlya sukha-duHkha jaina dharma meM bhakti kA sthAna mahAvIra saMdeza dArzanika dRSTi O W aa aa aa aa >> 26-38 1-8 9-11 12-14 15-18 >> >> DaoN0 sAgaramala jaina DaoN0 sAgaramala jaina upAdhyAya amara muni DaoN0 mohanalAla mehatA zrI zaradakumAra sAdhaka DaoN0 sAgaramala jaina DaoN0 sAgaramala jaina upAdhyAya amara muni zrI kanhaiyAlAla sraavgii| DaoN0 sAgaramala jaina zrI harioma siMha 3 thm 1980 1980 1980 1980 1980 1980 1980 1980 1980 1980 1980 tm tm 31 5 tm 6-8 9-13 14-17 18-21 tm 31 tm
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka DaoN0 sAgaramala jaina upAdhyAya amara muni pro0 zrIraMjana sUrideva zrI gaNezaprasAda jaina zrI DoMgare mahArAja DaoN0 sAgaramala jaina sone kI camaka anekAnta-eka dRSTi upAdhyAya amara muni zrI RSabhacanda jaina phaujadAra mahattvapUrNa jaina kalA ke prati jaina samAja kI upekSAvRti zrI agaracaMda nAhaTA AryAratna zrI vicakSaNa zrI jI ma0 sA0 zrI gulAbacanda jaina DaoN0 sAgaramala jaina saMyama : jIvana kA samyak dRSTikoNa adhUrI jor3I jainadharma kI prAsaMgikatA bheda vijJAna : mukti kA siMhadvAra nAtha kauna ? lekha adhyAtmavAda aura bhautikavAda jIvana darzana Izvara aura AtmA : jaina dRSTi jaina tIrthaMkaroM kA janma - kSatriya kula meM hI kyoM jIvana aura viveka dharma kyA hai bhikSuNI saMgha kI utpatti evaM vikAsa jaina darzana meM mukti kI avadhAraNA upAdhyAya amara muni jI DaoN0 nijAmuddIna DaoN0 sAgaramala jaina upAdhyAya amara muni jI DaoN0 aruNa pratApa siMha zrI pAMDeya rAmadAsa gaMbhIra varSa 31 m o m 31 31 31 31 31 31 31 31 31 31 31 31 31 31 31 31 aMka ww 6 6 7 8 8 8 8 8 8 8 8 9 10 I0 san 1980 1980 1980 1980 1980 1980 1980 1980 1980 1980 1980 1980 1980 1980 1980 1980. 1980 119 pRSTha 1-6 7-9 10- 14 15-18 1 2-7 8-9 10-12 13-14 16-23 2-13 14-18 19-25 3-11 12-16 17-20 2-12
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ 120 lekha mana kI lar3AI kyA bhagavAn mahAvIra ke vicAroM se vizvazAMti saMbhava hai ? anekAntavAda kI vyAvahArika jIvana meM upayogitA paryuSaNa udAyana kA paryuSaNa sAdhanA meM zraddhA kA sthAna 'parvarAja-dasa lakSaNI' paryuSaNa parva jaina evaM bauddha dharma meM svahita evaM lokahita kA prazna manuSya kI paribhASA zAnti kI khoja meM paMDita kauna jaina evaM bauddha dharma meM svahita aura lokahita kA prazna sevAvrata naMdISeNa anekAntavAda kI vyAvahArika jIvana meM upayogitA tIrthaMkara mahAvIra kA nirvANa divasa 'dIpAvalI' mamatA duHkha kA janaka lobha zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka upAdhyAya amara muni DaoN0 (ku0 ) maMjulA mehatA zrI zItalacanda jaina zrI madhukara muni upAdhyAya amara muni AcArya zrI Ananda RSi zrI gaNezaprasAda jaina DaoN0 sAgaramala jaina zrI mahAvIraprasAda gairolA zrI pravINa RSi jI mahAtmA bhagavAnadIna DaoN0 sAgaramala jaina upAdhyAya amara muni jI DaoN0 sanatakumAra jaina gaNezaprasAda jaina mahAtmA bhagavAnadIna AcArya zrI Ananda RSi varSa 31 31 31 31 31 31 31 31 31 31 32 32 32 32 32 32 32 aMka 10 10 10 11 11 11 11 12 12 12 2 2 I0 san 1980 1980 1980 1980 1980 1980 1980 1980 1980 1980 1980 1980 1980 1980 1980 1980 1980 pRSTha 13-16 17-22 23-27 2-6 7-11 12-18 19-25. 2-10 14-16 17-19 1-4 5-13 14- 17 18-19 20 - 23 3-4 5-12
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha rAjA megharatha kA balidAna prANImAtra ke vikAsa kA AdhAra : jaina dharma anamolavANI - saMkalana karmoM kA phala sAhitya meM gommaTezvara bAhubali zilpa meM gommaTezvara bAhubali bAhubali : cakravartI kA vijetA kIrti ke zatru krodha aura kuzIla mahAkavi puSpadanta aura gommaTezvara bAhubali kalpanA kA svarga yA svarga kI kalpanA sadAcAra mAnadaNDa aura jaina dharma dArzanika kSitija kA dIptimAna nakSatra cakSuSmAna pa0 sukhalAla jI vidyAvAridhi evaM prajJA-putra bhAratIya darzanoM kA samanvayavAdI sthitaprajJa puruSa paM0 sukhalAla jI - eka saMsmaraNa prajJAmUrti zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka upAdhyAya amara muni DaoN0 mahendrasAgara pracaMDiyA mahAtmA cetanadAsa jI DaoN0 Aditya pracaNDiyA DaoN0 sAgaramala jaina DaoN0 mAruti nandana pra0 tivArI upAdhyAya amara muni Ananda RSi jI ma0 sA0 DaoN0 devendra kumAra zrI saubhAgyamala jaina DaoN0 sAgaramala jaina upAdhyAya zrI amara muni jI upAdhyAya mahendra kumAra jI munizrI nagarAja jI paM0 zrI vijayamuni jI zrI devendramuni zAstrI zrI ramezamuni jI zAstrI varSa 32 32 32 32 32 32 32 32 32 32 32 32 32 32 m m m 32 32 32 aMka ma R R 4 4 4 4 I0 san 1980 1980 1980 1980 1981 1981 1981 1981 1981 1981 1981 1981 1981 1981 1981 1981 1981 121 pRSTha 13-15 16-18 19 20-21 1-9 10-20 21-26 1-9 13-16 17-21 22-27 11-13 14-15 16 17-27 28-32 33
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ 122 lekha dArzanika puruSa prajJApuruSa sadA jAgRta naravIra smRti nandana guNoM ke AgAra sukhalAla jI bhAratIya manISA ke ujjavalatam pratIka paM0 paM0 ratna vidvAn sukhalAla jI - eka sukhada saMsmaraNa puruSArtha ke pratIka paM0 sukhalAla jI sarasvatI putra sva0 paMDita jI - eka calate phirate vizva-koSa samadarzI dArzanika vidvat ratnamAlA kA eka amUlya ratna ananya sAthI kA viyoga prajJAcakSu paM0 sukhalAla jI : eka paricaya paM0 sukhalAla jI ke tIna vyAkhyAnamAlAoM ke paThanIya graMtha jaina, bauddha aura vaidika sAhitya-eka tulanAtmaka adhyayana prAcIna bhAratIya vAGmaya meM pArzvacarita zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka munizrI rAmakRSNa sAdhvIzrI vicakSaNa zrI jI sAdhvIzrI mRgAvatI zrI suvratA zrI jI zrI jainendra kumAra zrI yazapAla jaina DaoN0 rAmajI siMha evaM sAdhvI paM0 ke0 bhujabala zAstrI sAhU zreyAMsaprasAda jaina seTha zrI acalasiMha jI zrI zAdIlAla jaina zrI cimanabhAI cakubhAI zAha vidyAnanda muni becaradAsa dozI zrI gulAbacanda jaina zrI agaracanda nAhaTA zrI devendramuni zAstrI DaoN0 jayakumAra jaina varSa 32 32 32 32 32 32 32 32 32 32 32 32 32 32 32 32 32 aMka g g g I0 san 1981 1981 1981 1981 1981 1981 1981 1981 1981 1981 1981 1981 1981 1981 5 1981 dvitIya bhAga 1981 dvitIya bhAga 1981 pRSTha 34 35 36 39-40 41-43 44-46 47 48-49 50 51 52 53 54 55 57 1-28 29-45
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka varSa aMka I0 san zambUka AkhyAna (jaina tathA jainetara sAmagrI kA tulanAtmaka adhyayana) zrI vimalacanda zukla dvitIya bhAga 1981 AcArya zAkaTAyana (pAlyakIrti) aura pANini zrI rAmakRSNa purohita dvitIya bhAga 1981 muni zrIdezapAla : jIvana aura kRtitva DaoN0 sanatkumAra raMgATiyA dvitIya bhAga 1981 merutuMga ke jainameghadUta kA eka samIkSAtmaka adhyayana zrI ravizaMkara mizra dvitIya bhAga 1981 jainAcAryoM dvArA Ayurveda sAhitya meM yogadAna AcArya rAjakumAra jaina dvitIya bhAga 1981 mahAvIra kA darzana- sAmAjika pariprekSya meM DaoN0 sAgaramala jaina 1981 mahAvIra kA akhaNDa vyaktitva upAdhyAya zrI amaramuni jI 32 1981 bhagavAn mahAvIra kA upadeza aura Adhunika samAja paM0 dalasukha bhAI mAlavaNiyA 32 1981 mahAvIra kI vANI zrI kapUracanda jaina 1981 mahAvIra kA saMyama aura unakA sAdhanAmaya jIvana ku. savitA jaina 32 .1981 cakravartiyoM ke cakravartI zramaNa mahAvIra zrI vedaprakAza sI0 tripAThI 1981 manuSya prakRti se zAkAhArI DaoN0 mahendrasAgara pracaNDiyA 32 1981 svAdhyAya : eka Atmacintana zrI rAjakumAra chAjer3a 'rAjana' 32 1981 bhagavAn mahAvIra aura unake dvArA pratipAdita dharma zrI RSabhacanda phaujadAra 32 7 1981 dayAmUrti : dharmaruci anagAra upAdhyAya zrI amara muni 1981 tIrthaMkara DaoN0 bI0 sI0 jaina 32 7 1981 camatkAra ko namaskAra DaoN0 ratana kumAra jaina ___327 1981 123 pRSTha 46-51 52-61 62-69 70-77 78-86 2-9 11-16 17-22 23-26 27-30 31 32-34 35-36 2-4 5-7 8-10 11-14 32 uw www www 9 9 9 9 32 32
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ 124 lekha jaina AcAra meM indriyadamana kI manovaijJAnikatA samrATa aura sAmrAjya somadevasUri kI arthanIti- eka samAjavAdI dRSTikoNa uparIyAlI kA vikhyAta jaina tIrtha jaina darzana meM pramANa (vizeSa zodha-nibandha). bauddha evaM jaina ahiMsA kA tulanAtmaka adhyayana balidAna kI amaragAthA lodravA - jaisalamera tIrtha para zrI ghaNTAkarNa mahAvIra mandira jaina darzana meM anekAntavAda kA svarUpa jaina kavi vikrama aura unakA nemidUtakAvya jaina darzana aura mArksavAda saphala huA samyaktva parAkrama paryuSaNa: Atma-saMkrAnti kA advitIya adhyAya mAnava dharma kA sAra sAMskRtika parva kI sAmAjika upayogitA jIvana kA satya paryuSaNa : AtmA kI upAsanA kA parva zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka ratanacanda jaina DaoN0 Aditya pracaNDiyA 'dIti' zrI kRSNamurArI pAMDeya zrI bhUracanda jaina DaoN0 baziSTha nArAyaNa sinhA DaoN0 bhAgacanda jaina upAdhyAya zrI amaramuni jI zrI bhUracanda jaina zrI bhikhArIrAma yAdava zrI ravizaMkara mizra zrI hariom siMha rAjamala pavaiyA DaoN0 narendra bhAnAvata zrI jagadIza sahAya sAdhvIzrI arNimA zrI jI jaina DaoN0 ratanakumAra muni zrI rAmakRSNa varSa 32 32 32 32 32 32 32 32 32 32 32 32 32 32 32 32 32 aMka 8 8 8 8 8 9 9 10 10 10 11 11 11 11 11 11 I0 san 1981 1981 1981 1981 1981 1981 1981 1981 1981 1981 1981 1981 1981 1981 1981 1981 1981 pRSTha 1-16 17-23 24-25 26-28 1-34 1-16 17- 23 24-26 1-8 9-14 16-20 1 2-5 6-15 16-20 21-25 26-30
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ 125 aMka 11 32 pRSTha 31-32 I0 san 1981 1981 1981 32 1981 1981 1981 1981 1981 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka sAdhvIzrI kAnakumArI jI mahAtmA bhagavAnadIna jI DaoN0 sAgaramala jaina DaoN0 kAmatA prasAda mizra DaoN0 naMdalAla jaina zrI zivaprasAda DaoN0 kRpAzaMkara vyAsa jagadIza sahAya rAjamala pavaiyA zrIraMjana sUrideva zrI saubhAgyamala jaina zrI saubhAgyamala jaina muni rAmakRSNa DaoN0 ratana kumAra jaina zrI rAmadeva rAma yAdava zrI prakAza mehatA zrI amaramuni jI zrI bhUracanda jaina lekha saccI kSamA apane ko pahacAniye hai zvetAmbara sAhitya meM rAma kathA vimalasUri ke paumacariu kA bhaugolika adhyayana alalita jaina sAhitya kA anuvAda : kucha samasyAe~ na phalavarddhikA pArzvanAtha tIrtha-eka aitihAsika dRSTi naya aura nikSepa-eka vizleSaNa naitikatA kA AdhAra jJAnadIpa kI zikhA mahAvIra-kAlIna vaizAlI narka kA prazna apanI paramAtma zakti ko pahacAneM jJAna bhI sampadA hai kAnoM sunI so jhUTha saba jainadharma meM ahiMsA sirpha phaizana kI khAtira sneha ke dhAge lodravA kA kalAtmaka kalpavRkSa MMMMMM ~ ~ ~ ~ rrrrr mm 1981 1981 1981 1981 1981 1981 1981 1981 1982 1982 7-11 12-20 21-26 27-31 35-48 1-18 19 20-25 26-29 2-6 7-11 12-15 16-22 23-24 2-7 10-13 332
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ m m x 126 lekha jaina darzana meM pratyakSa kA svarUpa (vizeSa zodha-nibandha) zrotra indriya kI prApyakAritA : eka samIkSA syAdvAdaH eka bhASAyI paddhati jaina dharma meM Atmatattva nirUpaNa jaisI dRSTi vaisI sRSTi jaina bhikSuNI-saMgha aura usameM nAriyoM ke praveza ke kAraNa bhagavAn zrI ajitanAtha bhigamaMgoM-mana naitika AcaraNa vidhi : sorena kI gArDa aura jaina darzana sattA kA darpa ahiMsA paramodharmaH dazarUpaka kI eka avyAkhyAtmaka gAthA zramaNa bhagavAn mahAvIra ke cAritrika alaMkaraNa mahAvIra ke siddhAnta-yugIna sandarbha meM krAntadarzI mahAvIra durdAnta dasyu dayA kA devatA banA bhagavAn mahAvIra aura yuvA-adhyAtma WWW W ww w w x x x x 5 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka aMka DaoN0 baziSTha nArAyaNa sinhA 3 zrI naMdalAla jaina 33 3 zrI bhikhArIrAma yAdava 33 3 pro0 rAmadeva rAma yAdava 33 4 DaoN0 Aditya pracaNDiyA dIti 33 zrI aruNa kumAra siMha zrI bhUracanda jaina 334 DaoN0 ratanakumAra jaina 33 .4 pANDeya rAmadAsa gambhIra upAdhyAya amaramuni jI ravizaMkara mizra paM0 vizvanAtha pAThaka 33 5 ravizaMkara mizra ___ 33 6 DaoN0 sAgaramala jaina 33 6 upAdhyAya amaramuni jI 336 zrI vIrendrakumAra jaina 33 6 zrI jamanAlAla jaina 336 I0 san 1982 1982 1982 1982 1982 1982 1982 1982 1982 1982 1982 1982 1982 1982 1982 1982 1982 pRSTha 1-24 25-32 33-38 1-9 / 10-11 12-16 17-20 21-28 3-12 13-16 17-19 20-21 1-2 3-27 28-38 39-50 51-55 55 5 w w w w w
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha akabara aura jainadharma 45 Agama aura mUlasUtra kI mAnyatA para vicAra saMskRta dUtakAvyoM ke nirmANa meM jaina kaviyoM kA yogadAna videzoM meM jaina sAhitya : adhyayana aura anusaMdhAna jJAna- pramANya aura jaina darzana AcArya mAnatuMgasUriviracita bhaktAmara kAvya dharma parivartana - zramaNa dharmoM kI bhUmikA aura nidAna binA vicAre jo karai sAdhu maryAdA kyA ? kitanI ? mahAvIra kA saMyama aura unakA sAdhanAmaya jIvana dazarUpaka kA eka apabhraMza dohA : kucha tathya 'prANapriya kAvya' kA racanAkAla, zloka saMkhyA aura sampradAya jainadharma eka sampradAyAtIta dharma jIvana-dRSTi saMskRta - vyAkaraNa zAstra meM jainacAryoM kA yogadAna pratikriyA hai duHkha jaina dharma meM mokSa kA svarUpa DhaMDhaNa RSi kI titikSA zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka DaoN0 omaprakAza siMha zrI agaracanda nAhaTA ravizaMkara mizra DaoN0 bhAgacanda bhAskara bhikhArIrAma yAdava rAjamala pavaiyA mahendrakumAra phusakele upAdhyAya amaramuni saubhAgyamala jaina ku0 savitA jaina DaoN0 devendrakumAra jaina zrI agaracaMda nAhaTA DaoN0 nijAmuddIna upAdhyAya amaramuni jI zrIrAma yAdava yuvAcArya mahAprajJa vinodakumAra tivArI upAdhyAya amaramuni varSa 33 33 33 33 33 33 33 33 33 33 33 33 33 33 33 33 33 mr m 33 aMka ww 6 6 6 7 7 7 8 8 8 I0 san 1982 1982 1982 1982 1982 1982 1982 1982 1982 1982 1982 1982 1982 1982 1982 1982 1982 1982 127 pRSTha 56-60 61-63 1-15 10-28 29-36 1-4 5-11 12-14 15-18 19-23 24-26 27-29 3-7 8-10 11-20 2-6 7-10 11-14
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ 128 lekha jaina muni kyA kucha kara sakatA hai ? madhya pradeza ke gunA jile kA jaina paryuSaNa parva : kyA, kaba, kyoM aura kaise purAtattva asalI dukAna/nakalI dukAna sukha kA sAgara amRta jItA, viSa hArA sirohI jile meM jaina dharma Atmasukha dazarUpakAvaloka meM uddhRta apabhraMza udAharaNa sabhI sukhoM kA rAjA saMvatsarI mahAparva : svarUpa aura apekSAe~ sanatkumAra kA saundarya jaina harivaMza purANa-eka sAMskRtika adhyayana mahAvIra kI vihAra bhUmi - magadha aura usakI saMskRti cintana : samyak jIvana dRSTi zramaNa saMskRti kI pRSThabhUmi dharma aura yuvA pIr3hI balabhadra aura hariNa zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka mannUlAla jaina DaoN0 zivaprasAda DaoN0 sAgaramala jaina DaoN0 sAgaramala jaina DaoN0 Aditya pracaNDiyA 'dIti' upAdhyAya amaramuni DaoN0 sohanalAla paTanI harivallabha bhayANI AcArya Ananda RSi jI muni nagarAja jI upAdhyAya amaramuni jI lallU pAThaka gaNezaprasAda jaina DaoN. hukumacanda saMgave zrImatI urmilA jaina zrImatI bInA nirmala upAdhyAya amaramuni jI varSa 33 33 33 33 33 33 33 33 33 33 33 33 33 33 33 33 33 aMka 8 10 10 10 10 10 11 11 11 11 11 11 12 12 12 I0 san 1982 1982 1982 1982 1982 1982 1982 1982 1982 1982 1982 1982 1982 1982 1982 1982 1982 pRSTha 15-18 19-23 1-19 20-21 22-24 25-29 32-37 38 3-5 6-9 10- 14 15-22 23-27 28-31 3-5 7-8 9-11
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ 129 lekha aMka 12 33 2 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka jaina darzana ke antargata jIva tattva kA svarUpa vinodakumAra tivArI saMyukta nikAya meM jaina sandarbha vijayakumAra jaina bhagavAn mahAvIra upAdhyAya amaramuni jI tIrthaMkara mahAvIra kA nirvANa parva 'dIpAvalI' eka samIkSA gaNezaprasAda jaina upAdhyAya zrI amaramuni jI : eka jyortimaya vyaktitva muni samadarzI Aja kA yuvaka dharma se vimukha kyoM? mANakacanda pIMcA "bhAratI" kavi depAla kI anya racanAyeM zrI agaracanda nAhaTA vyakti aura samAja DaoN0 sAgaramala jaina prAtibha jJAnAtmaka cintanaH sApekSa cintana pANDeya rAmadAsa gaMbhIra mana kI zakti banAma sAmAyika yuvAcArya zrI mahAprajJa jaina ekatA kA prazna DaoN0 sAgaramala jaina jaina ekatA saMbhava kaise? mani rUpacanda jaina dharma aura yuvAvarga pyArelAla zrImAla 'sarasa paMDita' brahmadatta muni zrI mahendrakumAra jI 'prathama' hubalI kA zrI zAMtinAtha maMdira zrI bhUracanda jaina dharma kyA hai ? DaoN0 sAgaramala jaina jainadharma meM arihanta aura tIrthaMkara kI avadhAraNA zrI ramezacandra gupta I0 san 1982 1982 1982 1982 1982 1982 1982 1982 1982 <Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ 130 pRSTha 34 34 4 4 >> >> 34 34 T 34 34 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka AcArya Ananda RSi muni mahendrakumAra 'prathama' DaoN0 zrIraMjana sUrideva DaoN0 pratibhA jaina AcArya Ananda RSi kastUrInAtha gosvAmI DaoN0 ratanacandra jaina muni mahendrakumAra jI 'prathama' gaNezaprasAda jaina zrI harSacandra DaoN0 premasumana jaina muni mahendrakumAra DaoN0 vinoda kumAra tivArI zrI ke0 riSabhacandra zrI rAjadeva dube yuvAcArya mahAprajJa muni lalitaprabha sAgara gaNezaprasAda jaina 12-16 17-21 2-9 11-12 13-16 2-8 10-13 14-24 lekha Atmabodha kA kSaNa nandIsena jaina dRSTi meM cAritra anekAntavAda sadAcAra kA mahattva vartamAna azAnti kA eka mAtra samAdhAna ahiMsA bandha ke kArya meM mithyAtva aura kaSAya kI bhUmikAe~ abhI to saberA hI hai ? vairAgyamUlaka eka aitihAsika premakAvya : taraMgavatI jainatva kA gaurava aura hama jaina bhaugolika sthAnoM kI pahacAna Ananda jaina darzana meM ajIva tattva kA sthAna jaina vidyA ke adhyayana evaM saMzodhana kendroM kI sthApanA caritra nirmANa meM AcAra-paddhati kA yogadAna. ahiMsA kI samasyAe~ jainadharma meM bhakti kA svarUpa samAdhimaraNa 34 or I0 san 1983 1983 1983 1983 1983 1983 1983 1983 1983 1983 1983 1983 1983 1983 1983 1983 1983 1983 34 34 9 34 9 34 9 34 9 34 9 6-11 12-17 18-21 22-25 26-32 2-4 5-7 9-13 34 9 34 34 or or 34
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha rAjya kA tyAgaH tyAgI se bhaya svapna aura vicAra baMgalaura kA AdinAtha jaina maMdira jaina adhyAtmavAda : Adhunika saMdarbha meM dharma aura dhArmika jaina stotroM meM navadhA bhakti kSamA-vANI dazalakSaNa / dazalakSaNa dharma ke zAMti kA amodha astra - kSamA kSamA kI zakti jaina ekatA kA svarUpa va usake upAya jaina ekatA : sUtra va sujhAva bhagavAn mahAvIra kA nirvANa-kalyANaka kyA hama aparAdhI nahIM haiM ? bhagavAn mahAvIra aura vizvazAMti bhAgyavAn andhA puruSa jainadarzana meM mokSa kA svarUpa : bhAratIya darzanoM ke pariprekSya meM zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka gaNeza lalavANI muni sukhalAla bhUracanda jaina DaoN0 sAgaramala jaina DaoN0 Aditya pracaNDiyA zrI dharmacanda jaina munizrI candraprabha sAgara DaoN0 sAgaramala jaina muni lalitaprabha sAgara muni mahendra kumAra jI 'prathama' sva0 zrI agaracanda nAhaTA zrI jasakaraNa DAgA upAdhyAya amara muni zrI jinendra kumAra DaoN0 nijAmuddIna muni mahendra kumAra DaoN0 sudarzanalAla jaina varSa 34 34 34 34 34 34 34 34 34 34 34 34 35 35 hy hy hy hy 35 35 35 aka th ' 10 10 10 11 11 11 11 12 12 I0 san 1983 1983 1983 1983 1983 1983 1983 1983 1983 1983 1983 1983 1983 1983 1983 1983 1983 131 pRSTha 14- 19 20-21 22-23 1-17 20-21 25-29 1-11 13-28 29-31 33-38 1-21 22-41 2-6 7-8 10-13 14-16 18-24
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ 132 varSa 35 35 aMka 1 2 pRSTha 25-28 2-5 8-12 13-20 35 35 35 5-7 lekha vIravardhamAnacarita meM zAntarasa vimarza tIrthaMkara zrI pArzvanAtha ahiMsA kI sArthakatA jaina AcAra-paddhati meM ahiMsA karma kA svarUpa bhagavAn bAhubalI ke prati jaina dharma darzana meM arAdhanA kA mahattva yazastilakacampU aura jainadharma sAmAyika aura dhyAna vasurAjA sadvicAra hetu maulika prakriyA jaina saMskRti meM satya kI avadhAraNA 35 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrImatI urmilA jaina zrI gaNezaprasAda jaina zrI saubhAgyamala jaina DaoN0 rAjadeva dube zrI ravIndranAtha mizra dilIpa surANA gulAbacanda jaina DaoN0 (ku0) satyabhAmA DaoN0 Aditya pracaNDiyA muni mahendra kumAra saubhAgya muni 'kumuda DaoN0 rAjadeva dube evaM pramoda kumAra siMha zrI mizrIlAla jaina zrI mizrIlAla jaina zrI mizrIlAla jaina zrI ravizaMkara mizra <<< Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ 133 aMka 356 35 35 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka upAdhyAya amaramuni sva0 jinendravarNI munizrI nagarAja jI darzanAcArya muni yogezakumAra DaoN0 Aditya pracaNDiyA zyAmavRkSa maurya muni yogeza kumAra zrI saubhAgya munijI 'kumuda' ur ur ur ur ur ur 35 I0 san I. sana 1984 1984 1984 1984 1984 1984 1984 1984 pRSTha 3-14 15-19 20-22 24-26 27-28 29-31 1-10 11-14 35 356 35 7 35 lekha mahAvIra kA jIvana-darzana mahAvIra jayantI bhagavAn mahAvIra ke AdarzoM aura yathArtha kI pRSThabhUmi nArI utkrAnti ke masIhA bhagavAn mahAvIra vartamAna sandarbha aura bhagavAn mahAvIra kI ahiMsA bhagavAn mahAvIra kI vyApaka dRSTi AcArAMga meM so'ham kI avadhAraNA kA artha dhyAna sAdhanA kA dizAbodha / jainadarzana aura aravinda darzana meM ekatva aura anekatva sambandhI vicAra hindI jaina kavi chatrapati : vyaktitva tathA kRtitva jaina AgamoM meM vidvat goSThI apanA aura parAyA sUtrakRtAMga meM prastuta tajjIva taccharIvAda jaina evaM bauddha dharma meM bhikSuNI saMgha kI sthApanA dharma kA bhAna tapazcaryA-upavAsa pUjya AcArya zrI kAMzIrAma jI mahArAja smRti vizeSAMka u r 9 16-20 35 35 ku0 mamatA guptA DaoN0 Aditya pracaNDiyA 'dIti' zrI saubhAgyamala jaina munizrI mahendra kumAra prathama zrImatI maMjU siMha aruNa pratApa siMha DaoN0 Aditya pracaNDiyA cimanalAla cakubhAI zAha 35 35 9 9 9 or or ora 1984 1984 1984 1984 1984 1984 1984 1984 1984 6-9 10-14 15-23 1-16 17-18 20-22 1-41 35 35
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ 134 lekha aMka I0 san 1984 1984 1984 35 35 35 1984 zuddhi, cikitsA aura siddhi kA mahAn parva-saMvatsarI prema kI saritA pravAhita karane vAlA parva adhyAtma-AvAsa/paryuSaNa siddhi kA patha : Arjavadharma tapa kA upAdeya : karmoM kI nirjarA bhagavAn mahAvIra kI sAdhanA mAnava jAti ke abhyudaya kA parva 'dIpAvalI' bhAratIya saMskRti ke vikAsa meM zramaNa dhArA kA mahattva Atma parimANa (vistAra kSetra) jaina darzana ke sandarbha meM tattvArtha rAjavArtika meM varNita bauddhAdimata 35 35 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka yuvAcArya mahAprajJa muni maNiprabha sAgara darzanAcArya muni yogezakumAra zrImatI alakA pracaNDiyA 'dIti' DaoN0 Aditya pracaNDiyA 'dIti' upAdhyAya amaramuni darzanAcArya yogezakumAra DaoN0 komalacandra jaina darzanAcArya muni yogezakumAra DaoN0 udayacanda jaina munizrI mahendrakumAra jI 'prathama' DaoN0 maMgala prakAza mehatA bhaMDArI saradAracaMda jaina . munizrI mahendrakumArajI 'prathama' zrI saubhAgya muni jI 'kumuda' jinendra kumAra munizrI mahendrakumArajI 'prathama' 244444442 r r r r mmm pRSTha 2-3 4-6 7-16 17-18 19-20 1-10 11-14 15-24 28-36 37-48 2-7 1-3 5-7 8-10 2-4 6-10 11-13 35 35 36 36 36 nAgadatta 1984 1984 1984 1984 1984 1984 1984 1984 1984 1984 1985 1985 1985 36 zAntarasa : jainakAvyoM kA pramukha rasa dharma kA svarUpa bandara kA ronA ADambarapriya nahIM dharmapriya bano rASTrIya vikAsa-yAtrA meM jainadharma evaM jaina patrakAroM kA yogadAna pApa kA ghaTa 36 363
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha bhagavAn mahAvIra nirvANa sthalI durbala ko satAnA kSatriyadharma nahIM dharma ko samAja sevA se jor3A jAya subuddhi aura durbuddhi saMvedanahInatA se sulagatI sabhyatA parama tattva : AcArya vinobA bhAve kI dRSTi meM anta: prajJA-zakti jaina darzana meM kathana kI satyatA saccI sanAthatA jaina saMtakAvya meM saMyama : AdhunikaparisthitiyoM kA samAdhAna rASTrIya ekatA aura sAhitya hubalI acalagaccha jaina derAsara mulAkAta mahAvIra se mahAmAnava mahAvIra kA jIvana pradeya sumana rakha bharosA mahAvIra kA bhagavAn mahAvIra : jIvana sambandhI pramukha ghaTanAe~ zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka ananta prasAda jaina AcArya Ananda RSi jI jinendra kumAra munizrI mahendrakumArajI 'prathama' muni rAjendrakumAra 'ratneza' DaoN0 narendra bahAdura darzanAcArya muni yogezakumAra suzrI arcanA pANDeya DaoN0 ravizaMkara mizra DaoN0 bahAdura siMha DaoN0 nagendra zrI bhUracaMda jaina zrI zarada kumAra sAdhaka DaoN. Aditya pracaNDiyA utsavalAla tivArI 'sumana' DaoN0 maMgalaprakAza mehatA varSa 36 36 36 36 36 36 36 36 w w 36 ww 36 36 36 www 36 36 36 36 aMka 3 4 4 4 4 4 S 55 khy sw khy khy khy I0 san 1985 1985 1985 1985 1985 1985 1985 1985 1985 135 pRSTha 14-16 2-4 6-8 9-13 14-19 22-25 2-4 6-9 10-12 1985 1985 1985 1985 2-6 1985 7-9 1985 1985 13-19 20-25 26-28 10-11 12-15
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ 136 aMka 3 3 6 6 pRSTha 18-19 22-23 2-11 12-18 19-26 36 7 w 2-4 w zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrI mahendra sAgara pracaNyiA pUnamacanda muNota jaina gaNeza prasAda jaina yuvAcArya mahAprajJa jasavantalAla mehatA zrI saubhAgyamuni jI 'kumuda' zrI kRSNa 'juganU' mahendra kumAra phusakule munizrI mahendrakumAra jI 'prathama' rAjendrakumAra zrImAla DaoN. sAgaramala jaina ku. arcanA pANDeya munizrI mahendrakumAra 'prathama' zrI ravIndranAtha mizra DaoN0 udayacanda jaina DaoN. vinodakumAra tivArI muni rAjendrakumAra 'ratneza lekha darzana aura jJAna jaba cAritra meM AyA bhagavAn mahAvIra kA Adarza jIvana hai tIrthaMkara mahAvIra kI janmabhUmi : videha kA kuNDapura svabhAva-parivartana jainadharma evaM guru-mandira AbhUSaNa bhAra svarUpa hai| aparAdha kI auSadhi : kSamA eka mahAn virAsata kI sahamati meM uThA hAtha dRr3hapratijJa kezava ekatA? ekatA? ekatA? bhAgya banAma puruSArtha zabda kA vAcyArtha jAti yA vyakti zrAvaka gaMgadatta jaina karma-siddhAnta kA kramika-vikAsa jainadarzana meM Atma svarUpa tIrthaMkara mahAvIra kI zikSAoM kA sAmAjika mahattva dharma evaM darzana-eka gaveSaNAtmaka vivecana 5 Guru W I0 san 1985 1985 1985 1985 1985 1985 1985 1985 1985 1985 1985 1985 1985 1985 1985 1985 1985 3 6 7-9 11-14 15-21 22-26 2-6 9-13 14-15 16-21 1-11 12-14 16-18 3 36 36 10 3 10 my 10
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ varSa 36 36 aMka 10 10 36 5 5 * * zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha lekhaka jaina karma-siddhAnta kA udbhava evaM vikAsa zrI ravIndranAtha mizra tIrthaMkara, buddha aura avatAra kI avadhAraNA kA tulanAtmaka adhyayana ramezacandra gupta / paryuSaNa aura hamArA kartavya sva0 zrI agaracanda nAhaTA mahAparva paryuSaNa kA pAvana sandeza:apane Apa ko parakheM AcArya AnandaRSi jI mahArAja saMvatsarI kI sarvamAnya tArIkha dilIpa surANA bhAratIya darzanoM meM ahiMsA ratnalAla jaina zvetAmbara sAhitya meM rAmakathA kA svarUpa DaoN0 sAgaramala jaina vasudevahiNDI meM rAmakathA gaNezaprasAda jaina parvArAdhana kI ekarUpatA kA prazna zrI saubhAgya muni 'kumuda' prAcIna jaina sAhitya meM zikSA kA svarUpa DaoN0 rAjadeva dube jaina saMskRti kA divya sandeza-anekAnta muni jyotirdhara jaina parva dIpAvalI : utpatti evaM mahattva DaoN. vinodakumAra tivArI jaina divAkara munizrI cauthamala jI mahArAja vipina jArolI siddhakSetra bAvanagajA jI nemicanda jaina AcArya somadeva kA vyaktitva tathA kartRvya ku0 mInAkSI zarmA saMskRta kAvyazAstra ke vikAsa meM prAkRta kI bhUmikA dhanIrAma avasthI jaina darzana ke sandarbha meM bhASA kI utpatti ku0 arcanA pANDeya * * * * 137 I0 san pRSTha / 1985 . 19-26 1985 27-37 1985 6-12 1985 14-15 1985 16-22 1985 23-31 1985 2-6 1985 7-13 1985 14-15 1985 16-24 1985 2-7 1985 1985 6-9 1986 2-4 1986 1986 2-9 1986 11-18 * * * * 2-5 * * 3-8 375 37 5
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ aMka 376 376 37 37 7 37 138 lekha vIrAvatAra mahAvIra kA jIvana darzana jainadarzana meM baMdhana-mokSa jaina nIti darzana evaM usakA vyAvahArika pakSa jaina darzana kI pRSThabhUmi meM Izvara kA astitva mahAvIra aura buddha dhammapada aura uttarAdhyayana kA eka tulanAtmaka adhyayana prAcIna jaina sAhitya meM varNita Arthika jIvana-eka adhyayana jaina vidyA ke niSkAma sevaka : lAlA harajasarAya jI jaina caritra kI dRr3hatA jainAgamoM meM varNita nAgapUjA sarvadharma samabhAva aura syAdvAda jaina sAdhanA paddhati meM dhyAnayoga kSamA meM vizva bandhutva indriyanigraha se mokSa-prApti jaina darzana meM jIva kA svarUpa mahattarA zrI jI kA mahAprayANa zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka samantabhadra DaoN0 sAgaramala jaina vijaya kumAra DaoN0 DI0 Ara0 bhaNDArI DaoN0 vinoda kumAra tivArI subhASa muni 'sumana' mahendranAtha siMha zrImatI kamalaprabhA jaina DaoN0 sAgaramala jaina kevala muni jI rAmahaMsa caturvedI subhASa muni 'sumana' sAdhvI priyadarzanAjI saubhAgyamala jaina 'vakIla' zrI kRSNa 'juganU' vijaya kumAra rAjakumAra jaina I0 san 1986 1986 1986 1986 1986 1986 1986 1986 1986 1986 1986 1986 1986 1986 1986 1986 1986 pRSTha 1-6 7-9 / / 10-19 1-8 9-11 12-16 1-9 10-19 21-24 26-33 1-7 10-15 18-27 37 37 37 37 37 37 37 10 10 11 2-4 5-7 9-15 16-26
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha varSa 37 38 38 139 pRSTha / 1-20 2-4 5-11 12-13 14-18 19-21 38 30 38 38 2-7 dharma aura darzana ke kSetra meM haribhadra kA avadAna tIrthaMkara mahAvIra kI talasparzI ahiMsA dRSTi tIrthaMkara mahAvIra kI nirvANa bhUmi 'pAvA' dharma aura AdhunikatA mahAvIra vihAra mImAMsA DaoN0 vAlTera zubiMga kI jaina vidyA kI sevA tIrthaMkara pArzvanAtha : prAmANikatA aura aitihAsikatA upAsakadazAMgasUtra kA AlocanAtmaka adhyayana bhole nahI bhale baniye yuvA-dRSTikoNa zuddha-azuddha bhAvadhArA Aja ke sandarbha meM jaina paMcavratoM kI upayogitA (kramaza:) samAdhimaraNa kI avadhAraNA : uttarAdhyayana-sUtra ke pariprekSya meM purAtattvavid sva0 agaracanda nAhaTA jaina sAhitya meM caitanya kendroM kA nirUpaNa bhAratIya saMskRti kI antarAtmA madhyapradeza evaM jaina dharma zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka DaoN0 sAgaramala jaina munizrI nagarAja jI gaNezaprasAda jaina zrImatI vINAnirmala jaina AcArya vijayendra sUri DaoN0 saubhAgyamala jaina 'vakIla DaoN0 vinoda kumAra tivArI DaoN0 subhASa koThArI DaoN0 Aditya pracaNDiyA 'dIti' / saubhAgyamala jaina yuvAcArya mahAprajJa DaoN0 vinoda kumAra tivArI zrI rajjana kumAra zrI bhUracanda jaina yuvAcArya mahAprajJa devendramuni zAstrI (lekhaka kA nAma uddhata nahIM hai) <<< ww www mmmmmmm. I0 san 1986 1986 1986 1986 1986 1986 1986 1986 1986 1986 1987 1987 1987 1987 1987 1987 1987 38 38 38 28 38 383 38 38 8-13 14-16 17-20 2-5 8-12 13-18 20-23 2-5 6-8 10-25 4 21
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ 140 lekha gatizIla svaccha mana varadAna hai ? prANAtipAta viramaNa: ahiMsA kI upAdeyatA prAkRta bhASA aura jaina Agama pleTo aura jaina darzana Aja ke sandarbha meM jaina paMcavratoM kI upayogitA zvetAmbara paNDita paramparA jJAnIjanoM yuvAcitta kA maraNa : bhakta pratyAkhyAna maraNa dharma se vimukha kyoM ? jaina sAhitya ke mahAn sevaka hIrAlAla kApar3iyA vaidika vAGmaya aura purAtattva meM tIrthaMkara RSabhadeva purudevacampU kA AlocanAtmaka adhyayana zramaNa saMsthA aura samAja AhAra darzana jaina darzana meM janma aura mRtyu kI prakriyA saMskRta sAhitya meM karmavAda prabandhakoza meM upalabdha Arthika vivaraNa bhagavAn pArzvanAtha kA nirvANa parva zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka DaoN0 ummedamala munota DaoN0 brajanArAyaNa zarmA DaoN0 ramezacanda jaina muni rAjendrakumAra 'ratneza' DaoN0 vinodakumAra tivArI zrI agaracanda nAhaTA zrI rajjana kumAra darzanAcArya muni yogeza zrI agaracanda nAhaTA DaoN0 rAjadeva dube DaoN0 kapUracanda jaina saubhAgyamala jaina DaoN0 kastUrImala gosvAmI ambikAdatta zarmA ratnalAla jaina azokakumAra siMha ramezakumAra jaina varSa 37 37 37 37 37 37 37 37 37 37 38 38 38 38 38 20 20 2 38 38 aMka 5 5 5 5 99 8 8 8 8 9 9 10 I0 san 1987 1987 1987 1986 1987 1987 1987 1987 1987 1987 1987 1987 1987 1987 1987 1987 1987 pRSTha 2-5 6-15 16-22 24-27 2-5 10-13 14- 19 20-22 23-26 2-6 7-13 14- 19 21-22 2-9 10-16 17-25 2-5
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ 141 varSa 38 38 aMka 10 11 38 11 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha lekhaka jaina evaM bauddha darzana . subhASamuni 'sumana' hiMsaka aura ahiMsaka yuddha azokakumAra siMha jaina dharma meM nirjarA tapa DaoN0 mukularAja mehatA Atma-anAtma dvandvAtmikI saMnyAsI rAma AcArAMga meM samAja aura saMskRti sva0 DaoN0 parameSThIdAsa jaina AcArAMga kA dArzanika pakSa sva0 DaoN0 parameSThIdAsa jaina uttara bhArata kI sAmAjika saMracanA - jaina Agama sAhitya ke sandarbha meM umezacandra siMha maraNa ke vividha prakAra rajjana kumAra mahAvIra kA aparigraha siddhAnta : sAmAjika nyAya kA amoghamantra DaoN0 kamalacanda sogANI jaina tattva vidyA meM pudgala kI avadhAraNA ambikAdatta zarmA 9 mahAvIra aura gA~dhI kI jIvana dRSTi : satya kI zodha dariyAva siMha mehatA 'jijJAsu' AcArAMga sUtra : eka vizleSaNa DaoN0 sAgaramala jaina gujarAta meM jainadharma sva0 munizrI jinavijaya jI tattva sUtra saMnyAsI rAma haribhadra ke dharma-darzana meM krAntikArI tattva : sambodha prakaraNa ke sandarbha meM DaoN0 sAgaramala jaina haribhadra kI krAntadarzI dRSTi, dhUrtAkhyAna ke sandarbha meM DaoN0 sAgaramala jaina pRSTha 6-17 1-3 4-8 9-19 20-32 1-11 12-24 25-31 38 38 38 12 12 12 I0 san 1987 1987 1987 1987 1987 1987 1987 1987 1987 1987 1987 1987 1988 1988 1 39 39 39 39 39 u al. deg deg 6-15 17-24 1-19 1-39 1-8 3 39 39 4 4 1988 1988 9-20 21-25
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ 142 aMka 4 39 39 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha lekhaka haribhadra ke dhUrtAkhyAna kA mUla srota : eka cintana DaoN0 sAgaramala jaina pralaya se ekalaya kI ora muni rAjendra kumAra ratneza jagata satya yA mithyA kanhaiyA lAla sarAvagI samAdhimaraNa kA svarUpa rajjana kumAra jaina evaM bauddha dharmoM ke vaidika svarUpa DaoN0 rAjendra prasAda kazyapa rAjasthAnI evaM hindI jaina sAhitya zrI bhaMvaralAla nAhaTA jainadharma meM samAdhimaraNa kI avadhAraNA rajjana kumAra prAcIna bhAratIya sainya vijJAna evaM yuddhanIti indrezacandra siMha hindU tathA jaina rAjanaitika AdarzoM kA samIkSAtmaka adhyayana ku0 pratibhA jaina pazcAtApa bha~varalAla nAhaTA jainadharma kA eka vilupta sampradAya : yApanIya (kramaza:) pro0 sAgaramala jaina AcArya amitagati : vyaktiva evaM kRtitva DaoN0 kusuma jaina jaina tarkazAstra ke saptabhaMgI naya kI Agamika vyAkhyA ____DaoN0 bhikhArIrAma yAdava jaina sAhitya meM kRSNa kathA zrImatI rItA siMha jaina dharma kA eka vilupta sampradAya : yApanIya pro0 sAgaramala jaina pazcAtApa : eka vivecana zrI bhaMvaralAla nAhaTA bhAvAtmaka ekatA : prakRti aura jIvana kA satya DaoN0 narendra bhAnAvata 1 x sooow wouvaror or or are a I0 san 1988 1988 1988 1988 1988 1988 1988 1988 1988 1988 1988 1988 1988 1988 1988 1988 1988 pRSTha 26-28 2-4 5-11 12-17 18-23 2-4 3-8 9-17 18-22 23-24 1-16 17-23 1-26 27-32 1-18 22-23 25-28 39
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrI hajArImala bAMThiyA varSa aMka I0 san 1988 pRSTha 1-7 39 ov 39 & g g * 40 lekha purAtattvAcArya padmazrI sva0 muni jinavijaya jI AcArAMga ke zastraparijJA adhyayana meM pratipAditaSaDjIvanikAya sambandhI ahiMsA kAzI ke katipaya aitihAsika tathya antara-yAtrA pANDavacaritra kA tulanAtmaka adhyayana dhammapada aura uttarAdhyayana kA nirodhavAdI dRSTikoNa haribhadrasUri kA samaya-nirNaya (kramaza:) haribhadrasUri kA samaya-nirNaya aSTalakSI : saMsAra kA eka adbhuta graMtha anekAntadarzana jaina darzana aura Adhunika vijJAna bhAvaDAragaccha kA saMkSipta itihAsa jaina dharma mAnavatAvAdI dRSTikoNa : eka mUlyAMkana Anandaghana jI kharataragaccha meM dIkSita the purAnI hindI (marugUrjara) ke prAcInatama kavi dhanapAla jaina lekhoM kA sAMskRtika adhyayana 40. DaoN0 phUlacanda jaina - zrI amRtalAla zAstrI muni rAjendra kumAra 'ratneza kalyANI devI jAyasavAla DaoN0 mahendranAtha siMha sva0 munizrI jinavijayajI sva0 munizrI jinavijayajI mahopAdhyAya candraprabha sAgara munizrI nagarAja jI DaoN0 mukularAja mehatA DaoN0 ziva prasAda DaoN. lalitakizoralAla zrIvAstava zrI bhaMvaralAla nAhaTA DaoN0 zitikaNTha mizra zrI nArAyaNa dube 40 1988 1988 1988 1988 1988 1988 1988 1989 1989 1989 1989 1989 1989 1989 1989 8-15 16-18 19-21 22-27 28-29 1-32 1-30 2-8 9-10 11-14 15-33 34-45 2-12 13-17 18-26 40 or o0 WWW WWW00 40 3 40 40 40 40 4 4
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ 144 . aMka 4 4 40 40 40 40 40 I0 san 1989 1989 1989 1989 1989 1989 1989 pRSTha 27-34 35-41 3-9 10-14 15-43 1-8 9-19 40 40 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha lekhaka jaina darzanoM meM Avazyaka sAdhanA ku0 kamalA jozI karma kI vicitratA-manovijJAna kI bhASA meM DaoN0 ratnalAla jaina pArzvakAlIna jainadharma DaoN. vinoda kumAra tivArI mahAkavi mAgha osavAla the? zrI mA~gIlAla bhUtor3iyA koraMTa gaccha DaoN0 zivaprasAda bhagavAn mahAvIra kI maMgala virAsata paM0 sukhalAla saMghavI adhyAtma aura vijJAna pro0 sAgaramala jaina kalpapradIpa meM ullikhita bhagavAn mahAvIra ke katipaya tIrthakSetra DaoN0 ziva prasAda bhagavAn mahAvIra kI pramukha AryikAe~ DaoN0 azoka kumAra siMha nANakIya gaccha DaoN0 ziva prasAda uttarAdhyayana meM mokSa kI avadhAraNA DaoN0 mahendra nAtha siMha bhAratIya saMskRti aura zramaNa paramparA zrI saubhAgyamala jaina vedAnta darzana aura jaina darzana DaoN0 sudarzanalAla jaina jaina evaM mImAMsA darzana meM karma kI avadhAraNA DaoN0 kRSNA jainaH sAMkhya darzana aura jaina darzana : eka tulanAtmaka adhyayana DaoN0 sudarzanalAla jaina AhAra-vihAra meM utsarga - apavAda mArga kA samanvaya DaoN0 sudarzanalAla jaina jainAgamavarNita tIrthaMkaroM kI bhikSuNiyA~ DaoN0 azoka kumAra siMha 40 555 w w w w o ouuuaaa 406 40 20-29 30-33 2-34 35-38 2-9 40 40 8 408 40 8 40 9 40 9 1989 1989 1989 1989 1989 1989 1989 1989 1989 1989 10-16 17-21 2-10 11-15 17-30 xo
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ 40 40 40 aMka 10 10 145 pRSTha 1-7 8-13 14-19 20-29 40 I0 san 1989 1989 1989 1989 1989 1989 1989 1989 1989 / 40 40 40 40 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha lekhaka caubIsaveM tIrthaMkara bhagavAn mahAvIra kA janma sthAna DaoN0 sItArAma rAya osavAla aura pArthApatya sambandhoM para TippaNI zrI bhaMvaralAla nAhaTA jaina paramparA meM mahAbhArata kathA DaoN0 kalyANI devI jAyasavAla saMgIta samayasAra kA AlocanAtmaka adhyayana lakSmIbAlA agravAla saMvatsarI DaoN0 gokulacanda jaina paryuSaNa parva kA matalaba bhAI baMzIdhara paryuSaNa aura sAmAjika zuddhi muni nemicandra prAcIna jaina sAhitya ke prArambhika niSThAsUtra paM0 dalasukha bhAI mAlavaNiyA / jaina evaM bauddha darzanoM meM karma kI vicitratA ratnalAla jaina kalpapradIpa meM ullikhita 'kher3A gujarAta kA nahIM rAjasthAna kA hai zrI bhaMvaralAla nAhaTA dharma aura darzana ke kSetra meM haribhadra kA avadAna zrImatI saMgItA jhA jainadarzana meM parISaha jaya kA svarUpa evaM mahattva ku0 kamalA jozI AcArya hemacandra eka yuga puruSa / DaoN0 sAgaramala jaina saMlekhanA ke vibhinna paryAyavAcI zabda DaoN0 rajjana kumAra vizvacetanA ke manasvI santa vijayavallabha sUri paMnyAsa nityAnanda vijaya yuddha aura yuddhanIti indrezacandra siMha syAdvAda aura saptabhaMgI : eka cintana pro0 sAgaramala jaina dharmaghoSagaccha kA saMkSipta itihAsa DaoN0 ziva prasAda 40 40 1989 40 40 6-10 11-20 11-20 25-28 30-40 41-45 3-15 16-20 21-25 26-36 3-44 45-104 40 1989 1989 1989 1989 1989 1989 1990 1990 40 40 40 41 41
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ 146 lekha varSa aMka I0 san 1990 pRSTha 105-112 4-6 41 1990 1990 4-6 1990 4-6 41 4-6 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka jainadharma meM mAnava DaoN0 rajjana kumAra evaM DaoN0 sunItA kumArI jainadharma meM tIrtha kI avadhAraNA pro0 sAgaramala jaina jaina saMskRti aura zramaNa paramparA pro0 zAntArAma bhAlacandra deva mAnava vyaktitva kA vargIkaraNa DaoN0 triveNI prasAda siMha sUtrakRtAMga meM varNita dArzanika vicAra DaoN0 zrIprakAza pANDeya pArzvanAtha janmabhUmi maMdira, vArANasI kA purAtattvIya vaibhava pro0 sAgaramala jaina prabandhakoza kA aitihAsika adhyayana praveza bhAradvAja jaina paramparA kA aitihAsika vizleSaNa pro0 sAgaramala jaina sat kA svarUpa : anekAntavAda aura vyavahAravAda kI dRSTi meM DaoN0 rAjendra kumAra siMha bhAratIya rAjanIti meM jaina saMskRti kA yogadAna indrezacandra siMha AcArya haribhadra kA yogadAna zrI dhanaMjaya mizra pazcimI bhArata ke jaina tIrtha DaoN0 ziva prasAda siyA and asiyA Two Prakrit forms and Pischel on them Dinanath Sharma bhaTTa akalaMkakRta laghIyastraya : eka dArzanika adhyayana hemanta kumAra jaina jainadharma meM nArI kI bhUmikA pro0 sAgaramala jaina 1-28 29-40 41-50 51-76 77-88 89-100 1-16 1990 1990 1990 1990 4-6 7-2 7-9 7-9 1990 7-9 1990 1990 1990 79 1990 7-9 1990 10-12 1990 17-25 27-34 35-44 45-78 79-82 83-90 1-48
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ ; 147 varSa aMka 10-12 I0 san 1990 pRSTha 49-56 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha lekhaka kSetrajJa zabda ke vividha rUpoM kI kathA aura usakA ardhamAgadhI rUpAntara DaoN0 ke0 Ara0 candra haribhadra kI zrAvakaprajJapti meM varNita ahiMsA : Adhunika sandarbha meM DaoN0 aruNa pratApa siMha - Izvaratva : jaina aura yoga-eka tulanAtmaka adhyayana DaoN0 lalita kizora lAla zrIvAstava jaina Agama sAhitya meM varNita dAsa-prathA DaoN0 indrezacandra siMha jainAcArya rAjazekharasUri : vyaktitva evaM kRtittva DaoN0 azoka kumAra siMha zAjApura kA purAtAttvika mahattva pro0 kRSNadatta bAjapeyI jainadharma ke dhArmika anuSThAna evaM kalAtattva DaoN0 sAgaramala jaina jaina zramaNa sAdhanA : eka paricaya DaoN0 subhASa koThArI tIrthaMkara mahAvIra janmanA brAhmaNa yA kSatriya zrI saubhAgyamala jaina samayasAra ke anusAra AtmA kA kartRtva-akartRtva evaM bhoktRtva-abhoktRtva DaoN0 zrIprakAza jI pANDeya bharatamuni dvArA prAkRta ko saMskRta ke sAtha pradatta sammAna aura gauravapUrNa sthAna DaoN0 ke0 Ara0 candra pANDavapurANa meM rAjanaitika sthiti rItA biznoI iSukArIya adhyayana (uttarAdhyayana) evaM zAMtiparva (mahAbhArata) kA pitA-putra saMvAda DaoN0 aruNa pratApa siMha 10-12 1990 10-12 1990 10-12 1990 10-12 1990 10-12 1990 1-3 1991 1-3 1991 57-70 71-84 85-92 93-110 111-114 1-29 33-50 51-55 1991 42 1-3 1991 57-70 1-3 71-74 75-86 1991 1-3 1991 87-92
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ 148 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrImatI arcanArAnI pANDeya dInAnAtha zarmA pro0 kalyANamala lor3hA aMka 1-3 1-3 42 I0 san 1991 1991 1991 pRSTha 93-96 17-100 1-10 4-6 ke0 Ara0 candra DaoN0 yadunAtha prasAda dube 1991 1991 11-19 21-32 4-6 4-6 lekha jaina bhASA darzana kI samasyAeM upadezamAlA (dharmadAsa gaNi) eka samIkSA arha paramAtmane namaH prAkRta vyAkaraNa : vararuci banAma hemacandraandhAnukaraNa yA viziSTa pradAna / basantavilAsakAra bAlacandrasUri : vyaktitva evaM kRtittva anya pramukha bhAratIya darzanoM evaM jaina darzana meM karmabandha kA tulanAtmaka svarUpa Rgveda meM ahiMsA ke sandarbha jaina AgamoM meM varNita jAtigata samatA AcArAMga meM anAzakti jaina abhilekhoM kI bhASAoM kA svarUpa evaM vividhatAeM mahAvIra nirvANa bhUmi pAvA-eka vimarza samAdhimaraNa kI avadhAraNA kI Adhunika pariprekSya meM samIkSA paMcaparameSThi mantra kA kartRtva aura dazavaikAlika mUla ardhamAgadhI ke svarUpa kI punarracanA ku0 kamalA jozI DaoN0 pratibhA tripAThI DaoN0 indreza candra siMha DaoN0 zrIprakAza pANDeya DaoN0 esa0 ena0 dube zrI bhagavatIprasAda khetAna / 1991 1991 1991 1991 4-6 33-43 45-62 63-72 73-88 89-92 93-98 4-6 4-6 4-6 1991 42 DaoN0 sAgaramala jaina sAdhvI (DaoN0) surekhA zrI DaoN0 ke0 Ara0 candra 4-6 7-12 7-12 1991 1991 1991 99-101 1-10 11-15
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka ____varSa DaoN0 sAgaramala jaina aMka 7-12 I0 san 1991 149 pRSTha / 17-24 zrI bhaMvaralAla nAhaTA 7-12 1991 25-34 .42 42 42 lekha uccairnAgara zAkhA ke utpatti sthAna evaM umAsvAti ke janmasthala kI pahacAna sUDA-sahelI kI premakathA jaina sammata AtmasvarUpa kA anya bhAratIya darzanoM se tulanAtmaka vivecana apabhraMza ke jaina purANa aura purANakAra koTizilA tIrtha kA bhaugolika abhijJAna upakezagaccha kA saMkSipta itihAsa mUlya aura mUlya bodha kI sApekSatA kA siddhAMta guNasthAna siddhAMta kA udbhava evaM vikAsa candravedhyaka(prakIrNaka) eka AlocanAtmaka paricaya zramaNa evaM brAhmaNa paramparA meM parameSThI pada RSibhASita kA sAmAjika darzana paryAvaraNa evaM ahiMsA syAdvAda kI samanvayAtmaka dRSTi yugapuruSa AcArya samrATa Ananda RSi jI ma0 guNasthAna siddhAMta kA udbhava evaM vikAsa 7-12 7-12 7-12 7-12 1-3 42 DaoN0 (zrImatI) kamalA paMta rItA biznoI DaoN0 kastUracanda jaina DaoN0 ziva prasAda DaoN0 sAgaramala jaina DaoN0 sAgaramala jaina zrI sureza sisodiyA sAdhvI (DaoN0) surekhA zrI sAdhvI (DaoN0) pramoda kumArI DaoN0 DI0Ara0 bhaNDArI DaoN0 (ku0) ratnA zrIvAstava upAcArya devendra muni DaoN0 sAgaramala jaina 43 1991 1991 1991 1991 1992 1992 1992 1992 1992 1992 1992 1992 1992 1-3 1-3 1-3 1-3 35-43 45-56 57-60 61-182 1-22 23-43 45-53 55-67 69-79 81-90 91-102 103-105 1-26 oK or 3 43 43 1-3 4-6
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ 150 43 43 7-9 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha lekhaka jainadarzana meM zabdArtha sambandha DaoN0 sudarzanalAla jaina jAliharagaccha kA saMkSipta itihAsa DaoN0 zivaprasAda prAkRta jainAgama paramparA meM gRhasthAcAra tathA usakI pAribhASika zabdAvalI DaoN0 kamaleza jaina triSaSTizalAkApuruSacarita meM pratipAdita sAMskRtika jIvana DaoN0 umezacandra zrIvAstava jainadharma aura darzana kI prAsaMgikatA-vartamAna pariprekSya meM DaoN0 indu vaidika sAhitya meM jaina-paramparA pro0 dayAnanda bhAgarva zvetAmbara mUlasaMgha evaM mAthura saMgha-eka vimarza DaoN0 sAgaramala jaina jaina dRSTi meM nArI kI avadhAraNA DaoN0 zrIraMjana sUrideva pUrNimAgaccha kA saMkSipta itihAsa DaoN0 zivaprasAda kavi chalha kRta araDakamalla kA cAra bhASAoM meM varNana zrI bhaMvaralAla nAhaTA dvAdazAra nayacakra kA dArzanika adhyayana jitendra bI0zAha jaina karma-siddhAnta aura manovijJAnaM DaoN0 ratnalAla jaina jainadharma aura Adhunika vijJAna / DaoN0 sAgaramala jaina prAgaitihAsika bhArata meM sAmAjika mUlya aura paramparAeM DaoN. jagadIzacandra jaina jaina evaM bauddha darzana meM pramANa-vivecana DaoN0 dharmacanda jaina kSetrajJa zabda kA svIkArya prAcInatama ardhamAgadhI rUpa DaoN0 ke0 Ara0 candra aSTapAhuDa kI prAcIna TIkAeM DaoN0 mahendrakumAra jaina 'manuja' I0 san 4-6 1992 4-6 1992 4-6 1992 1992 7-9 1992 1992 1992 1992 1992 7-9 1992 7-9 1992 7-9 1992 10-12 1992 10-12 1992 10-12 1992 10-12 1992 10-12 1992 pRSTha 27-39 41-46 47-68 69-84 1-8 9-13 15-23 25-28 29-51 53-58 59-63 65-70 1-12 13-19 21-40 41-44 45-48 7-9 43 43 43 43
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha lekhaka pUrNimAgaccha-pradhAna zAkhA aparanAma DhaMDheriyA zAkhA kA saMkSipta itihAsa DaoN0 zivaprasAda jaina dArzanika sAhitya meM IzvaravAda kI samAlocanA Atmopalabdhi kI kalA-dhyAna AcArya haribhadra aura unakA yoga DaoN0 IzvaradayAla jaina kRta "jaina nirvANa paramparA aura parivRta" lekha meM 'AtmA kI mApa jokha' zIrSaka ke antargata uThAye gaye praznoM ke uttara pallavanareza mahendravarmana "prathama" kRta mattavilAsa prahasana meM varNita dharma aura samAja sArdhapUrNimAgaccha kA itihAsa AcArya haribhadra aura unakA sAhitya SaDjIvanikAya meM trasa evaM sthAvara ke vargIkaraNa kI samasyA pUrNimApakSa bhImapallIyAzAkhA kA itihAsa vasantavilAsa mahAkAvya kA kAvya-saundarya mahAyAna sampradAya kI samanvayAtmaka dRSTi : bhAgavadgItA aura jainadharma ke pariprekSya meM zrImatI maMjulA bhaTTAcAryA mahopAdhyAya muni candraprabhasAgara DaoN0 kamala jaina zrI pukharAja bhaNDarI dinezacandra caubIsA DaoN0 zivaprasAda DaoN0 kamala jaina DaoN0 sAgaramala jaina DaoN0 zivaprasAda DaoN0 kezavaprasAda gupta DaoN0 sAgaramala jaina varSa 43 43 44 44 44 44 44 44 44 44 44 44 aMka 10-12 10-12 1-3 1-3 1-3 1-3 1-3 4-6 4-6 4-6 4-6 7-9 I0 san 1992 1992 1993 1993 1993 1993 1993 1993 1993 1993 1993 1993 151 pRSTha 49-66 67-69 1-7 8-27 28-34 35-41 42-59 1-12 13-21 22-35 36-58 1-10
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ 152 ON pRSTha 11-16 44 44 1-7 44 44 44 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha lekhaka vRtti : bodha aura virodha mahopAdhyAya candraprabha sAgara jaina paramparA ke vikAsa meM striyoM kA yogadAna DaoN0 aruNa pratApa siMha azoka ke abhilekhoM meM anekAMtavAdI cintana:eka samIkSA DaoN0 aruNa pratApa siMha hindU evaM jaina paramparA meM samAdhimaraNa : eka samIkSA DaoN0 aruNa pratApa siMha prAcIna jaina granthoM meM karma siddhAnta kA vikAsa krama DaoN0 azoka siMha hindI jaina sAhitya ke vismRta bundelI kavi : devIdAsa DaoN0 (zrImatI) vidyAvatI jaina mUka sevikA : vijayAbahana . zarada kumAra sAdhaka bRhatkalpasUtrabhASya kA sAMskRtika adhyayana DaoN0 mahendra pratApa siMha triSaSTizalAkApuruSacaritra: eka kalAparaka adhyayana DaoN0 zubhA pAThaka kAzI ke ghATa : kalAtmaka evaM sAMskRtika adhyayana DaoN0 harizaMkara jaina dharma-darzana kA sAratatva DaoN0 sAgaramala jaina bhagavAn mahAvIra kA jIvana aura darzana DaoN0 sAgaramala jaina jainadharma meM bhakti kI avadhAraNA jainadharma meM svAdhyAya kA artha evaM sthAna jaina sAdhanA meM dhyAna ardhamAgadhI Agama sAhitya meM samAdhimaraNa kI avadhAraNA jaina karma siddhAnta : eka vizleSaNa 44 aMka I0 san 1993 10-12 1993 10-12 1993 10-12 1993 10-12 1993 10-12 1993 10-12 1993 10-12 1993 10-12 1993 10-12 1993 1994 1994 1994 1994 1994 1994 1994 44 8-13 14-18 19-28 29-39 40-41 42-45 46-48 49-51 1-13 14-17 18-36 37-43 44-79 44 hai 45 45 45 80-93 94-127
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ 153 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka lekha aMka 45 4-6 45 4-6 I0 san pRSTha 1994 129-134 1994 135-143 1994 144-161 1994 162-172 4-6 4-6 45 4-6 1994 173-178 9 bhAratIya saMskRti kA samanvita svarUpa paryAvaraNa ke pradUSaNa kI samasyA aura jainadharma jainadharma aura sAmAjika samatA jaina AgamoM meM mUlyAtmaka zikSA aura vartamAna sandarbha khajurAho kI kalA aura jainAcAryoM kI - 1 samanvayAtmaka evaM sahiSNu dRSTi 1 mahApaNDita rAhula sAMkRtyAyana ke jainadharma sambandhI * mantavyoM kI samAlocanA OM Rgveda meM arhat aura RSabhavAcI RcAyeM:eka adhyayana niryukta sAhitya : eka punarcintana jaina evaM bauddha pAribhASika zabdoM ke artha-nirdhAraNa aura anuvAda kI samasyA jaina AgamoM meM huA bhASika svarUpa parivartana : eka vimarza bhagavAn mahAvIra kI nirvANa tithi para punarvicAra karma kI naitikatA kA AdhAra-tattvArthasUtra ke prasaGga meM rAmacandrasUri aura unakA sAhitya prAkRta kI bRhatkathA "vasudevahiNDI" meM varNita kRSNa 1994 1994 1994 1994 179-184 185-202 203-233 234-238 45 " 45 7-9 DaoN. ratnA zrIvAstava DaoN0 kRSNapAla tripAThI DaoN0 zrIraMjana sUrideva 45 45 7-9 7-9 7-9 1994 1994 1994 1994 1994 239-253 254-268 1-9 / 10-22 23-30 45
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ 154 lekha aMka 7-9 I0 san pRSTha 1994 31-51 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka maDADAgaccha kA itihAsa : eka adhyayana DaoN0 zivaprasAda sandarbha evaM bhASAyI dRSTi se AcArAMga ke upoddhAta meM prayukta prathama vAkya ke pATha kI prAcInatA para kucha vicAra DaoN0 ke0 Ara0 candra bArahabhAvanA : eka anuzIlana DaoN0 kamaleza kumAra jaina bhAratIya darzana meM mokSa kI avadhAraNA DaoN0 rAjIva pracaNDiyA karma aura karmabandha DaoN0 nandalAla jaina mahAvIra nirvANabhUmi pAvA : eka samIkSA DaoN0 jagadIzacandra jaina AcArya samrATa pUjya zrI AtmArAma jI mahArAja eka azumAlI zrI hIrAlAla jaina jaina mahApurANa : eka kalAparaka adhyayana DaoN0 kumuda giri ardhamAgadhI Agama sAhitya DaoN0 sAgaramala jaina prAcIna jaina AgamoM meM cArvAka darzana kA prastutIkaraNa DaoN0 sAgaramala jaina mahAvIra ke samakAlIna vibhinna AtmavAda evaM usameM jaina AtmavAda kA vaiziSTya DaoN0 sAgaramala jaina sakarAtmaka ahiMsA kI bhUmikA tIrthaMkara aura Izvara ke sampratyayoM kA tulanAtmaka vivecana mana-zakti, svarUpa aura sAdhanA : eka vizleSaNa jaina darzana meM naitikatA kI sApekSatA 7-9 1994 52-59 7-9 1994 55-61 10-12 1994 1-9 10-12 1994 10-22 10-12 1994 23-25 10-12 1994 26-32 10-12 1994 33-36 1-3 1995 1-45 1-3 1995 46-58 1-3 1-3 1995 59-68 1995 69-86 1995 87-92 1995 97-122 1995 123-133
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ alaka 155 I0 san pRSTha 1995 134-149 1995 150-165 4-6 4-6 7-9 1995 166-169 1995 1-6 1995 7-9 1995 20-65 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha lekhaka sadAcAra ke zAzvata mAnadaNDa jaina dharma kA lezyA-siddhAnta : eka vimarza OM prajJApuruSa paM0 jagannAtha jI upAdhyAya kI dRSTi meM buddha vyakti nahIM prakriyA yugIna pariveza meM mahAvIra svAmI ke siddhAnta bhaktAmarastotra : eka adhyayana DaoN0 harizaMkara pANDeya nAgendragaccha kA itihAsa DaoN0 zivaprasAda ardhamAgadhI bhASA meM sambodhana kA ekavismRta zabda-prayoga 'Ausante' / DaoN0 ke0 Ara0 candra cAturmAsa : svarUpa aura paramparAe~ zrI kalAnAtha zAstrI PS vAcaka zrIvallabharacita 'vidagdhamukhamaMDana' kI darpaNa TIkA kI pUrI prati anveSaNIya hai sva0 agaracanda nAhaTA draupadI kathAnaka kA jaina aura hindU srotoM ke AdhAra para tulanAtmaka adhyayana zrImatI zIlA siMha gAMdhI jI ke mitra aura mArgadarzaka : zrImadrAjacandra DaoN0 surendra varmA bhagavAn mahAvIra kI nirvANa tithi : eka punarvicAra DaoN0 aruNa pratApa siMha taraMgalolA aura usake racayitA se sambandhita-bhrAntiyoM kA nivAraNa paM0 vizvanAtha pAThaka 1995 1995 66-69 70-73 7-9 7-9 1995 74-75 46 7-9 1995 10-12 1995 10-12 1995 10-12 1995 76-82 1-4 / 5-14 15-23
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ 156 lekha zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka DaoN0 zrIraMjana sUrideva DaoN0 zivaprasAda DaoN0 pratibhA jaina DaoN0 dhUpanAtha prasAda aMka I0 san 10-12 1995 10-12 1995 10-12 1995 10-12 1995 pRSTha 24-27 28-33 34-41 42-43 asIma kumAra mizra 10-12 1995 44-51 'saMdezarAsaka' meM paryAvaraNa ke tattva . hArIjagaccha samakAlIna jaina samAja meM nArI kAlacakra aitihAsika adhyayana ke jaina srota aura unakI prAmANikatA : eka adhyayana prAcIna jaina kathA sAhitya kA udbhava,vikAsa aura vasudevahiMDI Meaning and Typology of Violence Panis and Jainas Sadhna of Mahavira as Depicted in Upadhanasruta Select Vyantara Devatas in Early Indian Art and Literature Sri Hanumana in Padmapurana jainadharma aura hindUdharma (sanAtana dharma) kA pArasparika sambandha DaoN0 (zrImatI) kamala jaina Dr. Surendra Verma Dr. S. P. Naranga 10-12 1995 52-63 10-12 1995 81-86 10-12 1995 87-89 46 Dr. A. K. Singh 10-12 1995 90-98 10-12 Dr. Nandini Mehta Surendra Kumar Garga 46 46 1995 1995 99-103 104-117 10-12 DaoN0 sAgaramala jaina ___47 1-3 1996 3-10 /
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha prAcIna jaina AgamoM meM rAjasva vyavasthA jainadarzana meM puruSArtha catuSTaya vaidika evaM zramaNa paramparA meM dhyAna dhUmAvalI-prakaraNam Yapaniya Sect: An Introduction zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka DaoN0 anila kumAra siMha pro0 surendra varmA DaoN0 rajjana kumAra sAdhvI atulaprabhA Prof. S. M. Jain & Philosophical Aspect of Non-violence jaina Agama aura guNasthAna siddhAnta jaina dharma aura prayAga jIrApallIgaccha kA itihAsa Adhunika vijJAna, dhyAna evaM sAmAyika Trans Dr. A. K. Singh Prof. K. D. Bajpai Jain Archaeology and Epigraphy DaoN0 kamala jaina pANinIya vyAkaraNa kA saralIkaraNa aura AcArya hemacandra zyAmadhara zukla vasudevahiMDI kA samIkSAtmaka adhyayana harSapurIyagaccha aparanAma maladhArIgaccha kA saMkSipta itihAsa The Story of the Origin of Yapaniya Sect DaoN0 zivaprasAda Prof. S. M. Jain Trans. Dr. A. K. Singh Dr. Bashishtha Narayan Sinha DaoN0 zrIprakAza pANDeya DaoN0 kRSNalAla tripAThI DaoN0 zivaprasAda DaoN0 pArasamala agravAla varSa Dhe Dhe Dhe Dhe ke 47 47 47 47 47 47 47 47 47 47 47 Dhe DheDhe Dhe 47 47 aMka 1-3 1-3 1-3 1-3 1-3 1-3 4-6 4-6 4-6 4-6 4-6 7-9 7-9 7-9 7-9 I0 san 1996 1996 1996 1996 1996 1996 1996 1996 1996 1996 1996 1996 1996 1996 1996 157 pRSTha 11-19 21-46 47-59 60-64 99-114 115-119 3-10 11-35 36-67 71-83 84-111 3-14 15-22 23-33 34-43
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ aMka 7-9 I0 san 1996 pRSTha 44-48 47 47 7-9 1996 55-58 47 47 47 158 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha lekhaka triratna, sarvodaya aura sampUrNa krAnti DaoN0 dhUpanAtha prasAda mahAtmA gAMdhI kA mAnavatAvAdI rAjanaitika cintana aura jainadarzana : eka samIkSAtmaka adhyayana DaoN0 USA siMha Metrical Studies of Dasasrutaskandha Niryukti in the light of its parallels Dr. Ashok Kumar Singh Sadhaka, Sadhana & Sadhya Priya Jain dvandva aura dvandva nivAraNa (jaina darzana ke vizeSa prasaGga meM) DaoN0 surendra varmA anekAntavAda aura usakI vyAvahArikatA DaoN0 vijaya kumAra sthAnAGga evaM samavAyAGga meM punarAvRtti kI samasyA DaoN0 azokakumAra siMha titthogAlI (tirthodgAlika) prakIrNaka kI gAthA saMkhyA kA nirdhAraNa atulakumAra prasAda siMha pippalagaccha kA itihAsa DaoN0 zivaprasAda Spiritual Practices of Lord Mahavira Yuacharya Dr.Shiv Muni Relevance of Non-Violence in Modern life Dulichand Jain tanAva : kAraNa evaM nivAraNa DaoN0 sudhA jaina yoganidhAna DaoN0 kundanalAla jaina dazAzrutaskandha niyukti meM iMGgita dRSTAMta DaoN0 azokakumAra siMha aNagAra vandanA battIsI DaoN0 (zrImatI) munnI jaina 7-9 1996 7-9 1996 10-12 1996 10-12 1996 10-12 1996 59-76 77-84 1-13 13-35 36-52 47 47 47 47 47 47 10-12 1996 10-12 1996 10-12 1996 10-12 1996 1-3 1997 1-3 1997 1997 1997 53-64 65-82 83-100 101-109 1-20 21-32 47-59 60-70 48 48 48 48
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM 159 lekhaka DaoN0 rAmapraveza kumAra Prof. S. C. Pande DaoN0 ziva prasAda DaoN0 sAgaramala jaina 48 48 488 1-3 48 48 I0 san 1997 1997 1997 1997 1997 1997 1997 1997 1997 1997 1997 pRSTha 71-75 76-82 83-117 1-19 20-29 30-59 60-70 71-76 77-112 113-132 133-140 48 4-6 48 4-6 48 lekha jaina campUkAvya eka paricaya Acarya Hemacandra and Ardhamagadhi pippalagaccha kA itihAsa - jainadharma meM sAmAjika cintana adhyAtma aura vijJAna jaina, bauddha aura hindUdharma kA pArasparika prabhAva AcArya hemacandra : eka yugapuruSa samrATa akabara aura jainadharma jainadharma meM acelakatva aura sacelakatva kA prazna strImukti, anyatairthikamukti evaM savasramukti kA prazna pramANa-lakSaNa-nirUpaNa meM pramANa-mImAMsA kA avadAna paM0 mahendrakumAra 'nyAyAcArya' dvArA sampAdita evaM anUdita SaDdarzanasamuccaya kI samIkSA Agama sAhitya meM prakIrNakoM kA sthAna, mahattva, racanAkAla evaM racayitA jainadharma meM AdhyAtmika vikAsa The Heritage of Last Arhat Mahavira Mahavira 4-6 48 48 4-6 4-6 48 48 4-6 1997 141-146 48 48 48 48 1997 1997 1997 1997 4-6 4-6 4-6 Charlotte Krause 147156 157-160 1-27 1-17 Amarchand
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ 160 lekha syAdvAda kI avadhAraNA : udbhava evaM vikAsa brahmANagaccha kA itihAsa paMcendriya saMvAda : eka AdhyAtmika rUpaka kAvya pradyumnacarita meM prayukta chanda- eka adhyayana jainoM meM sAdhvI pratimA kI pratiSThA-pUjA va vandana Nirgrantha Doctrine of Karma: A Historical Perspective Gunavrata and Upasakadasanga jaina AgamoM kI mUlabhASA : ardhamAgadhI yA zaurasenI dazAzrutaskaMdhaniyukti : antarAvalokana SaTprAbhRta ke racanAkAra aura usakA racanAkAla jaina AgamoM meM dharma-adharma (dravya) : eka aitihAsika vivecana paMcakAraNa samavAya aDDAlijIya gaccha jarmana jaina zrAvikA DaoN0 zArloTe krAujhe Astakaprakarana: An Introduction Navatattvaprakarana zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka DaoN0 sItArAma dube DaoN0 zivaprasAda saM0 DaoN0 munnI jaina ku0 bhAratI mahendra kumAra jaina 'masta' Dr. A. K. Singh Dr. Rajjan Kumar DaoN0 sAgaramala jaina DaoN0 azoka kumAra siMha DaoN0 ke0 Ara0 candra DaoN0 vijaya kumAra DaoN0 ratanacandra jaina DaoN0 zivaprasAda zrI hajArImala bAMThiyA Dr. Ashok Kumar Singh Dr. Shriprakash Pandey varSa 48 48 48 48 48 48 48 48 48 48 48 48 48 48 48 48 aMka 7-9 7-9 7-9 7-9 7-9 7-9 7-9 I0 san 1997 1997 1997 1997 1997 1997 1997 10-12 1997 10-12 1997 10-12 1997 10-12 1997 10-12 1997 10-12 1997 10-12 1997 10-12 1997 10-12 1997 pRSTha 1-13 14-50 51-67 68-80 82-85 89-103 104-108 1-28 31-44 45-52 53-72 73-80 81-82 83-92 107-118 1-28
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ zramaNa lekhakAnusAra lekha sUcI -
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM 161 lekha & aMka I0 san pRSTha 1967 22 1957 1974 m >> 1961 1962 agaracaMda nAhaTA aSTalakSI meM ullekhita aprApya racanAyeM hai aSTalakSI meM ullekhita jayasundarasUri kI zatArthI kI khoja Avazyaka asvAda vrata bhI tapa hai Agama maryAdA aura saMtoM ke varSAvAsa tu AcArya bhadrabAhu aura haribhadra kI ajJAta racanAeM AcArya hemacandra ke paTTadhara AcArya rAmacandra ke anupalabdha nATakoM kI khoja atyAvazyaka AcArya zrI AtmArAma jI kI Agama sevA Atma zodhana kA mahAn parva : paryuSaNa AzutoSa myujiyama meM nAgaura kA eka sacitra vijJaptipatra osavaMza-sthApanA ke samaya saMbandhI mahattvapUrNa ullekha upA0 bhaktilAbharacita nyAyasAra avacUrNi eka aprakAzita prAcIna prAkRta sUtra yA adhyayana eka ajJAta grantha kI upalabdhi / eka ajJAta jainamuni kA saMskRta dUta kAvya hai katipaya jainetara granthoM kI ajJAta jaina TIkAeM kuMbhAriyA tIrtha kA kalApUrNa mahAvIra maMdira karmazAstravid rAmadevagaNi aura unakI racanAe~ 1951 : : : 3 * * * * * 2 * * * >> 9-11 27-28 25-31 26-33 25-31 21-25 40 7-13 15-19 27-33 19-21 23-25 29-30 17-20 26-31 28-31 11-19 1973 1952 1970 1971 1961 1961 1978 1974 1978 >> 1 2 r w ar
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ 162 lekha kalyANasAgarasUri ko preSita sacitra vijJapti lekha kavi depAla kI anya racanAaiM zramaNa : atIta ke jharokhe meM kyA kRSNagaccha kI sthApanA samvat 1399 I0 meM huI thI ? kyA 'rUpakamAlA' nAmaka racanAe~ alaMkAra zAstra sambandhI haiM ? kAvyakalpalatAvRtti garbhApaharaNa sambaMdhI kucha bAteM gItA ke rAjasthAnI anuvAdaka jaina kavi thirapAla gItAsaMjJaka jaina racanAeM gyAraha gaNadhara sambaMdhI jJAtavya bAteM caturviMzatistava kA pATha bheda aura eka atirikta gAthA candravedhyaka Adi-sUtra anupalabdha nahIM haiN| 24 tIrthaMkaroM ke nAmoM meM nAtha zabda kA prayoga kaba se jayaprabhasUri racita kumArasaMbhava TIkA jayasiMhasUri racita aprasiddha RSabhadeva aura vIracaritra yugala kAvya jyotirdhara do jaina vidvAn-haribhadra aura yazovijaya jinacandrasUriracita zrAvaka sAmAcArI kI pUrI prati kI khoja jinacandrasUrikRta kSapaka zikSA kA viSaya varSa w x x x am w 16 34 29 9 23 26 2 X N G A D o a n 24 22 5 22 21 30 19 22 aMka 10 12 4 I0 san pRSTha 1965 29-30 1982 29-33 1972 28-29 1978 12-17 1958 12-15 1972 27-28 1972 19-23 1951 25-27 1973 22-26 1971 13-17 1954 16-17 1967 18- 22 1970 31-33 1979 19-23 1956 16-19 1968 32-35 1971 34-35
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha jinadattasUri kA zakunazAstra evaM haribhadrasUri kA vyavahArakalpa jinadharma kA tamAzA jinarAjasUrikRta naiSadhamahAkAvyavRtti zrI jinavallabhasUri kI prAkRta sAhitya sevA jIvana caritra grantha jaina AgamoM kA mahattva aura apanA karttavya jaina ekatA kA svarUpa va usake upAya jaina kalA pradarzanI jaina granthoM aura purANoM ke bhaugolika varNana kA tulanAtmaka adhyayana jaina rAsa sAhitya jaina zilpa kA eka viziSTa prakAra : sahasrakUTa jaina sAhitya kA bRhada itihAsa bhAga 5 ke katipaya saMzodhana jaina jJAna bhaNDAroM ke prakAzita sUcI grantha jaunapura kI bar3I masjida kyA jaina maMdira hai ? jainAgamoM meM mahAvIra ke jIvanavRtta kI sAmagrI govinda triguNAyaka kA 'jaina darzana va saMta kavi' sambandhI vaktavya terApaMtha sampradAya ke hastalikhita grantha-saMgrahAlaya Fory v>> rrr39 >> More >> 9 -3 I0 san 1979 1954 1969 1963 1959 1950 1983 1957 1972 1956 1974 1970 1953 1979 1956 1964 1960 163 pRSTha 31-33 9-11 15-18 32-34 35-38 9-14 1-21 36-38 15-20 15-16 16-21 20-23 73-79 33-35 34-38 28-36 23-25 7
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ I0 san 1959 1978 1977 1979 1973 1955 164 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha telagUbhASA ke avadhAnI vidvAnoM kI paramparA dazAzrutaskandha kI bRhad TIkA aura TIkAkAra matikIrti dazAzrutaskandha ke vividha saMskaraNa evaM TIkAe~ devacandrakRta yaMtra prakRti kA vastra TippaNaka dAnazIla, tapa, bhAva ke racayitA aura dAnakulaka kA pATha dAna sambandhI mAnyatA para vicAra digambara AryA jinamatI kI mUrti dila mAM divaDo thAya dvIpasAgaraprajJapti nandIsUtra kI eka jainetara TIkA 1 muni vinayacandrakRta grahadIpikA paM0 rAmacaMdra gaNiracita sumukhanRpatikAvya paM0 sukhalAla jI ke tIna vyAkhyAnamAlAoM ke paThanIya graMtha padmamaMdiraracita bAlAvabodha pravacanasAra kA nahIM pravacanasArodvAra kA hai paryuSaNa aura hamArA kartavya 1959 Isr Trar MMMM 9m vs Tra 1960 1965 1965 1970 1968 1981 1970 1957 1985 pRSTha 24-27 3-9 21-24 28-29 18-24 3-10 31-32 8-9 18-19 13-14 15-17 30-31 57 30-31 9-14 6-12 25-26 paryuSaNa parva kA pAvana saMdeza
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM 165 lekha aMka / paryuSaNa parva para do mahattapUrNa dhArmika anuSThAna pallIvAlagacchIya zAMtisUri kA samaya evaM pratiSThA prajJAcakSu rAjakavi zrIpAla kI eka ajJAta racanA-zatArthI prAkRta bhASA ke cAra karmagrantha / prAkRta bhadrabAhusaMhitA kA ardhakANDa prAkRta-hindI koza ke mahAn praNetA : paM0 haragovindadAsa prAkRta aura usakA sAhitya prAkRta sAhitya ke itihAsa ke prakAzana kI AvazyakatA prAcIna jaina rAjasthAnI gadya sAhitya prANapriya kAvya kA racanAkAla, zloka saMkhyA aura sampradAya prANapriya kAvya ke racayitA va racanAkAla 45 Agama aura mUlasUtra kI mAnyatA para vicAra paiMtAlIsa aura battIsa sUtroM kI mAnyatA para vicAra 12vIM zatAbdI kI eka tIrthamAlA bIkAnerI citra-zailI kA sarvAdhika citroM vAlA kalpasUtra bIsavIM sadI kA jaina itihAsa bhaktAmara kI eka aura sacitraprati Pam M2M 29 MMM ~ 2013 45 degF 3m x 2 9 orr 42 m ) I0 san 1956 1952 1967 1962 1976 1977 1959 1953 1956 1982 1972 1982 1950 1976 1977 1954 1973 pRSTha 37-39 31-33 6-8 24-25 10-14 19-22 13-19 21-27 11-18 27-29 17-20 61-63 24-29 19-23 20-24 20-24 21-24
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ 166 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha bhaktAmarastotra kI sacitrapratiyA~ ha.bhaktAmarastotra ke bAda pUrtirUpa stavakAvya bhaktAmarastotra ke zlokoM kI saMkhyA 44 yA 48 bhagavAn neminAtha kA samaya-eka vicAraNIya samasyA bhagavAn neminAtha ke samaya sambandhI saMzodhana bhAgavadgItA aura jainadharma mahattvapUrNa jaina kalA ke prati jaina samAja kI upekSA vRtti mAnatuMgasUriracita paMcaparameSThistotra mahAvIracaryA grantha sambaMdhI mahApaMDita rAhula jI ke do patra mahAvIra-sambandhI eka ajJAta saMskRta caritra mahAvIra stuti maho0 samayasuMdara kA eka saMgrahagrantha-'gAthAsahasrI' muni meghakumAra-racita kirAtamahAkAvya kI avacUri meghadUta kI eka ajJAt bAlabodhikA paMjikA mevAr3a meM citrita kalpasUtra kI eka viziSTa prati maulika cintana kI AvazyakatA raghuvaMza kI ajJAta jaina TIkA eS * * * * * * , * * * * * * ) ng I0 san 1971 1970 1970 1972 1969 1964 1980 1975 1966 1974 1958 1972 1968 1964 1977 1963 1962 pRSTha 13-19 25-29 27-31 15-19 12-13 11-12 13-14 14-17 9-10 52-56 13-15 23-28 15-17 63-64 24-26 20-23 31-32
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha rAjasthAna meM mahAvIra ke do upasarga sthala rAjasthAna meM mahAvIra maMdira rAjasthAnI jaina sAhitya 600 m maa rAjasthAnI loka-kathAoM sambandhI sAhitya-nirmANa meM jainoM kA yogadAna rAmasanehI sampradAya ke reNazAkhA ke do sarAvagI AcArya laMdana meM katipaya aprApya jaina grantha likhAI kA sastApana loMkAgacchIya vidvAnoM ke tIna saMskRta grantha loka sAhitya ke Adisarjaka-jaina vidvAn " vaDagaccha ke yugapradhAna dAdA-munizekharasUri vasumatImahAkAvya vAcaka zrIvallabha racita 'vidagdhamukhamaNDana' kI darpaNa TIkA kI pUrI prati anveSaNIya hai / vikramalIlAvatIcaupAIviSayaka vizeSa jJAtavya vidvadvara vinayasAgara AdyapakSIya nahIM, pippalaka zAkhA ke the vinayaprabhakRta jaina vyAkaraNa graMtha zabdadIpikA vilAsakIrtiracita prakriyAsArakaumudI go w w svog omorra vorm or a I0 san 1975 1976 1955 1955 1959 1978 1951 1958 1960 1955 1973 1961 1996 1975 1956 1978 1978 167 pRSTha . 17-20 26-28 15-22 4-6 29-31 12-16 27-29 3-5 24-28 9-12 36-39 17-20 74-75 22-23 17-18 17-21 24-28 *
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ 168 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha vairAgyazataka zabdaratnamahodadhi nAmaka saMskRta gujarAtI jaina-koza zvetAmbara paNDita paramparA zAsanaprabhAvaka jinaprabhasUri SaTdarzanasamuccaya ke laghuTIkAkAra-somatilakasari saMDeragacchIya IzvarasUri kI prApta evaM aprApta racanAeM saMvegaraMgazAlA kyA devabhadrasUri racita aura anupalabdha hai? saMvegaraMgazAlA nAmaka do grantha nahIM eka hI hai / saMskRta sAhitya ke itihAsa ke jaina sambandhita saMzodhana sabake kalyANa meM apanA kalyANa hai svargIya hIrAlAla kApaDiyA sAta lAkha zloka parimita saMskRta sAhitya ke nirmAtA jainAcArya vijayalAvaNyasUri sAdhuvandanA ke racayitA siMhadevaracita eka vilakSaNa mahAvIrastotra hamArI bhakti niSThA kaisI ho? / harikalazaracita dillI-mevAta deza caityaparipATI hariyANA ke sukavi mAladeva kI navopalabdha racanAe~ 11 1 5 I0 san 1960 1977 1987 1976 1972 1974 1969 1969 1966 1963 1987 1972 1970 1979 1955 1976 1977 pRSTha 32-33 22-24 10-13 13-20 20-23 29-32 23-26 34 22-26 21-28 23-26 19-23 29-32 20-25 8-9 / 18-21 21-24 5 10 8 3
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ 169 aMka 12 5 6 I0 san 1979 1969 . 1960 1965 1975 pRSTha 35-38 20-22 59-62 33-37 26-28 wror 5 1981 50 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha harSakIrtisUriracita dhAtutaMragiNI harSakulacarita kamalapaMcazatikA jJAnArNava (grantha paricaya) zrImaddevacandraracita karma sAhitya zrImAlapurANa meM bhagavAn mahAvIra aura gaNadhara gautama kA vikRta varNana acala siMha sarasvatI putra acchelAla yAdava jaina sAhitya meM janapada prAcIna jaina graMthoM meM kRSi zrI ajAtazatru dharma kA bahiSkAra yA pariSkAra zrI ajita muni puSkara ke sambandha meM zodha vizva vyavasthA aura siddhAntatrayI sthA0 jaina sAdhvIsaMgha kA pAramparika itihAsa ajita zukadeva zarmA - 1975 1973 15-24 24-27 1960 19-22 7 1966 1966 1973 17 25-31 31-32
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ 170 10 I0 san 1972 1972 1973 pRSTha 23-26 10-16 12-17 11 1981 16-20 1-3 1996 60-64 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha anAsakti vedottarakAlIna AtmavidyA aura jainadharma jainadharma meM bhAvanA sAdhvI zrI aNimA zrI jI sAMskRtika parva kI sAmAjika upayogitA sAdhvI atulaprabhA dhUmAvalI-prakaraNam atula kumAra prasAda siMha titthogAlI (tirthodgAlika) prakIrNaka kI gAthA saMkhyA kA nirdhAraNa ananta prasAda jaina bhagavAn mahAvIra kI nirvANa-sthalI jaina siddhAnta meM yoga aura Asrava annarAja jaina cAturmAsa vyavasthA meM sudhAra kIjiye anila kumAra gupta jaina darzana meM bandha kA svarUpa: vaijJAnika avadhAraNAoM ke sandarbha meM anila kumAra siMha prAcIna jaina AgamoM meM rAjasva vyavasthA 10-12 1996 53-64 mm 1985 1974 14-16 11-19 r 1963 21-23 5 1975 1-3 1996 11-19
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha anila sena guptA sarvodaya pradarzanI abhaya kumAra jaina AcArya hemacandra : eka mahAn kAvyakAra "" AcArya hemacandra : jIvana, vyaktitva evaM kRtitva kavivara devIdAsa : jIvana, vyaktitva evaM kRtitva guNasthAna : manodazAoM kA AdhyAtmika vizleSaNa (kramaza:) "" paramAnandavilAsa : eka paricaya jaina darzana meM samatA jaina darzana kA syAdvAda siddhAnta abhaya muni jI mahArAja patha-bhraSTa mana-nigraha zrI amaracandra ujjayinI zramaNa : atIta ke jharokhe meM varSa 10 Nowy NN 2 2 28 27 26 28 28 28 28 29 27 2) wr 6 3 aMka 5 10 10 or or 11 12 10 I0 san pRSTha 1959 1977 1977 1975 1977 1976 1975 1977 1977 3-14 1977 9-18 13-17 23-33 3-14 1955 1955 171 1952 40-42 3-13 8-13 13-18 12-19 33-36 36-37 27-33
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM aMka 6-7 . 9 I0 san 1961 1956 pRSTha 54-53 3-6 / - w 1959 16-22 14-18 172 lekha brahmaniSTha mahAvIra jaina sAhitya meM kaliGga amaracaMda mittala guptakAla meM jainadharma upAdhyAya zrI amaramuni adhUrI jor3I amaravANI amRta jItA, viSa hArA AcArya : eka madhura zAstA udayana kA paryuSaNa zradheya vAcaspati jI : eka puNya smRti krAntidarzI mahAvIra jIvana kI kalA jIvana darzana jIvana-dRSTi DhaMr3haNa RSi kI titikSA tyAga kA mUlya 8 1979 1954 10 1982 12 1957 11 1980 11-12 1963 6 1982 1956 6 1980 1982 1982 1980 25-29 12-16 7-11 33-38 28-38 3-6 7-9 / 8-10 ov 9-11
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM 2 lekha dayAmUrti : dharmaruci anagAra dArzanika kSitija kA dIptimAna nakSatra dhArmika jIvana kI preraNA 23 nAtha kauna ? parva kI ArAdhanA balabhadra aura hariNa balidAna kI amara gAthA bAhubali : cakravartI kA vijetA binA vicAre jo karai bhagavAn mahAvIra bhagavAn mahAvIra kA adhyAtma darzana bhagavAn mahAvIra kA nirvANa-kalyANaka bhagavAn mahAvIra kI sAdhanA bhAratIya darzanoM kI AtmA bhAratIya saMskRti kA praharI mana kI lar3AI pahAvIra kA akhaNDa vyaktitva 173 I0 san pRSTha 1981 5-7 1981 . 11-13 1960 9-12 1980 12-16 1959 17-19 1982 9-11 1981 17-23 1981 21-27 1981 12-14 1982 5-14 1963 1-5 1983 2-6 1984 1-10 1961 9-11 1955 26-28 1980 13-16 1981 11-16 14 6-7 35 12 9 1 ur mmmm 10 6
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ 174 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha aMka mahAvIra kA jIvana darzana mA~sa kA mUlya rAjA megharatha kA balidAna - saba dharmoM kI maMjila eka hai sattA kA darpa ra sanat kumAra kA saundarya sarvadharma samAnatva kI kuMjI sneha ke dhAge sAmAyika aura tapasyA kA rahasya sAmAyika kA mUlya sevAvratI naMdISeNa sone kI camaka holI kA vyApaka AdhAra paM0 amRtalAla zAstrI atizaya kSetra papaurA haiM upakArI pazuoM kI yaha durdazA kAzI ke katipaya aitihAsika tathya parvarAja paryuSaNa wr or sxx m4s ur orld I0 san 1984 1980 1981 1960 1982 1982 1960 1982 1959 1980 1980 1980 1961 pRSTha 3-14 22-25 13-15 16-17 13-16 10-14 18 2-7 11-12 6-8 14-17 7-8 1961 1988 1959 26-29 16-18 15-16
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM I0 san 1957 1960 1956 1956 1970 1969 175 pRSTha 33-34 / / 12 18-20 4-7 20-28 18-25 16 w w or arra xox lekha bhagavAn mahAvIra kI divya dezanA bhagavAn mahAvIra kI dena bhojana aura usakA samaya vAgbhaTTAlaMkAra vAgbhaTTAlaMkAra vIranandI aura unakA candraprabhacarita paM0 ambAlAla premacanda zAha labdhiphala labdhiyA~ jainaratnazAstra ambAzaMkara nAgara zrI kizanadAsakRta 'upadezabAvanI' amitAbha pArzvanAtha ke do paTTadhara ambikAdatta zarmA jaina tattvavidyA meM 'pudgala' kI avadhAraNA jaina darzana meM janma aura mRtyu kI prakriyA 9 22222 1966 1965 1970 29-39 73-84 29-32 11 1960 28-32 2 1960 20-21 ara 1987 1987 6-15 2-9
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ 176 lekha araviMda krodha Adi vRttiyoM para vijaya kaise ? aruNa pratApa siMha azoka ke abhilekhoM meM anekAMtavAdI cintana : eka samIkSA zramaNa : atIta ke jharokhe meM iSukArIya adhyayana (uttarAdhyayana) evaM zAMtiparva - (mahAbhArata) kA pitA-putra saMvAda jaina evaM bauddha dharma meM bhikSuNI saMgha kI sthApanA jaina paramparA ke vikAsa meM striyoM kA yogadAna jaina bhikSuNI - saMgha aura usameM nAriyoM ke praveza ke kAraNa bhagavAn mahAvIra kI nirvANa tithi : eka punarvicAra saMgha kI utpatti evaM vikAsa bhikSuNI haribhadra kI zrAvaka prajJapti meM varNita ahiMsA : Adhunika saMdarbha meM hindU evaM jaina paramparA meM samAdhimaraNa : eka samIkSA arcanA pANDeya jaina darzana ke saMdarbha meM bhASA kI utpatti jaina darzana meM kathana kI satyatA jaina bhASA darzana kI samasyAe~ zabda kA vAcyArtha jAti yA vyakti varSa 4 x x x x m w 44 42 35 44 33 46 31 41 44 37 36 42 36 aMka 4 9 I0 san 10-12 1993 1-3 1991 9 1984 10-12 1993 4 1982 10-12 1995 1980 10-12 1990 10-12 1993 1-3 1953 1986 1985 1991 1985 pRSTha 8-10 8-13 87-92 1-16 1-7 12-16 1-4 17-20 57-70 14- 18 11-18 6-9 93-96 9-13
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha arhadAsa baMDobA dige dasadharma yoga sAdhanA hai alakA pracaNDiyA 'dIti' siddhi kA patha : Arjavadharma avadhakizora nArAyaNa jaina mUrti kalA atrideva gupta upavAsa se lAbha gAya kA dUdha bhAratIya zAka vicAra azoka caDhaDDA yuvakoM ke sAmane eka prazna cinha azokakumAra mizra kIrtivarddhanakRta sadayavatsa sAvaliMgA caupa candana malayAgiri chIhala kI eka durlabha prabandha kRti cikitsA zAstra zramaNa : atIta ke jharokhe meM varSa 19 35 1 5 9 4 2 11 28 27 aMka 10 11 10 m m ar 12 3 1 2 5 I0 san pRSTha 1968 1984 1950 1954 1958 1953 1951 1959 1976 1976 1976 177 31-36 17-18 19-21 27-30 16-18 29-34 36-31 21-22 22-26 20-25 22-28
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ aMka I0 san 1975 1975 pRSTha / 20-23 21-26 12 1 1979 20-24 38 43 178 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha jaina kavi jaTamalakRta premavilAsa kathA hIrANaMdasUri kA vidyAvilAsa aura usa para Adharita racanAe~ azoka parAzara gRhastha ke aSTamUla guNa-tulanAtmaka adhyayana azoka kumAra siMha prabandhakoza meM upalabdha Arthika vivaraNa prAcIna jaina graMthoM meM karmasiddhAMta kA vikAsakrama jainAgamavarNita tIrthaMkaroM kI bhikSuNiyA~ jainAcArya rAjazekharasUri : vyaktitva evaM kRtitva dazAzrutaskandhaniyukti meM iMGgita dRSTAMta __ dazAzrutaskandhaniyukti : antarAvalokana bhagavAn mahAvIra kI pramukha AryikAeM sthAnAGga evaM samavAyAGga meM punarAvRtti kI samasyA hiMsaka aura ahiMsaka yuddha asIma kumAra mizra aitihAsika adhyayana ke jaina srota aura unakI prAmANikatA : eka adhyayana muni AIdAna jI 40 41 48 9 1987 10-12 1993 9 1989 10-12 1990 1-3 1997 10-12 1997 6 1989 10-12 1996 11 1987 17-26 19-28 17-30 93-110 47-59 31-44 30-33 36-52 1-3 / 48 xo 38 10-12 1995 44-51
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha jIvana ke do rUpa-dhana aura dharma manuSya kI pragati ke prati bhayaMkara vidroha muniyoM kA Adarza tyAga nArI kA mahattva ni:zastrIkaraNa sAdhvI samAja se zramaNa jIvana kA badalatA huA itihAsa (kramaza:) aMka 2 6 7-8 3 6-7 I0 san 1956 1954 - 1952 1954 1958 1953 179 pRSTha 16-18 18-19 7-8 / 30-36 17-22 21-22 30-35 29-34 35-37 1956 03 .0GG K SWA 1956 1958 1962 41 zrI vinayacanda durlabha jI AcArya AtmArAmajI zAstroddhAra kI AvazyakatA Aditya pracaNDiyA karmoM kA phala jaisI dRSTi vaisI sRSTi tapa kA upAdeya : karmoM kI nirjarA dharma aura dhArmika dharma kA mAna 1980 1982 1984 1983 1984 20-21 10-11 19-20 20-21 17-18
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ 180 zramaNa : atIta ke jharokhe meM pRSTha 14-16 7-9 I0 san 1986 1985 1984 1981 1984 1982 1984 .18 .gw uxoro o 27-28 17-23 4-8 22-24 lekha bhole nahIM bhale baniye mahAmAnava mahAvIra kA jIvana pradeya vartamAna sandarbha aura bhagavAn mahAvIra kI ahiMsA samrATa aura sAmrAjya sAmAyika aura dhyAna sukha kA sAgara hindI jaina kavi chatrapati : vyaktitva tathA kRtitva bhadanta Ananda kausalyAyana bhagavAn buddha AcArya Ananda RSi Atma bodha kA kSaNa Atma sukha sabhI sukhoM kA rAjA kIrti ke zatru, krodha aura kuzIla duHkha kA janaka lobha durbala ko satAnA kSatriya dharma nahIM mahAparva paryuSaNa kA pAvana sandeza : apane Apa ko parakheM sadAcAra kA mahattva 8 1956 13-20 10-11 arxas 1983 1981 1981 1980 1985 1985 1983 1-9 5-12 2-4 14-15 11-12
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM 181 I0 san pRSTha 1980 . 12-18 11 3-4 1957 23-28 7-8 8 1957 1987 9-11 23-25 1-8 lekha sAdhanA meM zraddhA kA sthAna AratI pAtrA vyAvahArika kriyAe~ indracandra jaina sthUlabhadra zrI zAntibhAI vanamAlI seTha kA amRtotsava indracandra zAstrI abhaya kA arAdhaka AcArya hemacaMdra aura jaina saMskRti AcArAMga kI dArzanika mAnyatAyeM Apa samyag dRSTi haiM yA mithyAdRSTi AryarakSita Astika aura nAstika kisakI jaya kevalajJAna sambandhI kucha bAteM guru nAnaka caritra ke mApadaNDa m sun saka >> 2 r 93 >> 9 x 1954 1968 1953 1951 1956 1956 1952 1952 1954 1950 32-36 19-22 27-30 33-37 19-22 12-25 21-22
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ 182 zramaNa : atIta ke jharokhe meM aMka I0 san lekha janataMtra ke mahAn upAsaka bhagavAn mahAvIra jaina AgamoM kA manthana 1957 pRSTha 3-7 35-37 29-30 1953 jaina paramparA jaina paramparA kA AdikAla 9-17 9-17 12-18 14 6-7 8-14 jaina sAhitya kA vihaMgAvalokana jaina sAhitya ke viSaya meM ajaina vidvAnoM kI dRSTiyA~ jaina sAhitya ke saMketa cinha jaina sAhitya sevA narasiMha mehatA pitRhIna tyAgapUrvaka upabhoga karo mahAtmA husena basarAI mahAvIra kA darzana karAie mahAvIra kI jaya xx ara ar & 555 o 55 o 5 or 5 . w ar mx 5 w rorror umor own 1953 1959 1963 1963 1963 1953 1953 1953 1958 1954 1954 1955 1954 1962 1954 25-28 30-38 13-15 17-20 25-29 28-31 21-28 29-32 31-33
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha G mahAvIra se pahale kA jaina itihAsa merI bambaI yAtrA vajrasvAmI vaizAlI ke gaNataMtra kI eka jhA~kI saMgharSa aura AliMgana saMsAra ke dharmoM kA udaya satya ke AvaraNa yA mUrchAeM santa ekanAtha ke jIvana prasaMga saphalatA ke tIna tattva samyakdRSTi aura mithyA dRSTi >> >> 07 233rdx s . . . KK andual m mai K 183 I0 san pRSTha 1953 . 30-34 1953 11-15 1956 8-11 1954 28-30 1966 25-32 1954 20-25 1964 12-19 1954 11-19 1961 28-30 1954 3-10 1954 4-11 1951 11-14 1963 28-31 1953 25-31 1953 29-35 1954 11-20 1950 17-23 samyag jJAna aura mithyA jJAna svAmI zrI dhanIrAma jI mahArAja siddhasena divAkara sUtrakRtAMga meM varNita mata-matAMtara sevaka
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ 184 lekha zramaNa aura brAhmaNa zramaNa saMgha ke dasa varSa zrI jainendra gurukula, paMcakUlA hama kidhara baha rahe haiM ? hamArI pravRttiyA~ aura unakA mUlyAMkana indreza candra siMha jaina Agama sAhitya meM varNita dAsa prathA zramaNa : atIta ke jharokhe meM jaina AgamoM meM varNita jAtigata samatA prAcIna bhAratIya sainya vijJAna evaM yuddhanIti : jaina srotoM ke AdhAra para rAjanIti meM jaina saMskRti kA yogadAna bhAratIya yuddha aura yuddha nIti indu jainadharma aura darzana kI prAsaMgikatA - vartamAna paripekSya meM indulA AdhyAtmika sAdhanA aura usakI paramparAe~ ilA khAsanavIsa baccoM kI mUlabhUta AvazyakatAe~ varSa m 2 4 16 41 42 39 41 40 43 10 8 aMka 4 10 w w 7-9 I0 san pRSTha 10 1950 1962 1951 10-12 1990 4-8 1991 8 1988 7-9 1990 12 1989 1953 1965 1992 1959 1957 29-32 17-19 15-20 5- 13 32-36 85-92 63-72 9-17 27-34 26-36 1-8 9-16 15-20
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM 185 varSa aMka I0 san pRSTha 1954 / 23-29 1950 26 1945 10-11 lekha ilAcanda jozI kAlakAcArya hai (mahAsatI) ujjavala kumArI sAmAyika kI sArthakatA utsavalAla tivArI aa sumana rakha bharosA mahAvIra kA paM0 udayacanda jaina AcArya hemacandra aura kumArapAlacarita AdhyAtmavAdiyoM se ahiMsA kA virATa rUpa jaina darzana meM AtmasvarUpa hai jaina sAhitya meM zizu tattvArtharAjavArtika meM varNita bauddhAdimata paryuSaNa aura bauddha dharma nikSepa meM naya yojanA mahAmanA kI mahAnatA mUlArAdhanA meM samAdhimaraNa vAdirAjasUri : vyaktitva evaM kRtitva 24 DAmrera >> ry 1971 1971 1970 1985 1971 1984 1961 1972 1962 3-10 18-24 28-31 1-11 22-20 37-48 27-30 13-17 26-28 21-30 3-8 1972 1977
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ 186 lekha vAsupUjyacaritam : eka adhyayana "" hamAre samAja kI bhAvI pIr3hI zrI hemavijayagaNi aura vijayaprazastimahAkAvya kSatracUr3AmaNi meM ullikhita katipaya nItivAkya udaya muni jainadarzana umAzaMkara tripAThI buniyAdI sudhAra bhAI sAhaba zikSA kA jahara zikSA ke do rUpa zikSA ke sAdhana urmilA jaina vIravardhamAnacarita meM zAntarasa vimarza zramaNa saMskRti kI pRSThabhUmi zramaNa : atIta ke jharokhe meM f n m m x X varSa 23 23 3 22 24 29 1 14 aw 66 7 3 35 33 aMka 3 w 5 m 20 warm or 10 o 12 I0 san pRSTha 9172 1972 1952 1971 1973 1977 1950 1963 1956 1955 1951 1983 1982 3-10 10- 17 16-18 22-29 12-21 14-17 17-20 15-18 30 27 13-17 25-28 3-5
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ 187 aMka I0 san pRSTha 12 1987 12-24 4-6 1992 69-84 5 1987 2-5 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha varSa umezacandra siMha uttarabhArata kI sAmAjika evaM Arthika saMracanA : jaina Agama sAhitya ke sandarbha meM umezacandra zrIvAstava triSaSTizalAkApuruSacarita meM pratipAdita-sAMskRtika jIvana nA ummedamala munota . gatizIla svaccha mana varadAna hai umeza muni asamatA miTAne kA upAya uSA siMha mahAtmA gA~dhI kA mAnavatAvAdI rAjanItika cintana aura jainadarzana-eka samIkSAtmaka adhyayana 47 uSA meharA maoNntesarI zikSA-paddhati e0 ema0 yostana ahiMsA aura zizu maoNntesarI Andolana maoNntesarI zikSA ke 50 varSa 11 1960 22-23 1996 55-59 1957 38-48 3-4 3-4 1957 1957 1957 3-9 67-79 61-66
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM varSa aMka I0 san pRSTha 10 1955 30-32 1955 19-35 3-4 7-8 1957 1957 10-14 4-7 esa0 Ara0 kRSNana lekhaka aura vizvazAnti esa0kAnta saccA vaibhava esa0 Ara0 svAmI zizu aura saMskRti zikSA aura usakA uddezya esa0 sI0 upAdhyAya kuSANakAlIna mathurA kI jaina sabhyatA esa0 ena0 dube jaina abhilekhoM kI bhASAoM kA svarUpa evaM vividhatAeM esa0 esa0 gupta eka duniyA~ aura eka dharma RSabhacandra jaina dharma aura Aja kI duniyA~ lavaNa evaM aMkuza kI deva vijaya kA bhaugolika paricaya anekAnta eka dRSTi 1955 17-18 4-6 1991 89-92 9 1957 4-7 3 1964 1965 1980 35-36 3-15 10-12
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM 189 aMka . 9 I. san 1981 pRSTha 2-4 11 1959 1951 1957 1958 22-24 28-32 15-18 69-72 9 6-7 2 1963 35-36 lekha bhagavAn mahAvIra aura unake dvArA pratipAdita dharma RSabhadAsa rAMkA ekatA kI ora eka kadama maMdiroM ke jhagar3e aura jaina samAja saMskRti kI duhAI samatA ke pratIka mahAvIra omaprakAza agravAla zrI ataracanda jaina omaprakAza siMha akabara aura jainadharma Aja kA yuga mahAvIra kA yuga hai sAdhvI zrI kanakaprabhA AcArAMga ke kucha mahattvapUrNa zabda muni kanakavijaya nepAla ke zAhavaMza aura unake pUrvaja munizrI kanhaiyAlAla 'kamala' AgamoM ke Anuyogika-vargIkaraNa 1982 1958 56-60 30-34 4 1-2 1966 61-64 4 1951 34-38 10 1962 9-12
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ 190 zramaNa : atIta ke jharokhe meM I0 san 1966 1957 1960 1963 lekha AcArAMga kA paricaya kaSAya vijaya kA mahAparva nae apavAda padmalezyA ke rasa kA upameya madya kyoM ? paryuSaNa aura pazcAttApa paryuSaNa mImAMsA bhagavAn mahAvIra kA vyaktitva manuSya janma yA mAnavatA rAma kI kSamAyAcanA zramaNa saMgha ke sAmane eka savAla ! hamAre kavala (grAsa) ko murgI ke aNDe kI upamA kyoM ? kanhaiyAlAla bhuraDiyA bhAratIya saMskRti ko bhagavAn mahAvIra kI dena kanhaiyAlAla sarAvagI AtmA : bauddha evaM jaina dRSTi gyAraha pratimA (vrata) aura ekAdazI jagataH satya yA mithyA pRSTha 27-35 3-5 22-2 9-11 28 17-21 17-23 41-44 33-34 26-29 30-32 1955 1957 1960 1959 1960 1964 9 12 1960 27-29 12 1973 1978 18-23 19885-11
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM varSa lekha jainadharma Astika yA nAstika 26 uro mov sm >> 2013 >> or Mr r 25 24 27 jainadharma meM karmayoga kA svarUpa jainadharma bhaugolika sImA meM Abaddha kyoM ? nayavAda : eka dRSTi tu pAvA : kasauTI para prAcIna bhAratavarSa meM gaNataMtra kA Adarza bhASA aura sAhitya mahAvIra kI nirvANa-bhUmi pAvA kI vartamAna sthiti mAnava saMskRti kA vikAsa varNa aura jAtivAda : jaina dRSTi hai vartamAna yuga ke sandarbha meM bhagavAn mahAvIra ke upadeza vaizAlI kA santa rAjakumAra vyakti pahale yA samAja zIlaparAyaNa mahAvIra zramaNa jIvana meM adhikaraNa kA upazamana sAmAyika : sau sayAne ekamata sukha-duHkha 191 I0 san pRSTha 1980 19-25 1975 . 21-25 1979 15-20 1972 84-38 1978 14-18 9974 16-23 1973 9-12 1976 3-14 1971 30-31 1976 3-15 1978 17-20 1974 28-34 1976 3-7 1974 28-31 1961 52-53 1956 23-27 1978 10-17 1979 9-13 25 r M 27 7 5
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ 192 zramaNa : atIta ke jharokhe meM aMka I0 san pRSTha lekha paM0 kapiladeva giri tadevA gAra para prAkRta vyAkaraNa aura bhojapurI kA 'kera' pratyaya U WWW 1971 1971 1971 1974 29-38 24-38 18-29 27-33 1987 1981 7-13 23-26 1987 1-4 baMgalA Adi bhASAoM ke sambandhavAcI pratyaya mahAvIra kI nirvANa bhUmi pAvA kI sthiti kapUracanda jaina purudevacampU kA AlocanAtmaka parizIlana mahAvIra kI vANI kamalacanda saugAnI mahAvIra kA aparigraha siddhAnta : sAmAjika nyAya kA amogha mantra kamala jaina AcArya haribhadra evaM unakA yoga AcArya haribhadra aura unakA sAhitya prAcIna jaina kathA sAhitya kA udbhava, vikAsa aura vasudevahiMDI prAcIna jaina sAhitya meM varNita Arthika jIvana : eka adhyayana vasudevahiMDI kA samIkSAtmaka adhyayana kamalA mAtAjI andherA dIpa tale 44 44 46 1-3 1993 4-6 1993 10-12 1995 8-9 1986 4-6 1996 8-27 1-12 52-63 10-19 11-35 37 47 1 1987 26-27
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ 193 aMka I0 san pRSTha 6-7 1961 1962 7-10 36-37 7-12 1991 35-43 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha kamalA jaina tattvopadeSTA mahAvIra AcArya zrI kA puNya jIvana kamalA paMta jaina sammata AtmasvarUpa kA anya bhAratIya darzanoM se tulanAtmaka vivecana kamalA jozI anya pramukha bhAratIya darzanoM evaM jaina darzana meM karmabandha kA tulanAtmaka svarUpa jaina darzana meM Avazyaka sAdhanA jaina darzana meM parISaha jaya kA svarUpa evaM mahattva zizu kI nidrA kamaleza kumAra jaina jaina AlaMkArikoM kI rasa viSayaka mAnyatAe~ kavi-svarUpa : jaina AlaMkArikoM kI dRSTi meM prAkRta jainAgama paramparA meM gRhasthAcAra tathA usakI pAribhASika zabdAvalI bArahabhAvanA : eka anuzIlana rasa-vivecana : anuyogadvArasUtra meM 1991 1989 >>ar 1989 33-43 27-34 41-45 32-34 1954 1978 - 1976 1992 1994 1976 14-24 8-12 47-68 56-61 23-29
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ 194 zramaNa : atIta ke jharokhe meM aMka I0 san pRSTha 7-8 1957 40-43 7-9 1995 70-73 1-10 lekha kalAdevI jaina akSaya tRtIyA kalAnAtha zAstrI cAturmAsa : svarUpa aura paramparAe~ ga kalyANamala lor3hA aha~ paramAtmane namaH muni kalyANa vijaya 'rAyapaseNiya upAMga aura usakA racanAkAla' kI samIkSA kalyANI devI jAyasavAla jaina paramparA meM mahAbhArata kathA pANDavacarita kA tulanAtmaka adhyayana kastUracanda jaina koTizilA tIrtha kA bhaugolika abhijJAna jaina dharma meM mAnavatAvAda kastUramala bAMThiyA ahiMsA niuNA diTThA adhimAsa aura paryuSaNa 1965 38 1989 1988 14-19 22-27 12 7-12 1991 1966 51-60 25-32 6-7 1963 1955 34-43 17-23
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ 195 aMka 6 11-12 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha abhavyajIva navagraiveyaka taka kaise jAtA hai? ahiMsaka madhu Agama prakAzana meM sahayoga kauna aura kaise kare? Agama vAcanA kA savAla isa carcA ko khatma kIjiye "kuvalayamAlA' madhyayuga ke AdikAla kI eka jaina kathA kyA jAti smaraNa bhI nahIM rahA kyA the? kyA haiM? kyA honA hai? chadmasthAnAM ca matibhramaH janamArga jaina itihAsa lekhakoM ko AhvAna jaina Agama aura vijJAna jaina tattvoM meM zUbiMga ke vicAra jainamuni aura mA~sAhAra parihAra jaina sAhitya ke itihAsa kI pUrva pIThikA jainoM ne bhI yuga kA AhvAna sunA jainoM meM mUrti aura usakI pUjA paddhatiyoM meM vikAsa aura vikAra E : ; ; ; ; ; ; ; ; ; * * * * * 5 us w or w x n or on aina oo I0 san 1968 1956 1967 1958 1960 1967 1960 1960 1958 1970 1961 1961 1970 1967 1969 1963 1968 pRSTha 7-11 24-29 16-25 68-70 44-47 2-17 29-34 17-21 26-30 3-15 31-33 36-40 16-23 14-25 18-24 33-37 6-17 oro
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ 196 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha tIrthaMkara mahAvIra tIrthaMkaravAda digambara paramparA meM zrAvaka ke guNa aura bheda pahale mahAvIra nirvANa yA buddha nirvANa prasiddhiprApta zvetAmbara jainoM kI kucha kRtrima kRtiyA~ pratyAlocanA-mahAvIra kA antasthala buddha aura mahAvIra kA parinirvANa & : 0 : a ae bhagavAn mahAvIra kA nirvANAbda 2500 A rahA hai bhAratIya vidyAvid DaoN0 jaoNna jArja buhalara mahAvIra ke jIvana para nayA prakAza bhagavAn mahAvIra ke jIvana-caritra I0 san 1961 1956 1965 1959 1968 1955 1962 1962 1959 1966 1961 1964 1969 1956 1956 1964 1964 : : >> Tr, Aryamari pRSTha 12-14 9-16 56-62 10-21 9-30 33-36 8-13 25-26 28-32 13-20 31-33 49-63 5-22 22-29 4-15 9-16 2-8 mahAvIra bhUle? : 9 ng 5 5 rAyapaseNai upAMga aura usakA racanAkAla-kramaza:
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha " "" " vigata hajAra varSa ke jaina itihAsa kA siMhAvalokana kramazaH "" "" zramaNa aura zramaNopAsaka zrAvaka kise kahA jAya zrAvaka ke guNa evaM bheda-kramazaH "" 11 zrI jayabhikkhu ke granthoM kA hindI anuvAda zrI lAlAbhAI vIracanda desAI 'jayabhikkhu ' zAstra vAcanA kI Aja phira AvazyakatA hai| zvetAmbara jainoM ke pUjAvidhiyoM kA itihAsa (kramazaH ) "" zvetAmbara - paramparA meM zrAvaka ke guNa aura bheda zramaNa : atIta ke jharokhe meM varSa 15 16 16 16 16 16 18 18 17 17 17 19 19 2No 222 8 aMka 12 1 2 10 11 12 3 12 9 5 10 11 4 I0 san 1964 1964 1964 1965 1965 1965 1967 1967 1966 1966 1966 1968 1968 1957 1966 1966 1966 197 pRSTha 3-10 3-11 3-11 3-11 3-14 3-19 25-29 10-23 3-11 3-11 3-10 25-34 28-37 4-7 4-5 2-14 3-14
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ 198 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha Ea : g I0 san 1968 1958 1960 pRSTha 6-18 17-20 7-12 * * 1987 1983 21-22 13-16 samarAiccakahA kA avikala gurjarAnuvAda hama anekAntavAdI haiM yA ekAntavAdI ? , hama dUsaroM ko dUsaroM ke hI dRSTikoNa se samajheM kastUrInAtha gosvAmI AhAra darzana vartamAna azAnti kA ekamAtra samAdhAna ahiMsA kastUrIlAla jaina saMyama aura tyAga kI mUrti kAkA kAlelakara adveSa darzana haiM ahiMsA kI pariNati-samanvaya aura satyAgraha ahiMsA kI sAdhanA ahiMsA ke tIna kSetra-kramazaH * 11-12 1963 67-71 1964 : : : : : rag oor xoru 12-14 18-21 11-13 16-19 16-17 34-38 31-32 1950 1964 1964 1960 1949 1951 ahiMsA-zodhapITha tarka aura bhAvanA dharma ke sthAna para saMskRti :
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM 199 aMka I0 san pRSTha 1981 31-32 1964 h 1963 1962 1964 48-57 19-28 9-13 23-27 kh lekha sAdhvI zrI kAnakumArI jI saccI kSamA kAnajI bhAI paTela uttarAdhyayanasUtra : dhArmika kAvya dharma kSetre-hima kSetre zramaNa saMskRti meM kSamA zramaNa paramparA meM dharma aura usakA mahattva kAMtA jaina striI zikSA kU bhagavAn mahAvIra kA Adarza aura hama 6 munizrI kAMti sAgara jI kavi ratna zrI amaramuni jI magadha meM dIpamAlikA kAmatA prasAda mizra i vimalasUri ke paumacariu kA bhaugolika adhyayana kizorI lAla jaina kucha saMsmaraNa aura zraddhA ke phUla dh 1950 1951 23-26 33-36 yy 5 1957 1949 8-10 37-40 h 12 1981 12-20 11-12 1963 50-53
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ 200 zramaNa : atIta ke jharokhe meM aMka I0 san pRSTha . 1951 1951 1951 1960 4-8 14-18 18-23 27-28 1981 35-48 lekha kizorI lAla mazarUvAlA nArI kI pratiSThA zuddha vyavahAra kA Andolana somanAtha svacchatA : jIvana kA aMga kRpAzaMkara vyAsa naya aura nikSepa-eka vizleSaNa kRSNacandrAcArya AgarA meM zrI ratnamuni zatAbdI samAroha jainatva kI kasauTI dharmabandhu harbarTa vArana pUjya zrI maMgala RSi jI vItarAga mahAvIra zramaNa saMskRti kA bhAvI vikAsa sabase pahalA pATha sAdhu samAja kI pratiSThA rrrrrrrrrr me 7-8 1964 1950 1954 1964 1961 1958 1950 1952 12-16 31-32 16-22 38-40 7-8 73-74 28-30 61-63 11-12 7-8
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM 201 I0 san pRSTha 8 lekha zrI kRSNa 'juganU' aparAdha kI auSadhi : kSamA indriyanigraha se mokSa-prApti kRSNadatta bAjapeyI zAjApura kA purAtAttvika mahattva 19857-9 1986 5-7 10-12 1990 111- 114 1981 24-25 7-9 1996 1994 15-22 10-22 kRSNamurArI pANDeya somadevasUri kI arthanIti-eka samAjavAdI dRSTikoNa kRSNalAla tripAThI jaina dharma aura prayAga rAmacandrasUri aura unakA sAhitya kRSNalAla zarmA jainadharma aura vyAvasAyika pU~jIvAda : vebara kI anudRSTi jaina upAzraya vyavasthA aura karmacArI taMtra kRSNA meharotrA Adarza gRhasthI kumAra priyadarzI jIvana ke do pakSa 1-2 1967 1966 65-72 27-33 1960 29-31 1959 25-26
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ 202 aMka 11-12 I0 san 1958 pRSTha 42-56 1-3 1997 21-32 10-12 1994 33-36 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha naI samAja vyavasthA kundanalAla jaina yoga nidhAna kumuda giri jaina mahApurANa : eka kalAparaka adhyayana kusuma jaina AcArya amitagati : vyaktitva aura kRtittva syAdvAda kevalakRSNa mittala bhautikavAda evaM samayasAra kI saptabhaMgI vyAkhyA ke0eca0 trivedI jainadharma-eka avalokana kevala muni cAritra kI dRr3hatA ke0 Ara0 candra ardhamAgadhI bhASA meM sambodhana kA eka vismRta zabda-prayoga 'Ausante' kuvalayamAlA kI mukhya kathA aura avAntara kathAe~ (kramazaH) 1988 1979 17-23 21-33 11 1978 14-20 1972 24-28 1986 26-33 1995 1975 1975 66-69 3-8 3-8
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM aMka * w o vaaa I0 san 1975 1975 1975 1975 1967 1992 1990 1983 1965 10-12 na kyA rAvaNa ke dasa mukha the? kSetrajJa zabda kA svIkArya prAcInatama ardhamAgadhI rUpa kSetrajJa zabda ke vividha rUpoM kI kathA aura usakA ardhamAgadhI rUpAntara jaina vidyA ke adhyayana evaM saMzodhana kendroM kI sthApanA paumacariyaM ke kucha bhaugolika sthala paumacariyaM kI avAntara kathAoM meM bhaugolika sAmAgrI paumacariyaM : saMkSipta kathAvastu (kramaza:) 203 pRSTha 10-11 19-21 19-22 21-25 22-24 41-44 49-56 22-25 17-21 3-17 8-11 22-27 26-30 3-8 2-5 3-8 3-8 1967 " 1966 1966 1966 1966 1967 1966 1965 paumacariyaM meM anArya jAtiyA~ paumasirIcariu ke mUla strota paumacariyaM meM varNita rAma kI vanayAtrA -kramaza:
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM prAkRta vyAkaraNa: vararuci banAma hemacandra : aMdhAnukaraNa yA viziSTa pradAna prAcIna prAkRta graMthoM meM upalabdha bhagavAn mahAvIra kA jIvana-caritra bharatamuni dvArA prAkRta ko saMskRta ke sAtha pradatta-sammAna aura gauravapUrNa sthAna mahAkathA kuvalayamAlA ke racanAkAra kA uddezya aura pAtroM kA Ayojana mUla ardhamAgadhI ke svarUpa kI punarracanA rAkSasa : eka mAnava vaMza rAmakathA-viSayaka katipaya bhrAnta-dhAraNAyeM vidyAdhara : eka mAnava jAti vizvezvarakRta zrRMgAramaMjarI saTTaka kA anuvAda kramaza: 7-12 I0 san 1965 1991 1977 1991 1973 1991 1967 1965 1967 1972 1972 1972 1972 1973 1973 1973 1973 pRSTha 13-18 11-19 3-10 71-74 10-13 11-15 8-12 32-34 18-20 34-38 20-23 28-32 30-34 33-35 32-37 36-38 22-26
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM 205 lekha I0 san 1973 1973 1973 1967 1997 1973 pRSTha 25-30 29-36 16-19 9-12 45-52 16-21 222222 5 rAma kathA ke vAnara : eka mAnava jAti SaTprAbhRta ke racanAkAra aura usakA racanAkAla sarvAMgasundarI-kathAnaka sandarbha evaM bhASAyI dRSTi se AcArAMga ke upoddhAta meM prayukta prathama vAkya ke pATha kI prAcInatA para kucha vicAra ke0 bhujabalI zAstrI kannar3a meM jaina sAhitya gommaTa AiDolsa oNpha karNATaka jaina kannar3a vAGgamaya paMDitarala vidvAn sukhalAla jI eka sukhada saMsmaraNa mahAkavi ratnAkara ke katipaya adhyAtma-gIta vaidika dharma tathA jaina dharma siddhi yoga kA mahattva 1994 `ng:: 0 : : : 52-59 13-20 36-38 47-51 1973 1973 1953 1981 1969 1978 1978 23-25 9-13 28-29 *
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ 206 zramaNa : atIta ke jharokhe meM aMka I0 san pRSTha 8 1993 36-58 1953 Pig lekha kezavaprasAda gupta vasantavilAsamahAkAvya kA kAvya-saundarya ke0 esa0 dharaNendraiyA kannar3a saMskRti ko jainoM kI dena kailAzacaMdra jaina eka patra kailAzacandra zAstrI ahiMsaka mahAvIra eka samasyA kazmIra kI saira - kramazaH 1969 25 ) - T 1956 1950 1954 1954 1954 1962 1974 1963 1977 1958 48-50 21-25 33-36 29-30 25-27 9-13 3-8 31-32 3-10 30-32 darzana aura dharma nizcaya aura vyavahAra pratyeka AtmA paramAtmA hai bhagavAn mahAvIra kA aceladharma bhagavAn mahAvIra ke jIvana kI eka jhalaka AM
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM 207 lekha I0 san 1949 1961 pRSTha 9-11 16-18 yuddha aura zramaNa santa zrI gaNeza prasAda varNI komalacanda jaina Agamika sAhitya meM mahAvIra caritra kSamA pahalA dharma hai 5 jaina AgamoM meM jananI evaM dIkSA jaina aura bauddha AgamoM meM gaNikA jaina aura bauddha AgamoM meM vivAha paddhati jainadharma evaM bauddhadharma-paraspara pUraka pAli kyA bolacAla kI bhASA thI? / 3 bundelakhaNDI bhASA meM prAkRta ke dezI zabda bauddha aura jaina AgamoM meM nArI jIvana : eka aura spaSTIkaraNa bauddha aura jaina AgamoM meM jananI bauddha aura jaina AgamoM meM jananI : eka spaSTIkaraNa bauddha aura jaina AgamoM meM putravadhU bhAratIya saMskRti ke vikAsa meM zramaNa dhArA kA mahattva vigrahagati evaM antarAbhava form our yr : AM 1975 1959 1976 1965 1963 1976 1969 1970 1968 1967 1967 1967 1984 1969 28-33 32-34 19-22 73-84 18-22 8-11 17-21 20-23 23-24 26-33 15-19 24-33 15-24 22-25
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM 30 san 1972 pRSTha 6-10 208 lekha zramaNa saMskRti aura nArI komalacandra zAstrI hai kyA lokapriyatA yogyatA kI nizAnI hai vanaspati kI gatizIlatA komala jaina prabhAvazAlI vyaktittva (manovaijJAnika lekha) kauzala kizora jaina * sastA aura sulabha bhojana khalIla jibrAna 9mm 3 1961 1961 16-18 16-18 1957 12-14 1964 35-39 zaitAna 4 1951 1951 23-33 1959 18-23 gaMgAdhara jAlAna buniyAdI samasyA aura usakA samAdhAna gaMgAsAgara rAya kAvya kA prayojana : eka vimarza kAvya meM loka maMgala bhAratIya AcAryoM kI dRSTi meM kAvya ke hetu gajendra muni jaina saMskRti aura pracAra : eka cintana 4se 1961 1961 1962 25-26 42-44 24-27 1966 30-36
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM 209 lekha aMka I0 san pRSTha 30 gaNeza prasAda jaina 0 asura RSabha putra bharata aura bhArata kavi puSpadanta kI rAmakathA jaina tIrthaMkaroM kA janma kSatriyakula meM hI kyoM ?-kramaza: 1970 1969 1969 1977 1980 1968 1968 1981 1982 jaina purANoM meM rAma kathA jaina mahAkavi paM0 banArasIdAsa kA rahasyavAda tIrthaMkara mahAvIra kA nirvANa-divasa 'dIpAvalI' ka tIrthaMkara mahAvIra kA nirvANa parva 'dIpAvalI' : eka samIkSA I tIrthaMkara mahAvIra kI janma bhUmi : videha kA kuNDapura tIrthaMkara mahAvIra kI nirvANa bhUmi 'pAvA' tIrthaMkara zrI pArzvanAtha dakSiNa bhArata meM jainadharma aura saMskRti dakSiNa bhArata meM jainadharma, sAhitya aura tIrtha kSetra dAsa, dasyu aura paNi 24-32 24-27 21-25 15-18 23-25 18-22 20-23 15-20 2-11 5-11 2-5 15-25 14-28 26-30 20-24 1984 1986 1983 1969 1972 1970 1970 drAviNa
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ I0 san 1980 210 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha parvarAja-dasa lakSaNI paryuSaNa parva bhAratavarSa ke mUla nivAsI zramaNa magadha sAmrAjya kA prathama samrATa-zreNika mahAkavi puSpadanta : eka paricaya " mahAkavi banArasIdAsa kA rasa darzana mahAvIra kI vihArabhUmi-magadha aura usakI saMskRti rAjagRha vasudevahiNDI meM rAmakathA vahita aura ahita vairAgyamUlaka eka aitihAsika premakAvya : taraMgavatI samAdhimaraNa zravaNabelagolA ke zilAlekha, dakSiNa bhArata meM jainadharma aura gommaTezvara zrAvastI kA jaina rAjA suhaladeva gaNeza muni zAstrI hai ahiMsA ke itihAsa meM nirAmiSatA jaina Agama sAhitya meM pramANavAda darzana aura vijJAna : eka cintana 62 r rrrrrrrrrror 1969 1967 1969 1971 1981 1972 1984 1970 1982 1982 1967 1976 19-25 32-37 25-34 15-19 31-41 23-27 16-27 7-13 20-23 14-24 9-13 13-21 14-18 1967 1978 1964 9-14 29-34 8-12
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM 211 A hos aMka I0 san pRSTha 9 1982 1982 14-19 . 1975 11-21 . lekha gaNeza lalavAnI rAjya kA tyAga : tyAgI se bhaya - gurucaraNa siMha moMgiyA jaina sAhitya aura sAMskRtika saMvedanA gulAbacandra caudharI akhila bhAratIya prAcyavidyA mahAsammelana 6 aparigraha ke tIna upadeSTA AcArya vidyAnanda AcArya hemacandra AryoM se pahale kI saMskRti itihAsa kI punarAvRtti : eka bhrAmaka dhAraNA nArI ke atIta kI jhAMkI-satIprathA bhagavAn mahAvIra kA janma aura nirvANa bhUmi bhagavAn mahAvIra aura unakA upadeza hai bhagavAn mahAvIra kA vyaktitva saMskRti-eka vizleSaNa zramaNa saMskRti kA kendra-vipulAcala aura usakA par3osa . . mor or rr or on raw orn 1951 1958 1949 1950 1949 1950 1950 1950 1962 1954 1949 1950 38-44 22-25 24-27 16-24 13-19 31-32 11-18 9-12 15-17 41-46 13-16 15-23 . 1 .
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ 212 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha aMka I0 san pRSTha 16-23 37-38 24-31 11-14 14-15 3-5 gulAbacandra jaina AryAratna zrI vicakSaNa zrI jI ma0sA0 udbhaTa vidvAn paM0 becaradAsa dozI jainadharma aura bhakti tu jainadharma darzana meM ArAdhanA kA mahattva paryuSaNa : dasa lakSaNa pArzvanAtha vidyAzrama zodha saMsthAna ke mArgadarzaka paM0 sukhalAla jI prajJAcakSu paM0 sukhalAla jI : eka paricaya bauddha granthoM meM jaina dharma munizrI cauthamala jI kI janma zatAbdI sva0 DaoN0 bhagavAnadAsa gopIcanda dhArIvAla aparigraha athavA akarmaNyatA ahiMsA ahiMsA : eka vizleSaNa ahiMsA kI sAdhanA Atma vijJAna 1980 1963 1978 1983 1960 1977 1980 1956 1978 1961 55 rem Mur L M - 9 hr 18-28 24-27 38-40 1960 1964 1966 1966 1964 23-25 20-28 18-19 43-60 31-38
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM 213 lekha >> or I0 san 1965 1964 1963 1971 1968 1964 1965 3 pRSTha 19-25 22-25 21-24 26-31 18-19 22-29 14-19 10-17 23-25 27-31 26-31 18-22 Asrava va baMdha kyA jainadharma jIvita raha sakatA hai ? cInI AkramaNa : ahiMsA ko cunautI bhagavAn mahAvIra ke nirvANa kA 2500vAM varSa -bhoga tRSNA bhautikavAda va adhyAtmavAda hai mokSa saMvara aura nirjarA saMsAra kA antaraMga pradeza samyagdarzana zrI siddharSigaNikRta upamitibhavaprapaMcAkathA zrI siddharSigaNikRta upamitibhavaprapaMcAkathA se saMkalita "dharma kI mahimA" gokula canda jaina AcArya somadevasUri kezI ne pUchA jaina saMskRti aura vivAha jaina sAhitya aura anusaMdhAna kI dizA 3 p 1967 1967 1966 -9 4 31-33 - r >> 1960 1960 8-21 33-35 . 1959
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ 214 zramaNa : atIta ke jharokhe meM 1.18 www w ra ar ar I0 san 1959 1960 1967 1960 1960 1988 1964 1961 pRSTha 32-34 21-22 24-28 65-69 23-24 2-7 lekha jaina sAhitya kI pratiSThA badalate sAmAjika mUlya aura hamArA cintana ke bhAratIya vizvavidyAlayoM meM jaina zodha-kArya mahAvIra ke samakAlIna AcArya varNI jI ke smAraka kA prazna ? saMvatsarI somadevakRta yazastilaka somadevasUri aura jainAbhimata varNa-vyavasthA candanamala cAMda yuvaka ke prati mahopAdhyAya candraprabhasAgara aSTalakSI : saMsAra kA eka adbhuta grantha Atmopalabdhi kI kalA : dhyAna vRtti : bodha aura virodha kSamA-vANI candralekhA paMta jaina darzana meM nArI mukti 9-14 1969 13-14 2-8 1-7 an may or m 1988 1993 1993 1982 11-16 1-11 1974 14-18
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ 215 zramaNa : atIta ke jharokhe meM varSa aMka I0 san pRSTha 1952 3-8 1949 33-34 1949 1949 25-28 26-31 lekha candrazaMkara zukla syAdvAda kI sarvapriyatA candrazekhara zAstrI prAcIna bhArata meM saMskRtiyoM kA saMgharSa candrikA siMha upAsaka sAranAtha-kAzI kI tapobhUmi sAranAtha ke bhagnAvazeSa campAlAla siMghaI gvAliyara ke tomarakAlIna dAnavIra gupta samrAToM kA dharma samabhAva jainoM meM satI prathA dAnavIratA kA kIrtimAna-vastupAla cAMdamala karNAvaTa hama krAnti kA AhvAna kareM citra bhAnu hai jIvana saurabha cimanalAla cakubhAI zAha tapazcaryA-upavAsa 1971 1971 10-13 18-20 20-21 17-20 1971 1972 2 1963 24-27 1959 20-22 0 1983 20-22
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM aMka 5 I0 san 1980 pRSTha 52 2 1981 19 / 1962 1-2 1962 26-28 lekha samadarzI dArzanika mahAtmA cetanadAsa jI anamola vANI-saMkalana cainasukhadAsa jaina dharma kA sarvodaya svarUpa chaganalAla zAstrI bheda meM abheda kA sarjaka syAdvAda choTAlAla harajIvana suzIla vairAgya kyA hai jamanAlAla jaina aparigraha kI naI dazA aparigrahI mahAvIra ahiMsA, saMyama aura tapa gaMgA kA jala leya aragha gaMgA ko dInA jo vidA ho rahe haiM bhagavAn mahAvIra aura yuvA adhyAtma mahAtmA bhagavAnadIna jI 1963 22-29 is uru 3rw 1958 1961 1959 1956 1959 1981 1962 47-50 4-7 35-38 23-28 51-55 23-25
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM 217 lekha I0 san 1973 1974 1960 1977 1977 1956 pRSTha / 21-24 57-62 45-47 9-14 13-22 13-17 * * mahAvIra aura unakI dezanA mahAvIropadiSTa parigraha parimANa vrata OM mAtR-vatsala mahAvIra vipAkasUtra ke AkhyAna : eka vihaMgAvalokana zramarasa kA srota : zrAvaka hameM sAmAjika mUlyoM ko badalanA hai bhikSu jagadIza kAzyapa bhikSusaMgha aura samAja sevA g loka kalyANa ke lie zramaNa saMskRti kU jagadIzacandra jaina anekAnta : ahiMsA anekAMta : ahiMsA kA vyApaka rUpa prAgaitihAsika bhArata meM sAmAjika mUlya evaM paramparAe~ mahAvIra nirvANa bhUmi pAvA : eka samIkSA ipiNDa niyukti jagadIza sahAya naitikatA kA AdhAra 1949 1949 13-16 19-21 * * 7-8 10-12 10-12 9 1962 1961 1992 1994 1965 7-8 51-52 13-19 23-25 28-31 1 1981 1-18
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ 218 zramaNa : atIta ke jharokhe meM aMka 11 I0 san 1980 pRSTha 6-15 1959 13-17 3-9 lekha mAnava dharma kA sAra jagannAtha pAThaka saMskRta kaviyoM ke upanAma jayakumAra jaina pArzvanAthacarita meM pratipAdita samAja pArzvanAthacarita meM rAjanIti aura zAsana-vyavasthA prAcIna bhAratIya vAGmaya meM pArzvacarita zAnta rasa : mAnyatA aura sthAna saMskRta sAhitya meM abhyudaya nAmAnta jaina kAvya jayacandra bAphaNA caMdanabAlA aura mRgAvatI jayanta muni paryuSaNa kA sAmAjika mahattva munizrI jayantI lAla jI jJAna kI khoja meM jayabhagavAna jI eDavokeTa AtmA kI mahimA 1976 1977 1980 1977 1977 25-29 29-45 8-12 3-8 1955 31-32 11 1955 10-15 1951 17-21 7-8 1951 30
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM 219 pRSTha / aMka I0 san 1955 1951 1952 1952 1953 1962 lekha jayabhagavAna jaina parva aura dharma caryA jaya bhikkhu parinirvANa maiM svayaM ahamadAbAda ke bhAmAzAha sAMpU sarovara dhanya yazodA, tumheM jasakaraNa DAgA jaina ekatA : sUtra va sujhAva jasavantalAla mehatA jainadharma evaM guru mandira muni jyotirdhara jaina saMskRti kA divya sandeza-anekAnta jyotiprasAda jaina jainakalA viSayaka sAhitya dharma aura sahiSNutA 17-21 13-21 21-24 34-39 25-31 1982 22-41 1989 19-26 1985 2-7 5-6 1977 1963 18-21 33-34
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ 220 zramaNa : atIta ke jharokhe meM pRSTha 8 lekha bhagavAn mahAvIra aura dIvAlI bhagavAn mahAvIra ke jIvana kA eka bhrAnta dRzya mahAn sAhityakAra AcArya haribhadrasUri mahAvIra kA antastala jitendra bI0 zAha dvAdazAranayacakra kA dArzanika adhyayana jinavara prasAda jaina >> 223 I0 san 1962 1963 1965 1953 33-46 53-55 31-34 1992 59-63 pAvApura 1971 11-19 35-1 7-8 36-4 1983 1984 1984 6-8 6-10 36-3 jinendra kumAra kyA hama aparAdhI nahIM dharma ko samAja sevA se jor3A jAya rASTrIya vikAsa yAtrA meM jaina dharma evaM jaina patrakAroM kA yogadAna jinendra kumAra smRti nandana jinendravarNI mahAvIra jayantI munizrI jinavijaya jI gujarAta kA jainadharma 32-5 1980 39-40 35-6 1983 15-19 3 1987 1-39
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha jaina kathA sAhitya kA sArvajanIna mahattva haribhadrasUri kA samaya-nirNaya - kramaza: Errr 221 I0 san pRSTha 1953 29-38 19881-32 1988 1-30 1959 1963 20-22 69-70 1970 ___30-32 pUjya jinavijayasena sUri jaina vidvAn sAhityika paramparA ko akSuNa rakheM vardhamAna se mahAvIra kaise bane ? jI0Ara0jaina karmoM kA phala denevAlA kampyUTara jugalakizora mukhtAra AcArya hemacandra ke yogazAstra para eka prAcIna TIkA 6 nyAyocita vicAroM kA abhinandana sudhAra kA mUlamaMtra zrIraMjana sUrideva kI kucha moTI bhUleM je0sI0 kumArappA yuddha ke lie jimmedAra kauna je0ena0 bhAratI apane vyaktitva kI parakha kIjiye 2-17 1966 1965 1961 1966 10-21 9-16 30 . . 1959 13-15 1954 35-36
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ 222 zramaNa : atIta ke jharokhe meM aMka lekha I0 san pRSTha 1971 1972 1973 1972 29-33 6-12 35-42 24-27 . 1951 22-26 jhinakU yAdava prAcIna jaina sAhitya meM utsava-mahotsava prAcIna bhAratIya zramaNa evaM zramaNa caryA mamarAiccakahA kI saMkSipta kathAvastu aura usakA sAMskRtika mahattva samarAiccakahA meM cArvAka darzana TAlasTAya dharma kA tattva DI0 pI0 mahAjana tamilakSetrIya jaina yogadAna laMkA meM jainadharma DI0 Ara0 bhaNDArI jaina nIti-darzana evaM usakA vyAvahArika pakSa paryAvaraNa evaM ahiMsA DoMgare mahArAja jIvana aura viveka tArAcandra mehatA hiMsA kA bolabAlA 1968 1967 5-10 5-11 1-3 1985 1992 81-90 . 1980 1 1962 6-7 .
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM 223 pRSTha / aMka I0 san 11-12 1951 57-59 1971 1970 3-12 8-12 7-9 1992 1977 9-13 3-11 lekha tAjamala botharA ke mUla meM bhUla teja siMha gaur3a . ujjayinI aura jainadharma - mAMDava : eka prAcIna tIrtha dayAnanda bhArgava vaidika sAhitya meM jainaparamparA samayasAra : AcAra-mImAMsA darabArIlAla koThiyA syAdvAda aura anekAntavAda hai jIvana to saMyama hI hai dariyAvasiMha mehatA 'jijJAsu' mahAvIra aura gAMdhI kI jIvana dRSTi : satya kI zodha dalasukha mAlavaNiyA 1 asaMyata jIva kA jInA cAhanA rAga hai Agama jhUThe haiM kyA ? AcArAMgasUtra ; kramazaH 1963 1961 17-20 21-24 1987 17-24 1952 1956 1956 3-6 56-59 4-7
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM pRSTha 7-9 Borroro 10 23-25 * ~ rm >> 32 m2 r orvor Turm or or or ur I0 san 1957 1957 1957 1957 1957 1957 1957 1957 1957 1950 1953 1954 1951 1949 1950 1949 1954 Atmahita banAma parahita upazamana kA AdhyAtmika parva ekAntapApa aura ekAntapuNya kyA maiM jaina hU~ ? cAturmAsa jaMgama Agama saMzodhana maMdira jaina aura hindU jaina sAhitya kA itihAsa aura isakI pragati 3-6 34-37 9-15 26-29 25-27 9-11 3-5 11-16 2-12 28-30 28-32 16-17 30-39
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM 225 lekha jaina sAhitya kA siMhAvalokana dakSiNa hindustAna aura jainadharma 'dharma kA punaruddhAra aura saMskRti kA navanirmANa nizcaya aura vyavahAra : puNya aura pApa nyAya sampanna vibhava pArzvanAtha vidyAzrama-eka sAMskRtika anuSThAna prAcIna jaina sAhitya ke prArambhika niSThAsUtra banArasa se jainoM kA sambandha * bauddhadharma OM bhaktimArga kA siMhAvalokana bhagavAn mahAvIra kA upadeza aura Adhunika samAja bhagavAn mahAvIra kA mArga bhagavAn mahAvIra ke gaNadhara bhagavAn mahAvIra : samatA-dharma ke prarUpaka bhagavAn buddha aura bhagavAn mahAvIra bhautikatA aura adhyAtma kA samanvaya maladhArI abhayadeva aura hemacandrAcArya For r rar rer r rm wwwx >> I0 san 1957 1949 1949 1974 1950 1949 1988 1950 1949 xxm ~~299 ruri pRSTha / 30-40 17-19 9-13 3-10 9-12 . 33-34 11-20 15-18 19-22 9-15 17-22 20-22 1-10 18-27 9-21 3-4 1-10 1950 1980 1954 1953 1974 1964 1952 1952 re
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM aMka 6-7 I0 san 1951 1955 1958 1961 1952 pRSTha 15-18 51-54 32-33 35-39 7-11 7-8 1959 17-23 lekha vidyAmUrti paM0 sukhalAla jI mahAvIra bhUle __ zaoN kA sandeza mujhe bhUla jAo saMthArA AtmahatyA nahIM saMnyAsamArga aura mahAvIra dinakara jainadharma dinezacandra caubIsA pallavanareza mahendravarmana "prathama" kRta mattavilAsaprahasana meM varNita-dharma aura samAja 44 dilIpa surANA bhagavAn bAhubali ke prati saMvatsarI kI sarvamAnya tArIkha dInAnAtha zarmA upadezamAlA (dharmadAsagaNikRta) eka samIkSA durgAzaMkara dvivedI rogoM kA ilAja 1-3 1993 35-41 1983 1984 8-10 16-22 1991 97-100 3 1962 29-32
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM aMka I0 san 227 pRSTha 5 1964 1964 1964 3 22 18 11-15 1958 30-34 3 1960 21-24 lekha muni dulaharAja upadeza vidhi ke vismRta paramparAe~ sacela-acela dulIcandra jaina gurutvAkarSaNa se paramANu zakti taka devarAja bhAratIya darzanoM kI samanvaya paramparA devasahAya triveda buddha aura mahAvIra devI prasAda mizra jaina purANoM meM samatA devendrakumAra jaina apabhraMza aura dezItattva apabhraMza kI pUrvasvayaMbhUyugIna kavitA apabhraMza kI zodha kahAnI apabhraMza caritakAvya tathA kathAkAvya 1979 30-34 - 1977 12-17 11 1-2 1974 1966 1966 1971 3-8 5-9 3-7 3-10
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ 228 lekha apabhraMza sAhitya : upalabdhiyA~ aura prabhAva apane ko jAniye AcArya hemacandra aura unakI sAhityika mAnyatAe~ itihAsa kI punarAvRtti- yathArtha darzana eka pratikriyA kavi vIra aura unakA jaMbUsAmicariu krAMtidarzI mahAvIra 'jI' kI AtmakathA jaina tIrthaMkara aura bhilla prajAti jaina tIrthaMkara aura duHkhavAda tIrthaMkara mahAvIra dazarUpaka kA eka apabhraMza dohA : kucha tathya paumacariu aura rAmacaritamAnasa: eka tulanAtmaka adhyayana paumacariu meM nArI paumacariu paramparA, saMdarbha aura zilpa paryuSaNa : Atma cintana se sAmAjika cintana kI ora darzana aura bhakti : eka thIsisa zramaNa : atIta ke jharokhe meM varSa 12 2 x ma o w 5 12 3 19 20 16 8 23 16 x m x 2 m a 24 30 33 24 25 23 12 aMka 1 3 2 4 6 1 4 8 10 7 4 6 12 11 I0 san 1960 1953 1960 1951 1967 1968 1964 1956 1971 1964 1972 1978 1981 1972 1973 1971 1961 pRSTha 21-25 31-33 22-26 34-36 35 8 9-11 15-17 25-27 3-8 26-28 14-16 24-26 11-14 24-27 3-7 15-17
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha devendrakumAra zAstrI punIta smaraNa puSpadanta kyA puSpabhATa the ? puSpadanta aura sUra kA kRSNa lIlA-citraNa puSpadanta kA kRSNa kAvya puSpadanta kI rAmakathA prasAda aura tIrthaMkara prAkRta prAcIna pAMDulipiyoM kA saMpAdana : kucha prazna aura hala brAhmI lipi aura RSabhanAtha bhASA ke kucha dhvani - parivartanoM kI dhvani vaijJAnika vyAkhyA zramaNa : atIta ke jharokhe meM varSa bhagavAn mahAvIra kI jIvana sAdhanA bhavisayattakahA tathA apabhraMza kathAkAvya kucha pratisthApanAyeM bhAratIya AryabhASA aura apabhraMza bhAratIya samAja kA AdhyAtmika darzana mahAkavi puSpadanta aura gommaTezvara bAhubali mahAkavi puSpadanta kI bhakti cetanA mahAkavi svayaMbhU kA prakRti darzana 7 22 a 2 m u 2 2 0 3 2 19 17 23 28 29 27 23 27 1 32-4 27 24 aMka 10 11 1-2 1-2 7 11 1 6-7 2 11 12 12 I0 san 1956 1956 1971 1967 1965 1972 1977 1978 1975 1955 1971 1976 1950 1982 1976 1973 pRSTha 229 7-9 3-5 3-11 3-13 14-18 21-24 3-7 19-23 25-28 62-64 6-11 9-12 27-29 13-16 9-14 3-5
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha mahAkavi svayaMbhU aura nArI mahAkavi svayaMbhU ke kAvya vicAra mAnavamUlyoM kI kAvyakathA-bhavisayattakahA mAnava saMskRti aura mahAvIra # # : 0 : : : : aer muMnirAma siMha kA ugraadhyAtmavAda mUlyoM kA saMkaTa aura AdhyAtmikatA maiM mahAvIra ko yAda kyoM karatA hU~ zubha kAmanA saMskRta zabda aura prAkRta apabhraMza samanvaya yA saphAI samAja kA dharma sAdhu samAja aura nivRtti siddhi vinizcaya aura akalaMka svayaMbhU aura unakA paumacariu svayaMbhU kA kRSNakAvya aura sUrakAvya ke adhyayana kI samasyAe~ svayaMbhU kI gaNadhara paramparA My 2 ye vvv x vrrrr - 9 I0 san 1975 1973 1968 1956 1960 1968 1965 1963 1954 1977 1952 1960 1951 1953 1973 1979 1973 pRSTha 3-7 25-27 5-9 22-25 21-23 12-22 20-23 31-33 31-33 18-20 7-10 21-23 9-12 31-32 3-13 33-35 37 * * * , * * *
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha zraddhA kA kSetra zramaNa saMskRti kI mUla saMvedanA zrI tAraNa svAmI zrIpAlacarita kI kathA siripAlacariu : eka mUlyAMkana siripAlacariu : saMdarbha aura zilpa hama sau varSa jI sakate haiM ? hemacandra aura bhAratIya kAvyAlocanA adhyAtmavAda : eka adhyayana apabhraMza jaina sAhitya * 6 o or an ovor o amourn or dar I0 san 1952 1972 1950 1971 1971 1969 1955 1966 1967 1971 1971 1967 1968 1978 1972 1965 1971 231 pRSTha 9-12 16-17 29-32 3-7 3-7 5-14 31-33 2-7 54-64 12-17 18-12 7-12 5-14 3-11 3-9 26-32 10-16 akSaya tRtIyA : eka cintana AcArya siddhasena divAkara kI sAhitya sAdhanA uttarAdhyayana : nAmakaraNa va kartRtva karmayogI kRSNa ke AgAmI bhava jyotirdhara mahAvIra jaina kRSNa sAhitya
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM * sii : ta : jaina, bauddha aura vaidika sAhitya-eka tulanAtmaka adhyayana jaina saMskRti aura rAjanIti jaina saMskRti kA vistAra ' darzana aura dharma punarjanma siddhAnta kI vyApakatA pramANavAda : eka paryavekSaNa pRSTha 14-19 1-28 24-31 31-37 3-7 3-10 3-13 a soxa x w g * * * * * * * * I0 san 1971 1981 1968 1967 1965 1973 1974 1974 1974 1971 1971 1972 1971 1974 1976 1976 1976 7-18 o prAkRta jaina kathA sAhitya 13-22 3-10 16-21 bhagavAn ariSTanemi aura karmayogI kRSNa bhagavAn ariSTanemi kI aitihAsikatA bhagavAn mahAvIra ke yuga kA jaina samrATa mahArAjA ceTaka bhAratIya cintana meM mokSa aura mokSamArga * * * w ar gara or or 13-18 20-24 3-10 3-7 * * * 3-8
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha bhAratIya saMskRti kI antarAtmA bhAratIya saMskRti meM dAna kA mahattva "" bhAratIya sAhitya aura Ayurveda mahAvIra aura unake siddhAnta yugapuruSa AcArya samrATa Ananda RSi jI ma0 sevA syAdvAda saMskRti kA svarUpa paM0 sukhalAla jI - eka saMsmaraNa : eka vizleSaNa eka parizIlana " "A zramaNa saMskRti kA sAra zramaNa saMskRti kI prAcInatA dhanaMjaya mizra AcArya haribhadra kA yogadarzana zramaNa : atIta ke jharokhe meM varSa 38 20 20 18 24 43 15 32 2 2 2 18 20 20 20 20 21 41 aMka xw s 6 7 10 1-3 12 5 1-2 10 no f no no no 11 12 12 7-9 I0 san 1987 1969 1969 1967 1973 1992 1964 1982 1966 1969 1969 1969 1969 1970 1990 233 pRSTha 6-8 8-16 10-20 20-23 3-8 103-105 33-34 28-32 26-42 15-20 8-15 13-21 8-17 3-12 35-44
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ 234 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha aMka I0 san pRSTha os 1954 1953 21-26 13-16 dhanadeva kumAra 'sumana' aisA kyoM? ke jaina zikSaNa saMsthAoM meM dhArmika zikSA dhanapati DaMkaliyA prajJAcakSu paM0 sukhalAla saMghavI dhanIrAma avasthI saMskRta kAvyazAstra ke vikAsa meM prAkRta kI bhUmikA dhanyakumAra rAjeza kyA rAmakathA kA vartamAna rupa kalpita hai a 1956 37-39 s 375 1985 2-9 jaina AcArazAstra kI gatizIlatA kA samAjazAstrIya adhyayana jaina aura vaidika sAhitya meM parAvidyA jaina paramparA meM dhyAna yoga jaina purANoM meM punarjanma kI kathAyeM avar 5 w 5 w x our 1969 1970 1970 1970 1970 1973 1971 1971 1970 1971 10-19 18-27 3-12 5-15 9-16 23-31 10-15 5-17 3-13 14-21 jaina paurANika sAhitya meM yuddha paurANika sAhitya meM rAjanIti mahAvIra nirvANa samvat meM zatAbdiyoM kI bhUla
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha mokSa mImAMsA meM jaina darzana kA yogadAna zramaNa aura vaidika sAhitya meM svarga aura naraka OM zrIkRSNa : eka samIkSAtmaka adhyayana I0 san 1969 1972 1969 1969 1970 235 pRSTha 3-9 3-9 27-34 26-31 3-13 9 1954 12-18 10-12 10 1992 1983 21-40 25-29 harivaMzapurANakAlIna samAja aura saMskRti bhikSu dharmarakSita bauddha dharma kA chaThAM saMgAyana dharmacandra jaina jaina evaM bauddha darzana meM pramANa-vivecana ( jaina srotoM meM navadhA bhakti dharmacanda 'mukhara' bhagavAn mahAvIra-jIvana aura siddhAMta dAdA dharmAdhikArI jIvana kA sahI dRSTikoNa sarvodayaH gA~dhI kA mArga dharmendrakumAra kAMkariyA bhAvanAoM kA jIvana para prabhAva 1955 ___36-40 y kh 1960 1959 9-11 17-19 kh 9 mw 1957 25-26
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM aMka I0 san pRSTha 7 1950 34-36 8 1951 9-12 7-9 10-12 1996 1995 44-48 42-43 lekha dhIrajalAla TokarazI zAha * IryApatha-pratikramaNa dhIrendra varmA khoja sambandhI kucha anubhava aura samasyAyeM dhUpanAtha prasAda OM triratna, sarvodaya aura sampUrNa krAnti kAlacakra nagarAja jI anekAnta darzana bhagavAn mahAvIra kI talasparzinI ahiMsA-dRSTi bhagavAn mahAvIra ke Adarza aura yathArtha kI pRSTha bhUmi mahAvIra aura buddha : kaivalya aura bodhi vidyAvAridhi evaM prajJAputra saMvatsarI mahAparva : svarUpa aura apekSAe~ nagendra rASTrIya ekatA aura sAhitya ____mor ur 93 4 9-14 2-4 20-22 1989 1986 . 1984 1967 1982 1982 16 1985 20-25 5
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM 237 lekha aMka I0 san pRSTha 7-8 1969 1967 1962 1961 1961 1960 - 26-33 20-23 21-23 28-30 15-19 29-31 6-7 4 munizrI nathamala jI kRtikarma ke bAraha prakAra jaina dharma meM sAmAjika pravRtti kI preraNA jaina zAsana tejasvI kaise bane ? dhyAna yogI mahAvIra zabdoM kI zavapUjA na ho saMghaTana yA vighaTana naMdalAla jaina alalita jaina sAhitya kA anuvAda : kucha samasyAe~ karma aura karma bandha OM zrotendriya kI prApyakAritA : eka samIkSA naMdalAla mArU addhamAgahAe bhASAe bhAsaMti arihA ahiMsA : eka : vizleSaNa ahiMsA kA jaina dRSTi se vizleSaNa hai kyA loMkAzAha vidvAn nahIM the ? kyA striyA~ tIrthaMkara ke sAmane baiThatI nahIM ? naI pIr3hI aura dharma 10-12 1981 1994 1982 21-26 10-22 25-32 1973 1967 1967 1966 1973 1968 13-15 33-37 11-14 78-80 27-30 35-38
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ . I0 san 1974 1967 1968 pRSTha 32-35 32-36 32-34 238 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha paccIsavIM nirvANa-zatAbdI ke AyojanoM meM Agama-vAcanA bhI ho bhagavAn mahAvIra kI 25vIM nirvANazatI kaise manAyeM ? samavAyAMgasUtra meM visaMgati munizrI nandISeNa vijaya jainadharma kA dRSTikoNa nRparAja zAdIlAla jaina bhArata jaina mahAmaNDala ke 45veM adhivezana para adhyakSIya bhASaNa narendrakumAra jaina jaina tathA anya bhAratIya darzanoM meM sarvajJatA vicAra 1963 19-21 . 1986 21-28 . bhagavAna mahAvIra kI ahiMsA vizvazAMti kA AcAra gA~dhIvAda samantabhadra dvArA kSaNikavAda kI samIkSA 1979 1979 1964 1954 1978 1978 3-13 3-10 24-26 37-40 11-22 17-25 . . 1952 . 11-12 narendra gupta gAMdhI jI kI dRSTi meM ahiMsA kA artha narezacaMdra jaina bhagavAn mahAvIra aura vartamAna yuga 1953 35-36
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM 239 aMka I0 san 1968 1968 pRSTha 3-15 1-4 . . 1985 22-26 . 1981 1988 2-5 25-29 lekha bhagavAn mahAvIra kA janma sthAna vardhamAna : cintana khaNDa OM narendra bahAdura parama tattva : AcArya vinobA bhAve kI dRSTi meM narendra bhAnAvata ra paryuSaNa : Atma saMkrAnti kA advitIya adhyAya 'bhAvAtmaka ekatA, prakRti aura jIvana kA satya navaratna kapUra nau kA aMka OM prAcyabhAratI kA adhivezana bhIgI aMkhiyA~ san 1961 munizrI nyAya vijayajI samasta jaina saMgha ko namra vijJapti nAmavara siMha hai saMskRti kyA hai? nArAyaNa hemanadAsa samtAnI 26vA~ prAcyavidyA vizva-sammelana 1961 1963 1960 1961 9-16 26-30 27-30 6-7 . . . 1966 34-39 12 1961 34-39 . 1964 3-8
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ 240 zramaNa : atIta ke jharokhe meM varSa aMka I0 san pRSTha 1959 13-18 1982 1981 1983 3-7 19-25 10-13 1989 21-25 lekha nikitA khuzceva yuddha aura usake sAdhanoM ko khatma karo nijAmuddIna jainadharma-eka sampradAyAtIta dharma jainadharma kI prAsaMgikatA bhagavAn mahAvIra aura vizva zAMti paMnyAsa nityAnanda vijaya vizva cetanA ke manasvI santa vijayavallabha munizrI nirmala kumAra AhAra zuddhi ke lie kyA kareM ? nirmala kumAra jaina saMgharSa karanA hogA nirmalA prItiprema IsAiyoM kA mahAparva - krisamasa varmA meM holI kA tyauhAra nemicaMdra jaina paryuSaNa : saMbhAvanAoM kI khoja 1960 19-20 1954 19-23 1955 1955 12-16 30-32 1979 3-7
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha nemicaMdra jaina samayasAra saptadazAMgI TIkA : eka sAhityika mUlyAMkana siddhakSetra bAvanagajA jI nemicaMdra zAstrI vrata kA mUlya muni nemicaMdra jaina siddhAntoM kA samAjavyApI prayoga dharma : merI dRSTi meM dhArmika ekatA dharmamaya paryuSaNa aura sAmAjika zuddhi samAja racanA kI AdhArazilA : kSamApanA " bhagavAn mahAvIra aura dharmakrAMti bhagavAn mahAvIra aura samatA kA AcaraNa bhagavAn mahAvIra sAmAjika aura Arthika krAMti ke janaka loka zikSaNa ke guNa va yogyatAe~ vikAsa ke naye pahAr3e sIkhie zuddhi prayoga kI jhAMkI zramaNa : atIta ke jharokhe meM varSa 29 37 13 18 18 15 13 12 40 14 15 10 12 8 14 aMka 10 m 12 4 4 5-6 11 11 11 10 or or or ava 1 10 11 10 I0 san 1978 1986 1962 1967 1967 1964 1962 1961 1989 1963 1964 1958 1961 1957 1963 pRSTha 3-8 2-4 241 29-34 26-30 24-28 65-68 32-36 19-22 6-10 21-25 30-34 9-12 24-25 20-23 5-8
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ 242 lekha >> sAdhu saMsthA aura lokazikSaNa zramaNoM kA yugadharma hara kSetra meM anekAntavAda kA prayoga ho kSamApanA nemizaraNa mittala grAmadAna se grAma-svarAjya mAnavasAdhya hai yA sAdhana zrApa kyA ? varadAna kyA ? prakAzacanda jaina AdIza jina prakAza muni jI jIvana vikAsa kI preraNA : sahayoga saMyamamUrti gurudeva prakAza mehatA sirpha phaizana kI khAtira zramaNa : atIta ke jharokhe meM varSa 15 12 12 10 13 10 11 12 28 12 14 33 aMka 4 om w ov 9 3 6 11 5 9 5 4 11-12 2 I0 san 1964 1961 1961 1959 1962 1959 1960 1961 1977 1961 1963 1981 pRSTha 9-13 35-40 8-9 24-28 32-36 20-24 9-11 13-14 3-8 36-38 48-49 23-24
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM 243 aMka I0 san pRSTha 10-12 1983 1995 1988 2-9 34-41 18-20 4-6 1991 44-62 1963 22-23 lekha pratibhA jaina anekAMtavAda ke samakAlIna jaina samAja meM nArI hindU tathA jaina rAjanaitika AdarzoM kA samIkSAtmaka adhyayana pratibhA tripAThI Rgveda meM ahiMsA ke sandarbha prItezacandra jaina kyA Apa svIkAra kareMge pradyumnakumAra jaina kyA jainadharma rahasyavAdI hai ? prabhAkara gupta dharma nirapekSa yA Izvara nirapekSa prabhudAsa bAlUbhAI paTavArI bAla saMnyAsa dIkSA pratibandhaka bila ucita hai pramilA pANDeya jainadarzana meM karmavAda kI avadhAraNA jaina dharma meM bhakti kA sthAna 1977 11-17 1957 4-8 1956 18-23 1972 1972 22-27 28-33
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ 244 zramaNa : atIta ke jharokhe meM aMka . I0 san pRSTha 1974 1975 3-9 14-20 1992 69-79 lekha pramoda kumAra jaina karma-siddhAnta jaina darzana meM mokSa kA svarUpa sAdhvI (DaoN0) pramoda kumArI RSibhASita kA sAmAjika darzana pramodamohana pANDeya AgamoM meM rAjA evaM rAjanIti para striyoM kA prabhAva prAcIna bhArata meM aparAdha aura daMDa pravAsI dharma karate pApa to hotA hI hai ve Apako kitanA cAhate haiM ? pravINa RSi jI zAnti kI khoja meM praveza bhAradvAja prabandhakoza kA aitihAsika vaibhava sAdhvI priyadarzanA jI jaina sAdhanA paddhati meM dhyAna yoga 1973 1973 3-8 17-21 1952 1959 35-37 15-17 1981 17-19 1990 89-100 1986 18-27
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ 245 aMka I0 san pRSTha 1955 17 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha priMsa kropATakina jindagI kise kahate haiM ? premakumAra agravAla jaina evaM nyAya darzana meM karma siddhAnta na jaina darzana meM ahiMsA jaina darzana meM yoga kA pratyaya jaina dharma meM upAsanA jaina dharma meM zaktipUjA kA svarUpa jaina mUrtiyoM kA kramika vikAsa jainetara darzanoM meM ahiMsA hai zramaNa saMskRti meM mokSa kI avadhAraNA premakumArI divAkara nArI jAgaraNa vivAha aura kanyA kA adhikAra premacaMda jaina hai apabhraMza kathAkAvyoM kA hindI premAkhyAnoM ke zilpa para prabhAva noM ke zilpa para prabhAva 19 jaina rAsarAsaka - paribhASA, vikAsa aura kAvyarUpa 1972 1971 1973 1971 1971 1972 1971 12-19 13-22 8-12 12-17 9-12 18-21 20-28 1972 3-9 1951 1951 26-31 25-30 1 2 1960 1970 43-53 3-9
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ 246 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha aMka I0 san pRSTha 11-12 10 premacandra jI mahArAja caraNAravinda meM purANa banAma kathA sAhitya : eka prazna cinha bhAratIya pratIka paramparA meM jaina sAhitya kA yogadAna munirAma siMha kRta 'pAhuDadohA' eka-adhyayana mUlAcAra rahasyavAdI jaina apabhraMzakAvya kA hindI sAhitya para prabhAva 3ur m 1963 1970 1970 1967 1970 1965 1965 1965 1965 1979 91-93 13-19 32-37 2-9 18-24 26-31 12-17 12-17 15-19 8-19 " 9 9 samAja meM mahilAoM kI upekSA eka vicAraNIya viSaya premacanda rAMvakA kAlidAsa ke kAvyoM meM ahiMsA aura jainatva hindI kAvyoM meM mahAvIra premajI saMsAra kI cAra upamAe~ 1976 1975 23-26 14-20 3 1956 13-14
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha premalatA gupta ghRNA, prema aura svAsthya premalatA jaina puSpadanta kA kRSNa kAvya : eka anuzIlana "" puSpadanta kI rAmakathA kI vizeSatAe~ premasumana jaina AcArya haribhadrasUri : prAkRta ke eka sazakta racanAkAra kuvalayamAlAkahA kA kathA-sthApatya-saMyojana kuvalayamAlAkahA meM ullikhita kaDaMga, candra aura tAradvIpa jaina bhaugolika sthAnoM kI pahacAna jaina saMskRti aura parivAra vyavasthA pazcima bhArata kA jaina saMskRta sAhitya ko yogadAna mahAkavi svayaMbhU aura tulasIdAsa pRthvIrAja jaina AcArya kAlaka aura 'haMsamayUra' talAka nArI aura tyAga mArga zramaNa : atIta ke jharokhe meM varSa 222 27 27 28 18 2 2 m x 2 & L 18 23 34 17 24 18 WWW 2 2 aMka 4 4 5. 1 12 10 8 7 1-2 9 1 22 m 3 I0 san 1958 1976 1976 1976 1967 1967 1972 1983 1965 1973 1967 1950 1950 1951 pRSTha 2 247 3-9 3-9 5-12 19-26 3-8 13-18 6-11 38-51 3-16 3-14 39-40 29-34 14-20
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ 248 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha pRSTha 27-30 26-30 naitika utthAna aura zikSaNa saMsthAyeM bhagavAn mahAvIra kI dharma-krAMti bhagavAn mahAvIra aura jAtibheda mAnava jIvana kA AdhAra yugapuruSa bhagavAn mahAvIra zramaNa saMskRti aura nayA saMvidhAna zrI AtmArAmajI aura hindI bhASA sAmpradAyika kadAgraha sAmyavAda aura zramaNa vicAradhArA hajarata muhammada aura islAma pyArelAla zrImAla khyAla kA bhaviSya jainagItoM kI paramparA jainadharma aura yuvAvarga jaina padoM meM rAgoM kA prayoga jaina vAMgamaya kA saMgIta pakSa samAja kA kor3ha-jimmanavAra 15 or w w w w 5 or rou tomu or on or or o or as ar I0 san 1952 1957 1950 1950 1951 1950 1954 1949 1949 1950 25-27 24-27 9-15 11-15 27-30 22-27 25-31 ry mo or a & ann an or 1962 1959 1983 1972 1979 1959 * 29-33 9-11 35-39 11-14 25-27 19-22
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha munizrI padmacandra jI zAstrI kRpAlu gurudeva jIvana kI saccI krAnti padmanAbha jainI svAmI samantabhadra jI pannAlAla dharmAlaMkAra jaina samAja aura vaizAlI jaina parameSThIdAsa AcArAMga kA dArzanika pakSa AcArAMga meM samAja aura saMskRti pArasamala 'prasUna' Atma nirIkSaNa Adhunika vijJAna, dhyAna evaM sAmAyika kSamA zAMti ke ye suzItala srota pITara phrImaina kauna bhUkhe mareMge pI0 ela0 0 vaidya asAmpradAyika jaina sAhitya zramaNa : atIta ke jharokhe meM varSa x 14 13 m 3 38 38 18 47 15 6 4 aMka 11-12 1963 1962 4 3 7-8 12 sy ov 11 5 7-9 11 2 I0 san 7-8 1952 1952 1987 1987 1967 1996 1964 1954 1953 pRSTha 249 30-32 25-27 17-23 36-38 1-11 20-32 9-10 34-43 27-28 14-17 7-24
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ aMka I0 san pRSTha 1950 33-35 - 1993 28-34 250 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha pI0 esa0 kumArasvAmI rAjA jainadharma kI dena pukharAja bhaNDArI DaoN0 IzvaradayAla kRta "jaina nirvANa : paramparA aura parivRtta' lekha meM AtmA kI ' mApa-jokha zIrSaka ke antargata uThAye gaye praznoM ke uttara munizrI puNyavijaya jI * utsarga aura apavAda jaina jJAna bhaNDAroM para eka dRSTipAta jaisalamera bhaNDAra kA uddhAra nirgrantha-nirgranthI saMgha pUnamacanda muNota jaina bhagavAn mahAvIra kA Adarza jIvana puSpamitra jaina jaina saMskRti ke pratIka-mauryakAlIna abhilekha puSpA aparigraha hI kyoM? 1966 1953 1953 1966 30-33 1-7 63-70 32-37 - 1985 22-23 - 1973 17-25 - - 1959 1955 10-11 24-36 mAnava
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ varSa ____ aMka I0 san 251 pRSTha / zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha phUlacanda jaina 'premI' AcArAMga ke zastra parijJA adhyayana meM pratipAdita SaT jIvanikAya sambandhI ahiMsA 39 ke kurala kAvya mUlAcAra meM muni kI AhAra-caryA phUlacandra siddhAntazAstrI kyA dhana-sampatti Adi karma ke phala haiM jainadharma aura varNa vyavasthA rar 1988 1971 1975 8-15 24-29 3-13 rr 9, " 1951 1951 1951 1962 1953 1950 am w room or w w w og 38-39 15-23 20-26 6-8 35-38 33-34 jainadharma meM ekAnta niyativAda aura samyak niyati kA bheda jaina purANa sAhitya saMskRti kA artha phUlacaMdajI 'zramaNa' dharma puruSa aura karma puruSa paryuSaNa parva kI ArAdhanA bhadrabAhu kA kAlamAna zAstrIya paimAne zramaNa bhagavAn mahAvIra kI ziSya saMpadA 2 1955 1955 1954 1954 1955 21-22 14-16 6-8 25-28 ~ ___30 ~
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM aMka I0 san pRSTha | 10 1959 32-35 1951 31-34 1979 18-22 252 lekha badrIprasAda svAmI nayA vihAna-nayA samAja * baraTrenDa rasala atIta dharma aura sAdhu saMsthA gA bRjakizora pANDeya Adhunika sandarbha meM jaina darzana bRjanandana mizra tapodhana mahAvIra paMcayAma dharma : eka paryavekSaNa brajanArAyaNa zarmA prANAtipAta viramaNa : ahiMsA kI upAdeyatA bRjeza kumArI gharoM meM bacce balavantasiMha mehatA paramparAgata pAvA hI bhagavAn mahAvIra kI nirvANa bhUmi baMzIdhara paryuSaNa parva kA matalaba 6-7 1961 56-57 20-23 1964 1987 6-15 1957 54-60 1972 21-30 1961 13-14
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meN| 253 pRSTha I0 san 1989 1962 1960 4-5 19-20 17-20 mahAvIra jayantI kA artha sabhyatA kA saMgharSa baziSThanArAyaNa sinhA antarAlagati ahiMsA : eka vizleSaNa AcArya kundakunda aura unakA sAhitya jIvana dharma jainadharma kI prAcInatA -kramazaH far - Tworm w 9 1 9m org 1977 1966 1967 1968 1960 1969 1969 1969 1969 1968 1982 1981 1960 1966 8-13 73-77 10-15 15-21 23-26 22-29 27-32 19-27 23-27 18-22 1-24 1-34 21-24 32-36 jaina dharmAnusAra jIva,prANa aura hiMsA jaina darzana meM pratyakSa kA svarUpa (vizeSa zodha nibandha) jaina darzana meM pramANa (vizeSa zodhanibandha) jaina vyAkhyA aura vicAra jaina samAja vyavasthA
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ 254 lekha bhagavAn mahAvIra kA IzvaravAda bhagavAn mahAvIra kA samanvayavAda bhAratIya darzanoM meM AtmA mahAbhArata kA AcAra darzana malliSeNa aura unakI syAdvAdamaJjarI vivAha - bhAratIyetara paramparAyeM - kramazaH "" sarvodaya aura hRdayaparivartana basantakumAra caTTopAdhyAya zramaNa saMskRti ke maulika upAdAna muni basantavijaya bhagavAn mahAvIra kI dena bAlacanda siddhAntazAstrI sAvayapaNNati: eka tulanAtmaka adhyayana - kramazaH " "" "" "" zramaNa : atIta ke jharokhe meM varSa 26 10 10 14 26 16 16 10 9 15 or or or or o 21 21 21 21 21 aMka 10 7-8 4 1 6 8 9 4 10 1 or x Mm x 5 2 3 4 5 I0 san 1975 1959 1959 1962 1975 1965 1965 1959 1958 1964 1969 1969 1970 1970 1970 pRSTha 9-12 46-50 19-26 27-36 3-6 24-32 19-28 32-34 9-21 37-40 5-12 5-11 5-13 22-28 24-29
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM M I0 san 1970 1965 255 pRSTha / 20-27 3-7 1982 Fry - 22 7-8 MM hai 1981 8-10 1974 14-18 zrAvakaprajJapti ke racayitA kauna ? ke bInA nirmala dharma aura yuvA pIr3hI nA bI0 sI0jaina tIrthaMkara buddhamalla jI muni pudgala : eka vivecana bUlacanda jaina vizva ahiMsA saMgha aura pravRttiyAM hai becaradAsa dozI aMga graMthoM kA bAhya rUpa ananya sAthI kA viyoga aba kahA~ taka aspRzyatA aura jaina dharma AgamoM ke sampAdana meM kucha vicAra yogya prazna AcArAMga meM ullekhita 'paramata' 1963 6-8 1964 15-22 3 My ur >> 2 1981 1955 1955 1953 1966 8-14 34-38 25-29 21-24 "
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ 256 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha AdhyAtmika khoja ArSaprAkRta kA vyAkaraNa pRSTha 13-15 19-36 12-14 29-31 " krAMtikArI mahAvIra jIva aura jagat jIvana dRSTi jaina tyAgI varga ke sAmane eka vikaTa samasyA jaina dharma viSayaka bhrAtiyAM jaina saMskRti aura mithyAtva DaoN0 nemicandra jI zAstrI aura 'arihA' zabda tapa kyA hai ? nAlandA yA nAgalandA pulisa bhAratIya vAGgamaya meM prAkRta bhASA kA mahattva mahArASTrI prAkRta ": : : : : : : : : ng 3 6 : I0 san 1960 1966 1966 1967 1967 1961 1960 1960 1959 1957 1954 1969 1967 1974 1967 1968 1968 41-44 13-15 18-20 40-45 19-27 40 32-36 14-19 11-13 7-8 6-16 5.8 : :
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha rUr3hicchedaka mahAvIra roTI zabda kI carcA vanaspati vijJAna vizva vijJAna vaidika paramparA kA prabhAva sthAnAMga aura samavAyAMga "" zramaNa bhagavAn mahAvIra "" madanalAla jI mahArAja baijanAtha zarmA mAnava aura zAMti bhagatarAma jaina harijana maMdira praveza bhagna hRdaya dAna kI AtmakathA bhagavAnadAsa kesarI bhagavAn mahAvIra kI janmabhUmi zramaNa : atIta ke jharokhe meM varSa 3 18 12 12 12 15 15 23 26 14 5 7 9 4 aMka 6 9 m 3 2 4 9 10 11 1-2 11-12 11 6-7 11-12 2 I0 san 1952 1967 1961 1960 1961 1964 1964 1972 1974 1963 1954 1956 1958 1952 257 pRSTha 32-37 15-19 10-11 16-19 9-14 2-6 2-8 3-9 10- 17 65-66 31-32 58-61 33-36 28-35
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ 258 zramaNa : atIta ke jharokhe meM varSa aMka I0 san pRSTha lekha bhagavAnadIna jI apane ko pahacAniye 1-6 26-29 22-24 javAhara aura vinobA : do dhArAe~ paMDita kauna ? mamatA samAjonnati sopAna ke gyAraha DaMDe (kramaza:) 1-4 22 - NATrt 1981 1963 1958 1981 1981 1957 1957 1963 3-4 10-15 35-40 18-19 1954 31-34 holI bhagavAnalAla mAMkar3a jIvana rahasya bharatasiMha upAdhyAya nigaNThanAtaputta mAnavatA ke do akhaMDa praharI bhramara kumAra pakSa se Upara uThakara soceM mahAmAnava mahAvIra 21-23 14-20 1960 3 1959 1961 27-30 50-51
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha I0 san 259 pRSTha 33-35 35-37 1959 1955 1958 9-12 1989 bhramara jI sonI upajIvI samAja bhaMvaramala siMghI jaina ekatA maiM mukti cAhatA hU~ sArvajanika jIvana kI zava parIkSA bhaMvaralAla nAhaTA Anandaghana jI kharataragaccha meM dIkSita the osavAla aura pArthApatya sambandhoM para TippaNI kalpapradIpa meM ullikhita 'kher3A' gujarAta kA nahIM rAjasthAna kA hai kavi challa kRta araDakamala kA cAra bhASAoM meM varNana caNDakauzika upasarga sthAna yogIpahAr3I thullavaMza kI eka apUrNa prazasti pazcAtApa pazcAtApa : eka vivecana maMgala kalaza kathA mahopAdhyAya samayasundararacita kathA-koza rAjasthAnI evaM hindI jaina sAhitya & a a : 5aaaaaaa 1989 1989 1992 1971 2-12 8-13 25-28 53-58 5-8 21-15 23-24 22-24 26-34 24-27 2-4 1988 1988 1968 1976 1988
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ 260 lekha saMpratikAlIna AhAr3a ke maMdira kA jIrNodvAra - stavana sUDA sahelI kI premakathA bhAI lAla jaina alabarTa svITjara bhAgacanda jaina jIvana saMgrAma bauddha evaM jaina ahiMsA kA tulanAtmaka adhyayana bhagavAn mahAvIra ke samasAmayika AcArya mahAkavi hastimalla videzoM meM jaina sAhitya : adhyayana aura anusaMdhAna zramaNa saMskRti meM ahiMsA ke prAcIna saMdarbha " zramaNa-sAhitya meM varNita vividha sampradAya bhAratI kumArI pradyumnacarita meM prayukta chanda- eka adhyayana bhikhArIrAma yAdava jaina tarka zAstra ke saptabhaMgI naya kI Agamika vyAkhyA jaina darzana meM anekAntavAda kA svarUpa zramaNa : atIta ke jharokhe meM varSa 29 42 8 9 32 14 11 33 21 21 26 48 39 32 aMka 4 7-12 9 m 9 7-8 6 7 970 8 8 7-9 10 10 a I0 san 1978 1991 1957 1958 1981 1963 1963 1982 1970 1970 1975 1997 1988 1981 pRSTha 23-30 25-34 8-11 26-27 1-16 9-16 47-49 16-28 3-9 10-17 3-13 68-80 1-26 1-9
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM imur I0 san 1982 1982 261 pRSTha / 33-38 - 34-36 - 1979 35 1953 30-34 1978 3-11 lekha syAdvAdaH eka bhASAyI paddhati jJAna-pramANya aura jaina darzana bhujabali zAstrI bhArata kA sarva prAcIna saMvat bhUparAja jaina mahAvIra aura kSamA bhUpasiMha rAjapUta jyotizAstra aura sanmati vardhamAna mahAvIra bhUracanda jaina uparIyAlI kA vikhyAt jainatIrtha aitihAsika jaina tIrtha nAMdiyA kumbhAriyA jainatIrtha cittaur3a kA jaina kIrtistambha jaina tIrtha rAtA mahAvIra jI jainatIrtha zaMkhezvara pArzvanAtha jaina rakSAparvaH vAtsalya pUrNimA dhArmika evaM paryaTana sthala : giranAra pAlanapura kA prAcIna prahalaviyA jaina mandira >> or m vrs 1981 1977 1977 1977 1976 1978 1978 1979 1978 26-28 27-29 25-28 34-35 26-28 25-29 19-22 26-29 24-27
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ 262 lekha prAcIna aitihAsika nagarI : jUnA (bAr3amera) prAcIna jaina tIrtha osiyA~ prAcIna jaina tIrtha : karer3A pArzvanAtha "" prAcIna jainatIrtha zrI gAMgANI purAtattvavid sva0 zrI agaracanda jI nAhaTA baiMgalora kA AdinAtha jaina mandira bhagavAn zrI ajitanAtha bhagavAn mahAvIra kI sAdhanA evaM dezanA bhAMDavA jaina tIrtha marudharA kA aitihAsika jainatIrtha : nAkor3A mAlapurA kI vikhyAta jaina dAdAvAr3I mer3atA - phalaudI pArzvanAtha tIrtha mAMDAlI kA gurumandira ke jaina mandira rANakapura lodravA kA kalAtmaka kalpavRkSa lodravA - jaisalamera tIrtha para zrI ghaNTAkarNa mahAvIra mandira vardhamAna jaina Agama - mandira zramaNa : atIta ke jharokhe meM varSa 25 29 28 30 28 38 34 33 29 28 26 29 26 30 27 33 32 28 aMka 11 10 3 4 7 5 9 2 I0 san 1974 1977 1977 1979 1977 1987 1983 1982 1978 1977 1975 1978 1975 1978 1976 1982 1981 1976 pRSTha 17-21 30-32 26-29 30-34 21-23 20-23 22-23 17-20 21-27 29-32 10-15 22-23 29-33 32-36 13-15 10-13 20-26 21-23
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ 263 I0 san 1976 1975 1975 1976 1985 1983 pRSTha . 23-26 24-27 9-12 24-28 26-28 43-45 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha vikhyAta jaina tIrtha : prabhAsapATana zilpakalA evaM prAkRtika vaibhava kA pratIka : jaisalamera kA amarasAgara sirohI ke prAcIna jaina mandira saurASTra kA prAcIna jainatIrtha tAladhvaja giri hubalI kA acalagaccha jaina derAsara hubalI kA zrI zAntinAtha maMdira madanalAla jaina ahiMsA bhagavAn mahAvIra muni maNiprabha sAgara prema kI saritA pravAhita karane vAlA parva madhukara muni paryuSaNa vaMdana ho agaNita madhupa kumAra 23 mi 1955 1956 55-56 55-56 1984 4-6 11 11-12 1981 1963 77-79 duvidhA 10 1960 30-31 manubhAI paMcolI kalA kA kaula 1954 1-3
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ 264 zramaNa : atIta ke jharokhe meM E aMka I0 san pRSTha * * * 1974 1973 11-14 28-31 * * 1959 30-33 * * 1982 15-18 lekha manoharalAla dalAla purANoM meM RSabhadeva bhArata kA prAcIna jaina kendra : kasarAvada manohara prabhAkara bolane kI kalA sIkhie mannUlAla jaina . jaina muni kyA kucha kara sakatA hai ? manohara muni jI antardRSTA mahAvIra RSibhASita kA antasthala RSibhASita kA parIkSaNa jamAlI kA matabheda jIvana meM anekAnta jaina darzana kA zabda vijJAna paMca sUtrI kAryakrama vijJAna rAjanIti ke caMgula meM zramaNa saMskRti kI AdhyAtmika pRSThabhUmi 38-40 7-8 * * * * * * * g ng 1961 1960 1964 1958 1959 1961 26-30 66-68 26-28 28-31 7-8 21-22 35-38 * 1960 1961 1957
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ varSa aMka 265 pRSTha / I0 san 1984 16-20 1954 1-2 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha mamatA guptA * jaina darzana aura aravinda darzana meM ekatva aura anekatva sambandhI vicAra * mazarUvAlA AtmA kA bala yuvAcArya mahAprajJa e aMhisA kI samasyAe~ jaina sAhitya meM caitanya kendroM kA nirUpaNa pratikriyA hai du:kha mana kI zakti banAma sAmAyika zuddha-azuddha bhAvadhArA zuddhi cikitsA aura siddhi kA mahAn parva saMvatsarI hai svabhAva-parivartana mahAvIra caMda dhArIvAla sarvodaya aura jainadRSTikoNa mahAvIraprasAda gairolA hai manuSya kI paribhASA mahAvIraprasAda 'premI' vaizAlI aura bhagavAn mahAvIra kA divya sadeza 'la 9m or army 1983 1987 1982 1982 1984 1984 1985 2-4 2-5 2-6 18-22 2-6 2-3 12-18 1964 33-36 A 1981 14-16 - 1954 14-23
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ 266 zramaNa : atIta ke jharokhe meM aMka 6-7 I0 san 1955 pRSTha 51-53 w n 1982 14-15 o xr 1955 33-37 11-13 lekha sanmati mahAvIra aura 'sarvodaya' mahendrakumAra jI cakSuSmAn paM0 sukhalAla jI mahendrakumAra jaina vizva kaileNDara zramaNa : eka vyAkhyA mahendrakumAra 'nyAyAcArya' jaina anusaMdhAna kA dRSTikoNa jaina itihAsa kI eka jhalaka jaina mandira aura harijana hai jaina saMskRti dIpAvalI kI jaina paramparA mahAvIra ke upadeza maMgalamaya mahAvIra zAstra kI maryAdA sapheda dhotI saMskRti kA AdhAra vyakti-svAtaMtrya hindU-banAma-jaina war xor 5 w or n mor or w x rr ora w ma or x -12 1953 1956 1951 1954 1954 1958 1952 1952 1951 1950 1955 15-16 3-8 25-30 3-13 9-11 25-27 23-24 25-29 21-24 33-36 38-40
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM 267 lekha aMka I0 san pRSTha __ 8 1985 1982 11-14 5-11 10-12 1992 45-48 mahendrakumAra phusakule eka mahAn virAsata kI sahamati meM uThA hAtha dharma parivartana-zramaNa dharmoM kI bhUmikA aura nidAna mahendrakumAra jaina 'manuja' aSTapAhur3a kI prAcIna TIkAe~ mahendrakumAra jaina 'masta' jainoM meM sAdhvI pratimA kI pratiSThA-pUjA va vandana mahendrakumAra zAstrI tIrthaMkara aura unakI zikSAyeM bhagavAn mahAvIra kA nirvANa muni mahendrakumAra 7-9 1997 82-85 16 1964 1962 7-10 9-13 nAgadatta pApa kA ghaTa Gmm 1984 1985 1983 1982 11-13 14-16 12-17 bhAgyavAna andhA puruSa Ananda munizrI mahendrakumAra 'prathama' zrAvaka gaMgadatta dRr3ha pratijJa kezava 1985 1985 14-15 15-21
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ 268 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha I0 san 1985 . 1970 / subuddhi aura durbuddhi pAvA kahA~ ? gaMgA ke uttara yA dakSiNa meM hai apanA aura parAyA kSamA kI zakti bandara kA ronA vasurAjA samatAzIla bhagavAn mahAvIra brahmadatta 3 x a var o mo w pRSTha 9-13 23-24 10-14 33-38 8-10 1984 1983 1984 1983 1974 1989 1983 1983 nandIsena 27-30 40-42 12-16 10-30 abhI to saberA hI hai ? munizrI mahendrakumAra jI 'dvitIya' DaoN0 jaikobI aura vAsI candana kalpa-kramazaH 1966 1966 1966 1966 1967 swova a 27-34 23-28 14-20 13-18 5-17 vAstavikatAvAda aura jaina darzana mahezadAna siMha cauhAna divAbhojana hI kyoM? 1955 33-34
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM 269 I0 san pRSTha 8 1989 1986 1988 35-38 1-9 28-29 . lekha mahendranAtha siMha uttarAdhyayana meM mokSa kI avadhAraNA dhammapada aura uttarAdhyayana kA eka tulanAtmaka adhyayana dhammapada aura uttarAdhyayanasUtra kA nirodhavAdI dRSTikoNa mahezazaraNa saksenA mahAtmA kanphyUziyasa mahendra rAjA adhyayana : eka sujhAva apane vyaktitva kI parakha kIjiye Adhunika pustakAlaya Adhunika pustakAlayoM meM pustakasUcI 1955 14-17 1956 1954 1955 1955 1956 1956 1953 1955 1962 1957 1957 rur 9 9 9 - ww vv 12-14 27-29 37-40 37-38 27-29 25-26 13-28 38-40 47-53 18-21 49-53 jaina lokakathA sAhitya : eka adhyayana pustaka kI vyavasthA bhagavAn mahAvIra mAriA maoNntesari bAlaka kI vyavasthA priyatA
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ 270 zramaNa : atIta ke jharokhe meM # ng 2 7-8 I0 san 1957 1952 pRSTha 31-34 22-24 - 3 * 1981 1981 1985 16-18 32-34 18-19 lekha vahAbI vidroha saMsAra kA itihAsa-tIna zabdoM meM OM mahendrasAgara pracaMDiyA prANI mAtra ke vikAsa kA AdhAra jaina dharma manuSya prakRti se zAkAhArI darzana aura jJAna jaba cAritra meM AyA mA~ (aravindAzrama) vicAra zakti paisoM kA mUlya tyAga kA manovijJAna hai mAIdayAla jaina Atma zuddhi aura sAdhanA kA parva jaina sAdhu aura harijana jaina sAdhuoM kA saMsthArUpI parigraha naI rAheM prakAza puMja mahAvIra paMjAbI meM jaina sAhitya kI AvazyakatA mUka sAhitya-sevI zrI pannAlAla jI 2 : 1961 1960 1965 12-14 10-11 29-33 2 * * * * m4 v ur uTor 1959 1952 1961 1962 1959 1961 1953 20-21 14-16 9-10 43-45 9-10 22-23 7-11 *
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha aMka my w x I0 san 1960 1963 271 pRSTha 49-56 35-36 1989 1989 24-25 10-14 1961 vo orar 13-14 rASTra nirmANa aura jaina samAja sevI sva0 nanhemala jI jaina mAMgIlAla bhUtor3iyA osavAla aura pArthApatya sambandha _mahAkavi mAgha osavAla the? mAnaka canda sukha kI mUrti : duHkha kI parachAI mAnakacaMda pIMcA "bhAratI" Aja kA yuvaka dharma se vimukha kyoM ? mAyArAnI Arya ASTA kI paramArakAlIna aprakAzita jaina pratimAe~ mArutinaMdana tivArI uttara bhAratIya zilpa meM mahAvIra ur3IsA meM jaina kalA evaM pratimA-vijJAna kI rAjanaitika evaM sAMskRtika pRSThabhUmi jAlaura meM mahAvIra mandira kI zilpa sAmagrI kA mUrti vaijJAnika adhyayana jaina yakSa gomukha kA pratimA nirUpaNa jaina sAhitya aura zilpa meM rAmakathA jaina sAhitya aura zilpa meM vAgdevI sarasvatI 1982 26-28 23-24 1978 1970 1973 1975 1976 1977 1976 18-23 14-21 9-17 29-36 19-21 30-34
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ 272 lekha dakSiNa bhAratIya zilpa meM mahAvIra mUrta aMkanoM meM tIrthaMkara mahAvIra ke jIvana-dRzya zilpa meM gommaTezvara bAhubali mizrIlAla jaina uttarAdhyayanasUtra samaNasutaM samayasAra mInA bhAratI apabhraMza kA vikAsa kArya tathA jaina sAhityakAroM kI dena mInAkSI zarmA AcArya somadeva kA vyaktitva tathA kartRtva munnI jaina aNagAra vandanA battIsI paMcendriya saMvAda : eka AdhyAtmika rUpaka kAvya mRgAvatI zrIjI evaM sAdhvI zrI subratA zrI jI sadA jAgrata naravIra mRgendramunijI 'vainateya" aparigrahavAda kA yaha upahAsa kyoM ? zramaNa : atIta ke jharokhe meM varSa 22 27 32 35 35 35 23 37 48 48 32 10 aMka our m 6 5 5 5 5 8 4 1-3 7-9 5 12 I0 san 1970 1976 1982 1984 1984 1984 1972 1986 1997 1997 1982 1959 pRSTha 12-17 21-25 10-20 2-26 27-41 42-59 29-34 3-8 60-70 51-67 36 8-10
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM 273 I0 san pRSTha 3-5 1953 1952 12 14 - 1986 16-17 1973 20-24 lekha mohinI zarmA 1 baMdhana se alaMkAra bhAratIya tyauhAra motIlAla surAnA riztA bhAvanA kA mohanalAla dalAla darzANa meM jainadharma mohanalAla mehatA akalaMkadeva kI dArzanika kRtiyA~ antarAyakarma kA kArya AkAza Agama sAhitya meM karmavAda Agamika prakaraNa Agamika vyAkhyAe~ uccagotra aura nIcagotra upAsaka pratimAyeM karma kA svarUpa karma kI maryAdA 1977 9 r 1972 1969 1971 1977 1979 1971 31-34 3-5 5-7 4-12 3-13 3-17 3-4 89-92 65 am or 1971 1971 3-5
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ 274 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha karmaprAbhRta athavA SaTakhaNDAgama : eka paricaya " pRSTha 20-27 29-32 23-28 32-37 19-22 23-29 11-20 16-21 22-26 15-22 [anyavAda - - r m Prur 72 43 9 ur rrr Tr I0 san 1964 1964 1965 1965 1965 1965 1971 1965 1965 1967 1969 1960 1970 1958 kaSAyaprAbhRta kI vyAkhyAyeM kAla 7-9 kyA mahAvIra sAmAjika puruSa the ? kyA vyAkhyAprajJapti kA 15vAM zataka prakSipta hai ? gaNadharavAda guNavrata cUrNiyAM aura cUrNikAra jaina AgamoM meM niyuktiyA~ jainakalA evaM sthApatya 15-16 12-19 3-6 22-27 10-14 9-12 1955 1956 1979
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha jainAgama padAnukrama " "" "" 11 "" "" "" "" 11 "" "" = = = = = = "" "" "" zramaNa : atIta ke jharokhe meM varSa 26 26 26 26 26 26 27 27 27 27 22222222 27 27 27 27 27 27 27 27 aMka 3 m Xx 4 6 7 6 9 10 11 12 I0 san 1975 1975 1975 1975 1975 1975 1975 1975 1976 1976 1976 1976 1976 1976 1976 1976 1976 1976 275 pRSTha 26-33 26-30 28-31 21-25 22-26 30-32 29-31 24-27 27-30 31-33 31-34 29-31 27-30 29-30 37-38 29-31 30-32 33-34
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ 276 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha jainAgamoM meM jJAnavAda jaina dRSTi se cAritra vikAsa jainadharma kI prAcInatA tathA itihAsa jainadharma darzana kA srota-sAhitya jaina paramparA jaina zrAvakAcAra # aes 3 : - * * * * * * * * 3 9 8 Mrrrrrr 9 0 9 >> Trm 42 I0 san 1954 1964 1964 1978 1979 1952 1979 1979 1979 1978 1951 1952 1969 1954 1956 1969 1971 pRSTha 5-9 17-23 13-18 3-16 3-14 13-17 16-22 16-23 21-32 3-13 27-29 9-14 5-7 jaina siddhAnta do premiyoM kI yaha dIkSA dharma kI utpatti aura usakA artha dharma aura adharma niyuktiyA~ aura niyuktikAra nihnavavAda paramANu puNya aura pApa 9-15 5-12 5-7 3-7 1
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM sii frry I0 san 1969 1960 : ae : * lekha pudgala bhAratIya vicAra pravAha kI do dhArAe~ ka bhASya aura bhASyakAra mahAvIra kA tapa : karma mahAvIra kSatriya putra the yA brAhmaNaputra ? mRtyuJjaya mANikyanandIviracita parIkSAmukha rUpI aura arUpI zatAvadhAnI ratnacandra pustakAlaya zAstroM kI prAmANikatA zivazarmasUrikRta karma prakRti zramaNa dharma zramaNa saMgha saMnyAsa kA AdhAra antarmukhI pravRtti samatA aura samanvaya kI bhAvanA samyakattva kI kasauTI sarvajJatA : eka cintana svapna : eka manovaijJAnika vizleSaNa * * * * * Tyri ram or m ar 1955 1964 1974 1950 1977 1969 1951 1970 1964 1974 1977 1951 1959 1950 1970 1952 277 pRSTha 20-22 13-19 4-12 37-41 34-38 14-18 23-24 5-7 31-36 38-40 7-15 33-38 18-29 23-26 39-44 28-29 34-38 11-15 * * * * * *
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ aMka I0 san 1950 1981 1977 pRSTha 25-28 12-14 27-31 x o 1977 1978 15-26 24-26 278 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha saundarya kA manovaijJAnika vizleSaNa hiMsA-ahiMsA kA jainadarzana hemacandrAcArya kI sAhitya sAdhanA mohana ratneza tarka pradhAna saMskRta vAGmaya ke Adi preraka : siddhasena divAkara mahAkavi jinaharSa aura unakI kavitA mukularAja mehatA jainadharma : nirjarA evaM tapa munilAla jaina mahAtapasvI zrI nihAlacanda jI bailUna meM - maiksa eDAlora ema0ke0 bhArilla yaha agasta kA mahInA maMgaladeva zAstrI jaina darzana kI dena bhagavAn mahAvIra : eka zraddhAMjali bhagavAn mahAvIra kI mahAmAnavatA bhAratIya saMskRti 11 4-8 1987 1961 1955 33-38 21-28 ano a ax ax w wn 1956 7-9 1956 1956 1963 1955 13-14 3-8 9-11 18-31
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM 279 aMka I0 san 1955 pRSTha 1985 1984 12-15 1-3 ___ 30 7 1979 3-15 10-12 1992 67-69 lekha bhAratIya saMskRti kA dRSTikoNa maMgala prakAza mehatA bhagavAn mahAvIra : jIvana sambandhI pramukha ghaTanAe~ zAntarasa : jaina kAvyoM kA pramukha rasa maMgalA sAMDa pAtaMjala tathA jaina yoga : svarUpa evaM prakAra maMjulA bhaTTAcAryA jaina dArzanika sAhitya meM IzvaravAda kI samAlocanA maMjulA mehatA jainadharma kI prAcInatA aura vizeSatA dharma eka AdhAra : svastha samAja racanA kyA bhagavAn mahAvIra ke vicAroM se vizvazAMti saMbhava hai ? bhagavAn mahAvIra kA tattvajJAna mahAvIra sambandhI sAhitya triSaSTizalAkApuruSacarita meM gaNadharavAda triSaSTizalAkApuruSacarita meM mahAvIra carita triSaSTizalAkApuruSacarita meM rasodbhAvanA 1973 1966 1981 22 >> or 9 m 8-15 28-30 17-22 63-67 27-32 11-16 16-22 15-20 1974 1974 1977 1976 1977
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ 280 lekha maMjUsiMha sUtrakRtAMga meM prastuta tajjIva taccharIravAda yadunAthaprasAda dube basantavilAsakAra bAlacandrasUri : vyaktitva evaM kRtittva yamunAdevI pAThaka pArivArika jIvana sukhI kaise ho ? yazapAla jaina guNoM ke AgAra yazovijaya upAdhyAya saccA jaina yU0 e0 AsarAnI jaina misTIsijma >). yogeza kumAra muni adhyAtma AvAsa-paryuSaNa anta: prajJA-zakti AcArAMga meM so'hama kI avadhAraNA kA artha zramaNa : atIta ke jharokhe meM varSa 35 42 1 32 7 24 24 35 36 35 aMka 4-6 7 2 6 w 9 7 11 7 I0 san 1984 1991 1950 1981 1955 1973 1973 1984 1985 1984 pRSTha 15-23 21-32 29-33 41-43 25-26 27-38 32-41 7-16 2-4 1-10
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM 281 lekha I0 san 1984 1984 1984 1987 28-36 . 24-26 11-14 20-22 1950 Atma parimANa (vistAra kSetra) jaina darzana ke sandarbha meM nArI utkrAnti ke masIhA bhagavAn mahAvIra mAnava jAti ke abhyudaya kA parva 'dIpAvalI' yuvAcita dharma se vimukha kyoM? munizrI raMgavijaya jI sadAcAra hI jIvana hai raMjana sUrideva AcArya divAkara kA pramANa : eka anuzIlana AcArya vAdirAjasUri Izvara aura AtmA : jaina dRSTi uttarAdhyayana kA anekAntika pakSa kavi ratnAkara aura ratnAkarazataka janajAgaraNa aura jaina mahilAyeM jinasena kA pArzvabhyudaya : meghadUta kA makhaula jaina dRSTi meM cAritra jaina dRSTi meM nArI kI avadhAraNA jainadharma aura vihAra jainadharma : eka nirvacana 1965 1968 1981 1977 1968 1961 1967 1983 1992 1969 1955 35-37 3-6 12-25 10-14 3-10 17-24 27-31 28-32 17-21 25-28 5-19 31-33
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________ 282 1.1 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha jainadharma : vaidika dharma ke saMdarbha meM jaina vAGmaya meM Ayurveda jaina zikSA-uddezya evaM paddhatiyA~ NAyakumAracariu kI sAMskRtika pRSThabhUmi dIpAvalI : eka sAdhanA parva pArasanAtha pArzvabhyudayakAvya : vicAra-vitarka prameya : eka anucintana prAkRta aura usakA vikAsa srota prAkRta kI bRhatkathA "vasudevahiNDI' meM varNita kRSNa prAkRta ke prabandha kAvya : saMskRta-prabandha kAvyoM ke sandarbha meM prAkRta ke vikAsa meM bihAra kI dena pRSTha 8-12 14-22 19-23 14-18 33-35 3-5 39-42 & # 6 : ng h : e * * or o or on sam wymaroowoon I0 san 1972 1968 1968 1971 1956 1955 1967 1972 1971 1994 1974 1970 1970 1970 1962 1973 1971 1969 prAkRta 'paumacariya' : rAmacarita bhagavAn mahAvIra janmakAlIna paristhitiyA~ bhAratIya sAhitya : kI ramaNIya kAvya racanA : gauDavaho mahAvaiyAkaraNa AcArya hemacandra mahAvIra aura gA~dhI kA ahiMsA darzana-janajIvana ke saMdarbha meM * * * * * * 3-9 23-30 3-10 4-11 20-36 14-19 22-26 3-7 8-13 5-12 *
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha mahAvIrakAlIna vaizAlI muni vAriSeNa kA samyaktva yoga kA janatantrIkaraNa vipAkasUtra kI kathAe~ "" " vipAkasUtra kI kahAniyA~ vIra hanumAna: svayabhuM kavi kI dRSTi meM vizva kA nirmANatattva : dravya vIrasaMgha aura gaNadhara sandezarAsaka meM ullikhita (vanaspatiyoM ke nAma) paryAvaraNa ke tattva " saMskRta aura : prAkRta kA samAnAntara adhyayana hindI jaina kaviyoM kA Atma-svAtaMtrya triratna : mokSa ke sopAna raghuvIrazaraNa divAkara aparigrahavAda - kramaza: zramaNa : atIta ke jharokhe me varSa 33 15 29 "" 10 2022 2 0 2 2 X 10 10 25 18 8 28 46 27 14 24 mm 3 aMka 5-6 4 4 12 10-12 2 25 m 3 2 4 I0 san 1981 1964 1978 1958 1958 1959 1958 1974 1967 1957 1976 1995 1975 1963 1973 1951 1952 283 pRSTha 20-25 42-47 3-7 29-34 17-20 20-26 18-20 9-15 32-36 35-38 27-29 24-27 3-8 27-30 22-26 18-20 34-36
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM B... . . I0 san 1952 1952 1953 1953 1951 1951 1951 1955 1951 1951 6 dao m al and Ka Kala pRSTha 25-29 3-8 8-12 10-15 9-14 12-24 9-14 24-34 28-30 12-13 parigraha mImAMsA mahAvIra kA saMdeza yaha dharma prANa deza hai zIlavrata grahaNa o AcArya rajanIza dharma aura vijJAna rajjana kumAra /sunItA kumArI jainadharma meM mAnava . . . . 1966 18-21 1990 10 rajjana kumAra jainadharma meM samAdhimaraNa kI avadhAraNA jJAnIjanoM kA maraNa : bhaktapratyAkhyAnamaraNa 1988 1987 3-8 14-19
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM 1-3 I0 san 1987 1996 1988 1987 1989 ife , ..... 285 pRSTha 25-31 47-59 12-17 13-18 16-20 8 10-12 lekha maraNa ke vividha prakAra vaidika evaM zramaNa paramparA meM dhyAna ke samAdhimaraNa kA svarUpa samAdhimaraNa kI avadhAraNA : uttarAdhyayanasUtra ke pariprekSya meM sallekhanA ke vibhinna paryAyavAcI zabda ratanacanda jaina jaina AcAra meM indriyadamana kI manovaijJAnikatA paMcakAraNa samavAya bandha ke kArya meM mithyAtva aura kaSAya kI bhUmikAe~ ratlacanda jaina zAstrI krAMtikArI mahAvIra ratnA zrIvAstava karma kI naitikatA kA AdhAra-tattvArtha sUtra ke prasaMga meM syAdvAda evaM zUnyavAda kI samanvayAtmaka dRSTi ratanakumAra jaina kAnoM sunI so jhUTha saba camatkAra ko namaskAra 1981 1997 1983 73-80 2-8 1964 13-16 7-9 1994 1992 1-9 91-102 .., 1981 1981 12-15 11-14
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________ 286 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha aMka I0 san 1981 Xx pRSTha 21-25 21-28 1950 27-30 1959 x v 1961 1950 36-39 20-22 20-24 jIvana kA satya bhigamaMgA-mana ratanasAgara jaina hamArA Aja kA jIvana ratana pahAr3I eka du:khada avasAna Thokara vyakti aura samAja ratnalAla jaina karma kI vicitratA-manovijJAna kI bhASA meM " jaina karma siddhAnta aura manovijJAna jaina-bauddha darzanoM meM karma kI vicitratA bhAratIya darzanoM meM ahiMsA saMskAra sAhitya meM karmavAda ratneza kusumAkara elAcArya munizrI vidyAnanda jI kA sAmAjika darzana ramAkAnta jhA zrImadbhAgavata meM RSabhadeva 1989 1992 . 1989 1985 1987 35-41 65-70 21-24 23-31 10-16 aar 1979 23-27 6-7 1961 17
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha rameza kumAra jaina bhagavAn pArzvanAtha kA nirvANa parva ramezacandra gupta zramaNa : atIta ke jharokhe meM varSa jaina dharma meM arihanta aura tIrthaMkara kI avadhAraNA tIrthaMkara, buddha aura avatAra kI avadhAraNA kA tulanAtmaka adhyayana sarvodaya ramezacandra jaina AdipurANa meM rAjanIti jaina darzana meM pudgala dravya jainadharma aura bauddhadharma jaina nyAya darzana : samanvaya kA mArga jaina rAjanIti meM dUtoM aura guptacaroM kA svarUpa dvisandhAna mahAkAvya meM rAjya aura rAjA kA svarUpa prAkRta bhASA aura jaina Agama prAkRta sAhitya meM zrIdevI kI lokaparamparA padmacarita aura paumacariu paM0 jodharAja kAsalIvAla aura unakA sukhavilAsa padmacarita aura harivaMzapurANa 38 34 36 9 27 25 28 26 27 25 38 28 24 25 23 aMka 10 4 10 6-7 8 4 10 4 I0 san 1987 1983 1985 1958 1976 1974 1977 1975 1976: 1974 1987 1977 1973 1974 1972 pRSTha 2-5 287 5-9 27-37 12-16 3-13 8-15 3-11 23-27 16-24 3-12 16-22 21-25 3-7 14-17 3-7
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________ 288 zramaNa : atIta ke jharokhe meM pRSTha 3-6 lekha padmacarita : eka mahAkAvya padmacarita kI bhASA aura zailI padmacarita meM vastra aura AbhUSaNa padmacarita meM zakuna vidyA pArvAbhyudaya meM prakRti-citraNa pArzvabhyudaya meM zrRMgArarasa bhaTTAraka sakalakIrti aura unakI sadbhASitAvalI bhAratIya kathA sAhitya meM padmacarita kA sthAna rAjasthAnI ke vikAsa meM apabhraMza kA yogadAna varNa vicAra varAGgacarita meM aThAraha zreNiyoM ke pradhAna : eka vizleSaNa varAGgacarita meM rAjanIti zrAvaka meM SaTkarma sAMkhya aura jaina darzana ramezamuni zAstrI Agama sAhitya meM kSetra pramANa praNAlI AcArya : svarUpa aura darzana Acelakya kalpa-eka cintana # Arorm om ~ Aar I0 san 1974 1972 1974 1973 1977 1977 1973 1973 1969 1972 1975 1974 1975 1977 10-18 3-10 25-29 25-30 9-15 29-34 3-11 23-31 7-11 3-8 8-16 7-13 14-19 1978 1977 1977 18-21 11-16 18-20
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM aMka lekha kundakundAcArya kI sAhityika udbhAvanAe~ jaina Agama sAhitya meM janapada jaina darzana meM pramANa kA svarUpa 289 pRSTha 30-32 20-22 9-13 rm >> Fr 9 9-13 I0 san 1976 1978 1975 1975 1975 1975 1975 1975 1977 1978 1979 1975 1975 1974 jaina darzana meM pudgala skandha jaina dRSTi se jJAna-nirUpaNa jaina dArzanika sAhitya meM abhAva pramANa-eka mImAMsA jaina sAdhanA paddhati meM samyagdarzana 16-22 7-9 15-18 23-29 10-12 29-35 23-35 9-12 2 3-6 10-15 nikSepavAda : eka paridRSTi prajJAmUrti mana aura saMjJA lezyA : eka vizleSaNa vyutsarga Avazyaka war 1977 1976 1977 25-28 14-17 17-20
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM 290 lekha 5 5 5 5 3 I0 san 1977 1976 1978 1976 1973 1976 1973 zabdoM kI artha mImAMsA zramaNa-AcAra : eka paricaya zramaNa paramparA : eka vivecana zramaNa-dharma : eka vizleSaNa SaDdravya : eka paricaya sevA : svarUpa aura darzana syAdvAda eka paryavekSaNa munizrI rAmakRSNa jI paryuSaNaparva para eka aitihAsika dRSTipAta bhArata kI ahiMsaka saMskRti 22-26 3-7 3-10 15-18 13-15 3-4 22-28 6ng : 1956 1956 1956 17-21 21-25 20-23 5 1952 19-22 rasika trivedI mahAbhiniSkramaNa ravizaMkara mizra ahiMsA paramodharmaH jaina kavi vikrama aura unakA nemidUtakAvya merutuMga ke jaina meghadUta kA eka samIkSAtmaka adhyayana 3 4 5 1982 1981 1981 17-19 9-14 70-77
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha zramaNa bhagavAn mahAvIra ke cAritrika alaMkaraNa "" saccI sanAthatA saMskRta dUta kAvyoM ke nirmANa meM jaina kaviyoM kA yogadAna ravIndranAtha mizra karma kA svarUpa jaina karma siddhAnta kA udbhava evaM vikAsa jaina karma siddhAnta kA kramika vikAsa rAkeza yaha manamAnI kaba taka rAjakamala caudharI bar3hate kadama rAjakumAra chAjer3a svAdhyAya : eka Atma cintana rAjakumAra jaina jaina vidvAnoM ke kucha hindI vaidyaka grantha jainAcAryoM dvArA Ayurveda sAhitya meM yogadAna zramaNa : atIta ke jharokhe meM varSa 35 33 36 33 35 36 36 3 11 32 2223 27 32 aMka 6 w 5 6 3 10 or o 9 7-8 4 6 11 5 I0 san 1984 1982 1985 1982 1984 1985 1985 1952 1960 1981 1976 1981 pRSTha 1-2 1-2 291 10-12 1-15 5-7 19-26 16-21 31-33 7-8 35-36 15-24 78-86
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________ 292 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha I0 san 1986 1974 pRSTha 16-20 16-20 31 1979 36-37 1956 24-29 1962 29-31 mahattarA zrI jI kA mahAprayANa mahAvIra kA dharma : sarvodaya tIrtha rAmakumAra varmA bhagavAn mahAvIra kA vicAra tathA kRtittva samasta vizva ke liye anupama dharohara rAjakumAra jaina 'bhArilla' ahiMsA rAjadeva tripAThI adbhuta bhikhArI evaM mahAn dAtA rAjadeva dube cAritra nirmANa meM AcAra-paddhati kA yogadAna jaina AcAra-paddhati meM aMhisA prAcIna jaina sAhitya meM zikSA kA svarupa vaidika vAGmaya aura purAtattva meM tIrthaMkara RSabhadeva rAjadeva dube evaM pramoda kumAra siMha jaina saMskRti meM satya kI avadhAraNA rAjabalI pANDeya mahAmAnava kI mAnasika bhUmikA 1983 1983 1985 1987 26-32 13-20 16-24 2-6 1984 12-15 1953 3-6
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________ 293 I0 san pRSTha 7 1 11 1982 1981 1981 19 / / 1 1958 . 51-55 zramaNa : atAta ke jharokhe meM lekha rAjamala pavaiyA AcArya mAnatuMgasUri viracita bhaktAmarakAvya jJAnadvIpa kI zikhA saphala huA samyaktva parAkrama rAjalakSmI ahiMsaka bhArata hiMsA kI ora rAjIva pracaNDiyA bhAratIya darzana meM mokSa kI avadhAraNA rAjendrakumAra zrImAla ekatA ? ekatA ? ekatA ? rAjendrakumAra siMha sat kA svarUpa: anekAntavAda aura vyavahAravAda kI dRSTi meM rAjendra prasAda sevAgrAma kuTIra kA saMdeza rAdhezyAma zrIvAstava jainadarzana meM karma kA svarUpa rAmakRSNa jaina aspRzyatA kA pApa 10-12 1994 1-9 8 1985 22-26 1990 17-25 36-38 1973 31-35 1957 54-55
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________ 294 zramaNa : atIta ke jharokhe meM varSa aMka I0 san pRSTha 32-5 ___- 1981 1979 52-61 13-22 3 1959 25-28 lekha rAmakRSNa purohita AcArya zAkaTAyana (pAlyakIrti) aura pANinI jaina vyAkaraNa zAstra meM zodha kI saMbhAvanAeM rAmakRSNa zarmA ye mUlya badaleM rAjArAma jaina kyA yahI zikSA hai ? gvAliyara ke tomaravaMzIdharAjA rAjADUMgara siMha tomara saccI sAdhanA kA prabhAva rAjendraprasAda kazyapa jaina evaM bauddha dharmoM ke vaidika sandarbha muni rAjendrakumAra 'ratneza' atayAtrA dharma evaM darzana-eka gaveSaNAtmaka vivecana pralaya se ekalaya kI ora pleTo tathA jainadarzana - 27 ja 1952 1968 1969 1953 30-32 6-13 30-36 28-29 1988 18-24 .* 1988 1985 1988 1987 19-21 16-18 2-4 24-27
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha aMka I0 san 1985 295 pRSTha / 14-19 21-22 16-19 7-11 1956 1957 1981 1982 1981 1951 34 11 26-30 9-14 saMvedanahInatA se sulagatI sabhyatA muni rAmakRSNa aparigrahavAda dharma kalyANa kA mArga jJAna bhI sampadA hai dArzanika puruSa paryuSaNa : AtmA kI upAsanA kA parva sabase bar3A prazna-maiM kauna hU~ ? rAmacandra mahendra gA~dhI siddhAnta rAmadeva rAma yAdava jainadharma meM Atmatattva nirUpaNa jainadharma meM ahiMsA munizrI rAmaprasAda jI gurudeva kI jIvana-rekhAeM rAmapraveza kumAra "jaina campUkAvya'- eka paricaya 11-12 1958 28-29 1982 1981 1-9 16-22 2 11-12 1963 17-28 1-3 1997 71-75
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________ 296 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha I0 san pRSTha 1961 1961 1960 9-13 19-21 24-27 rAmapraveza zAstrI gAMdhI jI aura ahiMsA satya aura bApU svArthI to hama bhI haiN| rAmajI siMha jainadharma meM tapa kA svarUpa aura mahattva jainadharma meM nItidharma aura sAdhanA jaina darzana meM jJAna kA svarUpa jaina darzana meM mokSopAya jaina darzana meM syAdvAda aura usakA mahattva bhAratIya manISA ke ujjvalatam pratIka paM0 sukhalAla jI rAmadAsa pANDeya gaMbhIra' jaina darzana meM mukti kI avadhAraNA naitika AcaraNa vidhi : sorena krikegArDa aura jainadarzana prAtibhajJAnAtmaka cintana : sApekSa cintana sarvapallI rAdhAkRSNan karttavyabodha # orm TM 1974 1974 1973 1973 22-27 25-30 27-32 32-36 18-22 44-46 1972 1981 1981 1982 1982 2-12 3-12 5-17 1960 7-8
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM 297 # I0 san 1957 pRSTha 34 1 1955 1962 1967 7-13 13-18 34-38 lekha jIvita dharma ratilAla dIpacaMda desAI do krAntikArI jaina vidvAn zrImadrAjacandra kA paricaya jJAna tapasvI munizrI puNya vijayajI ratilAla ma0 zAha garbhApaharaNa-eka samasyA garbhApaharaNa-sambaMdhI spaSTIkaraNa jainadharma meM tAMtrika sAdhanA kA praveza tIrthaMkaroM kI nizcita saMkhyA kyoM? digambara rahanA kyA mahAvIra kA AcAra thA ? dharma ko chAnane kI AvazyakatA bhagavAn mahAvIra kI nirvANa-bhUmi : kauna sI pAvA mahAvIra vivAhita the yA avivAhita rASTrabhASA ke Adyajanaka bhagavAn mahAvIra rAmadayAla jaina jaina aura vaiSNava kAvya paramparA meM rAma 2 3 Nw x 1972 1972 1973 1977 1976 1977 1975 1975 1973 21-25 24-27 25-30 21-26 26-30 29-35 14-18 12-16 28-31 1972 19-22
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________ 298 zramaNa : atIta ke jharokhe meM I0 san 1975 1973 pRSTha 12-16 28-31 1972 19-22 1970 23-36 lekha mahAvIra vivAhita the yA avivAhita rASTrabhASA ke Adyajanaka bhagavAna mahAvIra rAmadayAla jaina jaina aura vaiSNava kAvya paramparA meM rAma rAmaprasAda tripAThI jaina-bauddha sammata karma siddhAnta rAmasvarUpa jaina paMjAba meM strI zikSA rAmahaMsa caturvedI hai jainAgamoM meM varNita nAgapUjA rikhabacaMda laharI jainadharma kI AcAra saMhitA rItA viznoI apabhraMza ke jainapurANa aura purANakAra pANDavapurANa meM rAjanaitika sthiti 1950 38-40 1986 1-7 2 1964 1964 26-28 7-12 1991 1991 45-56 75-86
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM 299 aMka I0 san pRSTha 1988 . 27-32 1983 28-32 20-22 10 1956 19-20 lekha rItA siMha jaina sAhitya meM kRSNa-kathA munirupacaMda jaina ekatA saMbhava kaise? jaina samAja dvArA kAvya sevA rUpalekhA varmA jaba Apa ghara se akelI nikaleM reNukA cakravartI kyA Apa asuMdara haiM ? lallU pAThaka jaina harivaMzapurANa-eka sAMskRtika adhyayana lalitakizora lAla zrIvAstava Izvarattva : jaina aura yoga-eka tulanAtmaka adhyayana jaina darzana meM sarvajJatA kA svarUpa jaina dharma-mAnavatAvAdI dRSTikoNa : eka mUlyAMkana mithyAtva ina jainijma eNDa zaMkara e- kampareTiva sTaDI 1954 34-38 11 1982 15-22 10-12 1990 1974 1989 1972 71-84 23-28 34-45 35-41
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________ 300 lekha mahAsatI zrI lalitakumArI jI aura sevA ke pratIka : AcArya zrI zruta lalitaprabha sAgara jainadharma meM bhakti kA svarUpa zAMti kA amogha astra - kSamA lalitA jaina zAMtidUta mahAvIra munizrI lakSmIcandra jI AcArya caNDarudra lakSmIcaMda jaina ajJAta prAcIna jainatIrtha : kasarAvada : maharSi aravinda jaina darzana kI dRSTi meM samayasAra saptadazAMgI TIkA meM gaNitIya nyAya evaM darzana lakSmInArAyaNa 'bhAratIya' ahiMsA kI kasauTI kA kSaNa jainadharma aura unakA sAmAjika dRSTikoNa jainadharma aura nArI zramaNa : atIta ke jharokhe meM varSa 13 34 34 12 11 29 17 29 2 2 1-5 aMka 9 11 6-7 m 6 10 9 ovm 1 I0 san 1962 1983 1983 1961 1960 1978 1966 1978 1959 1963 1967 pRSTha 27-29 5-7 29-31 58 18-19 25-27 28-31 6-10 78/44-46 9-18 3-9
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha jainadharma bhagavAn mahAvIra kI kasauTI para hai bhagavAn mahAvIra ke upadeza yugAnukUla haiM lekina ? bhagavAn mahAvIra ke nirvANa dina kA kyA saMdeza ho sakatA hai ? - bhagavAn yA sAmAjika krAMtikArI gA paryuSaNa : eka cintana paryuSaNa aura naI pratimAe~ preraNAdAyI mahAvIra samatA ke saMdezadAtA : bhagavAn mahAvIra .. samAja zAstra kI pRSThabhUmi meM jainoM ke sampradAya zramaNa saMskRti kA hari kSamApanA dina lakSmIbAlA agravAla saMgIta samayasAra kA AlocanAtmaka adhyayana lAlacandra jaina kyA jaina darzana nAstika darzana hai ? jaina tarka zAstra meM bauddha pratyakSa pramANavAda I0 san 1963 1958 1960 1960 1959 1961 1961 1964 1966 1965 1962 pRSTha 6-8 58-62 13-17 25-27 9-10 24-25 21-25 25-28 11-19 2-11 1-4 1989 20-29 3-15 1979 1976 1976 3-8 10-15
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3 zramaNa : atIta ke jharokhe meM " jaina tarka zAstra meM 'sannikarsa pramANavAda jainadarzana meM brahmAdvaitavAda paMcAstikAya ke TIkAkAra aura TIkAe~ brahmAdvaitavAda kA samAlocanAtmaka parizIlana #wrr >> 2M 22 MARRM - w I0 san 1976 1976 1972 1979 1979 1979 1979 pRSTha 15-19 12-20 8-15 11-26 3-12 3-13 9-22 " 2 2 10 1949 1950 31-35 lAlajI rAma zukla ahiMsA kA vyApaka artha vicAroM para niyantraNa ke upAya luisa vaisa eka mahattvapUrNa bheMTa vAlTara zukiMga jaina sAhitya kA navIna saMskaraNa vAsudevazaraNa agravAla ahiMsA kA mahAn niyama ahiMsA kI yuga vANI 11-12 1963 94-96 7-8 1953 13-14 ww 9 6-7 1953 1955 1-2 3-4
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education In lekha ImAnadArI ke vAtAvaraNa eka divya vibhUti mAlavIya jI jaina sAhitya kA navIna anuzIlana jaina sAhitya ke itihAsa - nirmANa ke sUtra jaina sAhitya nirmANa kI navIna yojanA tapa ke pratIka mahAvIra prAcIna mathurA meM jaina dharma kA vaibhava battIsa prakAra kI nATyavidhi mAtRbhASA aura usakA gaurava vaizAlI aura dIrghaprajJamahAvIra CD vizva mAnava mahAmanA mAlavIya 'satyaM svargasya sopAnam' sarasvatI kA maMdira sAdhvI ratna zrI vicakSaNa zrI jI zramaNa : atIta ke jharokhe meM varSa prajJA puruSa vijaya kumAra anekAntavAda aura usakI vyavahArikatA jaina AgamoM meM dharma-adharma (dravya) : eka aitihAsika vivecana * f x www sK6 13 4 5 3 3 4 13 7 13 6 11 32 47 48 aMka 12 2 7-8 7-8 6 10 10 7-8 10 3 1 1 5 10-12 10-12 I0 san 1956 1961 1953 1953 1952 1952 1953 1954 1962 1956 1962 1954 1959 1982 1996 1997 303 pRSTha 31-35 9-10 11-12 11-16 9-12 8 7-11 3-9 9-13 26-35 9-13 3-4 5-9 35 13-35 53-72
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________ 304 zramaNa : atIta ke jharokhe meM 1 I0 san 1986 1986 pRSTha 9-15 10-19 2 1982 16-23 x 1953 w or lekha jaina darzana meM jIva kA svarUpa jaina darzana meM bandhana-mokSa vijaya kumAra jaina saMyukta nikAya meM jaina sandarbha vijayamuni zAstrI Alocaka indrabhUtigautama upAdhyAya kavi zrI amara muni ghara na lauTA ke jyotirmaya jIvana haiM jaina saMskRti aura mahAvIra jIvita sAhitya kI vANI nizIthacUrNi para eka dRSTi meghakumAra kA AdhyAtmika jAgaraNa yoga aura bhoga vANI kA jAdUgara zrI kRSNa kI jIvana jhA~kI zrI ratna muni : jIvana paricaya w 2mm * ornwrror-4 5 w or w 1957 1962 1958 1962 1962 1951 1960 1957 958 163 1918 1964 6-7 43-48 15-23 63-65 17-21 33-42 36-37 54-57 25-27 7-8 83-85 6-9 19-28 ar 11-12 in 7-8 7-8
Page #311
--------------------------------------------------------------------------
________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM 305 I0 san pRSTha 1957 15-16 1982 . 17-27 23-24 lekha kSamApanA kA Adarza bhAratIya darzanoM kA samanvayavAdI sthitaprajJa puruSa muni mahAprabha vijaya jI mahArAja mAnava kucha to vicAra kara vijayendra 'dI mIla kA patthara AcArya vijayendrasUri mahAvIra vihAra mImAMsA vijayarAja sAmudrika vijJAna 1964 24-27 1986 14-16 1955 1955 27-29 38-40 2 1961 24-26 vijayA jaina mahAvIra kI sAdhanA aura siddhAnta vidyAbhikSu adbhuta dAna apUrvarakSA vidyAnanda muni vidvat ratnamAlA kA eka amUlya ratna 1965 1966 15-16 12-13 5 1981 53
Page #312
--------------------------------------------------------------------------
________________ 306 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha aMka I0 san pRSTha / 1965 30-31 10-12 1992 29-39 vidyAbhikSu 'Adhunika' punarutthAna vidyAvatI jaina hindI jaina sAhitya kA vismRta bundelI kavi : devIdAsa muni vidyAvijaya jI sevA kA artha * vidhuzekhara bhaTTAcArya kalakattA vizvavidyAlaya meM saMskRta kA ucca zikSaNa 3 1950 35-38 1952 1952 24-32 27-31 Rai alamma 1965 27-33 muni vinayacanda jI hRdaya kA mAdhurya-karuNA vinayatoSa bhaTTAcArya jainamUrtikalA maho0 vinayasAgara jI avida pada zatArthI vinoda kumAra tivArI Aja ke sandarbha meM jaina paMcavratoM kI upayogitA 13-19 1954 26-30 3 1987 1987 8-12 2-6
Page #313
--------------------------------------------------------------------------
________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha 307 I0 san pRSTha 1986 9-11 1982 . 12-15 1983 18-21 1982 7-10 1985 2-5 1986 2-7 1985 12-14 1989 3-9 jaina darzana kI pRSThabhUmi meM Izvara kA astittva jaina darzana ke antargata jIva tattva kA svarUpa jaina darzana meM ajIva tattva kA sthAna jainadharma meM mokSa kA svarUpa jaina parva dIpAvalI : utpatti evaM mahattva tIrthaMkara pArzvanAtha : prAmANikatA aura aitihAsikatA tIrthaMkara mahAvIra kI zikSAoM kA sAmAjika mahattva pArzvakAlIna jainadharma zrI vinoda rAya candrAvatI kI jaina pratimAe~ : eka paricayAtmaka sarvekSaNa hai durbalatA kA pApa AcArya vinobA bhAve adhyAtma sAdhanA kaisI ho ahiMsA aura zastrabala jaina samAja aura sarvodaya prema kA abhyAsa saMnyAsa kI maryAdA 1.2 g roarras aux 1978 1956 36-38 30-34 a romm 1949 1959 1950 1959 10-12 24-26 38-39 22-23 13-14
Page #314
--------------------------------------------------------------------------
________________ 308 4 I0 san 1964 1958 pRSTha 15-27 37-40 1985 5 1981 __46-51 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha sAhitya aura sAhityika strI jAgRti aura samanvaya kI sAdhanA vipina jArolI jaina divAkara muni zrI cauthamala jI ma0 37 vimalacanda zukla zambUka AkhyAna (jaina tathA jainetara sAmAgrI kA tulanAtmaka adhyayana) vimala jaina bhagavAn mahAvIra aura nArI jAti vimala jaina 'aMzu' svAmI zrI madanalAla jI vimaladAsa koMdiyA jainadharma kA vaiziSTya mahAvIra mahAn the vimaladAsa jaina jainatva yA jaina cetanA tarka kA kSetra paryuSaNa parva pArzvanAtha vidyAzrama 1964 35-38 11-12 1963 56-58 m 43 vrm orm 1954 1957 3-10 50-52 m mh sh mh w 1951 1952 1950 1952 21-26 31-36 31-40 13-23
Page #315
--------------------------------------------------------------------------
________________ I0 san 1960 . 1959 1950 1952 'la9 our - 309 pRSTha 32-37 29-32 23-27 5-11 1982 39-40 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha vakAsa kI tIna sIr3hiyA~ zramaNa mahAvIra kA yuga saMdeza saMskRti kA prazna jJAna sApekSa hai tu' vIrendra kumAra jaina durdAnta dasyu dayA kA devatA banA vizva banyu jIvana dRSTi vizvanAtha pAThaka taraMgalolA aura usake racayitA se sambandhita bhrAntiyoM kA nivAraNa dhvanyAloka evaM dazarUpaka kI do prAkRta gAthAeM : eka cintana dazarUpaka kI eka aNyAkhyAta gAthA / vajjAlagga kI kucha gAthAoM ke artha para punarvicAra vajjAlagga kI kucha gAthAoM para punarvicAra zrIvijJa jaina jyotiSa tithi-patrikA saMvatsarI aura AcArya zrI sohanalAla jI ma0 1961 25-26 10-12 979 1995 1979 1982 1979 1980 15-23 32-36 20-21 3-8 3-7 1956 1955 11-15 30-33
Page #316
--------------------------------------------------------------------------
________________ 310 zramaNa : atIta ke jharokhe meM aMka I0 san pRSTha 1986 12-13 lekha vINA nirmala jaina dharma aura AdhunikatA ke vI0 veMkaTAcalam vizvakaileNDara kyoM nahIM apanAyA jAya ? becaradAsa dozI hamArA krAntivArasA 1955 14-18 1954 1954 1-8 6-15 1981 1963 28-30 vedaprakAza sI0 tripAThI cakravartiyoM ke cakravartI zramaNa mahAvIra zaMkara muni pUjya zrI jinavijayendrasUri jI zaMkara rAva deva mahAvIra kA kArya zakuntalA mohana mahilAoM kI maryAdA zaradakumAra 'sAdhaka' ahiMsA se koI virodha nahIM utAra-car3hAva ke bIca ubharatI ahiMsA 7-8 1960 19-21 1961 32-33 1963 1981 36-39 15-18 4
Page #317
--------------------------------------------------------------------------
________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM 311 pRSTha aMka 12 7 10-12 I0 san 1962 1985 1992 . 4-5 2-6 40-41 lekha jaina ceyara kI AvazyakatA hai mulAkAta mahAvIra se - mUka sevikA : vijayAbahana zarabatI devI jaina ga Atma nirIkSaNa kAza : maiM adhyApikA hotI? bhagavAn mahAvIra aura ahiMsA paryuSaNa : paricaya aura vyAkhyA ke paryuSaNa parva aura Aja kI nArI zaradacandra mukharjI hai 'agasta' kI aitihAsikatA zaziprabhA jaina zAMti ke agradUta-bhagavAn mahAvIra zAntArAma bhAlacandra deva jaina saMskRti aura zramaNa paramparA sAhU zAMtiprasAda jI jaina samAja ke liye naI dizA 63 6 1955 1953 1956 1961 1956 20-23 29-32 40-45 9-11 34-35 1954 30-32 49-52 2 1963 1990 29-40 1956 3-7
Page #318
--------------------------------------------------------------------------
________________ 312 zramaNa : atIta ke jharokhe meM aMka I0 san pRSTha 1962 30-32 lekha munizrI zAntipriya zAstrI prathama aura antima darzana zAMti jaina nirvANa : upaniSad se jainadarzana taka zAMtilAla mAMDalika jainadharma kI prAcInatA bhagavAn mahAvIrakAlIna vaizAlI meM jainadharma mAMDava : eka prAcIna jaina tIrtha (kramaza:) 1976 25-29 1968 1968 1970 1970 18-24 . 6-8 5-14 24-30 11-12 11-12 zAdIlAla jaina aba sAdhu samAja saMbhale merI kucha anubhUtiyA~ mokSa sva0 paMDita jI eka calate phirate vizvakoza zivakumAra nAmadeva uttarapradeza meM madhyayugIna jaina zilpakalA kA vikAsa kalacurI-kalA meM jaina zAsana deviyoM kI mUrtiyA~ 1958 1963 1958 1981 21-22 88-91 1-8 51 r 1977 1974 16-20 24-26
Page #319
--------------------------------------------------------------------------
________________ I0 san 1978 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha kalacurIkAlIna jaina zilpa-saMpadA kalacurIkAlIna bhagavAn zAMtinAtha kI pratimAe~ ke karNATaka meM jaina zilpakalA kA vikAsa kalacuri nareza aura jainadharma kArItalAI kI jaina dvimUrtikA pratimAe~ jaina kalAtIrtha : khajurAho jaina vAstukalA : saMkSipta vivecana jaina sarasvatI haMsavAhanA yA mayUravAhanA ke tIrthaMkara-pratimAoM kI vizeSatAe~ dhubelA saMgrahAlaya kI advitIya jaina pratimAeM bhArata meM prAcIna jaina guphAe~ bhAratIya purAtattva tathA kalA meM bhagavAn mahAvIra rAjasthAna meM madhyayugIna jaina pratimAe~ vidizA se prApta jaina pratimAe~ aura rAmagupta kI aitihAsikatA zuMga-kuSANakAlIna jaina zilpakalA zivanAtha ravIndranAtha ke zikSA siddhAnta aura vizvabhAratI # - 229 Mr. 1972 1976 1974 1975 1974 1976 1975 1974 1974 1976 1975 1977 1974 313 pRSTha 23-32 14-15 14-18 19-22 15-19 22-27 16-21 18-20 24-26 24-27 15-22 38-46 20-24 18-23 22-25 Marur v2 . 1976 1956 3-7
Page #320
--------------------------------------------------------------------------
________________ 314 aMka I0 san pRSTha 2 12 1964 1965 23-25 20-23 10-12 7-12 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha zivanArAyaNa saksenA aNDe khAnA bhI hiMsA hI hai dharma kA mUla AdhAra-ahiMsA zivaprasAda aDDAlijIyagaccha upakezagaccha kA saMkSipta itihAsa kalpapradIpa meM ullikhita bhagavAn mahAvIra ke katipaya tIrthakSetra koraMTagaccha jAliharagaccha kA saMkSipta itihAsa jIrApallIgaccha kA itihAsa dharmaghoSagaccha kA saMkSipta itihAsa nAgendragaccha kA itihAsa nANakIyagaccha pazcimI bhArata ke jainatIrtha pippalagaccha kA itihAsa 1997 1991 1989 1989 1992 1996 1990 81-82 61-182 20-29 15-43 41-46 23-33 45-104 20-65 2-34 . 45-78 65-82 83-117 29-51 49-66 1995 7-9 10-12 1-3 7-9 10-12 1989 1990 1996 1997 1992 1992 pUrNimAgaccha kA saMkSipta itihAsa pUrNimAgaccha-pradhAna zAkhA aparanAma DhaMDheriyA zAkhA kA saMkSipta itihAsa
Page #321
--------------------------------------------------------------------------
________________ 44 : 20: 5 40 48 I0 san 1993 1981 1989 1997 1994 1982 1993 1996 1995 315 pRSTha / 22-35 27-31 15-33 14-50 31-51 19-23 42-59 36-67 28-33 44 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha - pUrNimAgaccha-bhImapallIyAzAkhA kA itihAsa phalavarddhikA pArzvanAtha tIrtha : eka aitihAsika dRSTi ke bhAvaDAragaccha kA saMkSipta itihAsa brahmANagaccha kA itihAsa - maDAhaDAgaccha kA itihAsa : eka adhyayana madhya pradeza ke gunA jile kA jaina purAtattva hai sArdhapUrNimAgaccha kA itihAsa harSapurIyagaccha aparanAma maladhArIgaccha kA saMkSipta itihAsa OM hArIjagaccha zitikaNTha mizra purAnI hindI (maru-gurjara) ke prAcInatama kavi dhanapAla zItalacandra caTarjI svAmI vivekAnanda zItalacaMda jaina anekAntavAda kI vyAvahArika jIvana meM upayogitA ___31 zIlA siMha draupadI kathAnaka kA jaina aura hindU strotoM ke AdhAra para tulanAtmaka adhyayana 9 1-3 4-6 10-12 47 40 4 1989 13-17 1955 34-35 12 10 10 1981 23-27 1995 76-82
Page #322
--------------------------------------------------------------------------
________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM aMka I0 san pRSTha 1996 3-10 1984 29-31 1989 18-26 316 lekha zyAmadhara zukla pANinIya vyAkaraNa kA saralIkaraNa aura AcArya hemacandra zyAmavRkSa maurya bhagavAn mahAvIra kI vyApaka dRSTi zrInArAyaNa dube jaina lekhoM kA sAMskRtika adhyayana zrInArAyaNa zAstrI aMgavijjA zrInArAyaNa saksenA ahiMsA kI mahAnatA vIroM kA zrRMgAra : ahiMsA hamAre patana kA mukhya kAraNa : hiMsA zrIprakAza dube aravinda kA anekAnta darzana karma aura anIzvaravAda gA~dhI jI : vyaktitva aura netRtva tulanAtmaka darzana para do dRSTiyA~ puNDarIka kA dRSTAMta 1970 28-32 our vur vf 1965 1965 1965 12-15 3-8 16-19 1962 1963 1962 1964 1964 6-8 9-12 1-3 17-21 12-14
Page #323
--------------------------------------------------------------------------
________________ 317 a 3 : I0 san 1963 pRSTha . 19-20 1964 1963 14-23 7-8 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha DaoN0 bhayAMNI ke vyAkhyAna merI paMjAba yAtrA svAmI vivekAnanda zrIprakAza pANDeya AcArAMga meM anAsakti jaina Agama aura guNasthAna siddhAnta samayasAra ke anusAra AtmA kA kartRtva-akartRtva evaM bhoktRtva-abhoktRtva sUtrakRtAMga meM varNita dArzanika vicAra paM0 zrImalajI ma. sA0 ahiMsA kA vyAvahArika rUpa hai ahiMsA kI tIna dhArAyeM AcaraNa yA zodhapITha pApa kyA hai ? premayogI mahAvIra zramaNa bhagavAn mahAvIra kA dIkSA darzana saMsmaraNAtmaka zraddhAMjali samyak dRSTikoNa satya pArakhI dRSTi 1991 1996 1991 1990 g * 73-88 3-14 57-70 57-76 * * * 1960 1958 1958 1960 1961 1963 1963 1960 6-7 28-31 34-37 41-46 19-21 15-16 44-48 41-45 25-29 * * * 6-7 11-12 7-8
Page #324
--------------------------------------------------------------------------
________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM aMka I0 san 1963 pRSTha 30-32 - 1982 11-20 - - 1978 1977 1977 26-31 17-22 17-21 318 lekha smRti puruSa : zrI pUjya gaNezalAla jI mahArAja zrIrAma yAdava saMskRta vyAkaraNa zAstra meM jainAcAryoM kA yogadAna zreyAMsakumAra jaina kAvyazAstriyoM kI dRSTi meM zleSa meghavijaya ke samasyApUrti kAvya saptasandhAnamahAkAvya meM jyotiSa zreyAMsaprasAda jaina puruSArtha ke pratIka paM0 sukhalAla jI saMgItA jhA dharma aura darzana ke kSetra meM haribhadra kA avadAna muni zrIsaMtalAla jI AtmabalI sAdhaka aura daivItattva durbhAgya meM se saubhAgya prApta kareM pratijJA samanvayakAra : AcArya zrI saMnyAsI rAma tattvasUtra 48-49 - 1989 30-40 6-7 1964 1963 1958 1962 9-12 9-14 73-74 23-25 __ 4 1988 1-8 / -
Page #325
--------------------------------------------------------------------------
________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM __ I0 san 1987 pRSTha 9-19 1961 31-32 7-8 7-8 2 59-61 12-14 20-25 11-12 * Mar verm 64-65 lekha Atma-anAtma dvandvAtmikI saccidAnanda sAta zatru sAta mitra satIza kumAra adhUrA samAjavAda anna aura saMkaTa ahiMsaka zaktiyoM kA aikya * jaina sAdhu kI bhikSA vidhi dayA dAna kI mAnyatA praNayI mahAvIra saMsAra kI hiMsAmaya paristhiti aura hama samanvaya Azrama sarvodaya aura rAjanIti sAhitya bhavana ke nirmANa kA zubhAraMbha (ku0)satya jaina zramaNa (ku0) satyabhAmA yazastilakacampU aura jaina dharma 1959 1958 1958 1958 1956 1961 1963 1958 1959 1959 6-7 4 11-12 33-36 17-20 26-29 17-20 29-31 24-27 1952 23 1984 15-28
Page #326
--------------------------------------------------------------------------
________________ 320 zramaNa : atIta ke jharokhe meM aMka I0 san pRSTha 11 1955 3-12 1959 1955 11-16 31-33 lekha svAmI satyabhaktajI pratikramaNa satyadeva vidyAlaMkAra itihAsa bolatA hai jIvana kI aMtima sAdhanA (ku0)satyavatI jaina vijaya nArI kA sthAna ghara hai yA bAhara? satya sumana zAMti kI buniyAda 6 svAmI satyasvarUpa jI svAmI kezavAnanda sanatkumAra raMgATiyA ajJAta kavikRta zIlasaMdhi abhayakumAra zreNikarAsa 1950 1954 35-38 35 1959 57-58 1951 26-31 1969 1968 1968 1968 1981 21-26 25-30 22-28 16-20 62-69 pethar3arAsa ke kartA kauna ? muni zrI dezapAla : jIvana aura kRtitva
Page #327
--------------------------------------------------------------------------
________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM 321 I0 san 1968 pRSTha 12-25 23-28 1968 lekha vidyAvilAsarAsa saptakSetrirAsu sanat kumAra jaina anekakAntavAda kI vyAvahArika jIvana meM upayogitA purANa pratipAdita zIlavrata zIlavrata : eka vivecana zrAvaka ke mUlaguNa somadevakRta upAsakAdhyayana meM zIlavrata 18-19 15-19 1981 1979 1979 1978 1971 1979 1 10-18 3-18 V 2 34-38 23-28 12 1952 31-34 santoSakumAra 'candra' nArI jIvana kA Adarza munizrI samadarzI aparigraha aura Aja kA jaina samAja upAdhyAya zrI amaramuni jI : eka jyortimaya vyaktitva muni samadarzI AIdAna eka nivedana kyA aNuvrata Andolana asAmpradAyika hai ? kSamA kA parva 1960 1982 1 41-43 21-25 11-12 1958 1959 1959 14-16 23-24 38-39
Page #328
--------------------------------------------------------------------------
________________ 322 zramaNa : atIta ke jharokhe meM 12 I0 san 1960 1963 pRSTha 31-33 41-47 20-25 1986 1-6 lekha bhagavAn mahAvIra kA nirvANotsava sAdhanA kI amara jyoti seTha ratnalAla jI samantabhadra vIrAvatAra samIra muni krodha aura kSamA zrI vyAkhyAna vAcaspati jI mahArAja samIra muni 'sudhAkara' jala meM lAgI lAya jaina samAja kA dharma pracAra bhagavAn mahAvIra aura harikezI bhagavAn mahAvIra ke bAda vicAraNIya prazna saMvatsarI sampUrNAnanda nirAmiSa bhojana : eka samasyA 10 11-12 1964 1963 18-21 54-55 1965 1963 1964 1961 1961 9-10 12-14 29-31 72-75 19-21 31-35 1958 28-33
Page #329
--------------------------------------------------------------------------
________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM 323 pRSTha aMka I0 san 2 1984 5-7 lekha saradAracaMda jaina dharma kA svarUpa OM saradAramala jaina Aja kA phaizana-dhUmrapAna Atma zuddhi kA parva -paryuSaNa rakSAbaMdhana mahAsatI zrIsaralAdevI jI mahArAja saccaritratA kyA hai ? hamArA utthAna kaise? (ku0) savitA jaina mahAvIra kA saMyama aura unakA sAdhanAmaya jIvana 1962 1965 1963 22-25 34-35 11-14 1955 -2229 1957 25-26 21-23 1981 1982 27-30 19-23 11-12 1958 30-32 AcArya sarve yaha naI paramparA karavaTa le rahI hai sAgaramala jaina adhyAtmavAda aura bhautikavAda adhyAtma aura vijJAna 6 6 1981 1989 1-6 9-19
Page #330
--------------------------------------------------------------------------
________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM lakha pRSTha 20-29 1-45 ardhamAgadhI Agama sAhitya ardhamAgadhI Agama sAhitya meM samAdhimaraNa kI avadhAraNA asalI dUkAna/nakalI dukAna ahiMsA kA artha vistAra, saMbhAvanA aura sImA kSetra Agama sAhitya meM prakIrNakoM kA sthAna, mahattva, racanA kAla evaM racayitA AcArAMgasUtra : eka vizleSaNa AcArya hemacandra : eka yugapuruSa I0 san 1997 1995 1994 1982 1980 1997 1987 1989 1997 1981 1991 1994 1994 1992 1992 1983 1997 80-93 20-21 3-21 147156 1-19 3-15 60-70 AtmA aura paramAtmA uccairnAgara zAkhA utpatti sthAna evaM umAsvAti ke janmasthala kI pahacAna Rgveda meM arhat aura RSabhavAcI RcAyeM : eka adhyayana khajurAho kI kalA aura jainAcAryoM kI samanvayAtmaka evaM sahiSNu dRSTi guNasthAna siddhAnta kA udbhava evaM vikAsa 7-12 4-6 4-6 1-3 4-6 10 10-12 17-24 185-202 173-14 23-43 1-26 jaina adhyAtmavAda : Adhunika saMdarbha meM jaina AgamoM kI mUlabhASA : ardhamAgadhI yA zaurasenI 1-17 1-28
Page #331
--------------------------------------------------------------------------
________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM I0 san 1994 1994 1983 1981 jaina AgamoM meM mUlyAtmaka zikSA aura vartamAna sandarbha jaina AgamoM meM huA bhASika svarUpa parivartana : eka vimarza jaina ekatA kA prazna jaina evaM bauddha dharma meM svahita evaM lokahita kA prazna jaina evaM bauddha dharma meM svahita evaM lokahita kA prazna jaina evaM bauddha pAribhASika zabdoM ke artha nirdhAraNa aura anuvAda kI samasyAyeM jaina karma siddhAnta : eka vizleSaNa jaina darzana meM naitikatA kI sApekSatA jainadharma aura Adhunika vijJAna jainadharma aura sAmAjika samatA jainadharma aura hindUdharma (sanAtana dharma) kA pArasparika sambandha jainadharma kA eka vilupta sampradAya-yApanIya 1-3 4-6 10-12 1981 1994 1994 1995 1992 1994 325 pRSTha 162-172 239-253 1-27 2-10 5-13 234-238 94-127 123-133 1-12 144-161 3-10 1-16 1-18 150-165 1-39 1-13 77-112 157160 4-6 1-3 jainadharma kA lezyA-siddhAnta : eka vimarza jainadharma ke dhArmika anuSThAna evaM kalAtattva jainadharma-darzana kA sAratattva jainadharma meM acelakatva aura sacelakatva kA prazna jainadharma meM AdhyAtmika vikAsa 1988 1988 1995 1991 1994 1997 1197 1-3 4-6 4-6
Page #332
--------------------------------------------------------------------------
________________ 326 zramaNa : atIta ke jharokhe meM aMka 4-6 10-12 I0 san 1990 1990 1981 1-3 4-6 pAna 1-3 lekha jainadharma meM tIrtha kI avadhAraNA jainadharma meM nArI kI bhUmikA jainadharma meM bhakti kA sthAna jainadharma meM bhakti kI avadhAraNA jainadharma meM sAmAjika cintana jainadharma meM svAdhyAya kA artha evaM sthAna jaina paramparA kA aitihAsika vizleSaNa jaina, bauddha aura hindU dharma kA pArasparika prabhAva jaina vidyA ke niSkAma sevaka-lAlA harajasarAya jaina jaina sAdhanA ke manovaijJAnika AdhAra jaina sAdhanA meM dhyAna sAhitya meM gommaTezvara bAhubali DaoN0 indracandra zAstrI sammAnita tIrthaMkara aura Izvara ke sampratyayoM kA tulanAtmaka vivecana dazalakSaNa/ dazalakSaNa dharma ke dharma aura darzana ke kSetra meM haribhadra kA avadAna dharma kyA hai ? * * * * * * * * * * 1997 1994 1990 1997 1986 1979 1994 1982 1986 1995 1983 1986 1981 pRSTha 1-28 1-48 14-17 18-36 1-19 37-43 1-16 30-59 21-24 8-14 44-79 1-9 . 22-24 87-92 13-28 1-20 1-8
Page #333
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha "" "" "" naI pIr3hI aura dharma zramaNa : atIta ke jharokhe meM varSa 31 31 34 13 45 48 niryukti sAhitya : eka punarcintana paM0 mahendrakumAra 'nyAyAcArya' dvArA sampAdita evaM anUdita SaDdarzana samuccaya kI samIkSA paryuSaNa parva kyA, kaba aura kaise ? paryAvaraNa kI pradUSaNa kI samasyA aura jainadharma pArzvanAtha janmabhUmi maMdira, vArANasI kI purAtattvIya vaibhava pramANa - lakSaNa nirUpaNa meM pramANa-mImAMsA kA avadAna 33 bAlakoM ke saMskAra nirmANa meM abhibhAvaka, zikSaka evaM samAja kI bhUmikA bhagavAn mahAvIra kA jIvana aura darzana bhagavAn mahAvIra kI nirvANa tithi para punarvicAra bhAgya banAma puruSArtha 45 41 48 prajJApuruSa paM0 jagannAtha jI upAdhyAya kI dRSTi meM buddha vyakti nahIM prakriyA 46 pravartaka evaM nivartaka dharmoM kA manovaijJAnika vikAsa evaM unake dArzanika evaM sAMskRtika pradeya 30 prAcIna jaina AgamoM meM cArvAka darzana kA prastutIkaraNa 46 31 45 45 36 aMka 9) m 1 4-6 4-6 10 4-6 4-6 4-6 4-6 8 1-3 3 1-3 4-6 9 I0 san 1981 1981 1983 1961 1994 1997 1982 1994 1990 1997 1995 1979 1995 1981 1994 1994 1984 pRSTha 2-5 2-7 2-4 327 31-34 203-233 141-146 1-19 135-143 77-88 133-140 166-169 14-20 46-58 26-38 14-17 254-268 2-6
Page #334
--------------------------------------------------------------------------
________________ 328 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha bhAratIya saMskRti kA samanvitarUpa bheda vijJAna : mukti kA siMhadvAra mana-zakti svarUpa aura sAdhanA : eka vizleSaNa mahApaNDita rAhula sAMkRtyAyana ke jainadharma sambandhI mantavyoM kI samAlocanA mahAyAna sampradAya kI samanvayAtmaka dRSTi : bhagavadgItA aura jainadharma ke pariprekSya meM 44 mahAvIra kA darzana-sAmAjika pariprekSya meM mahAvIra kA jIvana darzana mahAvIra ke samakAlIna vibhinna AtmavAda evaM usameM jaina AtmavAda kA vaiziSTya 46 mahAvIra ke siddhAnta-yugIna saMdarbha meM mUlya aura mUlyabodha kI sApekSatA kA siddhAMta yugInapariveza meM mahAvIra svAmI ke siddhAMta vyakti aura samAja zvetAmbara mUlasaMgha evaM mAthura saMgha-eka vimarza zvetAmbara sAhitya meM rAmakathA zvetAmbara sAhitya meM rAmakathA kA svarUpa SaTjIvanikAya meM trasa evaM sthAvara ke vargIkaraNa kI samasyA saMyama : jIvana kA samyak dRSTikoNa I0 san 1994 1981 1995 1994 1993 1981 1986 1995 1982 1992 1995 1982 1992 1981 1985 1993 1981 pRSTha 129-134 3-11 97-122 179-184 1-10 2-9 7-9 59-68 3-27 1-22 3-4 15-23 7-11 2-6 13-21 2-13 .
Page #335
--------------------------------------------------------------------------
________________ I0 san 1995 1995 1982 1991 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha sakArAtmaka ahiMsA kI bhUmikA sadAcAra ke zAzvata mAnadaNDa sadAcAra ke mAnadaNDa aura jainadharma samAdhimaraNa kI avadhAraNA kI Adhunika pariprekSya meM samIkSA samrATa akabara aura jainadharma syAdvAda aura saptabhaMgI : eka cintana strImukti, anyatairthikamukti evaM savastramukti kA prazna haribhadra kI krAntadarzI dRSTi-dhUrtAkhyAna ke sandarbha meM haribhadra ke dharma darzana meM krAntikArI tattva 'sambodhaprakaraNa' ke sandarbha meM haribhadra ke dhUrtAkhyAna kA mUla srota : eka cintana sAdhaka yugadRSTA mahAvIra sAdhusaMtoM kI sevA meM siddharAja DhaDhDhA hai jIvanakalA kI zodha kareM jainadharma hama sa~bhaleM 329 pRSTha .69-86 134-149 22-27 99-101 71-76 3-44 113-132 21-25 9-20 26-28 1997 1990 1997 1988 1988 1988 6-7 6-7 1961 1958 31-37 25-27 6-7 11-12 9 1958 1958 1958 52-55 60-63 33-36
Page #336
--------------------------------------------------------------------------
________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM aMka I0 san pRSTha 7-9 1997 1-13 lekha sItArAma dube syAdvAda kI avadhAraNA : udbhava evaM vikAsa sItArAma rAya caubIsaveM jaina tIrthaMkara bhagavAn mahAvIra kA janma sthAna sukhalAla jI saMghavI ahiMsA kA kramika vikAsa ekaM sadviprA bahudhA vadanti jaina vyAkhyA paddhati 1989 1-7 jaina sAdhanA dharma aura puruSArtha dharma aura vidyA kA vikAsa mArga dharma kA bIja aura usakA vikAsa pArzvanAtha vidyAzrama zodha saMsthAna kI kArya dizA bhagavAn mahAvIra ke jIvana kI vividha bhUmikAyeM bhagavAn mahAvIra kI maMgala virAsata . a xoooorman wa w w 1960 1953 1953 1950 1960 1963 1951 1965 1952 1974 1989 1953 9-15 3-10 71-73 9-11 14-17 9-17 9-14 34-36 9-16 3-9 1-8 1-2 8 damad mAnavamAtra kA tIrtha
Page #337
--------------------------------------------------------------------------
________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha munizrI puNyavijaya jI ke jaisalamera bhaNDAra ke uddhAra kArya kI rUparekhA lakhanaU abhibhASaNa (c) vikAsa kA mukhya sAdhana Emm ~ ~ rr mr I0 san 1951 1951 1950 1950 1949 1953 1952 1961 - - - Or wrr 331 pRSTha 28-38 3-28 11-13 13-18 13-15 24 5-10 9-12 zAstra aura zastra . zAstra racanA kA uddezya svarUpa aura pararUpa zAstra aura sAmAjika krAnti sukhalAla muni svapna aura vicAra sudarzana muni jI bhAvavibhora zraddhAMjali sudarzanalAla jaina AcArya haribhadra aura dharmasaMgrahaNI 9 1983 20-21 11-12 1963 99-106 22 .28 AhAra-vihAra meM utsarga apavAda mArga kA samanvaya jaina darzana meM mokSa kA svarUpa : bhAratIya darzanoM ke pariprekSya meM jaina darzana meM zabdArtha sambandha 1969 1969 1989 1983 1992 21-29 16-22 11-15 18-24 27-39 ~
Page #338
--------------------------------------------------------------------------
________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM aMka pramANa svarUpa vimarza ad yajJa : eka anucintana I0 san 1972 1973 1966 1966 1989 1989 pRSTha 3-15 3-11 15-27 31-38 10-16 1-10 * vedAnta darzana aura jaina darzana sAMkhya darzana aura jainadarzana : eka tulanAtmaka adhyayana sudhA jaina jainadharma meM sarasvatI jaina maMdira va stUpa jaina zilpakalA aura mathurA jaina sAhitya aura saMskRti kA janajIvana para prabhAva prAcIna bhArata meM jaina citrakalA sudhA jaina tanAva : kAraNa evaM nivAraNa sudhA rAkhe jaina aura bauddha AgamoM meM jananI-eka pahalU bauddha aura jaina AgamoM meM jananI 1975 1973 1972 1974 1974 13-14 16-19 16-19 15-18 31-34 * 1997 1-20 1967 1967 14-17 20-26
Page #339
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha sunItakumAra cATurjyA prAkRta kA adhyayana sundaralAla jaina 'vaidyaratna ' Arogya kisake sAtha kyA na khAyeM grISma Rtu kA AhAra-vihAra " calie aura khUba calie TamATara mahAvIra kA sAmyavAda varSA Rtu kA AhAra-vihAra ," basanta Rtu kA AhAra-vihAra "" zItaRtu kA AhAra-vihAra "" zramaNa : atIta ke jharokhe meM varSa 12222 19 4 8 5 15 6 8 5 67 6 15 6 14 aMka 9 4 10 7-8 10 10 10 4 4 1 I0 san 1968 1953 1957 1954 1964 1955 1956 1954 1954 1956 1955 1984 1954 1962 pRSTha 333 10-12 23-25 35-36 34-36 59-62 27-29 29-31 28-31 16-19 23-25 19-20 34-35 19-20 24-26
Page #340
--------------------------------------------------------------------------
________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha aMka I0 san pRSTha supArzvakumAra jaina bharateza vaibhava meM pratipAdita sAmAjika evaM Arthika vyavasthA 3-8 1975 1975 3-8 subodhakumAra jaina ' ur3IsI nRtya aura jaina samrATa khAravela gajeTiyara oNpha iMDiyA meM jainI aura jainadharma dharma kA marma prayAga-eka mahAna jaina kSetra pravRttimArga aura nivRttimArga helmutha phona glAsanapa aura jainadharma puruSa aura nArI sAdhu zikSaka baneM subhASa koThArI upAsakadazAMgasUtra kA AlocanAtmaka adhyayana jaina zramaNa sAdhanA: eka paricaya subhASacanda jaina jainadharma meM zubha aura azubha kI avadhAraNA 1971 1970 1953 1971 1970 1970 1960 1961 21-22 28-35 24-29 17-19 34-36 13-17 30-31 70-72 1986 __ 1991 8-13 33-50 1979 23-32
Page #341
--------------------------------------------------------------------------
________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM 335 lekha I0 san pRSTha 87 1986 1986 6-17 12-16 10-15 11 9 1960 30-33 subhASamuni 'sumana' jaina aura bauddhadarzana : eka tulanAtmaka adhyayana mahAvIra aura buddha sarvadharma samabhAva aura syAdvAda sumana muni jainAcArya zrI kAMzIrAma jI surekhA jI (sAdhvI) "paMcaparameSThimantra kA kartRtva aura dazavaikAlika zramaNa evaM brAhmaNa paramparA meM parameSThI pada surendrakumAra Arya jaina rAsa kI durlabha hastalikhita prati : vikramalIlAvatIcaupAI jhArar3A kI jaina deviyoM kI aprakAzita pratimAe~ surendra varmA jaina darzana meM puruSArtha catuSTaya idvandva aura dvandva nivAraNa (jaina darzana ke vizeSa prasaMga meM) gA~dhIjI ke mitra aura mArgadarzaka : zrImadrAjacandra surezacandra gupta apabhraMza kA kAvya saundarya 1-10 55-67 1992 1975 1976 13-14 13-14 1-3 10-12 10-12 1996 1996 1995 21-46 1-13 1954 23-30
Page #342
--------------------------------------------------------------------------
________________ 336 lekha munizrI surezacandra jI zAstrI apane ko parakhie ahiMsA kA avatAra eka nayA purohitavAda nayA aura purAnA pradhAnAcArya yA AcArya maMjila abhI dUra hai mahAvIra ke ye uttarAdhikArI zramaNa saMgha kI zikSA-dIkSA kA prazna zraddhAMjali arpita karane vAloM se hamAre jAgaraNa kA zIrSAsana sureza sisodiyA candravedhyaka (prakIrNaka) eka AlocanAtmaka paricaya munijI suzIlakumAra mithilApati namirAja harikezibala dharma aura darzana zramaNa : atIta ke jharokhe meM varSa 6 11 7 7 11 xw m 4 6 13 3 43 5 aMka 11 6 6-7 2 8 ov 6-7 12 6 1-3 or or or 9 12 1 I0 san 1955 1960 1956 1955 1960 1952 1955 1956 1962 1952 1992 1955 1954 1956 pRSTha 39-41 13 27-31 20-22 23-25 24-26 57-60 16-17 43-45 17-22 45-53 36-37 15-24 20-23
Page #343
--------------------------------------------------------------------------
________________ "" bujhatI huI cinagAriyA~ mAnavatAvAdI samAja kA AdhAra - ahiMsA suzIlA jaina vidyAlaya se mAtA-pitA kA sambandha AcArya haribhadrasUri kA dArzanika dRSTikoNa lezyA - eka vizleSaNa 'sUrajacandra 'satyapremI' dhyAna - yoga kI jaina paramparA namaskAramaMtra mahAvIra kA antastala vardhamAna aura hanumAna sohanalAla pATanI sirohI jile meM jainadharma saubhAgyamala jaina lekha kA maulika parama artha apanI paramAtma zakti ko pahacAno ahiMsA kI sArthakatA zramaNa : atIta ke jharokhe meM varSa 8 3 11 v m m 23 23 10 12 33 33 35 aMka 2 2 11 2 3-4 ov 5 1 to 10 o 9 12 10 6-7 10 2 I0 san 1956 1952 1959 1957 1971 1972 1959 1955 1961 1955 1982 1981 1983 337 pRSTha 23-28 35-37 7-11 29-32 19-23 20-24 17-18 18- 20 17-19 23 32-37 2-6 8 - 12
Page #344
--------------------------------------------------------------------------
________________ 338 zramaNa : atIta ke jharokhe meM aMka lekha kalpanA kA svarga yA svarga kI kalpanA mA se vizva bandhutva jaina AgamoM meM vidvat goSThI tIrthaMkara mahAvIra janmanA brAhmaNa yA kSatriya narka kA prazna bhAratIya saMskRti aura zramaNa paramparA yuvA-dRSTikoNa vAlTera zubriga kI jainavidyA sevA zramaNa saMsthA aura samAja sAdhu maryAdA kyA ? kitanI ? sAdhuoM kA zithilAcAra saubhAgya muni 'kumuda' ADambara priya nahIM dharma priya bano AbhUSaNa bhAra svarUpa hai dhyAna sAdhanA kA dizAbodha parvAdhana kI eka rUpatA kA prazna sadvicAra hetu maulika prakriyA GmW27. zrI. I0 san 1982 1986 1984 1991 1981 1989 1986 1986 1987 1982 1964 17-21 2-4 6-9 51-55 26-29 2-9 17-20 19-21 14-19 15-18 9-13 2-4 1985 1985 1984 1985 1983 2-4 11-14 14-15 10-11 G
Page #345
--------------------------------------------------------------------------
________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM aMka 339 pRSTha / I0 san __ur - 1954 29-32 11 1952 10-12 83-92 lekha sUryadeva zarmA eka Azcaryamaya grantha hajArIprasAda dvivedI apabhraMza ke jaina sAhitya kA mahattva hajArImala bAMThiyA jarmana jaina zrAvikA DaoN0 zArloTe krAujhe purAtattvAcArya padmazrI sva0 muni jinavijaya jI vairAgya ke patha para harajasarAya jaina eka madhura smRti tyAgapatra kA spaSTIkaraNa daure ke saMsmaraNa paramArthaniSTha mahAvIra mahAvIra : AtmavizvAsa mahAvIra kA vyaktittva suhRdaya zrI munilAlajI pArzvanAtha vidyAzrama 1997 1988 1950 1-7 17-25 5 11-12 Mr My More 33-35 81-82 23-26 1962 1963 1953 1961 1957 1951 1964 1956 41-42 13-15 66-68 63-80
Page #346
--------------------------------------------------------------------------
________________ 340 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha aMka 6 I0 san 1953 pRSTha 28-33 1983 2-5 hamArI yAtrA ke kucha saMsmaraNa harSacanda jainatva kA gaurava aura hama harizaMkara pANDeya bhaktAmarastotra : eka adhyayana harizaMkara varmA mahAvIra kA maMgala upadeza harihara siMha kuMmbhAriyA kA mahAvIra mandira kuMbhAriyA ke jaina abhilekhoM kA sAMskRtika adhyayana 7-9 1995 7-9 1962 49-50 1974 1977 1977 1970 1978 1973 1971 1977 jaina sAhitya meM stUpanirmANa kI prathA tAraMgA kA ajitanAtha-maMdira tIrthaMkara pratimAoM kA udbhava aura vikAsa tIrthakSetra zatrujaya solaMkI-kAla ke jaina mandiroM meM jainetara citraNa harioma siMha jaina darzana aura mArksavAda, sat kA svarUpa 47-52 30-36 25-38 16-22 3-13 43-52 19-25 30-32 aur 1981 16-20
Page #347
--------------------------------------------------------------------------
________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha I0 san 1981 1976 341 pRSTha 18-21 25-30 1982 38 1959 1964 1965 43-45 25-29 7-13 1-2 mahAvIra saMdeza-dArzanika dRSTi jaina darzana meM baMdha aura mukti harivallabha bhayANI dazarUpakAvaloka meM uddhRta apabhraMza udAharaNa hastimala jI 'sAdhaka' / ahiMsA kI pratiSThA kA mArga jaina samAja meM phoTo pracAra brahmacarya kI gupti hIrA kumArI jainadarzana hIrAcandra sUri 'vidyAlaMkAra' paryuSaNa kI sahI ArAdhanA hIrAlAla jaina AcAryasamrATa pUjya zrI AtmArAma jI mahArAja : eka aMzumAlI hIrAlAla rasikalAla kApaDiyA saMvegaraMgazAlA-eka spaSTIkaraNa hukumacandra saMgave ajIvadravya 3 1952 9-15 11 1959 10-12 1994 12 9 1969 1971 26-32 32 . 17-22
Page #348
--------------------------------------------------------------------------
________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha pRSTha I0 san 1982 1973 1971 cintana : samyak jIvana dRSTi mRtyu evaM saMlekhanA Sar3Avazyaka meM sAmAyika hukumacaMda siMghaI 28-31 32-39 16 ' pratijJA 1951 21-25 7-9 MAMmm , 1990 83-90 33-35 1990 hemantakumAra jaina bhaTTaakalaMkakRta laghIyastraya : eka dArzanika adhyayana trilocana paMta mere saMsmaraNa : mAlavIya jI triveNIprasAda siMha mAnava vyaktitva kA vargIkaraNa jJAnacanda jaina zAstroM meM varNita 18 zreNiyoM ke ullekha jJAnamuni jI abhimAna burA hai ahiMsA kI lokapriyatA AcArya pravara : AtmArAma jI mahArAja 41-50 1975 18-21 1961 1964 1957 22-23 19-24 32-34
Page #349
--------------------------------------------------------------------------
________________ 343 8. 9 9 I0 san 1958 1957 1957 1955 1955 1964 1958 Turm witwarror zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha AcAryazrI motIrAma jI Adhunika vijJAna aura ahiMsA tRSNA aura usakA aMta dIpamAlA : eka AdhyAtmika parva bhagavAn mahAvIra aura unakA zAMti saMdeza bhagavAn mahAvIra ke ATha saMdeza bhagavAn rAma se dIpamAlA kA kyA saMbaMdha mahAparvasaMvatsarI vItarAga kI upAsanA vItarAga mahAvIra kI dRSTi sthAnakavAsI samAja kA durbhAgya kSamA kA Adarza Amarchand Mahavira Ashok Kumar Singh Sadhna of Mahavira as Depicted in Upa'dhanasruta Metrical studies of Dasasrutaskandha Niryukti in the light of its parallels 47 pRSTha 20-22 10-14 19-20 25-28 5-17 28-32 21-24 24-28 26-30 2 1955 6 11-12 1962 1959 1963 1959 62-64 29-31 232 ra 4-6 1997 1-17 10-12 7-9 1995 1996 90-98 59-76
Page #350
--------------------------------------------------------------------------
________________ 344 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha aMka 7-9 10-12 I0 san 1997 1997 pRSTha 89-103 107-118 10 1978 27-32 1966 1996 1966 33-40 84-111 35-37 Nirgrantha Doctrine of Karma: A Historical Perspective SS Astakaprakarana : An Introduction A. Majumdar The Nature of object in Jaina philosophy Bashistha Narayan Sinha Concept of Ahimsa in the santiparva Philosophical Aspect of Non-Violence Rsabha deva: A study B.N. Tripathi Problem of suffering as conceived in Jainism Ibid Charlotte Krause The Heritage of Last Arhat Mahavira Dinanath Sharma 'siyA and asiyA' Two Prakrit forms And Pischel on Them Dulichand Jain Relevance of Non-Violence in modern life 1975 1975 26-29 27-32 1997 1-27 7-9 1990 79-82 10-12 1996 101-109
Page #351
--------------------------------------------------------------------------
________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM 345 lekha aMka I0 san pRSTha 1969 1969 1977 1978 1977 1976 1969 - 28-34 28-34 27-34 22-30 25-32 28-31 22-26 Dr. Harihar Singh Jainism in Gujarat Ibid Jaina Temple Sculptures of Gujarat Origin and Development of Tirthankara Images. Sixteen Vidyadevis as Depicted in Temple at Kumbharia. The Eight Dikpalas as Depicted in the Jaina Temple of Kumbharia Tirthaksetras in Jainism Indra Bhushan Panday Jaina Influence on Shree Ramanujacarya Jaina Concept of Liberation Nature and Role of Devotion in Jaina Sadhana J. P. Sharma Jaina and Buddhist Tradition Regarding the Origins of Ajatsattu's War with the Vajjins-A New Interpretation Ibid 80 Ao Nawo OOO 1971 * 1971 1972 26-30 30-35 22-28 1974 27-35 1974 27-36
Page #352
--------------------------------------------------------------------------
________________ 346 aMka I0 san pRSTha 1972 29-30 13 1996 996 115-119 1973 20-30 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha K. B. Shastri Jaina Temples in Karnataka K. D. Bajpai Jaina Archaeology and Epigraphy L. K. L. Shrivastava Jaina view of Kevalin L. K. Bharatiya Sociology in Jaina Literature Madhu Sen Jaina system of Education as Revealed from Nisithacurni 9. Ibid M. L. Mehta Some Important Prakrit works Compendia of Distivada Prakrit Bhasyas Contribution of Jainism to Indian Philosophy Kundakunda's view-points in the Samayasara The Purva 1971 31-37 35-41 1969 1969 33-37 32-39 26-28 1968 1968 1973 1973 1978 1978 35-36 53-58 23-26 33-35
Page #353
--------------------------------------------------------------------------
________________ 347 aMka I0 san pRSTha / 3 4 10 1971 1971 1975 27-34 25-28 24-33 10-12 1995 99-103 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha Maruti Nandan Prasad Tiwari Sarasvati In Jaina Sculptures Ibid The Iconography of the Jaina Yaksni Cakresvari Nandini Mehta Select Vyantara Devatas in Early Indian Art and Literature Nathamal Tatia Progress of Prakrit & Jaina Studies Priya Jain Sadhaka, Sadhana & Sadhya Rajjan Kumar Gunavrata and Upasakadasanga Ramchandra Jain Ahimsa in the Ancient East S. C. Pande Acarya Hemacandra and Ardhamagadhi S. D. Sharma and S. S. Lishk Latitude of the Moon as Determined in Jaina Astronomy 1968 24-35 1996 77-84 1997 104-108 5 1965 23-28 1997 76-82 2 1975 28-35
Page #354
--------------------------------------------------------------------------
________________ 348 zramaNa : atIta ke jharokhe meM varSa aMka I0 san pRSTha 10-12 1996 83-100 48 10-12 1997 1997 1-28 4-6 lekha Yuacharya Shiv Muni Spiritual Practices of Lord Mahavira Shriprakash Pandey Navatattvaprakarana S. M. Jain & A.K. Singh The story of the origin of Yapaniya Sect Yapaniya Sect: An Introduction S. P. Narang Panis and Jainas Surendra Kumar Garga Sri Hanumana in Padmapurana Dr. Surendra Varma Meaning and Typology of Violence 1996 1996 71-83 99-114 1-3 10-12 1995 87-89 10-12 1995 104-117 10-12 1995 81-86
Page #355
--------------------------------------------------------------------------
________________ vidyApITha ke prAMgaNa meM pArzvanAtha vidyApITha kA hIraka jayantI samAroha sampanna jaina vidyA ke zodha, adhyayana evaM prakAzana ke kSetra meM pichale chaha dazakoM se saMlagna pArzvanAtha vidyApITha kI hIraka jayantI ke avasara para vidyApITha ke pUrva nidezaka pro0 sAgaramala jaina evaM maMtrI zrI bhUpendranAtha jaina ke abhinandana, vidyApITha ke navIna prakAzanoM kA vimocana, jaina adhyayana : samIkSA evaM sambhAvanAyeM viSaya para tridivasIya (5-7 apraila 1998) rASTrIya saMgoSThI tathA vidyApITha ke sabhI zodha chAtroM ke punarmilana Adi kAryakramoM kA bhavya Ayojana kiyA gyaa| samAroha ke udghATana satra meM mukhya atithi ke rUpa meM vizvavikhyAt kAnUnavid aura briTena meM bhArata ke pUrva uccAyukta tathA vartamAna sAMsada DaoN0 lakSmImala siMghavI ne samAroha kI garimA bar3hAI / samAroha meM pro0 sAgaramala jaina ko jaina vidyA ke adhyayana evaM zodha ke kSetra meM abhUtapUrva yogadAna ke liye pArzvanAtha vidyApITha kI saMcAlaka samiti ke tattvAvadhAna meM pArzvanAtha vidyApITha dvArA eka abhinandana grantha, prazastipatra, zAla, candana mAlA Adi bheMTa kiyA gyaa| isa suavasara para vidyApITha ke prANa zrI bhUpendranAtha jI jaina kI avismaraNIya sevAoM ke prati kRtajJatA vyakta karate hue unakA bhI abhinandana karate hue unheM bhI eka abhinandana grantha bheMTa kiyA gayA / kAzI hindU vizvavidyAlaya ke kulapati pro0 harigautama isa samAroha meM viziSTa atithi ke rUpa meM upasthita rahe / unhoMne vidyApITha dvArA prakAzita navIna granthoM kA vimocana kiyaa| kAryakrama kA saMcAlana pUrva rAjanayika zrI ena0pI0 jaina ne kiyaa| isa avasara para vidyApITha kI saMcAlaka samiti ke zrI nRparAja jI jaina, zrI nemanAtha jI jaina, zrI indrabhUti barAra, zrI aridamana jI jaina, zrI zaurIlAla jaina, zrI mulaka rAja jaina tathA sthAnIya jaina samAja ke prAyaH sabhI gaNamAnya jana upasthita the| isa avasara para DaoN0 ramanalAla sI0 zAha, pro0 ramAzaMkara tripAThI, pro0 hemanadAsa nArAyaNa sAmatAnI, DaoN0 zrIraMjana sUrideva, pro0 jugalakizora mizra, DaoN0 dharmacandra jaina, DaoN0 dInAnAtha zarmA, zrI hajArImala bAMThiyA, zrI kanhaiyAlAla bAMThiyA, DaoN. vijayakumAra jaina, pro0 ramezacandra zarmA, DaoN0 mAruti nandana tivArI tathA anya sthAnIya vidvAn bar3I saMkhyA meM upasthita rhe| ____ Agantuka atithiyoM ne vidyApITha meM kalAmarmajJa zrI surendra mohana jaina (avakAza prApta abhiyantA) ke sahayoga se sthApita purAtattva saMgrahAlaya kA bhI avalokana kiyA aura isameM pradarzita vibhinna jaina granthoM kI durlabha pANDulipiyoM, prAcIna mudrAoM, jainapratimAoM
Page #356
--------------------------------------------------------------------------
________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM tathA vibhinna kalAvazeSoM ke bAre meM jAnakArI prApta kI / jJAtavya hai ki pANDulipiyoM ko chor3akara isa saMgrahAlaya meM pradarzita adhikAMza kalAkRtiyAM zrI surendra mohana jaina ne svayaM ikatra kI thI aura unheM lambe kAla taka apane saMrakSaNa meM rakhane ke pazcAt pro0 sAgaramala jaina kI preraNA se aba pArzvanAtha vidyApITha ko samarpita kara diyA hai| abhinandana samAroha, nUtana granthoM ke vimocana Adi ke pazcAt jaina adhyayana : samIkSA evaM sambhAvanAyeM nAmaka rASTrIya saMgoSThI Arambha huI / isake prathama satra kI adhyakSatA bauddha darzana ke viziSTa vidvAna pro0 ramAzaMkara tripAThI ne kii| isa satra meM DaoN0 zrIraMjana sUrideva, DaoN0 ajita zukadeva zarmA, zrI hajArImala bAMThiyA, samaNI sambodha prajJA jI Adi ke zodhapatroM kA vAcana huA / saMgoSThI ke dvitIya satra meM di0 6-4-98 ko samaNI kasamaprajJA, samaNI zubhaprajJA, DaoN0 kamalA jaina, DaoN0 sudarzana lAla jaina, DaoN0 dharmacanda jaina, DaoN0 mukeza jaina Adi ne apane-apane zodha patroM kA vAcana kiyaa| saMgoSThI ke tRtIya satra meM usI dina pATaNa (gujarAta) se padhAre DaoN0 dInAnAtha zarmA, zrI vizvanAtha pAThaka, DaoN0 vijaya kumAra jaina, DaoN0 aruNa pratApa siMha, DaoN0 azoka kumAra siMha, DaoN0 bI0 ena0 sinhA, zrI atula kumAra Adi ne apane-apane zodha patra pddh'e| di0 7-4-98 ko prAcIna zodha chAtroM ke punarmilana kA bhavya kAryakrama rahA / isake antargata mAnanIya zrI bhUpendra nAtha jaina dvArA pratyeka pUrva zodha chAtra ko zAla, saMsthAna kA pratIka cinha evaM eka AkarSaka aTaicI pradAna kara sammAnita kiyA gyaa| isa samAroha meM ina vidvAnoM ne vidyApITha aura svayaM ke sambandhoM para prakAza DAlate hue apane vikAsa meM pArzvanAtha vidyApITha ke bahumUlya yogadAna kA smaraNa kiyaa| saMgoSThI ke aMtima satra meM DaoN0 phUlacanda jaina 'premI' DaoN0 munnI puSpA jaina Adi ke zodhapatra par3he gaye / isa satra kI adhyakSatA sAranAtha saMgrahAlaya ke nidezaka mahodaya ne kii| isa avasara para vimocita hone vAle granthoM ke nAma isa prakAra haiN| pro0 sAgaramala jaina abhinandana grantha zrI bhUpendranAtha jaina abhinandana grantha jaina sAdhanA meM taMtra DaoN0 sAgaramala jaina jainadharma kA yApanIya sampradAya DaoN0 sAgaramala jaina hindI jaina sAhitya kA bRhada itihAsa bhAga 3 DaoN0 zItikaMTha mizra
Page #357
--------------------------------------------------------------------------
________________ DaoN0 dInAnAtha zarmA DaoN0 azoka kumAra siMha DaoN0 zrI prakAza pANDeya zramaNa : atIta ke jharokhe meM paMcAzaka prakaraNa (hindI anuvAda) dazAzrutaskandhaniyukti navatattva prakaraNa (aMgrejI anuvAda) siddhasenadivAkara : vyaktittva evaM kRtittva vasudevahinDI : eka samIkSAtmaka adhyayana paMcAdhyAyI meM pratipAdita jaina darzana DaoN0 zrI prakAza pANDeya DaoN0 kamala jaina DaoN0 manoramA jaina isake atirikta isa avasara para eka bhavya smArikA kA bhI prakAzana kiyA gayA, jisameM vigata 60 varSoM ke vidyApITha ke vikAsa ke itihAsa kA lekhA-jokhA, vidvAnoM ke abhimata, vidyApITha dvArA taiyAra karAye gaye zodha prabandhoM ke sAra Adi kA vistRta vivaraNa hai| sampUrNa kAryakrama meM navayuvaka maMDala, bhelUpura aura bulAnAlA evaM jaina milana ke kAryakartAoM ne sakriya rUpa se bhAga liyA aura kAryakramoM ko saphala banAne meM apanA sahayoga pradAna kiyaa| vidyApITha ke navIna prakAzanoM ke prUpha saMzodhana, sampAdana Adi kAryoM meM sabhI adhyApakoM vizeSakara DaoN0 azoka kumAra siMha, DaoN0 zrI prakAza pANDeya, DaoN0 sudhA jaina, DaoN0 vijaya kumAra jaina, DaoN0 asIma kumAra mizra, zrI omaprakAza siMha Adi ne athaka parizrama kiyA jisase alpakAla meM hI ukta granthoM kA sundara evaM truTirahita prakAzana sambhava ho skaa|
Page #358
--------------------------------------------------------------------------
________________ 05-4-98 zramaNa : atIta ke jharokhe meM pArzvanAtha vidyApITha hamAre viziSTa atithiyoM kI dRSTi meM It was my privilege and honour it have participated in the Diamond Jubilee Celebration and national Seminar on April 5th. The quality of Research done at this institution is admirable. The contribution made by this academic institution in Jainism has landed credit to the Banaras Hindu University with whom it is academically affiliated. I pray God that this establishment provides even greater and laudable output. Dr. HariGautam Vice. - Chancellor Banaras Hindu University 05-04-98 kina zabdoM meM vidyApITha kI prazasti kahU~ ? jaina paramparA ke adhyayana adhyApana-anusaMdhAna kA yaha vidyApITha eka kIrti stambha hai / yaha vidyApITha arhat pArzvanAtha bhagavAna ke nAma ke sAtha jur3A huA hai| vArANasI cAra tIrthaMkaroM kI janmasthalI ke rUpa meM mAnya aura samAdRta hai / svayaM bhagavAn mahAvIra evaM bhagavAn buddha ke caraNa isa dharatI para par3e the| pArzvanAtha vidyApITha kI hIraka jayantI ke maMgalamaya avasara para merI vinamra zubhakAmanAe~ / DaoN0 bI0 ena0 jaina, DaoN0 sAgaramala jaina evaM anya padAdhikAriyoM tathA sahayogiyoM kI niSThA se samAja upakRta evaM abhibhUta hai / DaoN0 lakSmImala siMghavI, pUrva uccAyukta, iMglaiNDa
Page #359
--------------------------------------------------------------------------
________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM jaina-jagata pradhAnamaMtrI dvArA samavasaraNa ratha kA pravartana naI dillI 9 apraila : mahAvIra jayantI para paramapUjyA gaNinI pramukha zrA jJAnamatI mAtA jI se zubha AzIrvAda prApta kara naI dillI ke tAlakaTorA sTeDiyama se pradhAnamaMtrI zrI aTala bihArI bAjapeyI ne bhagavAn RSabhadeva samavasaraNa zrI bihAra ratha kA bhArata bhramaNa hetu pravartana kiyA / isa punIta avasara para AryikA candanamatI mAtA jI, kSullaka zrI motIsAgara jI mahArAja tathA jaina samAja ke pramukha vyaktiyoM ne apane udgAra vyakta kiye / kAryakrama kI adhyakSatA sAMsada zrI dhananjaya kumAra jaina ne kii| DaoN0 phUlacanda jaina 'premI' sapatnIka sammAnita lakhanaU 18 maI : pArzvanAtha vidyApITha ke pUrva zodha chAtra evaM vartamAna meM sampUrNAnanda saMskRta vizvavidyAlaya ke zramaNa vidyA saMkAya meM jaina darzana vibhAga ke upAcArya evaM adhyakSa DaoN0 phUlacanda jaina 'premI' aura unakI viduSI dharmapatnI DaoN0 munnI puSpA jaina ko prAkRta mUlAcAra (saMskRta AcAra vRtti aura bhASA vacanikA sahita prakAzita) nAmaka bRhad grantha ke zreSTha sampAdana kArya para uttara pradeza saMskRta saMsthAna, lakhanaU dvArA Ayojita bhavya puraskAra vitaraNa samAroha meM aneka gaNamAnya atithiyoM aura vidvAnoM ke samakSa rAjyapAla zrI sUrajabhAna ne 11 hajAra rupaye kI sammAna rAzi va prazasti patra dvArA sammAnita kiyA / pArzvanAtha vidyApITha parivAra dvArA DaoN0 phUlacanda jaina evaM DaoN0 munnI puSpA jaina ko hArdika bdhaaii| arhat vacana puraskAra (varSa 9-1997) kI ghoSaNA indaura 19 maI : kundakunda jJAnapITha, indaura dvArA varSa 9-1997 ke arhat vacana puraskAra kI ghoSaNA kI gayI hai jo isa prakAra hai / prathama puraskAra : The Existence of Soul and Modern Science. 9 (2). April 97,9-24, Dr. Parasmal Agrawal, Prof. of Physics, Vikram University, B220, Vivekanand Colony, Ujjain dvitIya puraskAra : Eco-Rationality and jain karma Theory. 9 (3), July 97, 53-68, Mr. Krivov Serguei, Fellow Dr. H. Skolimowski, International Centre for Eco-philosophy, A-15, Paryavaran Complex, South of Saket, New Delhi-110030
Page #360
--------------------------------------------------------------------------
________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM tRtIya puraskAra : Kalpavrksas- The Benevolent trees (Scientific Interpretaion),9 (2), April 97,63-73, SriS.M.Jain,7-B, Talawandi, Kota-324005 puraskRta lekhakoM ko kramaza- 5001/ 3001/ evaM 2001/- rUpaye kI nakada rAzi evaM prazasti patra pradAna kiyA jaayegaa| prAkRta bhASA aura sAhitya sambandhI grISmakAlIna adhyayanazAlA sampanna naI dillI 14 jUna : bhogIlAla laheracanda insTITyUTa oNpha inDolAjI, dillI dvArA prativarSa maI-jUna mAha meM prAkRta bhASA aura sAhitya ke adhyayana ke liye eka kAryazAlA kA Ayojana pichale 10 varSa se kiyA jA rahA hai / isameM samagra bhArata ke vizvavidyAlayoM-mahAvidyAlayoM ke 40 variSTha adhyApakoM evaM zodha chAtra-chAtrAoM ko pUrNakAlika adhyetA ke rUpa meM praveza diyA jAtA hai / isa varSa isa adhyayana zAlA kA udghATana 24 maI ko kendrIya paryaTana evaM saMsadIya kAryamaMtrI zrI madanalAla khurAnA ne kiyA / adhyayanazAlA ke samApana ke avasara para di0 14 jUna ko eka bhavya kAryakrama kA Ayojana kiyA gayA jisameM indirA gAMdhI rASTrIya kalA kendra kI zaikSaNika nidezaka DaoN0 kapilA vAtsyAyana aura bhArata ke pUrva mukhya nyAyAdhIza zrI ema0 ena0 veMkaTacalaiyA vizeSa rUpa se AmaMtrita kiye gaye the / isa samAroha meM adhyayanazAlA meM tIna sarvocca adhyetAoM ko puraskAra tathA anya adhyetAoM ko pramANa patroM kA vitaraNa kiyA gyaa| isa avasara para prAkRta bhASA aura jaina vidyA ke zIrSastha vidvAn pro0 vAmana mahAdeva kulakarNI ko varSa 1997 kA hemacandrasUri puraskAra DaoN0 kapilA vAtsyAyana dvArA pradAna kiyA gyaa| AcArya samrATa zrI devendra muni jI ma. sA0 kA indaura meM bhavya nAgarika abhinandana indaura 28 jUna : zramaNa saMghIya AcArya samrATa zrI devendra muni jI ma0 sA0 kA cAturmAsArtha indaura padhArane para sthAnIya vaiSNava vidyAlaya ke vizAla prAMgaNa meM Ayojita bhavyatama samAroha meM virATa janasamUha ke samakSa nAgarika abhinandana kiyA gayA / isa avasara para madhyapradeza ke rAjyapAla mAnanIya bhAI zrI mahAvIra jI tathA madhyapradeza zAsana ke kaI maMtrI bhI AcArya zrI ke sammAnArtha upasthita the / isa avasara para prasiddha udyogapati evaM suzrAvaka zrI nemanAtha jI jaina ne cAra sUtrIya kAryakrama kI ghoSaNA kI, jisake antargata vyasana mukti, roga mukti tathA samAja ke kamajora vargoM ke logoM ko pauSTika poSaNa pradAna karane evaM jaina darzana ke mAnavIya siddhAntoM ke vizad adhyayana va prasAraNa hetu pArzvanAtha vidyApITha, vArANasI kI eka zAkhA indaura meM isI cAturmAsa se prArambha karane kI ghoSaNA kii|
Page #361
--------------------------------------------------------------------------
________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM jaina muni kI nirmama hatyA zvetAmbara sthAnakavAsI jaina dharmasaMgha ke variSTha santa pUjya zrI sampata muni jI mahArAja kI vigata 30 jUna ko auraMgAbAda (mahArASTra) sthita sthAnaka meM nirmama hatyA kara dI gayI / eka tyAgI kI hatyA samAja aura zAsana ke liye kalaMka hai| pArzvanAtha vidyApITha parivAra muni zrI ko hArdika zraddhAMjali arpita karate hue rAjya sarakAra se yaha mAMga karatA hai ki vaha hatyAroM ko atizIghra pakar3a kara unheM kaThoratama daNDa de tAki puna: isa prakAra kI ghaTanA kI punarAvRtti na ho / __ cennaI meM dvidivasIya jaina vidyA saMgoSThI sampanna cennaI 3 agasta :zramaNa saMghIya muni zrI sumana kumAra jI ke pAvana sAnidhya meM sthAnIya jaina bhavana ke sabhAgAra meM di0 1-2 agasta ko dvidivasIya jaina vidyA saMgoSThI kA Ayojana kiyA gayA / isa saMgoSThI ke 6 satroM meM zrI indararAja mehatA, zrImatI kamalA mehatA, zrImatI zakuMtalA sakalecA, prIti nAhara, zrI kRSNa candrajI caurar3iyA, zrI dulIcanda jI jaina Adi ne apane-apane vidvattApUrNa zodhapatroM kA vAcana kiyaa| saMgoSThI ke AyojakoM kA yaha dAyitva hai ki isameM par3he gaye zodhapatroM kA zIghra prakAzana kareM tAki anya loga bhI usase lAbhAnvita ho skeN| zrI lalita kumAra jI ko harioma puraskAra lAlabhAI dalapata bhAI saMgrahAlaya, ahamadAbAda ke prabhArI, kalAmarmajJa zrI lalita kumAra jI ko unake zodha Alekha "da hisTrI oNpha gujarAtI penTiga oNpha da siksaTIntha eNDa sevinTIntha seMcurI-e rIprAijala" paraM vallabhavidyAnagara sthita saradAra paTela vizvavidyAlaya dvArA varSa 1997-98 varSa kA harioma Azrama puraskAra pradAna kiyA gayA hai| pArzvanAtha vidyApITha parivAra dvArA zrI lalita kumAra kI ukta mahAna upalabdhi para unakA hArdika abhinndn| zrI harSacandrajI ko inTaranezanala maina oNpha da iyara 1997-98 sammAna naI dillI 13 agasta : kathAloka ke yazasvI sampAdaka zrI harSacandra jI ko inTaranezalana bAyogrAphika senTara, kaimbrija (iglaiMDa) kI ora se 1997-98 kA "inTaranezanala maina oNpha da iyara' sammAna hetu cayana kiyA gayA hai / pArzvanAtha vidyApITha parivAra kI ora se zrI harSacandrajI ko hArdika badhAI /
Page #362
--------------------------------------------------------------------------
________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM yogAbhyAsa evaM ekyuprezara cikitsA zivira kA Ayojana bar3odarA 15 agasta : acalagacchIya pUjya munizrI sarvodayasAgarasUri kI nizrA meM baDodarA meM 'svayaM svastha baneM' nAmaka eka divasIya cikitsA zivira kA Ayojana kiyA gyaa| isameM upasthita logoM ko yogAbhyAsa, lauha cumbaka cikitsA evaM ekyUprezara sambandhI jAnakArI pradAna kI gyii| jayapura meM AcArya zrI zubhamuni jI kA avismaraNIya varSAvAsa jayapura 17 agastaH AcArya kalpa zrI zubhamuni jI ma0 sA0 ThANA 3 aura mahAsatI zrI cetanAjI ThANA 6 binA kisI pUrva sUcanA ke ADambara rahita rUpa meM sthAnIya lAla bhavana meM cAturmAsa hetu padhAre / jayapura zrIsaMgha ne bhI isa cAturmAsa ko avismaraNIya banAne hetu sabhI prakAra ke tapa ko ADambaravihIna banAne kA saMkalpa liyA hai jo nizcaya hI prasaMzanIya hai| zoka samAcAra zrImatI campAdevI jaina kA nidhana ___ pArzvanAtha vidyApITha ke pUrva adhyakSa lAlA aridamana jI jaina kI dharmapatnI zrImatI campAdevI jaina kA vigata 11 julAI ko nidhana ho gayA / sazrAvikA campAdevI kA janma syAlakoTa (vartamAna pAkistAna) meM huA thA / Apake pitA zrI svataMtratA senAnI the / ApakA vivAha san 1935 meM zrI aridamana jI ke sAtha huA thA / Apa apane pIche bharA-pUrA parivAra chor3a gayI haiN| unakI smRti meM unake parivAravAloM kI ora se pArzvanAtha vidyApITha ko 1100/- rUpaye dAna svarUpa bheMTa kiye gae / pArzvanAtha vidyApITha parivAra zrImatI campAdevI ko hArdika zraddhAMjali arpita karatA hai| sAdhvI nAnukuMvara jI ma0 sA0 kA mahAprayANa zrI hakmagacchIya sAdhvIratnA zrI nAnakuMvara jI kA 62 varSa kI Ayu meM cittaur3agar3ha meM di0 24 julAI ko alpa asvasthatA ke bAda acAnaka saMlekhanA saMthArA ke sAtha nidhana ho gyaa| mahAsatI nAnukuMvara jI ne apane 56 varSoM ke dIrgha dIkSA kAla meM rAjasthAna, gujarAta, mahArASTra, Andhrapradeza, karnATaka, madhyapradeza Adi pradezoM ke vibhinna kSetroM meM hajAroM kilomITara kI padayAtrA kara jina zAsana kI prabhAvanA kI hai| pArzvanAtha vidyApITha kI ora se svargIya mahAsatI jI ko hArdika zraddhAMjali /
Page #363
--------------------------------------------------------------------------
________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM zrI ratanalAla jI modI divaMgata jaina dharmadivAkara AcArya samrATa zrI devendramuni jI mahArAja ke ziSya zrI dinezamuni jI mahArAja ke saMsArapakSIya pitA zrI ratanalAla jI modI kA pichale 29 agasta ko 86 varSa kI Ayu meM nidhana ho gayA / Apa apane pIche bharA pUrA parivAra chor3a gaye haiM / pArzvanAtha vidyApITha parivAra kI ora se svargIya zrI modI jI ko hArdika zraddhAMjali / sAhitya satkAra zrIvAgbhaTa viracitaM neminirvANam : eka adhyayana lekhaka - DaoN0 aniruddha kumAra zarmA, prakAzaka-sanmati prakAzana, 261/3, paTelanagara, mujaphpharanagara, uttara pradeza, pRSTha 12+226+9, mUlya- 350.00, prakAzana varSa 1998 I0 sa0 / prastuta pustaka DaoN0 aniruddha kumAra zarmA ke zodha prabandha zrImadvAgbhaTa viracitaM neminirvANam : eka adhyayana kA mudrita saMskaraNa hai jise unhoMne jaina sAhitya ke yuvA manISI, prasiddha vidvAna DaoN0 jayakumAra jaina ke nirdezana meM pUrNa kiyA aura usapara unheM meraTha vizvavidyAlaya dvArA pIeca0DI kI upAdhi prApta huI / yaha grantha 8 adhyAyoM meM vibhakta hai / prathama adhyAya meM 3 khaMDa haiM / pahale khaMDa meM jaina carita kAvya paramparA ke udbhava aura vikAsa kA prArambha se lekara 20vIM zatI taka kA sarvekSaNa prastuta hai / dvitIya khaMDa meM neminAtha viSayaka prAkRta, saMskRta, apabhraMza, gujarAtI, marAThI, hindI, kannar3a Adi vibhinna bhASAoM meM racita sAhitya kA saMkSipta vivaraNa hai / tIsare khaNDa meM racanAkAra ke kula, sampradAya, tithi Adi kI carcA hai / dvitIya adhyAya bhI tIna khaNDoM meM vibhakta hai| isameM neminirvANa kI kathAvastu kA varNana hai| tRtIya adhyAya meM grantha meM prayukta rasa, mahAkAvyatva, chandayojanA, alaMkAra Adi kA vivecana hai / cauthe aura pAMcaveM adhyAyoM meM kramaza: bhASA zailI aura varNana vaicitrya kA citraNa hai| chaThe adhyAya meM grantha meM prApta darzana evaM saMskRti kA vivaraNa hai| sAtaveM adhyAya meM racanAkAra para kAlidAsa, bhartRhari, bhAravi, vANabhaTTa, mAgha, haricanda Adi ke prabhAva ko darzAne ke sAtha-sAtha paravartI racanAkAroM para vAgbhaTa ke prabhAva ko bhI darzAyA gayA hai / AThavAM adhyAya upasaMhA ke rUpa meM hai| pratyeka viSayoM kA prabhAvazAlI evaM prAmANika rUpa se prastutIkaraNa isa pustaka kI vizeSatA hai| isakA pratyeka pRSTha lekhaka ke zrama kA sAkSI hai| aise prAmANika grantha ke prastutIkaraNa ke lie lekhaka aura prakAzaka donoM badhAI ke pAtra haiM / grantha kA mudraNa nirdoSa tathA sAjasajjA cittAkarSaka hai / yaha grantha jaina sAhitya kA adhyayana karane vAle pratyeka zodhArthiyoM
Page #364
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 zramaNa : atIta ke jharokhe meM ke liye niHsandeha mArgadarzaka siddha hogA / vidyAsAgara kI lahareM : prakAzaka- zrI digambara jaina yuvaka saMgha, kendrIya kAryAlaya, manoramA TreDarsa, varNI kAlonI, sAgara 472002, madhyapradeza, pRSTha 195 / __ prastuta pustaka meM zramaNa paramparA ke Adarza, santaziromaNi AcArya vidyAsAgara jI mahArAja ke jIvana kI upalabdhiyoM kA atyanta prabhAvazAlI DhaMga se vivecana prastuta kiyA gayA hai / isameM AcAryazrI kI guru-paramparA, jIvana paricaya, unake dvArA dIkSita sAdhu, kSullaka, AryikA Adi kA paricaya, AcAryazrI kI sAhitya sAdhanA, AcAryazrI dvArA sampanna karAye gaye vibhinna dhArmika, sAmAjika Adi kAryoM, AcAryazrI dvArA racita sAhitya para ho rahe zodhakAryoM Adi kA bar3e hI sundara DhaMga se prastutIkaraNa kiyA gayA hai / isa pustaka ke lekhaka aura mUlya kA isameM saMketa nahIM diyA gayA hai isase yahI pratIta hotA hai ki vitaraNa hetu hI isakA prakAzana huA hai / pustaka kI sAja-sajjA atyanta AkarSaka aura mudraNa nirdoSa hai / aise sundara aura mahattvapUrNa grantha na kevala pratyeka pustakAlayoM balki vidvAnoM ke liye bhI anivArya rUpa se saMgrahaNIya hai| jaina AcArya zrI vidyAsAgara jI mahArAja (aMgrejI), lekhaka :zrI bArelAla jaina, aMgrejI anuvAdaka : zrI niraMjana jetalapuriyA; prakAzakaH ke0 esa0 gAramenTsa, 25, khajurI bAjAra, indaura - madhyapradeza, pRSTha - 14,prakAzana varSa 1997-98 I0 / / prastuta pustikA meM digambara jaina samAja ke gaurava, yugapuruSa, saMtakavi AcArya vidyAsAgara jI kA jIvanacaritra sarala aura subodha aMgrejI bhASA meM diyA gayA hai / sarvottama ArTa pepara para mudrita yaha laghu pustikA apanI AkarSaka sAja-sajjA ke kAraNa sahaja hI apanI ora dhyAna AkarSita kara letI hai / pustaka sabhI ke liye paThanIya aura saMgrahaNIya anyayogavyavacchedadvAtriMzikA saMskRta TIkA hindI bhAvArtha yukta, racanAkAraA0 vijayasuzIlasUri, sampAdaka, jinottamavijaya gaNi, prakAzaka, zrI suzIla sAhitya prakAzana samiti, jodhapura, pRSTha 12+208; prakAzanavarSa vi0 saM0 2053 / kalikAlasarvajJa AcArya hemacandrasUri dvArA racita anyayogavyavacchedadvAtriMzikA para AcArya vijayasuzIlasUri ne syAdvAdasubodhinI nAmaka TIkA aura usakA hindI bhAvArtha dekara jijJAsuoM kA mahAn upakAra kiyA hai / pustaka ke prArambha meM dI gayI 12 pRSThoM kI prastAvanA bhI atyanta mahattvapUrNa hai / pustaka sabhI jijJAsuoM ke liye paThanIya aura saMgrahaNIya hai|
Page #365
--------------------------------------------------------------------------
________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM zrI jinamandirAdi-lekhasaMgraha, lekhaka, AcArya vijayasuzIlasUri jI ma0 sA0, sampAdaka - muni ravicanda vijaya jI ma0, prakAzaka- zrI suzIla sAhitya prakAzana samiti C/o zrI guNadayAla canda jI bhaMDArI, rAI kA bAga, purAnI pulisa lAina ke pAsa, jodhapura, pRSTha 12+148+55, mUlya 5.00, prakAzana varSa 1997 I0 sa0 / isa laghu pustaka ke lekhaka AcArya zrI vijayasuzIlasUrIzvara jI mahArAja isa yuga ke viziSTa vidvAnoM meM se haiM / unake dvArA 108 pustakeM praNIta kI gayI haiM / isa laghu pustaka meM unake dvArA pUrva meM likhe gaye jinamaMdira, jinamurti, jinadarzana, jinapUjA, jinabhakti Adi lekhoM kA saMgraha hai / ukta lekhoM ko pustakAkAra rUpa dene meM muni ravicanda vijaya jI ne, jo isake saMpAdaka haiM, saphala prayAsa kiyA hai / pustaka jaina upAsakoM ke liye upayogI hai| saubhAgya dezanA - pravacanakAra-mAlavakezarI zrI saubhAgyamala jI ma0 sA0 anuvAdaka: sampAdaka-muni prakAza candra 'nirbhaya', prakAzaka : zrI dharmadAsa jaina mitra maMDala, 80, naulAIpurA, ratalAma (madhya pradeza) 456001, pRSTha 20+112, mUlya : 10.00, prakAzaka varSa 1997 I0 sa0 / / prastuta pustaka mAlava kezarI zrI saubhAgyamala jI ma0 sA0 ke kacha viziSTa pravacanoM kA saMgraha hai jo pUrva meM 'zrI saubhAgyamala amRta bindu' ke nAma se gujarAtI bhASA meM 1976 I0 meM prakAzita huA thaa| isakA hindI anuvAda svargIya munizrI ke antevAsI zrI prakAzamuni jI ne kiyA hai / isa anuvAda kI vizeSatA yaha hai ki isameM pravacanakAra ke bhAvoM kI yathAvata rakhate hue unakI maulikatA ko akSuNa rakhA gayA hai / pustaka jana sAmAnya ke liye atyanta upayogI hai / isakI sAja-sajjA AkarSaka aura mudraNa nirdoSa hai| zrI saubhAgya kI kAvya kathAyeM - raciyatA- AcArya zrI saubhAgyamala jI mahArAja, sampAdaka- munizrI prakAzacandra jI nirbhaya; prakAzaka- zrI dharmadAsa jaina mitra maNDala, 80, naulAIpurA, ratalAma, madhyapradeza (456001), prathama saMskaraNa 1997 I0, pRSTha 29+214, mUlya : 25.00 / zrI dharmadAsa jaina mitra maMDala, ratalAma dvArA guru zrI saubhAgyamala janma zatAbdI ke avasara para unake dvArA racita sAhitya ke prakAzaka kI yojanA ko kriyAnvita kiyA jA rahA hai| prastuta pustaka usI yojanA kI eka kar3I ke rUpa meM prakAzita huA hai| isameM vibhinna paurANika aura aitihAsika caritroM ke mAdhyama se naitika, sAmAjika aura dhArmika cetanA ko janasAmAnya meM jAgRta karane ke liye padya rUpa se kathAyeM dI gayI haiM / pUjya
Page #366
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12 zramaNa : atIta ke jharokhe meM AcAryazrI kI lekhanI se prasUta ye kathAyeM atyanta prabhAvakArI haiM / AcAryazrI ke suyogya ziSya zrI prakAzamuni jI 'nirbhaya' ne atyanta zramapUrvaka inheM sampAdita kiyA hai / pustaka kI sAja-sajjA atyanta AkarSaNa aura mudraNa truTirahita hai / aise sundara prakAzana ke liye sampAdaka aura prakAzaka donoM badhAI ke pAtra haiN| mahAvIra kI sAdhanA ke rahasya : pravacanakAra : munizrI candraprabhasAgara, prakAzaka: zrI jitayazA phAuMDezana, 9 sI, esplAneTa IsTa, rUma na0 28, kalakattA 700068, pRSTha 6+94; mUlya 15.00, prakAzana varSa-agasta 1997 / aba bhArata ko jaganA hogA - pravacanakAra : munizrI candraprabhasAgara : prakAzaka- pUrvokta pRSTha, 4+155; mUlya - 20.00; prakAzana varSa - akTUbara 1997 / muni zrI candraprabhasAgara jaina samAja ke prabuddha vicAraka, agragaNya lekhaka aura prakhara vaktA haiM / unake dvArA samaya-samaya para vibhinna sthAnoM para diye gaye pravacanoM ke aneka saMgraha prakAzita ho cuke haiM / prastuta donoM pustakoM meM unake dvArA jodhapura meM cAturmAsa ke avasara para diye gaye pravacanoM kA saMgraha hai| inameM vidvAn vaktA ne aise samasAmayika praznoM kA uttara prastuta kiyA hai jisakI talAza prAyaH hara vyakti ko dainika jIvana meM ghara aura bAhara par3atI rahatI hai| pustakeM paThanIya aura mananIya haiM / aise sundara prakAzana ke liye lekhaka aura prakAzaka donoM hI sAdhuvAda ke pAtra haiM / atIta (upanyAsa) lekhaka - brahmacArI viveka, sampAdaka- DaoN0 yazapAla jaina, prakAzaka - AcArya zrI vidyAsAgara zodha saMsthAna samiti, jabalapura 1997 I0, pRSTha 14+150; mUlya - 30.00 / brahmacArI viveka dvArA praNIta isa laghu upanyAsa meM asAra saMsAra kA atyanta sarala aura subodha bhASA meM citraNa hai / isameM jIvana ke vairAgya kI sImA ko carama rUpa meM pradarzita karate hue vairAgya kI ora jAne kI preraNA dI gayI hai / pustaka eka bAra hAtha meM lene ke pazcAt use khatma kiye bagaira chor3ane kI icchA nahIM hotI / aisI sazakta kRti ke praNayana ke lie brahmacArI jI badhAI ke pAtra haiM / pakkI bAiMDiga aura plAsTika kavara yukta pustaka kA mUlya lAgata se bhI kama rakhanA prakAzaka kI sauhArdatA kA paricAyaka hai / pustaka sabhI ke liye paThanIya aura saMgrahaNIya hai / svarAjya aura jaina mahilAe~ - lekhikA- DaoN0 zrImatI jyoti jaina; prakAzaka- zrI kailAzacandra jaina smRti nyAsa, sTApha kvATara naM0 6, kundakunda jaina mahAvidyAlaya, khataulI 251201 (mujaphpharanagara) uttarapradeza, prathama saMskaraNa 1997 I0, pRSTha 8+48; mUlya-.00 /
Page #367
--------------------------------------------------------------------------
________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM rASTrIya svataMtratA Andolana meM puruSoM aura mahilAoM kA samAna rUpa se yogadAna rahA hai| jahAM puruSoM ne Andolana meM pratyakSa rUpa se bhAga lekara karbAniyAM dIM, vahIM unake gharoM kI mahilAoM ne na kevala unheM preraNA dI balki unheM sabhI prakAra kI pArivArika jimmedAriyoM se mukta bhI rakhA / aneka zikSita mahilAoM ne to ghara kI cAradIvArI se nikala kara puruSoM ke samAna hI rASTrIya Andolana meM apanI pUrNAhuti dI / zrImatI jaina ne prastuta laghu pustaka meM atyanta zramapUrvaka aisI hI jainadharmAnuyAyI mahilAoM kI zauryagAthA ko prastuta kiyA hai jinake bAre meM Aja samAja ko atyalpa hI jAnakArI hai / aise gauravapUrNa prakAzaka ke liye lekhikA aura prakAzaka donoM hI abhinandanIya haiM / jainadharma evaM AtmasAdhanA - lekhaka, zrIamaracanda chAjer3a, prakAzaka, amaracanda azoka kumAra chAjer3a, chAjer3a cembarsa, 193 minTa sTrITa, pArka TAuna, madrAsa 600003; pRSTha 144, mUlya-sadupayoga, prakAzana varSa 1997 I0 sa0 / / prastuta pustaka meM jainadharma kA saMkSipta paricaya, maMgalamaya prArthanAyeM, preraNAdAyaka gIta, merI bhAvanA, laghu sAdhu vandanA, bhaktAmara stotra, Atmasiddhi zAstra, arthasahita sAmAyikasUtra Adi kA anUThA saMkalana hai jo nitya svAdhyAya ke liye upayogI hai / hameM vizvAsa hai ki sarala bhASA meM likhI gayI isa laghu pustikA kA sarvatra Adara hogA / pustaka kI sAja-sajjA AkarSaka evaM mudraNa truTirahita hai| Atmavaibhava - lekhikA zrImatI ratana caurar3iyA, prakA0-kalyANamala caMcalamala caurar3iyA TrasTa, C/o caurar3iyA ilekTrikalsa, caurar3iyA bhavana, jAlaurI geTa ke bAhara, jodhapura 342003, pRSTha 16+112, prakAzana varSa 1998 I0 sa0 / prastuta pustikA meM viduSI lekhikA ne AtmA ke guNoM evaM kSamatAoM kA digdarzana karAte hue paMcaparameSThI arihanta, siddha, AcArya, upAdhyAya evaM sAdhu-sAdhvI kI viziSTatAoM kA vivecana karate hue unakI zaraNa meM jAne kI preraNA dete hae batalAyA hai ki AtmA kI ananta zakti ko ajJAnI manuSya pahacAna nahIM pAtA kintu yadi vaha anitya, azaraNa, saMsAra, ekatva Adi bAraha bhAvanAoM kA cintana kare to nizcaya hI usakI dRSTi badala sakatI hai / pustaka kI bhASA atyanta sarala aura subodha hai tathA yaha pratyeka vyakti ke lie paThanIya hai| sarvodayI jaina taMtra - lekhaka, DaoN0 nandalAla jaina, prakAzaka, zrI kapUracanda jaina potadAra, adhyakSa, potadAra dhArmika evaM pAramArthika nyAsa, potadAra nivAsa, TIkamagar3ha, madhyapradeza;pRSTha 18+82; mUlya 25.00, prakAzana varSa 1997 I0sa0 prastuta kRti jaina vidyA ke viziSTa vidvAn, prabuddha cintaka aura suprasiddha lekhaka
Page #368
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 zramaNa : atIta ke jharokhe meM DaoN0 nandalAla jaina dvArA pUrva meM aMgrejI bhASA meM likhita jaina sisTama ina naTazaila ka hindI rUpAntara hai / isa grantha meM vidvAn lekhaka ne jaina taMtra ko ekIkRta rUpa meM prastuta karane ke sAtha-sAtha jainadharma se sambandhita pratyeka viSayoM kA prabhAvI rUpa meM varNana kiya hai / yaha pustaka zodhArthiyoM aura jijJAsuoM donoM ke liye samAna rUpa se upayogI hai| aise sundara prakAzana ke liye lekhaka aura prakAzaka donoM badhAI ke pAtra haiM / jinottama dohAvalI racanAkAra- upAdhyAya jinottamavijaya gaNi, prakAzaka- zrI suzIla sAhitya prakAzana samiti, jodhapura, rAjasthAna, pRSTha 12+96, mUlya 11.00, prakAzana varSa - vi0 saM0 2053 / jaina sAhitya ke samunnAyaka, tattvadarzIpUjya upAdhyAya zrI jinottamavijaya jI dvArA satya, ahiMsA, asteya, brahmacarya, aparigraha, naitikatA, mAtRbhakti, pitRbhakti, dharma mahimA, samatA, dayA, maitrI, vidyA, nirgrantha vacana Adi vibhinna viSayoM para racita prastuta kRti ko unheM AcArya pada prApta hone ke upalakSya meM prakAzita kiyA gayA hai / isa uttama kRti ke adhyayana-manana se prANI nizcaya hI zAMti kI anubhUti kara sakatA hai| aise sundara prakAzana ke liye prakAzaka gaNa badhAI ke pAtra haiM / pustaka kI sAja-sajja AkarSaka aura mudraNa truTirahita hai| - sAbhAra svIkAra 1. dRSTAMta ratnAkara lekhaka - zrI lakSmIcaMda sI0 saMghavI, prakAzakaphAravarDa iNTaraprAijeja, 2. dhUtapApezvara bilDiMga, maMgalavADI, 240, zaMkara seTha roDa, mumbaI 400004, prathama saMskaraNa 1998, pRSTha 48, mUlya - 12.00 / ww 2. zrI sudarzanameruvidhAna - lekhaka- zrI rAjamala jI pavaiyA, saMpA0, DaoN0 devendrakumAra zAstrI; prakAzaka - zrI bharata pavaiyA, 44, ibrAhimapurA, bhopAla 1998 I0, pRSTha 4+60; mUlya - 6.00 / 3. zrItInalokavidhAna - lekhaka, saMpAdaka evaM prakAzaka, pUrvokta, pRSTha 4+76; mUlya 8.00 / 4. jinakhojA tinapAiyAM - lekhikA, DaoN0 sAdhvI priyadarzanA zrI evaM DaoN0 sAdhvI sudarzanA zrI ; prakAzaka ----> ; prakAzanavarSa vi0 saM0 2053; pRSTha 10+150 ; mUlya- saduprayoga / 5. yaha hai mArga dhyAna kA lekhaka - zrI candraprabhasAgara; prakAzaka prayAgacanda rajanIza siMghavI evaM jitayazA phAuMDezana, 9 sI, esplaneDa IsTa, 700069; prakAzana varSa 1997 I0, pRSTha 54, mUlya - 3.00 / zrI kalakattA -
Page #369
--------------------------------------------------------------------------
________________ Statement About the Ownership & Other Particulars of the Journal SRAMANA 1. Place of Publication 2. Periodicity of Publication 3. Printer's Name, Nationality and Address 4. Publisher's Name Nationality and Address 5. Editor's Name, Nationality and Address 6. Name and Address of Individuals who won the Journal and Partners or share-holders holding more than one percent of the total capital. Dated: 1.4.98 : Parsvanatha Vidyapitha I.T.I. Road, Karaundi, Varanasi-5 : Quarterly. : Vardhaman Mudranalaya Bhelupur, Varanasi-10. Indian. I, Dr. Sagarmal jain hereby declare that the particulars given above are true to the best of my Knowledge and belief. : : Parsvanatha Vidyapitha I.T.I. Road, Karaundi, Varanasi-5 : Dr. Sagarmal jain Dr. Shivprasad As above. : Parsvanatha Vidyapitha Guru Bazar, Amritsar. (Registered under Act XXI as 1860) Computer Composing Rajesh Computers, PH. 220599 Signature of the Publishers S/d Dr. Sagarmal Jain
Page #370
--------------------------------------------------------------------------
________________ NO PLY, NO BOARD, NO WOOD. ONLY NUWUD. INTERNATIONALLY ACCLAIMED Nuwud MDF is fast replacing ply, board and wood in offices, homes & industry. As ceilings, DESIGN FLEXIBILITY Nooring furniture, mouldings, panalling doors, windows... an almost infinite variety of Arms Communications VALUE FOR MONEY woodwork. So, if you have woodwork in mind, just think NUWUD MDF. MUCWEM W LIMITED NUWUD MORE E-46/12, Okhla Industrial Area, Phase II, New Delhi-110 020 Phones : 632737, 633234. 6827185, 6849679 Tlx: 031-75102 NUWD IN Telefax: 91-11-6848748 he one wd for all your woodwork MARKETING OFFICES: AHMEDABAD: 440672, 469242 * BANGALORE: 2219219 * BHOPAL: 552760 * BOMBAY: 8734433, 4937522. 4962648 * CALCUTTA: 270549 * CHANDIGARH: 603771, 604463 DELHI: 632737. 633234.6827185, 6849679 * HYDERABAD: 226607 * JAIPUR: 312636. JALANDHAR: 52610. 221087 * KATHMANDU: 225504. 224904 * MADRAS: 8257589, 8275121