Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ nandanavanakalpataruH 3 zAsanasamrAjAmiha samudAye meruparvataupamye / kalpatarurnandanavanasatko'yaM nandatAt suciram // tRtIyA zAkhA (uttarAyaNam) vi.saM. 2056 saGkalanam kIrtitrayI
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ CA .. nandanavanakalpataruH . Madamoibrar Khanamance witysta n.w.xvie CARE r tainin... t
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ nandanavanakalpataru: zAsanasamrAjAmiha samudAye meruparvataupamye / kalpatarunandanavanasatko'yaM nandatAt suciram / / tRtIyA zAkhA (uttarAyaNam) vi.saM. 2056 saGkalanam kIrtitrayI
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ nandanavanakalpataruH / / tRtIyA zAkhA / / (saMskRtabhASAmayaM ayana-patram / / ) saGkalanam : kiirtitryii| sarve'dhikArAH svAyattAH / / prakAzanaM : zrIjaina grantha prakAzana samiti, khaMbhAta / / vi. saM . 2056, I.saM. 2000 prAptisthAnaM : 1. zanubhAI ke. zAha, jIrAlApADo, khaMbhAta / 2. sarasvatI pustaka bhaNDAra, amadAvAda / mudraNaM : sacina enTaraprAijha, amadAvAda / / phona : (079) 7497047
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAcakAnAM pratibhAva: ................ ............ ko'yaM nandana-vana-kalpa-taruH ! prabandhAH - araiyar zrIrAmazarmA yAdavAdriH ko'yaM ? ayaM nandanavanakalpataruH / kva taruH ! kva taruH ! hanta ! bhArate varSe sarvatra paramANuvidyudyojanAbhiH taravaH hatAH, prahatAH, nihatAzca / hanta kka hitAH ! ka vihitAH ! sthAvarANAM nAze jaGgamAH na jIvanti iti jIvamaye'smin iyatyapi jagati iyatyapi nItiH nAnusRtA / hanta ! jIvacintaiva vijJAnibhiH tyaktaprAyA, tanmAtrAnusAribhiH rAjakIyaizca / astu nAma; ko'yaM kalpaH ? vizvarakSaNe tu asamarthA evAdya sarve mAnavavyApArAH rASTrIkRtAH / vizvasya nAze parasparahArdikasambandhanAze ca baddhaparikarAH sarve'pi hanta ! klRpU sAmarthya iti hi dhAtuH, evaJca ko'pi kalpa eva naasti| astu nAma; kvanu vanam ? tarUNAM eva abhAve teSAM vA viralatve vanaM kutra labhyeta ? vanaSaNa saMbhaktau iti hi dhAtuH, vanyate vibhajyate khaNDyate punarvardhanAtha paropakArArtha ceti hi vanam / kRtakavanAni dUre vicArAt santu; kAgajakaraNArthaM gajavanAnyeva sadvaMzabahulAni tatra tatra kArusthAnIyaiH rAjakIyairkhaNTAkairluNThitAni / adAntAH dantacorAH, azarmANazcarmacorAH, dhanakanakakhaniratnacorAzca nirapaghanAH adRzyA eva / candanavanAni santu nAma dUre vicArAt, candanatarurapi na dRzyate malayeSu kA kathA'nyatra ! kka vanam ! kiM vanam ! sikatA-simeNTazarkarAracitAni loha-kAca-palAstikamayAni sarvatra sgr-ngr-vnaani| hanta ! hanta ! sadRkSavanAni kathAyAmeva zrotavyAni jAtAni / yathAH - A bhArataM daza vanAni naimiSa-dvaitavindhya-daNDaka-gajAraNyAdIni kairvA nirdizya nirdizya idamiyadvistAraM, idamiyadunnataM, idamiyatprabhAvaM idamiyajjaMgamarakSaM idamiyatsamRddhaM iti varNayituM idAnIM avaziSTAni ? satyevaM, ka nandanam ! kiM vA nandanam ! kathaM vA nandanam ! 'rAkeT' iti prasiddhAnAM raikheTAnAM, upagrahAkhyAnAM vimAnAnAM ca prabhAvena mAnavaH candralokAdIn gatvA gatvA'pi na kiJcit dRssttvaan| purANeSu zAstreSu kAvyeSu ca pratipAditaM nndnvnm| svarge hi nandanaM vanam / tatraiva khalu klptruH| na khalu, na khalu, sarvametat kAlpanikaM vijJAnibhiH anaGgIkRtam / vijJAnayugo hi pravartate'dya / pravartatAm, pravartatAm / pratidinaM jIvahiMsAyA eva pravartate khlvym| 'dazasUnAsamazcakrI, dazacakrisamo dhvjii|
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ dazadhvajisamA vezyA, dazavezyAsamo nRpaH / / " santi nRpAH svargatAH / te hi bhUmau nAmAvazeSaM naSTA eva / rAjA rAjJI garbhadAsa iti ispeTAkhyeSu IcapeTApatreSu kevalaM citrarUpAste draSTavyA avaziSTAH / kintu pratidinaM pratigrAma pratipattanaM pratirAjyaM pratirASTraM ca draSTavyAH ete hi ekaikazo'pi dshnRpsmaaH| hanta! hanta! sarvatra kaliH, kaliH, kaliH / samAjaghAtukAnAM hiMsANAM hi viSaye zloko'yaM prvRttH| hanta ! sarvatra rASTre govadhaH sarvakArapravartita ev|"dhvjinii vAhinI senA, senAyAM samavetA ye sainyAste sainikaacte|" sainikAstu saunikairiva dhUrteH rAjakIyaiH svavaze prvrtynte| teSAmevArthe sarvatra rASTreSu sarvakAreSu dhanAdInAM adhiko vyayaH bhvti| hanta! "kalau mRtyargRhe gRhe" iti saMvidhAnaM samAyAtam na bandhutvam, na mAtApitRtvam, na patnItvam, na putratvaM, na bhrAtRtvaM, na mitratvaM; kiM punargurutvam / na kimapyetat samAje parasparopakArAya sampannam / dhanam, dhanam, dhanam; adhikAraH, adhikAraH adhikAraH, sukhaM, sukhaM, sukham, ahaM, ahaM, aham; alamalametAvatAsAmrAjyena svataMtreNa svasukhA-yamAnena / mAstu dharmasya, mAstu paralokasya, mAstu varamasya sukhsy| svataMtrabhAratasya AMglAnukaraNasampannA sthitiH evaM atigabhIrA gahanA ca / bahirvizvaM acintayanta eva samudrAntarjalapAtAlapravALasasyavanagahanakuharakoNajIvinaH kITA iva janAH kathaMcit nizzakjIvanti / evaM sthite kaH unnataH svargalokaH ! kiM nandanam ! nandayatIti hi nndnm| puNyazAlinAM kalyANabuddhInAM kimasti nandanaM bhUmau ! na khalu, na khalu, na kimapi, na kimapi nndnm| 1.svasti yAdavazailAgrAda rAmazarmeti kshcn| kIrtitrayaM praNamyAdya vijJApayati sAmpratam // 1 // bhavatpatraM anuprAptaM dRSTaM hRSTaM ca dharmataH / santoSa janayet prAjJa: na deveshvrpuujnm||2|| gurubhyo'smatpraNAmo'sau bhavadbhirvijJApyatAmiti / atha patre tvIcapeTAkrIDA yA prastutA mayA / / 3 / / sA tripaJcAzatpatramitA dyUteSu viniyojyate / AMglai: kArDas iti sA proktA tatra kiMga kvIn ca joki ca // 4|| iti rAjA ca rAjJI ca garbhadAsastu sevakaH / iti trINi tu patrANi syuzcaturdhvapi koTiSu ||5|| ispeT ATIna kalAvar ca DaimaND iti ctussttyii| patrANAM jAtirastyatra ttttsNkhyaaNkshaalinii||6|| saMkhyAhInA tu jAtiryA sA raajaadiknaaminii| gaJjIphApatravacaitat patraM krIDAvinodanam // 7 // iti vijJApyatetyalpaM lajjayeva muniSvidam / kSAmyantu kSudrasandarbha munayo vItakalmaSAH / / 8 / / I lakSmIstu mahAmAyA patrakrIDAsu vittadA / patrANi tu capeTAkhyahastakSepyANi tatra tu // 9 // ispeTa ityAMglazabdasta IcapeTa itIrita: / garbhadAso nAma hindyAM gulAma iti hi ptthyte||10||
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ * hanta ! evaM sati sanAmagrAhaM brUmahe mahAmaruprAye saMskRtasajjanasAhityavAGmayamaye prapaJce'smin durlabhatvakRtamahimni labhyamAnaM madhurapAnIyotsaM khajUraphalacchAyAzrayaM gurjarajanapade karNAvatInagaropakarNe karNapathamavatIrNaM nandanavanakalpatarUM ekam - yeyaM saMskRta-prAkRtamayI patrikA AyanikI sUryasyeva ubhayato gatimatI kIrtitrayyA prakAzitA ''nandanavanakalpataruH" iti| kalpataroH parisaraparivAreSu mitreSu cintAmaNiH kAmadhenuH ityAdayo'pi santi khaluH tatra dharma-kalyANa-ratnAkhyaM nandanavanakalpataroH mitraM nAmAkSaradarzanena dRSTam / asya taroH zAkhAsu dvitIyazAkhAyAM upazAkhAH vRntAni patrANi pallavAni puSpANi nAnAvidhAni phalAni ca, teSAM bhokRvargaH pakSigaNaH, sandarzakavargo devagaNaH, druvarge ca vayaM iti iyatyapi jagati svarga iva kiJcit santoSasthAnaM dRssttm| dRSTaM parAmRSTaM ca yathAH - jainI vAgapi jananI nndnvnklptrusmaanaanaam| ratnAkara iva lakSmI hRdi sarveSAM dadhAtu dymaanaanaam|| gheppiahiao haM divaa nndnvnklptrumhgghphlm| savvo karedu puNNaM bhAraajaNapuTTajaNapaammi aLam // 25-12-1999 evaM sakkada-pAuakainda aso girindavAso hm| kittittiaaM saguruM Namotti vAA karemi muNiNAham / / preSyatAM prathamA zAkhA dvitIyApi tRtiiykaa| yathAvakAzaM nandanavanakalpataroriti arthanA zrIrAmazarmaNo rAmAnujadAsasya vilAsaH - paJcabhASAkavitAvallabhaH ubhayanyAyavedAntAlaGkAraH zrIrAma zarmA prAzupAla : sarvakArIyasaMskRtakAleja melukoTe,maNDayajillA karNATarAjyam-571431
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAcakAnAM pratibhAvaH= kuzalam zrIH yAdavAdriH dinAGka : 26-1-2000 kriza. AcAryazrIvijayazIlacandrasUraye namaskRtya zrIrAmazarmA vijJApayati / ubhayakuzalopari saamprtm| bhavatA preSitaM hi kRpayA nndnvnklptrushaakhidvym| tat labdhaM myaa| tatra abhiprAyArthaM avalokanArthaM ceti yA sUcanA likhitA sApi labdhA / tataH prathamaM abhiprAyArthaM avalokanaM kRtam / abhiprAya idAnIM nivedyate / yathA - atra zAkhAyAM stutiH caritaM dharmaH nItikathAH hAsyakaNikAH iti paJca upazAkhAH avalokitAH parAmRSTAzca / tatra stutigItiviSaye dvitIyazAkhAyAM jagannAthAkhyena viduSA yat abhiprAyaprapaJcanaM kRtaM tadevAsmAkamapyabhimatam / vyaktInAM Atmani dhanyatA dharmaH zreyazca devaguruguNavRttAdistutimAtreNa bhavatyeva / tatrApi gItirUpA stutiH atIva zuddhA sarasA ca / jainetarajanAnAmapi saGgItasAhityAkhyasarasvatImAtRstanadvaya prasnuta-stanyapAyinAM sahRdayAnAM bAlAnAmiva dhArakaM poSakaM bhogyaM caitat racanam / gurUNAM caritaM hi sAmayikaM dharmazraddhAlUnAM sarvavidhamatasthAnAmapi vidyApremiNAM bodhayogyaM sanmArgagamane zAkhAhastavat upayogakaraM ca / dharmavicAre nirUpaNaM saralaM sundaraM ca jainamataprakriyAyAH paricAyakaM c| nItikathAsu vikramAdityabhojAdInAM lokaprasiddhAnA kathAH eva zrAvitAH sundaratayA mahAbhAratIyAzca / kiJca pUrvaM asmAmiH vetAlakathaiva zrutA''sIt atra tu agnivetAla iti vizeSaH samucitaH jJAtaH / Adau rAmatapovanAbhigamanaM iti anugamanaM iti vAlInigrahaNaM iti caitaddhi iti pAThAntaraiH idaM padyaM pratidinaM gRhe gRhe mAtrAdibhiH bAlAH pAThyante asmatpradeze / tatra adhigamanapAThaH abhigamanapAThAdapi suyuktaH iti manye / takrarAmAyaNaM iti prasaGgastu ruciraH mayA idaMprathamatayA jnyaatH| bAdarAyaNasambandha-viSayakaH zlokaH asmAbhiH bhojakAlidAsasambaddho na zrutaH kintu anysmbddhH| kiJca asmAkaM pAThaH evamasti / yathA asmAkaM badarI cakraM iti pUrvArdhe; uttarArdha tu bAdarAyaNasambandhAt yUyaM yUyaM vayaM vayam / iti| hAsyakaNikAsu saMskRta bhASAyAH rItiH rasonnayanazailI saralatA ca na vyatyastAH iti santoSasthAnam / lipyAM zirorekhAyAH AvazyakatAM sUcayadbhiHbhavadbhigurjarairapi devanAgarI
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratiSThApitA iti ca ? ___atha dvitIyazAkhAyAM stuti-carita-dharma-cintanadhArAdiSu na kiJcit nUtanatayA vimRzya vaktavyamavaziSTam / raGgamaJce trikAdapi trayaM samucitaM manye / prAkRtavibhAge saDhe saDhattaNaM iti kathA karNATakAverItIrapradezAbhijanena mayA bAlye ito'pi vistareNa zrutA yathAvakAzaM uttarabhAgatayA vilikhya preSayiSyate / nItivAkyAnAM sthAne sthAne mauktikAnAM iva yojanaM mudraNakramaH ca ramaNIyaH iti| yathAsambhavaM tRtIyazAkhAdiparamparApi gocare bhavatIti AzAste'yaM janaH iti vijJApakaH araiyar zrIrAmazarmA __ melukoTe 285 uppunIrubAvibIdI karNATarAjyam maNDaya jillA-571431
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ - vAcakAnAM pratibhAvaH AcAryavaryAya sAdaraM namo namaH savinayaM nivedyate yatH 'nandanavanakalpataruH' samprApto mayA bhavadbhiH preSitaH / anugRhItA'smi / jainadharmaprasAraNa jaina AcAryapavitrazIlapratipattaye asau patrikA atIva upayuktA vartate / tadantargatAH kavitAH lekhAH kathAzca surucipUrNAH surasAzca pratibhAnti / AcArya zrIvijayanandanasUrIzvarANAM jIvanacaritamapi bodhapradaM vartate / prAH umA dezapANDe 5, maMgalavADI sosAyaTI ra. va. desAI mArgaH, vaTodaram - 1 patrikAyAH svarUpaM mudraNamapi samIcInaM vidyate / sadhanyavAdaM viramAmi / A. vijayazIlacandrasUri - mahAzaya ! sAdaraM namo namaH umA dezapANDe adhyakSA saMskRta-pAli-prAkRtavibhAgaH ma.sa. vizvavidyAlayaH vaTapadram nandanavanakalpataruH (dvitIyA zAkhA) pustikA samprAptA / tadarthamahaM bhavatAM dhanyavAdAn sAdhuvAdAn ca arpayAmi / jainadarzanaprasArArthamidaM pustakaM upayuktaM bhavediti AzAse / - umA dezapANDe
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ -vAcakAnAM pratibhAvaH 4 ||shriiH|| zrImadbhyaH nandanavanakalpatarusampAdakebhyaH tatrabhavadbhyaH zatakRtva: nmskRtyH| ayi bhoH! kRpApUrvakaM bhavatpreSite dve api saJcike yathAkramaM praapte| bhavadbhiH abhiprAyakathanAya ca AjJA dattA AsIt / prathamasaJcikApaThanAnantaraM mayA cintitaM yathA etAdRzabhavyadArzanikasAhityamuddizya vidyArthidazAyAmeva vivartamAno'haM nA'dhikArIti / ataH mayA tuussnniimevaa''sitm|| athaH bhavataH dvitIyA saJcikA labdhA / tatra dvAbhyAM arhavidvadvarAbhyAM prakaTitaM sarvagrAhyaM abhiprAyaM paThitvA nitarAM hRSTo'bhUvam / nama etAbhyAM vidvdvraabhyaam| matstareNa yadi kiJcit vaktavyamasti cet etAvat vakSye yathA nandanavanakalpatarusaJcikayoH bhASA prAntIyabhASAchAyAvimuktA saMskRtabhASA prakRtiniSThA sugamA manoharA ceti| atra ca viSayAzca bhAratIyasaMskRtivizeSodgrAhayitAra iti idaM mhddhrsssthaanm| bhavatAM AzravaH (vidyArthI) M.K.NanjundaSwamy Mattigodu Village Po. Rudrapatna Dist. Hasan 573150 Karnataka
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ prAstAvikama NGOL paramapUjyapAda-paramadayAlu-saGghanAyakA''cAryavaryazrIvijayanandanasUribhagavatAM janmazatIvarSe paramapUjyagurubhagavatAM zrIzIlacandrasUrIzvarANAM satpreraNayA kRpayA cA''rabdhasyA'sya gIrvANabhASAsAmayikasya 'zrInandanavanakalpataroH' tRtIyAM zAkhAM prakAzayanto vayaM harSAnubhUtiM kurmahe / asmadIyo'yaM prayatnalezo dAkSiNAtyairvidvadvareNyaiH sajjanaiH sollAsaM sAnandaM satkRtaH protsAhitazcA'pi / tattu teSAM pratibhAvapatreSveva darIdRzyate / etadarthaM vayaM tAn prati kRtajJatAplAvitAH smH| athaitasya sarvasyA'pyupariSTAt pUjyagurubhagavatAM protsAhikA satpreraNaivA'smin kArye'sAdhAraNaM kAraNamasti / svakIyena sAhityenA'pi taiH pUjyaireSA zAkhA samRddhIkRtA'sti / vidvajjagata IdRkprotsAhanaM sadaiva labhyetetyAzAsamAnA nandanavanatIrthaM phAlguna zuklA paJcamI kIrtitrayI
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ - anukrama: kRti: kartA pRSTham zrIbhoyaNItIrthabhUSaNazrImA vAmira tavanama SHRIRAM .. .. vijayazIlacandrasUri: vijayazIlacandrasUriH vijayazIlacandrasUriH vijayazIlacandrasUriH vijayazIlacandrasUriH vijayazIlacandrasUriH . 2 stavanAnuvAda zrIvimalanAthaprAsAdapratiSThAprazastiH nandanavanatIrthaprazastiH zAsanasamrATsmRtimandiraprazastiH jagadguru-aSTakam caritra kathA AcAryavaryazrIvijayodayasUrIzvarANAM jIvanagAnam AsvAda: cintanadhArA premNaiva prema varddhate munidharmakIrtivijayaH 19 / / HTML muniratnakIrtivijayaH munidharmakIrtivijayaH muniratnakIrtivijaya: 55 maJcaH munikalyANakIrtivijaya : 57
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ kathA munivimalakIrtivijayaH muniratnakIrtivijayaH muniratnakIrtivijayaH zrIAryasamitasUrayaH etAvadeva ! samarpaNam kAvyAnuvAda | marma-narma munidharmakIrtivijayaH vijayazIlacandrasUri: granthaparicayaH 77 prAkRta vibhAgaH saMvegamaMjarIkulayaM munikalyANakIrtivijaya: munikalyANakIrtivijaya: 82 patramA vaMcaNAniuNo sappo munidharmakIrtivijaya: 84
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ - zrIbhoyaNItIrthabhUSaNazrImallisvAmistavanam // - - vijayazIlacandrasUriH vimalapunitagAtrI akssykssempaatrii| sakaladuritahI kumbhraajendrputrii| nikhilabhuvanamAnyA strIjinatve'pyananyA jayatu jayatu malli- yaNIkalpavalliH ||1|| jitasakalabhayAnAM dattajIvAbhayAnAM anubhavavibhavAnAM zreyasaH sambhavAnAm / janitajanazamAnAM sarvathA nirmamANAM akhilajinavarANAM naumi pAdau varANAm // 2 // gaNadharavaragItAM tIrthanAthapraNItAM munijanahRdayeSUpasthitAM saddayeSu / pravacanarasadhArAM chinnasaMsArakArAM atulazubhaprabhAvAM staumyahaM satyabhAvAm ||3|| anupamamiha bhUmau jainacandraM cakAsti pravacanamatipuNyaM tatsamaM kvA'pi naa'sti| anavaratanimagnAstasya sevAsu lagnAH suravaranikarAste santu nityaM prasannAH // 4 // asAre grAmyakAsAre srsiiruhsNvhm| | vIkSyodayantaM manye'haM 'gahanA karmaNo gatiH! / /
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ stavanAnuvAda - zrIzItalarjinastavana ..woelna zrIzItala jina bheTIe, karI bhakta cokhuM citta ho; tehathI kaho chAnuM kiDyuM, jehane soMpyA tana mana vitta ho. 1. dAyaka nAme che ghaNA, paNa tuM sAya2 te kUpa ho; te bahu khajuA tagatage, tuM diNaya2 tejasarUpa ho. moTo jANI Adaryo. dA2dhra bhAMjo jagatAta ho; tuM karuNAvaMta zizemaNa, huM karUNApAtravikhyAta ho. aMtarajAmI sa~va laho, ama mananI je che vAta ho; mA AgaLa mosALanA, zA varNavavA avadAta ho. jANo to tANo kizya sevAphaLa dIje deva ho; vAcaka caza kahe DhIlanI, e na game muja mana Teva ho. vAcaka yaza zrIzItalajinastavana ........... ||1|| // 2 // seve zrIzItalajinaM bhaktyA kurvannacchaM cittaM re channaM kiM tadane vada yasmai dattaM hattanuvittaM re dAtAro bahavaH paraM tvaM jaladhiste nanu kUpA re tvaM sUryAbhastejasA te bhAnti khadyotasvarUpA re seve tvAM jJAtvA kSamaM dAridyaM dUraya deva ! re tvaM karuNAvatsu ziromaNiH karuNArthI prasiddho'hameva re antaryAmin ! bodhasi mama hRdtamakhilaM bhAvaM re mAtRpuraH ko varNayet mAtRpakSalakSaNaprastAvaM re jJAtvA kiM nu vilambase sevAphaladAne nAtha ! re ? vAcakayazasaH prArthanA, na sahe'tivilamba tAta ! re ___ - vijayazIlacandrasUriH // 3 // / / 4 // // 5 //
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIvimalanAthaprAsAdapratiSThAprazastiH -vijayazIlacandrasUriH (anuSTupa) prastutya stutyacaraNaM, stutaM bhUridharezvaraiH / kurve zastiM pratiSThAyA nemisUrIzvaraM gurum // 1 // (vasantatilakA) svastizriyAM gRhamudAramudAM nivAsaH pIyUSapezalasukomalavAgvilAsaH / dUrIkRtAghaprasaraH surasevyapAdo bhavyAya bhavyabhavinAM vimalaprabhuH stAt // 2 // (vasantatilakA) yatpAda padmayamalaM vimalaM vihArakAle sukomalasuparvakRtotpaleSu / saMtiSThate navasu hemamayeSu, bhaktyA vande mudAkaramahaM vimalaprabhuM tam // 3 // (zArdUlavikrIDitam) keSAMcid hRdayaM ramApriyadhave lagnaM sadA mAdhave, keSAMcid sajare vidhau, ca kiyatAM rUpeNa rudre zive / guJjadbhavyamadhuvrataughanalina ! pradhvastadoSa ! prabho ! hyasmAkaM tu nisargasundara ! cirAceto nimagnaM tvayi // 4 // (vasantatilakA) ashokvRkssH| dRSTvA prayAti bhavinAM yamazeSazoko dUre drutaM hi samavAsRtisaMsthitaM, sH| pAyAtsadA vimalanAthavibhorazoMkazAkhI jarAmRtijanurbhavato manuSyAn // 5 //
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ (vasantatilakA) pusspvrssnnm| deva ! tvadIyasamavAsaraNAcalAyAmasvapnavarSitamanoramapuSparAzeH / bhUyAdapAyasurabhItaravAsarAzinAzI nRNAM vimalanAtha ! vibho ! sugandhaH // 6 // (hariNI) divydhvniH| pralayajalabhRddhvAnanyakkRdvirAjati saddhvanissamavasaraNe divyo bhavyo vibho ! tava mnyjule| sakalabhavikasphArAgAra ! drutaM vimalaprabho !, duritadanujastaM ca zrutvA pragacchati dUrataH // 7 // (AryA) caamrm| dhavalimaparAstazazadhara- kiraNAbhyAM cArucAmaravarAbhyAm / anizaM vIjyamAno dadAtu na : zaM vimalajinarAT // 8 // (AryA) siNhaasnm| nAnAratnamaNIgaNa-vibhUSite bhAsure sureshkRte| siMhAsana upaviSTaH,punAtu no vimalanAthajinaH || 9|| (AryA) bhaamnnddlm| namadAkhaNDalamaNDala ! dRSTvA bhAmaNDalaM tvorjsvi| mihiraM smaranti bhavyA dhvastadhvAntaM prakAzakaram / // 10 //
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ dundubhiH| (vaitAlIyama) tvayi bhaktibharAnvitaiH surai - rvihito dundubhinAda eSa nH| vimalAzaya ! nAzayatvihA'STavidhaM maMkSu pramAdavidviSam // 11 // chtrtrym| (vasantatilakA) ratnatrayaM kimiva mUrtimadetadasti. chatratrayaM vizadadivyamayUkhadhAma ! mUrdhni sthitaM trividhatApaharaM narANAM, yasya, praNaumi vimalaM vimalaM jinaM tam / / 12 // (anuSTupa) atyadbhutaprabhAvena,bhAvitAzeSabhUtalam / kRpAkalpadrumaM bhaktyA,namAmo vimalaM jinam || 13|| (AryA) AcAryadharmamUrti-sUrIndraracalagaNavihAyo'GkaH / vihitA'JjanazalAkA,pratimA vimalaprabhoH pUrvam // 14 // (AryA) anyAzcA'pi caturdaza, pratimAH kAzcinnavAzcai pratnAzca / ahammadAvAdapure, lAlAbhAIpratolikAmadhye // 15 // (AryA) AmUlaM jIrNoddhata-jinAlaye vimlnaathjinraajH| rAjanti bhavya rAji-supUjitA iha pramodapradAH / / || 16 // (tribhirvizeSakam)
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ (pRthvI) rasekSaNanabho'yana(2026)pramitake'tra saMvatsare sahodhavalapakSake jayakare hi sssstthiidine| imAH sakalamUrtayo vihitabhavyahRtsphUrtayo lasanti supratiSThitA jinagRhe'tra bhavyairmudA // 17 // (vaMzasthavilam) babhUvurAcAryavarAstapasvinaH, purA jagacandrasunAmacaJcavaH / gataH prasiddhiM 'tapa'saMjJakastatastato'cchagaccho jagatIha candravat // 18 // (zikhariNI) gaNe'smin saMjAto vizadadhiSaNaH sadguNacaNaH bahukSoNIpAlapraNatacaraNaH shuddhcrnnH| sutIrthe'smin jaine dinamaNiriva vyomasadRze, yatInaH sUrIzaH samasamayavinnemivijayaH // 19 // (AryA) tatpaTTadharaH pUjyo-'meyaguNaH sarvadA sdyhRdyH| saMprati dhuryastIrthe, vijayodayasUrirAD jayati // 20 // (anuSTup) tasya paTTadharaH sUreH,zrIlanandanasUrirAT / sarvadA zarmadaH pUjyo jayati yatipuGgavaH // 21 // (zArdUlavikrIDitam) yo'nantasthitatArakaughagaNanAM dhIro vidhatte janaH, saMjAtA jinapA iyanta iti yo jAnAti caa'dyaavdhi| jJAtA yena ca rohaNAcalamaNIsaMkhyA susaMkhyAvatA, zrImannandanasUriNo gaNayituM zaGke guNAn sa kSamaH ||22||
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ (zArdUlavikrIDitam) yaH zrImajjinazAsanAmbaratale haMsAyate dIptimAn, dhImanmAnasamAnase guNazucirhaMsAyate cA'pi yaH / yaH sadgranthasamUhamAgrathitavAn nirgrantharAjo mahAn, sa zrInandanasUrirAjasuguruH syAdbhUyase zreyase (zArdUlavikrIDitam) eko'haM bhuvane'mRtasya nilayastejonidhAnaM tathA, prANyAhlAdakaro'pyahaM, zazadharetthaM mA'bhimAnaM kRthAH / yattvato'pyadhikaH kalaGkarahito jejIyate bhUtale, vAcaM nyakkRtasatsudhAM paridharan zrInandanaH sUrirAT (paJcacAmaram ) (vaMzasthaM) (zAlinI) sadA prasannamAnasaM trizalyazalyasannibhaM, sumedhasaMgatainasaM mahaujasaM sacetasam / suziSyavRndavanditaM, gireva candanaM tathA, prabhUtabhUtanandanaM namAmi sUrinandanam (drutavilambitam) budhajanAlisabhAjanabhAjanaM vihitazAstramahodadhimajjanam / kRtakudoSanizAcaratarjanaM, bhavikaraM praNato gurunandanam yadIyasaddarzanamAtrato vyathA, gatA hi bhIteva zarIriNAM drutam / kimAkRtiM zAntaraso dhara~zca yaH, sanandanaH sUririhAstu me zriye zloko'pyeko varNyate naiva yasya, naikaiH zlokaiH paNDitaughena loke / dIvyattejorAjamAnaprabhAvaH, sUrIzaH sa zreyase nandanaH stAt 11 33 11 // 24 // // 25 // // 26 // // 27 // 11 26 11 7
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8 (mAlinI) (pRthvI) (pRthvI) (AryA) (AryA) (anuSTup) (anuSTup) (anuSTup) bhavikamadhulihoghaiH sarvadA sevyamAnaM, suguNagaNasuvAsA''moditA'zeSalokam / padayugamiva padmaM nandanAkhyasya sUrerapi vikasanazIlaM yatsadA tatpravande zuciH kaluSa zAkhinAM, jaladharaH krudhagnerapi, harirmadagirestathA, tRDudadheragastyazca yaH / bhavodadhinimajjatAM pravarayAnapAtraM guruH, sanandanamunIzvaro bhavatu naH zriye sarvadA anaGka iva candiro gururivA'tha martyAGgabhRd, dvipAdiva ca kesarI, nikhilakarmamAtaGgabhit / sutIrthamiva jaGgamaM, bhavikRtAghanAzIha yaH, sa nandanamunIzvaro bhavatu naH zriye sarvadA teSAM sUricatuSTaya- samanvitAnAM sabha (27)mita sAdhUnAm / pAvananizrAyAM khalu, jAteSTA supratiSTheyam sotsavaM sollAsaM, prabhUtadhanasadvyayena vihiteyam / bhavya zrAddhaiH sUrI-zvaranizrAyAM pratiSThA'cchA zreSThizrIphulacandrAkhyaH, zrAddhazreSTha udAradhIH / pratolikAyAM tatraiva, vAstavyaH stavyasadguNaH jIrNoddhArAt samArabhya, hyA pratiSThotsavaM mudA / kRtavAnnu mahAyAsaM, jinabhaktyeka preritaH vihito'pi hi tenA'tra, prabhUtadhanasadvayayaH / tatpreritAgataiH kiJca, mohamayyAditaH khalu 1138 11 11 30 11 11 39 11 11 33 11 11 33 11 // 34 // // 35 // ( yugalam ) // 36 //
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ (anuSTupa) (anuSTup) (anuSTup) (anuSTup) (anuSTup) (AryA) anekaiH zreSThivaryai rhi, vihito hitakArakaH / vyayo'nalpadhanasyA'tra, pratiSThAyA mahotsave pratolikAyAM vAstavyairjanaiH saGghagataiH khalu / sollAsaM hi yathAzakti, vihito dhanasadvyayaH zrImataH phulacandrasya, zreSThino niHspRhasya ca / saMvijJAya tamAyAsaM, jinabhaktikRte kRtam zrI saGkena kRtajJena, pratiSThAnantaraM khalu / dvAroddhArArthamAdiSTaH, sasammAnaM sa eva hi pratiSThAmiSato bhadrai-rjinabhaktiparairnaraiH / dhruvaM kRtA pratiSThA hi bhavyatvasya nijAtmani yAvatkAlaM siddhA, vartante ramyamuktiharmye hi / tAvadiyaM supratiSThA, nandatu bhavyaughazakaMrtrI zrInandanasUrIzvara - nizrAyAM zreyasA ca mizrAyAm / pannyAsapadAlaGkRta- sUryodayavijayagaNirAjAm vinItaziSyalavena, zIlAdimacandranAmakeneyam / dRSTa pratiSThA vidhinA, zrImadrAjAbhidhe nagare tatraivAbde sahasi, pauSadazamyAM nu prApitA pUrtim / zastirguruvara ziSTyA, vardhitadiSTA pratiSThAyA // prazastiriyaM samAptimabhajat // 11 30 11 ( yugmam) // 38 // // 39 // // 40 // (yugalam ) // 41 // // 42 // // 43 // // 44 // // 45 // (tribhirvizeSakam ) 9
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 - - TAM ENGLISH SCHOOL SCHOLAN IMIUMe AD AGgla vidyAlayasya / mAhAtmyam! deze dAridyaM dRSTvA'tyantaM glaanimnubhvaami| tadapanetumahaM sarvayatnaiH ytissye| mahodaya ! - vacanAnusAraM 7 mama dAridyamapasArayatu, na tu mAM daridram !
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ 11 // 60 // || 1|| // 2 // = nandanavanatIrthaprazastiH -vijayazIlacandrasUriH manApraDna namaH / zrI munisuvratasvAmine namaH / svsti| jayati jagati jinanAyaka-vIraprabhuzAsanaM prmshivdm| nityoditaM jagaddhita-matipunitaM vibudhagaNamahitam paJcamagaNadharabhagavAn zrIvIrasvAmipaTTagaganamaNiH / zramaNagaNAdimapuruSo jayati sudharmAbhidhaH suguruH tatpadapAramparye tapagaccho' tucchsdgunnsvcchH| zAstrAdhArita-suvihita-sAmAcAryAM sthito bhAti // 3 // naike zrutadharapuruSAH zAsanamAnyAzca paramagItArthAH / cirakAlamanvabhUvan , tapagacchaizvaryamativaryam vikramato viMzatitama-zatake gacchezvaro'bhavat sUriH / zrIvijayanemisUriH ziSyo munivRddhicandrasya // 5 // suvihita-saMvignamuni-vrajadhuryaH sUricakravartyapi ca / jinazAsanasamrADapi bhUrigranthapraNetA ca // 6 // kAparaDA-kAdambA-calapramukhAnekapratnatIrthAnAm / jIrNoddhAravidhAtA prabhUtanRpabodhadAtA ca naiSThikasadbrahmadharo yugapradhAnopamo'nupamasattvaH / saccAritrapavitro vizAlaziSyaughaparikalitaH tatpaTTodayaparvata-zikhare sUrodayopamaH paramaH / gItArthavRndamukhyo vijayodayasUrirADabhavat || 9 // tatpaTTadharaH zrImAn paramadayAluH sutiikssnnsddhissnnH| jinazAsane dhurINo nandanasUrIzvaraH samabhUt ||4|| sa ca // 7 // !! 8 // ||10 //
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12 // 11 // // 12 // / / 13 // // 14 // // 15 // // 16 // so'pi- dhIro vizAlahRdayaH samadarzI bhinnamatasahiSNuzca / vAtsalyAmRtavarSI zAsanahitacintane nirataH bhavabhIrurgItArthaH sarvajanopakRtiprakRtikaH sukRtii| dambhAhaMkArAdika-dUSaNarahitaH saralacittaH nijaparasamasamayajJaH samayajJo granthaSoDazIkartA / gacchAdhipa ojasvI sa sUririha paramagurusevI bAlye gRhItadIkSo varSabhadazabhireva suuritvm| samavApya pAlayitvA paJcAzadvatsarAvadhi ca tadapi atha vihRto nijavayasaH sUrIzAno'STasaptatitame'bde / zatruJjayatIrthopari nUtanajinagRhapratiSThArtham ahammadAbAdapurAd viharan kramazaH sa AgataH ssukhm| netrAgnikhapANyabde (2032) mArgasitetaracaturdazyAm tatra ca sandhyAsamaye jAtA tatsvAsthyavikRtiratha shsaa| paJcanamaskRtisaMzruti-pUrvaM prApa ca samAdhimRtim atha ca- zrInemisUripaTTe sUrirvijJAnanAmakaH smbhuut| tatpaTTe kastUraH sUrIzastatpade yazobhadraH / sUrirabhUt tatpaTTe zubhaGkarastasya pttttdhrsuuriH| sUryodayAbhidho'sti zrInandanasUripadasevI tatpreraNayA zrAvaka-vargastagaDIti nAmni ttkssetre| sUrIzasvargabhuvi gurubhaktyA nirmitaM ramyam zrInandanasarIzvara-dharmodyAnaM vihaaryaatraayaam| gacchanmuni-sAdhvInAM nitarAM vizrAntihetu mahat gacchAdibhedamuktaM zramaNa-zramaNIgaNasya nityamiha / bhavati hi vaiyAvRttyaM sUryodayasUripreraNayA // 17 // / / 18 / / // 19 // // 20 // / / 21 // // 22 //
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ 13 kiJca- zrIstambhatIrthavAsI zrIvIzAozavAlavaMzIyaH / dalapatabhAI jhaverI - nAmA''sIt zrAvako dhanikaH | // 23 // sundaralAletyabhidha-stasya suto devguruprmbhktH| saddharmakarmakaraNe nityaM raktastathA jAtaH / / 24 // tadbhAryA zrIjAsudabAItyabhidhA'bhavat sukRtaniSThA / pAtivratyagharA'tha ca dharmamatiH zrAvikA subhagA ||25 // tatputratritayaM khalu pUnamacandeti tatra prthmo'sti| tadanu jasavaMtalAlo vIrendrAhvastRtIyazca // 26 // pitRmAtRbhaktisaMbhRta-cittaistairmAtRbhAvanAM jJAtvA / nijapitRkalyANArthaM jinagRhanirmANanirNayo'kAri / / 27 // tatazca- zrIsUryodayasUrestacchiSyAta zIlacandrasAdhAzca / samavApya sadupadezaM tagaDIgrAme'tra caityanirmANe // 28 // kRtasaMkalpaistaiH kila rUpyakakoTivyayaM nijaM kRtvA / uttuGgazikharamaNDita - jinabhavinaM kAritaM zIghram // 29 // tatroparitanabhAge munisuvrtnaathmukhybimbaanaam| bhUmigRhe zrIRSabha-svAmyAdikajainabimbAnAm // 30 // tairnijakuTumbasahitaiH itarazrAddhaizca gurucrnnrktaiH| dazadivasIyamahotsava-purassaraM kAritA pratiSThA'pi // 31 // zrIsUryodayasUreH ziSya-praziSyAdiparivRtasya mudaa| nizrAyAM vihito'Jjana-vidhirapi vidhizAstramanusRtya // 32 // saMvati samitisamitikhe-kSaNa(2055)pramite phAlgune tathA mAse / paJcamyAM zanivAre vihitA jinabhuvanasupratiSThA // 33 // aparaM ca- tatsamameva pratiSThita-metattIrthasya maGgalaM nAma / 'nandanavanatIrtha' miti samastasaMghena zubhabhAvaiH || 34 //
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 kiJca // 35 // tIrthasya suvyavasthA-kArakamastIha cArusattantram / bhAvikajanadattadhanai-stenA'tra vinirmitaM subhagam yAtrikabhuvanaM bhojana-sadanaM copAzrayadvikaM subhagam / zrInandanasUrINAM mUrtiyutA sugurukulikA ca || 36 // yAvacandradivAkara- metattIrthaM tathaiva jinbhuvnm| jayatAjjagati janAnAM karmakSayahetu bhavatu tathA // 37 // zrInandanasUrINA-mantevAsI prazastikAmetAm / sUryodayasUrizizuH zIlendU racitavAniti zam zubhaM bhUyAt zrIzramaNasaMghasya // zivamastu sarvajagataH / / zrIH // || 38 // zreyAn sa dezo no yatra zrUyante durjnoktyH|| haimvcnaamRtm||
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15 zAsanasamrATsmRtimandiraprazastiH= yaH - -vijayazIlacandrasUriH gatavRjinaM vIrajinaM vratinAminamadya saMstuve shminm| dRSTA yaM prAthamye'ryamabuddhiItamasyA'bhUt // 1 // gautama-sudharmapramukhAn gaNadharadhuryAstathA namasyAmi / yadupajJo gaNipiTakaH pravahatyadhunA'pyakhilasaMghe ||2|| zrImatsudharmagaNabhRt-paTTe cturdhikspttiprmite| zrIvRddhivijayaziSyaH saMjAto nemisUrIzaH // 3 // tapagacchezaH zAsana-samrADapi sUricakracakrI c| bahubahutIrthoddhartA, naikagranthapraNetA ca || 4 // apritama prauDhapratibhaH, saMyamaniSThazca sattvazAlI c| saMghasya ca yaH kRtavAn, pathadarzanamiha mahApatsu ||5|| atulamananyamanupamaM brahmavratapAlanaM sadA yasya / yabalataH saMkalpai-rvacanairapi siddhatAM sa gataH | // 6 // hRdi kRtasatyapratiSTho bhavabhIruH prakRtibhadramUrtizca / anukampAbhRtacetA netA'pi zramaNasaMghasya kArtikazuklapratipadi nava-kara-nava-candra (1929)vatsare punnye| madhumatyAM zanivAre, vIzAzrImAlavaMzake jAtaH ||8| lakSmIcandatanUjo diivaaliibaaimaatRsntaanm| zrInemacandanAmA samabhUnnijanAmadhanyaH saH ||9 // SoDazavarSIyeNa ca jagRhe dIkSA svayaM virAgeNa / tadanu ca guruvaryakRpA-sampAditahitatatiH so'bhUt // 10 // jJAnopArjananirata-zcAritrArAdhakastapasvI ca / kramazo yogodvahanA-davAptagaNi-paNDitAdipadaH || 11 // // 7 // saca
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ || 12 // // 13 // // 14 // || 15 // || 16 // // 17 // zAsanamAnyaH zAsanasevArasikaH smstgunnklitH| jJAtvA pUjyairyogyaH sUripade sthApitaH samudA kRtayogAnuSThAnaH suvihitasaMvignamArgagAmI c| samabhUt sa eva prathamo'smin zatake sUrizArdUlaH tadanu ca - nijajIvane samagre jIvadayAM zAstrasevanaM samyak / tIrthAnAmuddhAraM rakSaNamapi sarvadA kRtavAn gItArthaziSyanikaraM nirmitavAn kuzalazilpivat sa tthaa| nirmApitavAn vidhivat sahastrazo nUtnajainabimbAni kiM bahunA?- bahubhUpapratibodhaka-mIkSitvAM yaM bhavanti smRtivissyaaH| zrIhIra-hemapramukhAH sUrIzAstejasAMnAthAH api ca - zara-kha-kha-kara(2005)mitavarSe AzvinamAse'tha diipprvdine| mahuvApuryAM rAtrau, samAdhimaraNaM sa Apa gururAjaH tajjanmasthAne jina-bhavanaM zrIdevaguruprasAdAkhyam / dehAntimabhUmAvapi caityaM zikharonnataM mAti atha ca - svargArohaNavarSA-dardhazatAbdyatra vaikrame jaataa| zara-zara-puSkara-kara(2055)mita-varSe harSaprakarSapradA mahuvAvAstavyena zrIsaMghenA'tra vatsare kRtm| smRtimandiraM ca vividhA mahotsavA nizcitA bahavaH tatazca - zrInemisUripaTTe suurivijnyaannaamkstsy| paTTe kastUrAtaH sUrIzastatpade yazobhadraH tatpaTTe ca zubhaGkara-sUristatpaTTabhUSaNaM caasti| zrIsUryodayasUri-nirmalatejobharitamUrtiH tasyA''jJayA tadIyaH ziSyaH shriishiilcndrsuuriishH| munivimala-ratna-kalyANa-dharmakIrtItinAmadharaiH // 18 // // 19 // || 20 // || 21 // // 22 // // 23 //
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ 17 // 24 // // 25 // // 26 // // 27 // trailokyamaNDanena ca zizumuninA parivRtaH sa sNsthitvaan| cAturmAsyaM mahuvA-nagare varSe'tra vijJaptyA tatpreraNayA tasya ca nizrAyAM maargdrshnenaa'pi| bahusaMgha-bhUribhavyavrajasAhAyyAt sulabdhadhanaH mahuvAsatkaH saMgha kAritavAn mandiraM gurusmRtyAm / navyaM bhavyaM ramyaM gurupratimAmaNDitaM subhagam tatra ca - zrIgurujIvanaparicaya-karANizubhatailacitraphalakAni / saMsthApitAni nipuNai-zcitrakarairnirmitAni tathA zUnya-zara (50) pramite zrInemiguroH saMvatIha cA'zvayuji / mAse parvapavitre zukre ca dhanatrayodazIdivase smRtimandirasya tatra ca prmgurostaatpaadpuujysy| svarNarasita-pittalamaya-mUrtervihitA pratiSThA ca yAvacandrajyotsnA saMsAraM sAntvayati niraakaaNkssm| vilasatu tAvadiyaM guru-mUrtirgurumandiraM ca madhupuryAm guruvara ! bhavato bhaktyA yadyarjitamalpamapi mayA sukRtm| tattenA'haM saMyamazIlaH syAmevamIhate zIlaH nemiguroH prItyAspada-mAsIt zrInandanAhvasUrIzaH / tasyA'ntiSad racitavAn prazastimetAM nu zIlenduH || 28 // / / 29 / / // 30 // // 31 // ||22|| | saridambhobhirambhodhiH kiM mAdyati manAgapi ? | haimvcnaamRtm||
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18 -jagadguru-aSTakam -vijayazIlacandrasUriH // 1 // // 2 // // 3 // ||4|| zrIhIravijayasuguruM gurugaNagumphitaM jaganmahitam / hitakaramatulaprabhAvaM bhAvAGkitacetasA vande vande'mandAnandaM nandanavanamiva prsnntaanibhRtm| bhRtamapi vizuddhasaMyama - yamaniyamai rasUrivaram varaziSyaparikarAnvita-vitatagaNAdhIzvaraM tponirtm| ratamaviratamAtmahite hitAhitajJaM stuve guruM hIram hIrakaratnasamAnama- mAnamanoramavizuddhadIptigRham / gRhamatizayitavimalatA-latAvitAnasya, hIraprabhum prabhumakabaranAmAnaM mAnonnatamakhiladezabhUpapatim / patitamapi prANivadhe vadhato vinivArakaM naumi naumi ca zatruJjayagiri-girinArapramukhabhUritIrtheSu / tIrtheSu bhave bhavinAM bhavinAM yAtrApravRttikaram karamocanakartAraM kartAraM govadhasya pratibandhanam / bandhanamukterDAbara-varasarasI-yAdasAM praNetAram netAraM tapagacche gacchAnAM nirmale tathA shresstthe| zreSThaM sAdhusamudaye udayantaM staumi hIrasUrIzam ||5 // yugmam / / // 6 // || 7 // // 8 // vizeSakam / / phalanti hi mahAtmAnaH sevitAH klpvRkssvt|| haimvcnaamRtm||
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ caritra kathA nyAyavizArada - siddhAntavAcaspati - pUjyapAdA''cAryavarya zrIvijayodayasUrIzvarANAM jIvanagAnam - munidharmakIrtivijayaH , asti jinazAsanasyAssdhAro devo guruH dharmazcaivaM tattvatrikam / tatrApyasmin kAle vizeSeNa gurutattvasya mAhAtmyamasti yata etadevA'nyasya deva-dharmasvarUpatattvasya prAptau pradhAnaM kAraNamasti / sAmprataM devA api bahavaH dharmA api bhinnA bhinnAH santi; tatra ko deva ArAdhyaH ko dharma upAdeyazceti jJAtuM gurureva samartho'sti / adhunA zrIjinezvarANAM kevalajJAnibhagavatAM ca virahe'smAkaM santi gurava evaa''dhaarbhuutaaH| jinAgamasya gUDharahasyamagamyatattvaM ca jJAtvA jinezaprarUpite mArge - 'smAdRzAn jIvAn sthirIkArakAste gurava eva santi / yadi na gurubhiH jinamArgo rakSitaH syAt tarhi vayaM sarve'pyajJAna - mohAhaGkArAdirUpAndhakAre evetastato'TantaH syAma / idAnIM bhavATavImullaGghayituM gurava eva pathadarzakAH santi / asmin kAle na saMbhavatyevA-'smAdRzAnAM vAmuddhA guruM vinA / atasteSAM guruNAM pratipattireva mokSamArgaprApteramoghaM kaarnnmsti| guruH kaH ? 'gu' zabdastvandhakAre syAt 'ru' zabdastannirodhakaH / andhakAravirodhitvAt 'guru' rityabhidhIyate // 19 apAkaroti yo'vivekamAnAdidurguNarUpAndhakAraM sa guruH / yaH svayamabdhau nimagnaH sa anyAn samudrapAraM kartuM na samarthaH / sa tu svayaM nimajjati, anyAnapi nimajjayati / ata etacchlokena jJAyate yad, yo garva-krodha- ajJAna - dambha-prapaJca - asUyA - kadAgrahamahattvAkAGkSAdidurguNAndhakAravirahitaH sa eva gurutvena kathayituM zakyaH / kiJcaitAdRzAM gurUNAM niraticAra - vizuddhacAritrapAlanena vivekAnvitajJAnaprabhAveNa caivA'dyaparyantaM zrImahAvIraprabhoH zAsanaM nirbAdhatvena niSkalaGkatayA ca pravartate / anya-darzanIyaiH paradharminRpatibhizca jinazAsanaM kalaGkayituM naike prayatnAH kRtAstathApyebhiH gurubhiH jinazAsanasya sarvoparitvaM yathAtathameva rakSitvA zAsanasyodyotaH kRtH|
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ 20 asyAM zrItraizaleyaprabhoH paTTaparamparAyAmasmin zatake gurjaradeze'haGkAravirahitajJAnavanto nirmalacAritrArAdhakA: zAstraniSThajIvanA nyaayvishaard-siddhaaNt-vaacsptipuujypaadaacaarymhaaraajshriivijyodysuuriishvrgurubhgvnto'vaatrn| taiH pUjyapAdaiH zrI vijayodayasUrIzvarabhagavadbhiH jinazAsanasyA'nupamA sevA kRtA / na kadApi vismartuM zakyate teSAM pUjyapAdAnAmupakAraH / 'nyAyamArtaNDa-mahopAdhyAzrIyazovijayebhyaH pazcAdadyaprabhRti pUjyapAdazrIvijayodayasUrIzvaratulyA bahuzruta-gItArthaziromaNividvanmahApuruSA na bhUtAH tathA''gAmini kAle IdRzAH pratibhAsampannamahApuruSA bhaviSyanti na vA'' evaM jinazAsanAgraNIzreSThinA kathitam / etatkathanenaiva jJAyate, yat te pUjyapAdAH kIdRzA mahApuruSA aasn| teSAM mahApuruSANAM caritralekhanaM mAdRzAM tu samudrataTe sthitvA sindhoH gAMbhIrya mAtuM prayatna iva, dIpaM gRhItvA sUryaM mArgayituM prayatna iva ca cessttaa'sti| tathApi sajjanA udAracittAH santi, na kadApi bAlakasya ceSTAmavagaNayanti te, evaM mnye'hm| kathitaM ca - kiM bAlalIlAkalito na baalH| pitroH puro jalpati nirvikalpaH ? | ato'trApi 'sajjanapuruSA mamA'pyetAM bAlaceSTAM svIkurvantu' ityahaM vijnypyaami| prAnte - 'mahApuruSANAM guNakIrtanamapi karmakSayasya nidAnam'' iti paramazraddhayaiva pUjyapAdAnAM zrIvijayodayasUrIzvaragurubhagavatAM kiJcit jIvanacaritraM likhituM prayate'haM baalbuddhiH| janma astIhaiva jambUdvIpe bharatakhaNDe guruguNagaNagauravavati gUrjaradeze paramapuNyasaudhamekaM 'zrIsthaMbhatIrtha' nAmakaM ngrm|
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ 21 yasmina nagare rAjiyA-vAjiyApArekha-tejapAlasaMghapati-udayakaraNasaMghapatikavivarazrIRSabhadAsAdayaH suzrAvakA jAtAH / yatra kalikAlasarvajJazrIhemacandrasUriNo dIkSA'bhUt / yannagaraM zrIabhayadevasUri-zrIsomasuMdarasUri-akabarapratibodhakajagadguruzrIhIravijayasUri-zrIvijayasenasUripuGgavapramukhAcAryaparamapavitrapAdAravindaiH pAvanIbhUtamAsIt / yatra dvAdazalakSavarSAdhikacirantanI kAmitapUraNazrIpArzvaprabhoH nayanaramyA pratimA virAjate / yatra prAyo'zItirabhraM lihabhavyajinagRhANi dIpyante tathA vidvajjanAnAmadhyayanAyA' mUlyA''gama-nyAya-jyotiSa-vyAkaraNa-sAhityAdigranthagaNaiH suzobhitAni jJAnamandirANi ca santi / adhunA tu tannagaraM khaMbhAta iti nAmnA prsiddhmsti| tatra ca vasati sma jinezvareSvapratimazraddhAvAn gurujaneSu ca paramaprItidhArakaH zrIchoTAlAlanAmakaH suzrAvakaH / tasyA''sIt bhAryA prasannatAyAH pratikRtiriva tathA dAnazIlAdiguNAlaGkArAnvitA shriiprsndevii| ''puNyavanta uttamajIvA uttamakSetre eva jAyante'' zrIsthaMbhatIrthe vaikramIye vedayugagrahajaivAtRka(1944)saMvatsare taiSazuklasya vadanendu(11)tithau bhomavAsare prazastamuhUrte zrIparasanadevyAH ku kSe: jinazAsanapuSkare kuvAdikuhevAkatimiratiraskArakArako'janiSTaiko baalkH|| apUrvatejobhiH suzobhitaM lalATaM, prasannAM saumyAM ca mukhamudrAM tasya nirIkSya pitarau atIvA''nanditau aastaam| teSAM mAnasaM harSollAsena puuritmNbhuut| sarve kauTumbika-janAzcA'pi tasya bAlakasyaitAdRzaM lalATaM prekSyA''nandamanubhavantaH parasparamakathayan-yad eSa bAlako bhaviSyakAle mahApuruSo bhvissyti| atha zubhe dine tasya bAlakasya 'ujamazI' (udyamasiMha) ityabhidhAnaM kRtm| tasya dvau jyeSThau bhrAtarau 'ThAkarazIbhAI-mohanabhAI ityA'hau, 'ratanalAlaH' iti nAmnA laghIyobhrAtA, tathA 'revA' nAmnA ekA bhginyaa''sn| (2) zaizavakAla: mAtApitarau dharmaniSThau saMskAriNau caa''staam| tatastayoH zubhasaMskArAH putre'pi sahajaM pariNatAH / "yadi mAtRhRdaye zubhabhAvanA bhavet tayavazyameva sA bAlakasya mAnasapaTe'vitA
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ 22 bhavati'' evaM loke kathyate eva / atassa bAlako'pi nityameva jinapUjA - gurusevApAThazAlAgamanAdIH AvazyakadharmakriyAH cakAra / "putrasya lakSaNAni pAraNake, vadhvAH gRhadvAre" etaduktiM caritArthIkurvanniva sa bAlyakAlAdeva tapanavat divyatejasvI, kuraGga iva sphUrtimAn cA''sIt / evaM dvitIyAcandravat pravarddhamAnassa bAlako vyAvahArikA'bhyAsArthaM zAlAyAM pitRbhyAM preSitaH / tatrA'pi kuzAgrabuddhitvAt sarveSAM vidyArthino'gre sarIbhavannAsIt / anukrameNA'STavarSIyo'bhUt / zAlAyAM tisraH kkssaastenottiirnnaaH| , (3) gurusamAgamaH vaikramIye vedabANanandavasundharA (1958) varSe pUjyapAdAH zAsanasamrAT zrInemisUrIzvaramahArAjAH saparivAraM zrIsthaMbhatIrthe samavasRtAH / pUrvametena bAlakena zAsanasamrAjAM cAritraniSThA - pANDityAdiguNAH zrutA Asan / kintu nA'dyaparyantaM teSAM puNyadarzanaM tena kRtam / tatassahasaiva zAsanasamrAjAM pApanAzaka - darzanAdeva bAlakasya mAnasamAnandollAsabhRtamabhUt / tatra zAsanasamrAbhiH saMsArodadhitAriNI bhavavanaparibhramaNaparizramapraNAzikA dharmadezanA prdttaa| zarkarAsamAM madhuradezanAM zrutvAM pUrvaM teSAM yad guNakIrtanaM zrutaM tasmin zraddhA dRDhIbhUtA / teSAM komalavacanaiH bAlakasyaitasya manogatAH prAktanazubhasaMskArA udghaTitAH / tatkSaNameva bAlakasya hRdayamananubhUtapUrvaM manthanamanubhavituM lagnam / atha dezanAM nizamya sarve zrAvakajanA nirgatAH, kintu tatraiva sthitassa bAlakaH / yathA bAlako'rNavaM vIkSyA''nandamanubhavati, paraMtu tasyA'pUrvA''nandasya yathArthavarNanaM kartuM na samartho bhavati; tathaivaiSa bAlakospi zAsanasamrAjAM pravaraM mukhAravindaM nirIkSyA'kathanIyA''nandamanubhavati tathApi tadvarNanaM kartuM hi kevalaM punaH punaH sa bAlako gurUNAM mukhamevA'drAkSIt / pazcAt zanaiH zanaiH sa teSAM samIpamAgatavAn / zAsanasamrAjo'pi parIkSakA Asan /
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ 23 Atmano nirIkSaNazaktisAmahNa bAlakasya tejodIptaM lalATaM dRSTvA manasi cintayAMcakruH, aho ! asya bAlakasya lakSaNAni zubhAni santi, tathA vadanamapi jijJAsAsamRddhamasti; tena saMbhAvyate yad, eSa bAlako yadi dIkSAM svIkuryAt tarhi sa caturAzAsu jinazAsanayazaHprasArako bhaviSyati, AgAmini kAle jinamatadhurAM vAhako'pyeSa bhvissyti| tatastaiH madhurasvareNa pRSTam, atra rocate tubhyam ? bAlaka Aha - Am, gurudeva ! / atha sa bAlako'pi pratidinaM tatra gatvA zAsanasamrAjAmanyeSAM munibhagavatAM ca bhaktiM tathA svakIyamadhyayanaM karoti sm| yathAkAlaM vihAraM kurvantaH zAsanasamrAjo'nyatra gtvntH| tadA sthaMbhatIrthanivAsibhiH anyaiH bAlakaiH sahaiSa bAlako'pi zAsanasamrADbhiH sthApitAyAM jaMgamapAThazAlAyAmabhyAsaM kurvannAsIt / evaM dazavarSamAtre vayasyeva sa catvAri prakaraNAni SaTkarmagranthAni pUrNIkRtya cndrprbhaavyaakrnnsyaa'dhyynmaarbht| (4) pravrajyAgrahaNam "yAdRzaH saGgaH tAdRzaH raGgaH" etatkathanAnusAreNa zAsanasamrAjAM dezanAM zrutvA pazcAt bAlakasya cittaM saMyamaM grahItumutkaNThitamabhUt / pratidinaM teSAM munibhagavatAM ca sahavAsAt bAlakasyA''ntaramAnase sthitA vairAgyabhAvanA dRddhiibhuutaa| yauvanakAle satyapi bAlakasya cetaH saMsArasya manaHpramodakAribhyo viSayasukhAdibhyo . nivRttya tyAgasya kaThoramArgamurarIkartumullasitamabhUt / evaM saMyamarAgastu raktagata iva prabala AsIt / tIrthakaraprarUpitaH saMyama eva zaraNaM me, anyatsarvamapi nirarthakam, ato durgatidena bhavaparamparAvarddhakena ca saMsAreNA'lam, ityevaM svamAnase nirNayaH kRtH| itaH etanmArgagrahaNasyA'numiteH prAptiH sudurlabhA''sIt / tathApyekadA tena bAlakena namrabhAvena manogatA bhAvAH pitRbhyAM kthitaaH| putrasyaitatkathanaM zrutvaiva tau stambhavat stabdhIbhUtau / tAbhyAM kathitaM ca yad, adyaprabhRti na tvayaiSA vArtA me gRhe kadApi vaktavyA / saMyamamArgAt taM
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ vicalituM pitA'pi tvaritameva vyApAre'yunak / adyaprabhRti zAsanasamrAjAM samIpe gamanamapi tasya nissiddhm| aho ! mohasya ceSTA ! aho karmaNAM gtiH| moharAjA'tiduSTaH, sarvakarmasu sa eva baliSThaH / moho vivekaM vinAzayati, vivekavikalo jano'ndhanibhaH kathyate, tataH kiM sAraM ? kimasAraM ? kiM karaNIyaM? kimakaraNIyaM ? ityAdi viveko naSTo bhvti| atra pitA dharmaniSThaH zrAvaka AsIt, sadA sAdhujanAnAM sevA'pi sa karotyeva; tathA'pi "svakIyamamatvena tyAgavairAgyavAsitazuddhahRdayasya supAtrasya gRhe bandhanaM karaNaM nocitam, etena cAritramohanIyaM karma badhyate,'' evaM jAnannapi mohavazAt sa na putrAya dIkSAgrahaNasyA'numatimayacchat / evaM satyapi na bAlako vicalito'bhavat / evaM kiyAn kAlo vyatItaH / atha vaikramIye somaripugraharasA(1961)varSe pituH nidhnmbhuut| etadghaTanayA bAlakasya cittaM saMsArasya nazvaratvaM cintayat saMsArasukhAdadhikamudvignamabhUt / itaH jinazAsanasyA'nupamasevAM kurvantaH zAsanasamrAjaH saparivAraM zrIsthaMbhatIrthe punaH samavAsaran / abhIpsitameva vaidyena kathitamiva sa bAlakastu Anandollasito-'bhUt / yathocitA'vasare tena bAlakena svakIyo'dyaparyanto vRttAntastathA'tmano bhAvanA ca pradarzitA gurubhagavatAmagre / muktisukhAbhikAGkSI sa bAlakaH zAsanasamrAjo vyajijJapayat ca yat, prabho ! mahyaM pravrajyAM dehi ! mahyaM pravrajyAM dehi ! zAsanasamrAjo'pi bAlakasya pravrajyAyogyatAM jJAtvA "tvayA vaizAkhazuklasya paJcamIdine zrImAtaratIrtha-mAgantavyam'' evamakathayat / bAlako'pi "tathA'stu' evamuktvA gRhaM gtvaan| atha zubhadine zrIsthaMbhanapArzvaprabhuM nannamya zrImAtaratIrthasya samIpasthe devAgrAme zAsanasamrAjAM puNyanizrAyAmupasthito'bhavat sa bAlakaH / tato vaikra mIye locanadarzananandAbja(1962)varSe mAdhavasitapaJcamyAM tithau prazastamuhUrte saMsArAbdhitAriNI dIkSAM pratipadya shaasnsmraajaamntevaasybhuut| gurubhagavatA' muniudayavijaya ityabhidhAnaM kRtm|
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ 25 vairAgyadRDhatA dIkSAyAH prathamadinAdeva munizrIudayavijayA deva-guru-dharmArAdhanAyAM lInA abhavan / samyagdarzana-jJAna-cAritrasya nirmalAM sAdhanAM sAdhayituM prayatnavanto' bhavan / evaM gurubhaktau jJAna-dhyAnopAsanAyAM cAtmano dehabhAnamapi vismRtm| ___ dIkSAyA alpakAlenaiva taiH pUjyapAdaiH kIddazI vairAgyadRDhatA sAdhitA, tasyA ekaH prasaGgaH - asmadIyAzcaritranAyakAH pUjyapAdAH zrIdazavaikAlisUtrasya yogodvahanaM kurvanta aasn| svakIyajyeSThabhrAtuH gRhe zAsanasamrADbhiH sAkaM pUjyapAdA gocaracaryAyAM gtaaH| tadA jyeSThabhrAtrA kauTumbikaizca pUjyapAdAn gRhakhaNDe prapUrya kathitaM- bhavanto vasatiM gacchantu, adhunA'smAbhirasmadIyabhrAtA prAptaH / etacchutvA zAsanasamrAjo glAni-manubhavanto vasatiM jagmuH / _itaH, pUjyapAdA kAyarUpeNA'trA''san, kintu manasA tu zAsanasamrAjAM sAMnidhye eva; yataH sarvasvaM gurucaraNe arpitaM taiH| tataH pUjyapAdAH tatra sthitA abhigrahaM kRtavanto yad, "yAvat zAsanasamrAjAM mukhadarzanaM na bhavet tAvat mama caturvidhasyA''hArasya tyAgaH" / sarvaiH kauTumbikajanaiH pUjyapAdAn vicalituM kartuM naike prayatnAH kRtaaH| paraMtu pUjyapAdAstu zikharIva nizcalA evaa''sn| dinaparyantaM tatraiva tathaiva dhyAnAvasthAyAM sthitaaH| ante sarvaH svakIyo'parAdhaH kSAntaH / saMyamArthamanumatiM dattvopAzrayaM gantuM muktAzca / sarvamapi viziSTaM mahAjanAnAm / pUjyapAdAnAmIdRzI prakaTAM vairAgyabhAvanAM nirIkSyA'tIva prasannA abhavan zAsana - smraajo'pi| (6) adhyyn-adhyaapnm| yenA''tmanaH sahajasvabhAvaH prApyate tadeva jnyaanm| yena vinaya-viveka-nirmalatA-audAryAdiguNAH prakaTayanti tadeva jJAnam /
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ 26 yenA'haGkAra-dhRSTatA-dambha-mAyA-saMkucitatAdidurguNA udbhavanti tad jJAnatvena na kathayituM zakyam, tattu kevalaM jJAnAbhAsa eva / na zAstrANAmadhyayanaM durlbhmsti| sarve jIvA granthAbhyAsaM kurvanti, atra na kimapyAzcaryam, kintvAzcaryaM tu tadeva yad, ye jIvA granthAnadhItya tatkathitasya jJAnasyA''lambanenA''tmanaH pariNatiM vizuddhAM kurvanti, svaparobhayoH kalyANamapi ca sAdhayanti / aparaM ca etAdRzaM jJAnameva satyaM jnyaanm| tata eva 'svabhAvalAbhasaMskArakAraNaM jJAnaM' etadvacanamanusRtya pUjyapAdAH jJAnaprAptau saMyamavikAse guNavRddhau caiva sadodyamazIlA' babhUvuH / kintu kadApi zarIravikAse yazaHprasAraNe ca naiva prayatnaH kRtstaiH| yadA ziSyA vinayAdiguNopetAH syuH tadA gurukRpA tvaritameva saphalIbhavati / gurukRpaiva mokSamUlam / ziSyANAmAtmikavikAse gurukRpaiva pradhAnakAraNamasti / tayA'zakyakAryamapi zakyaM bhvti| atha pUjyapAdaiH svakIyenA'pratimavinayaguNena prAptA gurukRpA / pUjyapAdAnAM sahajo jJAnAvaraNIyakarmaNaH kSayopazamaH tIvra AsIt, tena saha gurukRpA militaa| ato dvayoH samAgamAt pUjyapAdairalpenaiva kAlenA''vazyakaH zAstrAbhyAsaH puurnniikRtH| gRhavAse'pi yadA te SoDazavarSIyA Asan tadA pUjyazramaNazramaNIsamudAyAnadhyApayanti sm| dIkSAM gRhItvA tai : sArdhazatatrayazlokapramANaM pAkSikasUtramekasminneva dine kaNThasthaM kRtam / aho ! dIkSAyAH kevalaM varSatrayaparyAye eva zrIharibhadrasUrikRtavRttisametaM zrIAvazyakasUtraM svayameva paThitaM taiH| pUjyapAdA jainadarzanavettArastu Asanneva, kintu paJcAGgavyAkaraNa-vedAnta-nyAyasAhitya-kAvya-alaGkAra-chandazAstra-vaidyaka grantha-SaDdarzana-jyotiSa-zAstrazilpazAstreSu sarvA''gama-sarvazAstreSvapi ca teSAM naipuNyaM nirAbAdhaM pravartate sma / nAstyetAdRzaM kimapi zAstraM yattaiH nAvagAhitam / api tu sakalazAstrasya gUDhaM rahasyamapi teSAM karAmalakavat hstgtmaasiit| asmin zatake pUjyapAdairAdyameva bRhavRtti-laghunyAsayutaM haimavyAkaraNaM vizuddhasvarUpeNa
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ 27 sNpaaditm| taireva mahApuruSaiH zrIharibhadrasUrIzvarANAM mahopAdhyAya-zrIyazovijayavAcakAnAM ca naike granthA api saMpAditAH / tathA jainadarzanasyA'gamyapadArtha -sArthasabhara lokaprakAzAdInAmAkaragranthAnAM saralo gurjarabhASAyAmanuvAdo'pi kRtaH / tathaiva svayamapi naike granthA racitAH / evaM jJAnakSetre puujypaadaanaamupkaaro'vismrnniiyo'sti| evaMbhUte satyapi etAdRzAmapi pUjyapAdAnAM nirabhimAnatAtvananyaiva / taiH svajIvane kadApi AtmanaH prakhyAtiH na kRtA, na kAritA ca / taiH saMpAditeSu grantheSu kadAcideva svAbhidhAnasyollekho dRggocriibhvti| te AhaH "etatsarvaM jJAnAvaraNIyakarmaNaHkSayopazamArthameva kRtaM, na mama prasiddhaye / " aho ! pUjyapAdAnAM nirabhimAnatA / teSAmetatkathanamasmAdRzebhyaH sAdhubhyo vartamAnakAlInapaNDitebhyazca mUkapreraNAM dadAti, yadi vivekino jAgRtAzca vayaM bhavema / sAmprataM tu svanAmarahitamekamapi kAryaM na bhvti| prasiddhayarthaM sarve unmattIbhUtAH / etattu AzcaryaM yad, kAryaM sAmAnyaM kintuM bRhatI nAmApekSA ! etadeva sAmAnya-viziSTapuruSayorantaram / kinyc-puujypaadaanaamdhyaapnrucirpyvrnnniiyaa''siit| jinazAsanasyA'neka-kAryeSu vyasteSu satsvapi pratidinaM ziSyebhyaH svayameva vAcanA dduste| kadAcit kAryavyastatvena vAcanAM na pradadhuH tarhi dvitIyadine'dhikA vAcanA taiH pradIyate sma / zarIsvAsthyAbhAve'pyavazyamadhyApayanti sma te pUjyapAdAH / ekaH prasaGgaH smaryate - ekadA pUjyapAdAnAM deho'svastha AsIt / tato vAcanArthamAgatAH sarve ziSyAH tAdRzaM svAsthyaM dRSTvA pratinivRttAH, kintu pratinivartamAnAn tAn nirIkSya jhaTiti pUjyapAdAH sannipi tAn ziSyAnAhvayan / tatkAle zAsanasamrAbhiH pRSTaM-udaya ! kimasti ? pUjyapAdaiH kathitaM prabho ! na kimapi / pazcAt vAcanA'pi dattA nityamiva / evaM pUjyapAdAnAmIdRzI adhyaapnrucirpylbhyaa'dhunaa| (7) svAdhyAyaramaNatA svasyA'dhyayana miti svaadhyaayH| svaM-AtmAnaM adhi-prati ayanaM-gamanamiti svAdhyAyaH /
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28 AtmanaH zuddhasvabhAvo labhyate yena, sa svAdhyAyaH / sadA svAdhyAye evA'smadIyAH pUjyapAdA lInA Asan / svAdhyAyaramaNatA teSAM paramA sahacarI aasiit| na kadApi svAdhyAyaM vinA vRthA samayaM gamayanti sma te| taiHpramAdaH samayavyayo vA kadApi na kRtaH / sadA'pramattadazAyAM jAgRtyAM caiva vasanta aasn| antimavarSeSu pUjyapAdAnAM 'valli'nAmakarogAt dRSTitejaH sarvathA mndiibhuutmaasiit| tathApi rAtriMdivaM nirantaraM zAstrasyA'dhyayane japayoge caiva nimagnAH tiSThanti sma te| ekadA jJAnAbhyAsaM kurvanto munIn dRSTvA taireko muniH kathito yad, "tvaM tu dhanavAn bhavasi, ahaM tu daridro bhvaami|" etacchrutvA tatra sthitAH sarve stabdhA abhvn| taiH kathitaM,prabho ! kimarthaM bhavantaH etAdRzaM vadanti / pUjyapAdA AhuH ''bho munayaH ! mama nayane nistejasyabhavatAm, yuSmAkamiva kathamahaM zAstravAcanaM kartuM samartho bhaviSyAmi / yUyaM bhaviSyatha, jJAnavRddhimapi ca kariSyatha, tathA kRtvA ca zraddhAmapi dRDhIkariSyatha / tato yUyaM sarve'pi dhanavanta eva bhvissyth| ahaM tu na tat kimapyadhunA kartuM smrtho'smi|" tadA taiH munibhiH teSAM pUjyapAdAnAM svAdhyAyalInatAyAH prazaMsA kRtaa| pUjyapAdaiH proktaM - "yUSmAkaM kathanaM satyaM bhavet, kintu asmAkaM sarveSAM kSayopazamasya vicitratA kiM yuSmAbhiH na jJAtA?? pUrvadharabhagavanto'pi mandakSayopazaminaH pramAdino vA bhaveyuH tarhi te'pi sarvaM vismareyuH tarhi asmAdRzAM durbalajIvAnAM kA sthitiH bhavet ? ekasya sUtrasya naike'rthAH evaM prabhuNA gaditaM, kintu jJAnina eva tAn kartuM samarthAH / asmAdRzAM tvAgama eva saMsArodadhitaraNasya maargH| tato nayanAbhAve kathamahaM zakto bhaviSyAmyAgamAdhyayanaM kartum ! / " etatprasaGgena jJAyate, yat svAdhyAyaramaNatA kaa|
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ (c) samarpaNam / samyag rItyA'rpaNamiti samarpaNam / svakIyasya sarvamapi gurucaraNe'rpaNamiti samarpaNam / AtmanaH spRhAM-icchAM vismRtya guruspRhAyA anusaraNameva samarpaNam / gurorastitvena satrA bAhayAstitvAnvitasyA''tmanastIvra buddhi-rUpa- mahattAzaktItyAdikasyAntarikAstitvasyA'pi milanameva samarpaNam / 'ahaM' iti padasya bhAne naSTe satyeva yathArthaM samarpaNaM prApyate / 'ahaM' nAsti eva paraMtu guruH eva' etAdRzo bodho'pi samarpaNam / etAdRg samarpaNameva gurukRpAyAH prAptau amoghaM kAraNamasti / aparaM ca yadi gurukRpAyAH prAptiH bhavet taharyanyat sarvamapi prAptameva jJeyam / 29 vastutaH pUjyapAdAH pUrNasamarpitA Asan svagurubhagavati / asmin kAle zrIvijayodayasUrIzvara - zrInandanasUrIzvarANAM guru samarpaNaM jagadvandyaM vizvaprasiddhaM ca kathyate / gurumukhabhAvAn jJAtvA tathaiva vartanam, iGigatAkAreNaiva guroH bhAvaM saMlakSyA-'nusaraNam, ityAdikriyAyA darzanAt manasyevaM bhavati yad, kiM pUjyapAdaiH zrIuttarAdhyayanasya 'vinaya' nAmaprathamAdhyayayanamAtmasAt kRtaM bhavet / api ca pUjyapAdAnAM paramAM gurubhaktiM vIkSya manovAJchitadAyakasya zrIgautamaguroH smaraNaM bhavati / sAmprataM tu zrIgautamaguroH darzanaM durlabha, tathApi pUjyapAdAnAM darzanaM kRtvA "gautamaguroH darzanaM kRtaM " evaM sarve janA manyante sma / sadA gurudevazrIzAsanasamrAjAM caraNe eva atiSThan te / dIkSAdinAdArabhya pUjyapAdA gurubhagavatzrIzAsanasamrADbhyo dinamekamapi na viyuktA abhavan / AzcaryaM tvetad yad, gurubhagavadbhirapi na kadApyanyatra gantuM kathitam / evaM vastutastu zAsanasamrAjAM chAyArUpA eva babhUvuH te pUjyapAdAH / tata eva zAsanasamrAjAM pracaNDaH pratApastejazca pUjyapAdAnAM jIvane
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ 30 zAntitvena samatvarUpeNa ca parAvRtya sarveSAM shaatdaayke'bhvtaam| bahavaH prasaGgAH teSAM pUjyapAdAnAM jIvane ghaTitAH yacchravaNena vayaM sarve'pi natamastakAH syAma / paraMtu samarpaNasya sarvoparitvaM darzayantaM ekaM prasaGgaM likhaami| gurubhagavatAM zAsanasamrAjAM kSapAyAM kimapyasvAsthyaM na bhavediti vicArya pUjyapAdAH tatsaMstArakasya nikaTe eva snapanti sma te|| ekadA zAsanasamrAjo madhyanizi'udaya' evamUcuH / "kiM gurudeva !'' evaM vadantaH natamastakAH puujypaadaasttraa'gtaaH| tAvati kAle eva zAsanasamrAbhiH nidrA praaptaa| pUjyapAdAH tAdRzyAM sthitau tatraivA'sthuH / tadA zItakAlaH prAvartata / pUjyapAdAnAM zarIramapi uSNamAsIt / evaM dehe pratikUle'pi pUjyapAdAH tatraiva paJcavAdanaparyantaM sthitAH / zAsanasamrAjo jAgrati / tatrasthitAn tAn pUjyapAdAn dRSTvA taiH kathitaM-udaya ! kimarthamatra upasthito'si ? pUjyapAdA AhuH - prabho ! bhavadAjJAyAH pAlanArthaM sthito'smi / zAsanasamrAjaH UcuH - kiyatkAlAdatra sthito'si ! ? pUjyapAdaiH proktaM - dvaadshvaadnaat| zAsanasamrADbhiH gaditaM - kiM evameva ! / pUjyapAdaiH kathitaM - Am, gurudeva ! ? zAsanasamrAjo jagaduH - zarIramuSNamasti, pracaNDaM zItaM vartate, tarhi kathaM deharakSaNArthaM kambalaM grahItuM na gataH !? pUjyapAdaiH vyAkRtaM - prabho ! ayamAtmA, ayaM dehaH, evaM sarvamapi bhavadIyamevA'sti, tato bhavadAdhikAre eva mayA sthAtavyamityahamatra sthito'smi| etAdRzI viziSTAM savinayabhaktiM nirIkSya zAsanasamrAjAM mano'tIva prollsit-mbhuut|
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ 31 RAHARIAN evaM asmAkaM pUjyapAdAH jJAna-cAritra-darzanavizuddhArAdhanayA dedIpyamAnAH samarthA mahApuruSA Asana / tathApi svakIyaM samastamastitvaM vismRtya gurubhagavatAM caraNAravinde evA'lpajJa-bhaktimUDhabAlakavat jIvituM prayatnavatAM pUjyapAdAnAM samarpaNa-metadasmAdRzebhyo guruvacane vimarzakAribhyo bodhaM dadAti / asmin zatavarSe naitAdRzaH samarpitA AtmAno'smin zAsane'bhavan / evamAgAmini kAle etAdRksamarpita AtmA bhaviSyati na veti AzaGkA vartate / adhunA tu tAdRzaH samarpaNasya gandhalezo'pi na dRshyte| (9) vAtsalyam ''anyaM janaM dRSTvA hRdaye nirvyAjAnandasya prakaTanam" iti vAtsalyam / yatra vAtsalyaM tatra bhedabhAvo na saMbhavati / 'mama-tava' iti bhedo vartate tatra vAtsalyasya klpnaa'pyshkyaa| asmAkaM pUjyapAdA etAdRzasya nirvyAjavAtsalyasya nidhirAsIt / yathA-USarabhUmau grISmakAlasya pracaNDAtapena taptaH pathika jano jalaM nirIkSyA''halAdamanubhavati tathaivA'sArasaMsAre bhramantaH santo'kalpyayAtanAmanubhavantazca janA api pUjyapAdAnAM sadezamAgatya teSAM vAtsalyAmRtapAnaM pItvA svahRdaye'varNanIyAM prasannatAmanubabhUvuH / adyaparyantamanubhUtaM sarvamapi duHkhazokasamudIyaM vismRtya navInaM caitanyaM prApnuvanti sma te janAH / pazcAt tatvAtsalyaprabhAveNa jIvanaM jiivitumpuurvsaamrthymlbhnt| pUjyapAdAH sAdhujanAnAM jananInibhA Asan / pUjyapAdazrIzIlacandrasUrIzvarabhagavanmukhAdanekazaH zrutaM yad, "yadA'haM bAlasAdhurAsam tadA kenA'pi kAraNena gurudevA akupyan tadA'haM pUjyapAdAnAM nikaTaM gacchAmi sma / te pUjyapAdAH svakIyAGke mAmupAvezayan, premNA pRSThe svakIyaM hastaM praasaaryn| evaM tadake eva kiyatkAla-mupAvizam tato hRdaye'nupamA prasannatAM caa'nvbhvm| tathaiva kadAcit na keSAmapi sAdhUnAM svAsthyaM sukhA'nukUlaM bhavet tarhi
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ 32 svayamevA''tmIyasvAsthyasya cintAmakRtvA glAna sAdhUnAmupakaNThamAgatya yogyamauSadhopacAramajJApayan, tathA''nandadAyakamAgamavacanamapi caa'shraavyt| evaM pUjyapAdAnAM vAtsalyamapyatulanIyamAsIt / (10) sAdhanAmayaM jIvanam yenA'tmano hitaM sAdhyate sA saadhnaa| Atmano guNAnAM vRddhiH, durguNAnAM hAniH nAma saadhnaa| sA sAdhanaiva teSAM pUjyapAdAnAM praannbhuutaa''siit| pUjyapAdAnAM samastaM jIvanaM sAdhanAmayaM zAstrapUtaM tathA nirdambhaM tyAga-titikSAjJAnopAsanAbhRtaM caasiit| tRptireva mokSAbhilASiNAM munInAM lakSaNamasti / atRptistu saMsArijIvAnAM bhavAbhinandinAM jIvAnAM ca lakSaNamasti / munayastu sadA paritRptA eva bhavanti / tata eva paritRptAtmanAM jIvanaM saGgharSavihInaM nirapavAdaM ca zuddhajIvanaM cApi bhvti| asmAkaM pUjyapAdAH paritRptA aasn| teSAM citte kA'pi tRSNA-abhilASaiva nAsIt / tata eva teSAM jIvanaM klezarahitaM nirmalajIvanamAsIt / pUjyapAdaiH svajIvane na kenA'pi saha saGgharSaH kRtaH, saGghaSu klezo votpaaditH| pUjyapAdAstu nirlepAH paritRptA Asan , tataH jinazAsanasya zobhaiva mama zobhA evaM te manyante sm| atha pUjyapAdA vizeSaNa cAritrazuddharArAdhakA Asan, anyeSAM prati kamalavat mRdavaH, paraMtu svaMprati tu vajranibhAH kaThorA aasn| tata eva taiH svajIvane kadApyapavAdamArgona sviikRtH| tapoviSaye cAritraviSaye yAvaccharIraviSaye'pi cApavAdo na sevitstaiH| antimavarSeSu zarIre'neke rogAH prAptAH / nayanayoH tejo mandIbhUtamAsIt, tathApi na kadApi zibikAyAH upayogaH kRtastaiH yAvaccharIrasAmarthyaM tAvat vihAra eva kartavya iti dRDhaM te
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ 33 kathayanti sma / kevalaM varSadvayaM zibikAyAH upayogaH kRtaH tatrApi sahavartisAdhUnAmanunaya Agrahazcaiva nidAnaM svayaM tu tadviSaye svAtmAnaM prAyazcittAdhikAriNaM nindanIyaM caiva manyante sma te / teSAM citte tasyA'pyatIva kheda aasiit| adhunedRzAnAM cAritraniSThAtmanAM puNyavatAM jIvAnAM darzanamapi durlabhaM asti / teSAM puNyadarzanamapi cAritramohanIyakarmakSayasya nimittaM bhvti| kiJca, vartamAnakAle vIraprabhoH zAsanasya paramparAmanusaranto mahApuruSAH bahavo bhaveyuH tathApi bAhayADambarAt bhautikasukhAt nirlepIbhUyAtmano hitasya karaNaM na saralam / pUjyapAdasadRzA nirabhimAninaH saMyamaniSThAzca dhIrapuruSA eva evaMrItyA jIvituM samarthAH nAnye / api ca pUjyapAdAnAM sarvatomukhapratibhAsaMpannAnAM jinazAsanaM prati ananyaM samarpaNaM jinamatadhurAvahanasya ca yogyatAM jJAtvA zAsanasamrAbhiH tebhyo vaikramIye nidhi-muni- grahakalAnidhi(1971) varSe zrIkhaMbhAtanagare vidhipUrvakamAcAryapadaM pradattam / aparaM ca AcAryapadena saha zrAvaka samudAyopasthityAM 'siddhAMtavAcaspati - nyAyavizArada'' evaM birudadvayamapi pradattam / AcAryapadaprApteH pUjyApAdAnAmAntarikajIvane kimapi parivartanaM nA'bhUt , yataH saralatA nirdabhatA-pAvitryetyAdiguNA yathAvadeva sthitAH / etena jJAyate yad, pUjyapAdAnAM jIvanaM sAdhanAmayaM zAstrapUtaM caasiit| (11) tapodAya'm 'tapyate AtmA yena' iti tpH| tapasA nikAcitAni karmANyapi nazyanti / na kevalaM pUjyapAdA jJAninaH api tu tapasvino'pyAsan / taiH svajIvane jJAnena saha tapovRttirapi dRddhiikRtaa''siit| sAmprataM bAhyatapaso mAhAtmyaM bADhaM prasRtamasti / tato yo bAhyatapo vizeSaM karoti sa tapasvI kathyate / paraMtu AgamAnusAreNa sa eva tapasvI ucyate- yaH kAyadamanena sahA'ntazcitte vartamAnAnAM duSTavRttInAM damanamapi karoti / anyathA tapasA saha manasi sthitAH ahaGkAra
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34 krodha-mAyA-dambhAdidurguNA api vadhairan / evaM ca tasya tIvramapi tapaH kAyadamanameva bhvet| tata eva zAstreSvapi tapo dvaidhaM varNitam - bAhyatapaH AbhyantaraM tapazca / asmAkaM pUjyapAdaiH bAhyatapasA sahA''bhyantaratapo'pi sevitam / taiH jIvanaparyantaM parvatithau avazyamevopavAsaH kriyate sma / jIvane anyadapi tapaH kRtam / antime vayasi dehasya durbalatvena tapaH kartuM te'samarthA jAtAH tatkAraNAt teSAM mana uddhignamabhUt / ekadA ekena bAlasAdhunA 'upavAsa pratyAkhyAnaM gRhItam / taM dRSTvA pUjyapAdaiH hastAJjaliH kRtA / tadA tena sAdhunA proktaM-prabho ! kathamevaM kRtam / pUjyapAdA AhuHtavA'numodanaM karomi; yataH tvaM puNyavAn AtmA'si, parvadineSu vizeSaM pratyAkhyAnaM karoSi, ahaM tu kimapi na kromi|" aho ! kIdRzI lghutaa| tathaiva tapobhAvanAyA dADhyaM samarthannekaH prasaGgaH ekadA karNAvatInagare virAjamAnAn pUjyapAdAn vandituM zrIvijayadharmasUrIzvarAH aagtaaH| pUjyapAdAnAM caraNasparza kRtvA sahasaivA'vadante - "sUrirAja'' ! bhavadIyo deho'tIvoSNo'sti, tataH kimapyupacAraM kurvantu, yadA yAvaccharIre prAtikUlyaM vartate tAvat vizrAmyantu bhavantaH, pazcAd yatkimapi kartavyaM bhvdbhiH| pUjyapAdaiH vyAkRtaM ''mahArAja ! adya viMzatisthAnakapadasyA''rAdhanAyAM paJcadazamagautamapadasyA''rAdhanAyAM sssstthbhktprtyaakhyaanmsti| tathA ca jvaraM dUrIkartuM tapa eva paramamauSadhamasti, vizrAmastu nizyastyeva / '' etacchrutvA zrIvijayadharmasUrIzvarANAM mukhAt vAkyaM prasRtam, "jJAnayogena saha tapoyoge ramamANAnAM mahAtmanAM darzanamapi karmakSayasya nidaanmsti| (12) vidhizuddhiH suprasiddho'styasmin jinazAsane zrIzAsanasamrAjAM samudAyo vizuddhaM vidhividhAnAdi kartuM kArayituM ca / yatrA'pi zAsanasamrAjo vizuddhaM vidhAnamakArayan tatra ramaNIyaM maGgalamayaM ca
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ 35 vaataavrnnmudbhvt| vidhividhAneSu bAlyakAlAdeva pUjyapAdAnAM vizeSA rucirAsIt / teSAM kriyArucirapyanupamaivA''sIt / asmAkaM pUjyapAdAH bAlyakAle pradhAnaiH vidhikArakaiH saha pUjanAdividhiM kArayituM gatavanta Asan / tatra svayameva vidhikArakANAmanumatyA sarvamapi vidhimakArayan / tadedRzaM vizuddhaM vidhi nirIkSya tatrasthitAH sarve janA atIvA''nandamanubhavanto'nvamodayan / anyacca-gurubhagavacchrIzAsanasamrAjAM mArgadarzanAnusAreNa pUjyapAdaiH dIkSAupasthApanA-yoga-anuyogAdividhInAM zAntisnAtra-pratiSThA-aJjanazalAkA-arhanmahApUjananandyAvartapUjana-siddhacakrapUjanAdipUjanAnAM ca vidhAnAni zuddhasvarUpeNa vyavasthitatvena ca saGkalitAni / ata eva sujJA guNAnurAgiNazca vidhikArakAH prasaGgeSu zrIzAsanasamrAjAM zrIvijayodayasUrIzvarANAM copakAraM smaranti eva, tathA bhaviSyati kAle'pi jainA enamupakAramavazyameva smrissynti| vaikramIye vasundharAlocanakhahasta (2021) varSe pUjyapAdA rAjanagare virejuH / tadA''cAryavijayazrIpremasUrIzvarabhagavatAM nizrAyAM nUtanasAdhorupasthApanAyAH prasaGga aasiit| teSAM vijJaptimurarIkRtya pakSaghAtapIDayA pratikUle dehe satyapi asmAkaM pUjyapAdAstatra gtvntH| tasmin kAle pUjyapAdaiH vizuddha-spaSToccArapUrvakeNa sArthaM paJcAnAM mahAvratAnAM pATho bhnnitH| etacchrutvA'IdRzI sucAru paddhatiH vidhizuddhizca kadApyasmAbhiH na dRSTA na zrutA cA'pi, adyA'tIvA''nandamanubhavAmaH" evaM tatrasthitAH sarve'pi saadhvo'vdn| adhunA'pi zAsanasamrAjAM samudAye IdazI vidhizuddhiH pravartate / (13) muhUrtanipuNatA Asan jyotiHzilpazAstreSu pUjyapAdA akuNThitakRpANadhArAvat tIkSNamati-dhArakAH / pratiSThA-aJjanazalAkA-dIkSAdInAM mahotsavAnAM maGgalamuhUrtArthaM dezA-ntarebhyo'pi bhAvukajanAsteSA samIpamAgacchanti sma /
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ 36 "pUjyapAdaiH pradataM muhUrttaM sadA kalyANakaraM vRddhikaraM caiva bhavet, kadApi na niSphalaM bhavet'' evaM sarve'pi dRDhaM manyante sma / tata evA'nyagacchasamudAyAnAM sAdhavo'pi dIkSAdInAM muhUrttAya pUjyapAdAnAM samIpaM zrAvakAn preSayanti sma / pUjyapAdaiH pradattena muhUrttenaiva sarvA api kriyAste'kurvan / pUjyapAdaiH yatra yatra pratiSThAdayaH kRtAH, tatrA'dyApyAnanda eva vartate / sarve kathayanti yad''mRgarAjaM nirIkSya kuraGgA iva pUjyapAdAnAM maMgalamuhUrttaprabhAveNa saGghe pravartamAnAH kleza-kalahAdivighnA api svayamevA'nazyan / evaM satyapi ko'pi jano yadA pUjyapAdAnAM muhUrttaM prazaMset tarhi pUjyapAdA akathayan "etatsarvaM gurukRpAyAH phalaM, ahaM tu tasya kingkrH"| aho ! pUjyapAdAnAM nirabhimAnatA / muhUrttasya vaiziSTyaM darzayannekaH prasaGgaH ekadA kRtA gartA jinamandiraM kartuM kallolagrAmasya zrAvakaiH / yatra prabhupratimAyAH sthApanaM nizcitaM AsIt tatra gartAyAM jalaM kiyatpramANamastIti jJAtuM gRhakAreNa (konTrAkTareNa) kozo gartAyAM muktaH / sa tu gartAyA madhyabhAge eva rajjupAzAnnirgataH / kozaM bahirAnetuM naike prayatnAH kRtA lokaiH / ayanacumbakadvArA'pi bahirAnetuM janA AyAsavanto'bhavan / kiJcidupari Agatya punaH patitaH, evaM bahuzaH prayatnAH kRtAH, kintu sarve vyarthIbhUtAH / prAnte nagarasyA'gresarAH zrAvakAH pUjyapAdAnAM nikaTamAjagmuH / taiH sarvo vRttAnta uditaH / teSAM vArtAM zrutvA pUjyapAdA AhuH - sAmprataM "kumuhUrttaM" vartate / tataH kiyatkAlAt pazcAt tatra vidhipUrvakaM snAtrapUjAM bhaNitvA tatraiva sthAne etena vAsacUrNena pUjayiSyatha / etacchrutvA sarve prasannatAM praaptaaH| svasthAnaM gatvA taiH zrAvakaiH gurvAjJAnusAreNa zubhadine pratiniyate samaye pUjyapAdaiH kathitAH sarvA vidhikriyAH sAdaraM kRtAH / evaM kRtvA punaH kozamuparyAnetuM prayatnaH kRtaH / alpenaiva kAlena uparyAgataH koshH| sarvaiH kathitaM - pUjyapAdAnAM muhUrttaprabhAvo'dbhuto'sti / evaM pUjyapAdAH jyotiH zilpazAstrAdiSvapi nipuNA Asan /
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ 37 (14) vizrAmaNA 'patitapariNativatAmAtmanAM sadupadezadAnena saMyame sthirIkaraNa 'miti vizrAmaNAM bAlasAdhUnAM nUtanasAdhUnAM cA''vazyakakriyAmabhyAsAdipravRttiM ca satataM saMlakSya tebhyaH sAdhubhyo yogyaM mArgadarzanaM hitakAriNIM hitazikSAM ca yacchanti sma te pUjyapAdAH / svakIyasamudAyAnAM parakIyasamudAyAnAM vA''rAdhanAyAM pramattasAdhUnAM mAtRvat vAtsalyapUrvakaM sotsAha pramAdasyA'zubhavipAkAdIn darzayitvA budhyante sma te / evaMrItyA aneke jIvAH taiH saMyame sthirIkRtAH / adhunA'pi te jIvA avazyameva pUjyapAdAn smrnti| pravartamAne kAle kutracideva vizrAmaNA guNo dRshyte| adhunA saMyame zithilasAdhUna pramAdisAdhUna ca vIkSya kecijjanAstAn nindanti, kintu naitat yogyam / asmin viSamakAle mArgacyutAnAM mArgabhraSTAtmanAM nindAkaraNe nAsti mhttaa| kintu tAdRzAM jIvAnAM tadyogyAM dezanAM dattvA svamArge sthirIkaraNe eva mahattA'sti / tataste eva sAdhuvAdasya yogyAH, yaiH zithilasAdhUnAM cAritre sthirtv-mdaayi| (15) samAdhiH 'ahaM dehAd bhinna:, matta: sarvamapi bhinnamiti buddhayA vartanaM bAhyadazAM tyaktvA saGkalpavikalpavihInabuddhayA''bhyantaradazAyAM ramaNam' samAdhiH / samaparisthitau viSamaparisthitau vA mAdhyasthyabhAvena ramaNameva samAdhiH yadA sukhadakAle vA Ipsitasya prAptau satyAmapi vA na rAgaH syAnna vA''nandaH, tathaiva duHkhadaparisthityAmaniSTasaMyoge satyAmapi vA na zokaH syAnna vodvegastadaiva smaadhiH| pUjyapAdaiH jIvanaparyantaM samAdhiH sAdhitA / kadApi teSAM vadane na dRzyate sma udvego glAniratRptizca / sadA prasannAH paramAH sNtossinnshcaa''sn|
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMprAptA aneke prasaGgA jIvane samAdhibhAvAt viclitkaarkaaH| kintu samAdhibhAvAt na kadApi vicalitA abhavan pUjyapAdAH / tata eva pUrve yAdRzI samAdhirAsIt, tAdRzyeva samAdhizcaramakAle'pidRzyate sm| antimavarSeSuna dehe AnukUlyaM praavrtt| 'madhuprameha-pakSaghAtaandhatvAdayo rogA jAtA aasn| tathApi vyAkulatA udvegazca na kRtstaiH| kevalaM zame samAdhibhAve caiva lInA Asan / sadA''tmadhyAne svAdhyAye caiva magnAstiSThanti sma te puujypaadaaH| ekaH prasaGgo dRggocriibhvti| AstAM locane mandIbhUte jIvanasya sandhyA kAle / tadA kenacid bhAvukena zrAvakeNa kathitam-prabho ! nayanayoH mandatvAt bhavatAM manasi bAdhA bhavati kim ? tadA prasannavadanaiH pUjyapAdaiH samAdhibhAvasya paramaM vaiziSTyaM nidarzayan uttaro dattaH-''mayekSaNayoH yathArthamupayogaH kRta evA'sti / yatkimapi darzanIyaM paThanIyaM ca tatsarvamapi mayA dRSTamanubhUtaM ca tataH kA bAdhA ? tathA ca na viSAdasya kimapi kAraNamatra / adhunA hi cakSuSA kiM prayojanam ? tena mama ko lAbhaH ? / ' zrutvaitadvacanaM sa zrAvakastvatilajjito'bhavat / etena jJAyate yadasmAdRzAM jIvAnAM nayaneSu satsvapi na yajjJAnaM nirlepatvaM ca jAyate tajjJAnaM nirlepatvaM ca pUjyapAdAnAM jIvane dRzyate sma / nayanayoH tejasi naSTe satyapi etAdRzaM prasannatvaM nirlepatvaM ca kasyacideva mahApuruSasya jIvane saMbhavati / samAdhimUrtInAM pUjyapAdAnAM kRpayA'smAdRkSu jIveSu samAdhilezo'pi praadurbhvedessaivaa'bhilaassaa| (16) vacanasiddhiH Asan vacanasiddhapuruSAH pUjyapAdAH / prAkRtavizAradapUjyapAdazrIkastUrasUrIzvaragurubhagavadbhiH kathitaM-zrIudayasUrIzvara-gurUNAM darzanAt zrIsthUlabhadramuniH smryte| zrIsthUlabhadramuneriva pUjyapAdAnAM cAritraM tathA brahmacaryamatIva
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ 39 nirmalamAsIt / tata eva nirmalasattvaprabhAveNa pUjyapAdAnAM mukhAt nirgataM vAkyaM siddhaM bhavatyeva / vayaM sarve'pi jAnImo yad, ekamapi vyaJjanamarthavihInaM naasti| tadvayaJjanavRndAt zabdo bhavati / evaM pratyeka zabdeSu gUDhA zaktiH samAviSTA'sti / yadA ca zabdasthitA zaktiH sattvasyA'lambanaM prApnoti tadA sA zaktiH svayameva prAdurbhavati / tata eva sattvazIlapuruSANAM mukhAt prasRto zabdaH siddho bhavatyeva / IzAnAM mahApuruSANAM mukhAt yadapi vAkyaM nirgacchet tanmantramayaM bhUtvA saphalaM bhavatyeva / pUjyapAdAnAM jIvane ghaTita ekaH prasaGgaH smryte| AsIdeko grAmo jUnAgaDhapradeze "giratalAla' ityabhidhAnakaH / tatra kenA'pi kAraNena kasyApi janasya putrasya vAkzaktiH htaa| pitrA'neke kRtA upacArAH, kintu na ko'pyupacAraH sphliibhuutH| tadA kenApi kathitaM tvaM 'sAvarakuMDalAgrAma' gaccha, tatra asmAkaM guruvaryA virAjamAnAH santi, tatsamIpaM gcch| sa tatra gataH / tato'viharan pUjyapAdAH / sa jano'pi saputraH pUjyapAdAn mArgayan 'rAjaparA' ityabhidhAnaM grAmaM gataH / pUjyapAdA AhuH- kathamAgataH ? / tena sarvavRttAntaH kthitH| pUjyapAdaiH vyAkRtaM - kadA grAmaM jigamiSurasi ? tena proktaM - bhavatAM yAdRzyAjJA / pUjyapAdaiH gaditaM - bhoH ! sAmprataM nizAkAlo jAtaH / tataH prAtarAgagaccheH / putreNa saha sa janaH prAtaH puujypaadaanaamntikmaagtH| pUjyapAdaiH mantritavAsacUrNaM kRtvA kathitaM ''zrIkadambagirimAruhya vizuddhabuddhayA jinezvaraM nmskRtyaa'traa''gcch| jinezvarasya kRpayA te putraH svastho bhvissyti| 'tatheti' evaM kathayitvA saputraH pitA'drimAruDhaH / apUrvazraddhayA jinezaM vanditvA
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ 40 pUjyapAdAnAM nikaTe AgataH tAvati kAle eva sa bAlako'pi vAkzaktivihInaH vizuddhaspaSTocAraNapUrvakeNa vaktumArabdhavAn / etena jJAyate yad, pUjyapAdAnAM vacane kA zaktirAsIt / teSAM naamsmrnnmpyshubhnaashkmaasiit| (17) AtmajAgRtiH Asan guNAkarAH pUjyapAdAH / upari varNitaiH guNaiH sahA'nye'pi pApabhIrutAbhavabhIrutA-AtmajAgRtizcaivamaneke guNA tessvaasn| puujypaadaanaamaatmjaagRtirnnyaivaa''siit| yatrA'tmajAgRtistatra pApabhIrutA bhavabhIrutA ca staH ev| upayoga evaa''tmjaagRtiH| yatrA'sti AtmajAgRtistatra jIvane'nyadurguNAnAM prvesho'shkyo'sti| upayogapUrvakeNaiva sAdhunA kimapi kAryaM karaNIyamanyathA sAdhuveSasya sattve'pi sa sAdhutvenA''khyAtuM na zakyate / yato jinazAsane jAgRtiM vinA kRtaM sarvamapi kAryaM na sammatam / pUjyapAdA bADhaM jAgRtA Asan / pUjyapAdAnAM cittaM sadA prabhudhyAne svAdhyAye caiva lInaM tiSThati sma / te mRdubhASiNastathA mitabhASiNa Asan / ''eko'pi zabdaH pramAdAdayogya udyeta tarhi pApakarma badhyate' iti manyante sma te| tato na kadApi vinA kAraNaM vadanti sma te / yadA yadA te'vadan tadaikAgracittenaivopayogapUrvakameva cA'vadan / kadAcit padasthA vA'nye vA sAdhavaH sAvadhaM gadeyuH tarhi tebhyo'pi praayshcittmycchn| etAdRgAtmajAgRtyAH prabhAvAt, apUrvaM jJAnaM nirmalaM cAritraM ca teSAmAsIt tathApyahaGkArAbhAva eva tatra pravartate sm| 'anyebhyo'haM viziSTaH, adhikajJAnavAn, cAritra-cUDAmaNiH, gItArthaziromaNiH' evaM na likhitaM, na lekhitaM cA'pi / tathA ca tadarthaM prayatno'pi na kRtaH / kadAcit ko'pyAgatya pUjyapAdAnAM prazaMsAM yadi kuryAt tarhi pUjyebhyo na tad rocate sma / tarhi
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ 41 garvasya kA vArtA ? kiJca, pUjyapAdAnAM zarIrasaMyamo'pi varNanIya AsIt / zarIrasaMyama evA''tmasaMyame kaarnnmsti| ___ vyarAjanta bhAvanagare pUjyapAdAH / ekadA 'banAjI' ityabhinAmaka AGglavaidyo dRssttirognipunnsttraa''gtH| tena pUjyapAdAnAM netrarogaM(motiyo) dUrIkRtvA kathitaM bhavantaH kSutaM mA kurvantu / trayodazadineSu pUrNeSu AGglavaidyena sandhAnaM troTitam / tadA pUjyapAdaiH pRSTam- kimadhunA kSutaM kurvANi na vA ? AGaglavaidya Aha- kiM trayodazadinaparyantaM kSutaM na kRtam ? pUjyapAdA AhuH - bhavatA niSedhaH kRtastato mayA kSutaM na kRtaM, tatpazcAttadaiva pUjyapAdaiH kSutaM kRtm| aho ! indriyANAmapyapUrvaH sNymH| evaM tiraskRtapramAdAnAM pUjyapAdAnAmAtmajAgRtiratIva prshNsniiyaa''siit| (18) mahAyAtrA dehasya prAtikUlyAd vihartumasamarthAH pUjyapAdA bhAvanagare eva caramavarSeSu tiSThanti sm| pratidinaM krameNa teSAM dehasyA'nAnukUlyaM pravarddhate sma / atha vaikramIye ripulocanAmbara zravaNa (2026)varSe vaizAkhakRSNasya ekaadshiitithiraagtaa| vizuddhabhAvenA''vazyakakriyAH pUrNIkRtya 'mAravADIvaNDo' ityabhidhAne upAzraye prasannavadanAH pUjyapAdA vyraajnt| kiyatkAlAt pUjyapAdAnAM svAsthyaM pratikUlamevA''sIt, tathApyadya vizeSatayA pratikUlaM aasiit|
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ 42 svadehasya parAvartanakSaNaM vijJAya pUjyapAdaiH jJAtaM yad, adhunA zrInamaskAramahAmantro'rhatsiddhasAdhudharmA eva me zaraNaM nAnyat kimpi| evaM vicArya zarIracintAM vimucya jineH kathitAyAM zubhabhAvanAyAM lInA abhavan pUjyapAdAH / evaM sndhyaakaalo'bhuut| svasthacittena jAgRtipUrvakeNa pratikramaNakriyA kRtA, saMstArakapauruSIvidhirapi puurnniikRtaa| krameNa nizA prAptA / bADhamandhakAraH prasRtaH / adya jinazAsananabhomaNDale'jJAnatimiranAzakadinapatirastaM gamiSyati, evaM jJAtveva mRgAGko'pi nA''kAzAbahirAgataH / kramazaH sarvatra tamo vyAptamabhUt / atha ca prAyo dazavAdane sati hRdaye tIvrA pIDA praadurbhuutaa| pUjyapAdAnAM svAsthyasya gAmbhIryaM jJAtvA sarve sAdhavastatropasthitA abhavan / zrIcaturvidhasaGgho'pi tatra smmiilitH| yairAjIvanaM maitrIpramodakAruNyamAdhyasthyarUpAM bhAvanAmanubhAvayadbhiH samAdhirAtmasthIkatA, te eva jIvAH prAntakAle samAdhibhAvanAmRtaM pItuM samarthAH santi, naanye| atRptAtmanAM sevitAzAntInAM jIvAnAM ca samAdhiprAptericchA tu mRgtRssnnaiv|| ___ itaH pUjyapAdAnAM vadanamapUrvatejobhiH vilaasitmaasiit| teSAM mukhe nodvegaH, na zokaH, na vyAkulatvaM, na cAtRptiH, kintu zamaH samAdhizca vilasanta aasn| pUjyapAdaiH jIvanaparyantaM zuddhabhAvenA''rAdhitAyA dharmArAdhanAyAH samAdhibhAvanAyA evaitat phlmaasiit| evaM sArthaikAdazavAdanasamayo jaatH| zubhabhAvanAbhirAtmAnamanubhAvayanto, bhagavataH zaraNaM svIkurvantaH, zrInamaskAra-mahAmantraM smarantazca samAdhiyuktAH pUjyapAdA videhino'bhavan / sarvasminnapi vAtAvaraNe zokaH prasRtaH / sarveSAM nayanebhyo'mbupravAhaH prAvahat / ziSyavRndAH zrAvakAzcApyetadghaTanayodvignA abhavan / evaM sarvamapi nagaramAkrande vyaaptmbhuut| tatrasthitAnAM lokAnAM mukhAt vAkyaM patitam -
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ " dhik dhik akAraNavairiNaM, duSTaM, nirlajjaM yamarAjaM yenA'jAtazatravo niraparAdhino jinazAsanasaudhasyA''dhArAnibhA asmAkaM pUjyapAdA utpATitAH / 43 "hA, hA, prabho ! etat kiM bhUtam ! asmAkaM kiM bhavaSyati ? ko'smAnupadekSyati ? "dAdA, dAdA, evamuktvA kathamAnandaM praapsyaamH!|" evaM sarvatrA'zrupAta evA'darzi / sarvatra prasRta eSa vRttAntaH / khambhAta - rAjanagara jAmanagara-boTAda - madhumatIpAdaliptapramukhanagarebhyo janavRndamAgacchati sma / sarve janA ahamahamikayA pUjyapAdAnAmantimadarzanArthamAjagmuH / atha ca vaizAkhanIlasya dvAdazItithau somavAsare madhyAhnasyaikavAdanasamayo jAtaH / tadA bhaktavargaiH teSAM pArthivadehaH zibikAyAM sthApitaH / "jaya jaya nandA jaya jaya bhaddA" iti gaganabhedinAdapUrva keNA'ntimayAtrA pravRttA / nagarasya madhyabhAgasthite 'dAdAsAheba' ityabhidhAnabhUmipaTAGgaNe prazAntamUrtipanyAsapravarazrIgambhIravijayagaNInAM devakulikAyAH samIpe candanamayacitAyAM zibikA sthApitA / tatraiva mAnavavRndasya samakSamazrupUrNanayanAnvitaiH kauTumbikairagnidAhaH kRtaH / evaM vinazvaradehaH paJcabhUteSu militaH / adhunA tatraiva sthAne zrIbhAvanagarasaGghena nyAyavizArada - siddhAntavAcaspatipUjyapAdAnAM zrIvijayodayasUrIzvaragurubhagavatAM devakulikA kAritA / tasyAM teSAM caraNapAdukA mUrttizca pratiSThitA / nazvaradehenA'nyatra gatavantaH pUjyapAdAH kintu yazodehena tvadhunApi teSAmupasthitiratrA'nubhUyate / asmitA nazvarI kintu astitvaM hi zAzvatamasti / ato deharUpeNa yA'smitA''sIt sA naSTA, tathA'pi teSAM guNarUpamastitvamadhunA'pi astyeva / - zAsanasamrAT-pUjyapAdazrInemisUrIzvaragurubhagavati divaGgate sati teSAmanupasthiteH yaduHkhaM zrAvakA anvabhavan tadadhikataraM duHkhaM prazAntamUrttizrIvijayodayasUrIzvare triviSTapaMgate sati vayaM sarve'nubhavAmaH / yato'dhunA tu jinazAsanasyaikamAtra AdhAro'pi gataH / idAnIM jainasaGke
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ 44 yA vikaTasamasyA udbhavanti, tA dRSTvA pUjyapAdAnAmupasthitiH kIdRzyupayoginyAsIt tadanubhUyate'smAbhiH sarvairapi / evaM pUjyapAdAnAM gamanena sahA'sya zatakasya jinazAsanasya sAdhutAyA ujjavala - paramparA'pi luptaprAyA / 1 ante - jinazAsanaM prati gurubhagavantaM prati ca sarvAGgasamarpitAnAM, nirdambhacAritrapUtAnAM, ahaMkArazUnyajJAnavatAM ca mahApuruSANAM zrIvijayodayasUrIzvarANAM guNaratnAkarebhyo guNagandho'pi nirguNini mayi prAdurbhavediti AzAse / vandanIyaH satAM sAdhurdyupakArI vizeSataH // haimavacanAmRtam //
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ cintanadhArA AsvAdaH - muniratnakIrtivijaya : mithyAtvadAvAnalanIravAha-masadgrahatyAgamudAharanti / ato ratistatra budhairvidheyA vizuddhabhAvaiH zrutasAravadbhiH // ( adhyAtmasAra 14 / 1) ''svaM svasyaiva vadhAya zastramadhiyAM yad duSprayuktaM bhavet' zastrAstrasAdhanAvat jJAnasya sAdhanA'pyatyantaM duSkarA'sti / yadyucitamupayoktuM na prabhavet tarhi hAnirapi tatra zakyaiva / nAstyatra zastrasya jJAnasya vA'parAdhaH kazcit / yathA zastraM rakSati tathA jJAnamapi prakAzaM pratanotyeva / kintu tatra taddhAraka eva kevalaM pramANam / sAmyamekamatra spaSTaM pratyeti yat zastrasyA'nucitaH prayogaH svasya parasyA'pi ca hAnArthaM bhavati yathA tathA duSprayuktaM jJAnamapi svasya hAnaye jAyata eva kintu tatsArddhamevA'nyeSAM kRte'pi tad hAnikartR bhavati / 45 gambhIratamA'sti sAdhanA jJAnasya / punazcAtyantaM sAvadhAnatayaiva, karaNIyA sA / kaJcidapi rogaM sarvathA nirmUlayituM vaidyA vyAdhigrastAya janAya prathamaM prAthamikyai svasthatAyai sAmAnyamauSadhaM prayacchanti / tatpazcAdeva rasAyanatulyAnyauSadhAnyanumanyante / yadyevaM na te kuryustarhi tadauSadhaM viparItaM pariNamedapi / evameva jJAnamapi jIvanatattvaM lakSayati / tadAtmasAtkarttuM svakIye ca jIvane pariNamayitumapi caitasikI bhUmikA prathamaM svasthA svacchA ca karttavyA'sti / sA bhUmikA nAma vivekaH jJAnaprApteH prathamaH pariNAmo viveka eva / citte vivekodbhava evA'dhikajJAnaprApteH svakIyayogyatAM darzayati / dIpazalAkAyA gharSaNAt sphuliGga udbhavati / tata ekaH pradIpazcetyate cedekasmAdanyastasmAdanya evaMrupeNa prabhUtaH prakAza upalabdhuM zakyaH, yazca mArgaM prakAzayet / evameva gharSaNAdudbhUtaH sphuliGga ivA'sti vivekodbhavo'pi / yadi syAd vivekodbhavaH sakRdapi pazcAttu dIpAddIpaH prajvalatI'ti nyAyAd jJAnasyojjavalo nirmalazca prakAzo'pyanta-varddhamAna eva syAd, yazca sarva prazastaM mArga prakAzayedapi / jJAnasya sarvottamaM phalamasti viraktiH vairAgyam / vivekAdArabhya vairAgyaM yAvadadeSA
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ x jJAnayAtrA'sti / asti vivekastalahaTTikA vairAgya tuM zikharam / yo na talahaTTikAM prApnoti sa kathaM zikharaM prApnuyAt ? iti tu srvjnprtiitmev| vivekastvayaM vairAgyasya prApakaM dvAram / vairAgyaM tu binduH sa yato mokSamArgasyArambho bhavati / vivekaH pradIpatulyo'pyasti, yo vairAgyamArga sukaraM prkaashyti| yatra viveko nAsti sa mativyAmohAd vikSiptacittaH san jJAnamArgAd bhrazyati / asadgrahagRhamapi sa pravizatyeva, yatra durAgrahAndhakAra eva pravartate / yatra cA'sti durAgraho na tatra sambhavati smaadhilesho'pi| punaryacca jJAnaM na samAdhiM vitanute na tajjJAnaM kintu jJAnAbhAsa eva / 'jahA kharo caMdaNabhAravAhI tivat tasya gtirsti| sarvaM tasya vaiparItyena pariNamati - dambhAya cAturyamaghAya zAstraM pratAraNAya prtibhaapttutvm| garvAya dhIratvamahoguNAnA-masadgrahasthe vipriitsRssttiH|| __ (adhyAtmasAra 14/18) Agrahamuktireva jIvanasya mhttvpuurnno'dhyaayo'sti| vinA''grahamuktiM sarvA api sAdhanAH phalazUnyA eva jaaynte| yataH kadAgrahastu mithyaatvmunmaargshcaa'sti| unmArge ca kRtaH puruSArtho nepsitasya sthalasya prApaNe samartho bhvti| puruSArthasyeyattA tu na kevalaM tatra pramANabhUtA kintu sanmArgo'pi ttraa'pekssito'styev| Agrahastu sarvadA'sanneva bhvti| aparaM ca yasmin viSaye vastuni vA''graho jAyeta tattu yayA kayAcidapyapekSayA yadi satyamapi syAttadyapi tattu asadeva syAt, yato durAgrahagrastAnAM sarvatra sveSTaviSaye ekAntamatireva bhavati / svasvIkRtamatasya zraddhAyAM svasvIkRtamatasya cA''grahe, ubhayatrA'pi mahadantaraM varttate / matasyA''graho'varudhyati satyAvabodham / kevalaM zraddhAyAmasti sadbodhopalabdheH zakyatA kadAcit stsmaagmyogen| kintu AgrahI jano na kadApyanyAnsvIkaroti , yena satsamAgamaH zakyeta tsy| . sarvajJena satA'pi na kadApi bhagavanmahAvIreNa kRtaH svakRtasya satyadarzanasya- ''grahaH / sa tu kevalamupadeSTA draSTA caiva sthita AsIt / uktaM ca -
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ 47 arihaMtA bhagavaMto ahiyaM va hiyaM va na hi ihaM kiMci / vAraMti kAravetiM ya ghettUNa jaNa balA htthe| (upadezamAlA 448) nirAgrahavRttireva jJAninAM vAstavikaM lakSaNamapi / nirAgrahI eva tattvaM bodhayituM zaktaH / 'nirAgrahAdeva vaktuH sakAzAt tattvAdhigamo bhavatIti vcnaat| ___ gozAlakastu, yena pUrvaM bhagavanmahAvIrasya ziSyatvaM pratipannamAsIt, sa eva tataH pRthagbhUya kiJciddhIta iva naimittiko bhUtvA nijaM ca svatantraMmataM saMsthApya svameva mahAvIratvena khyApayan varttate sma / tathApi bhagavanmahAvIreNa na kadApyetAdRzyAstasya pravRttyA virodho vihito, nA'pi ca tAM pratikartuM kazcit prayatno'pi kRtaH / paraM gozAlakastu satataM bhagavanmahAvIraM mithyA vyavasthApayitumudyata AsIt, yatastatrA''sIdasadgraho, na tu stym| niHsArasya padArthasya prAyeNA''Dambaro mhaan| nahi tAdRg dhvaniH svarNe yAdRkkAMsye prjaayte|| atra bhagavanmahAvIrasya pakSe tu kevalaM suvarNavad vizuddhaM satyamevA''sInna kintvAgrahalezo'pi / satyaM tu kevalaM svIyaM svarUpaM prakAzayati paramasatyaM tvanyattiraskaroti, yato nAsti tasya svIyaM nizcitaM kiJcit svruupmpi| yatrA'styA''grahastatra parAn mithyA khyApayituM svasmAca hInAna pradarzayituM vRttirutiSThate / sA eva ca vRttistasya samagrAM sAdhanAM niSphalAmiva nirmimiite| vratAni cIrNAni tapo'pi taptaM kRtA prayatnena ca pinnddshuddhiH| abhUt phalaM yattu na nihavAnA-masadgRhasyaiva hi so'praadhH|| (adhyAtmasAra 14/8) AgrahAnna kazcid lAbhavizeSo bhavatyAtmAnaM, kevalaM hAnireva bhavati, parAMzca na kiJcid hAnamapi bhvti| kintvahaGkArAviSTA AgrahiNojanA na kaJcid lAbhAlAbhaM pshynti| kadAgraho'pi sarvadA tarkazUnyaH kutarkabahulazca bhavati / svamaMtAgrahavazAta parebhyo yathA tathopadizya vizAlo'nuyAyivargo'pi nirmAtuM zakya eva / bhagavanmahAvIrAd gozAlakasyA'nuyAyinAM vargo vizAla aasiit| asatyasya samarthakAH sarvakAle
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ 48 saMkhyayA bahulA eva bhavanti / kintu tAvanmAtreNaiva satyasya lopo na kadApi bhUto bhavati bhaviSyatyapi c| AgrahI janaH sadA'zAntimevA'nubhavati / tasyA'ntaHzUnyatvaM ca taM satataM tudati / etAdRzo'ntaHzUnyo janaH svakIyAM riktatAM zUnyatA vA'sahamAnaH san tAM pUrayitumanuyAyivargasvarupaM kolAhalamAzrayati / kintu rItyA'nayA'zAntistasya kiyatkAlaM jalamAlinyavat zAmyati paraM nonmUlyate / durAgraho janaM jaDamivA'sahAyamiva ca nirmimIte / tAdRzazca janasya matAgraho'nuyAyivargeNaivoccasituMjIvituMvA prbhvti| asatyaM na kadApyavalambanaM vinA jIvati tiSThati ca / kadAgrahastu svarUpamevA'satyasya / asatye evA''graho jAyate na tu stye| AgrahiNaH samagrapravRttyA heturapi svasvIkRtamataM satyApayitumeva bhvti| tasya sAdhanAyAM, parasparaM vArtAyAmupadezadAne'pi ca sA eva vRttidRzyamAnA bhvti| __ baddhaH ko'pi gau rajjUpramANAyAmeva bhUmau paryaTati / punaH punazca paryaTya yatra kIlikA tatraivA''gacchati / etenaitAvadeva jagaditi sa manyate / yo nAsti nirbandhaH sa na sampUrNaM satyaM jJAtuM pArayati / kUpamaNDUkavattasya jagadapi laghIya eva bhavati / tasya ca svamAnya eva jagati Agraho varttate / evameva jJAnakSetre'pi yaH svamatikalpitaM kiJcit satyaM matvA tatraikasminmeva sthale kIlikAbaddha iva niSThati tasya jJAnadRSTiH kuNThitA bhvti| tadanu na sa kadApi jJAnasya vizAlaM kSetraM paryavasituM prbhvti|| atraikaM mahadantaraM varttate gavi AgrahiNi ca jane / yadi ko'pi taM gAM tato motumudyateta tarhi sa tatsvIkaroti / kadAcittu bhavedevaM yanna yaM kaJcit sa svIkuryAt kintu yaM sa svIyaM manyate yadi sa taM tato mocayet tarhi tu svIkarotyeva saH / kintvAgrahI janastu kamapi na svIkaroti / aparaM cA'trA'sti viDambanaM yat nAstyetAdRzaH ko'pi yaM sa svakIyamiti kRtvA manyet yazca svaM sanmArga darzayet / sa eva tasyA''tmIyo jano yastaM tatpravRttIMzca sarvadA omiti kRtvA vinA tarkeNa smrthyet| ataH svIkRtadhAraNAnAM matAnAM ca vyasthApane pareSAM ca satyasyA'pi matasya pratikArakaraNe eva pravRto varttate / tasminneva ca tasya sarvazaktyA vyayo'pi bhvti| AgrahI bata ninISati yuktiM tatra yatra matiresti niviSTA / pakSapAtarahitasya tu yukti-ryatra tatra matireti nivezam / /
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ 49 svakIyaM mataM svakIyAM pravRttiM vA satyaM matvA'nusaraNaM tu kevalaM digbhramo'sti, kintu tadeva satyaM yatsvena svIkRtaM, pareSAM tu sarvamasatyameva ityevaMrUpo'svIkAraH tajjanyazca pareSu tiraskArastu matibhramo'sti / digbhrAnto jano mArga prApnoti kadAcit kintu na kadApi bhrAntamatiH / tasmai tu sanmArgo darzayitumapi duHzaka ev| yadyasti bhavatpakSe satyaM tarhi tasyA''graho na yuktaH / satyaM tu svayaM prakAzarUpamasti / 'eSa prakAza eve' ti prakAzArthamAgraho nocitaH / tatprakAzasya prApaNe ca svAnyajanasya dRSTerudghATanArthaM dhairyamAvazyakamasmAsu / yadi nAsti bhavastu dhairyaM yadi ca bhavanta AgrahiNastarkhetadeva spaSTayati yat tvatpakSe satyameva nAsti / anyathA yUyaM na parAn mithyA khyApayituM prAvatya'dhvam kadApi / satyaM tu dhairya zikSata ev| AgrahI janaH svakIyaM sthAnaM karttavyaM ca sarvaM vismarati / tasyA'haGkAstaM yathA prerayati tathA sa pravarttate / sa khalu evaM manyate yadahaM svatantraH yadRcchayA varttane samarthazca / vastutastu sa durAgrahajanitAhaGkAraparavaza eva vrttte| durAgraha eva ki nAsti pAratantryam ? kasmizciMdekasminneva sthAne baddhaH paratantra ev| alametena / kintu etAdRzyAM sthitau vivekAbhAva eva kAraNam / zastrajJAnamiva zAstrajJAnamapyapAtre duSphalaM bhavati / yAvanna viveka udeti hRdaye tAvanna jJAnaprAptaye yogyaH pAtraM vA bhavitumarhAti ko'pi etAdRzi ca jane jJAnadAnaM sarveSAmanAyaiva jaayte| sa svayaM tu notpathaM lakSayati kintu tadanuyAyinamapi tasyA'nusaraNe'hitameva bhavati / tadapi ca sa na vicaaryti| svayaM pramAdainipatan bhavAmbudhau kathaM svabhaktAnapi tArayiSyasi ? | pratArayan svArthamRjUna zivArthinaH svato'nyatazcaiva vilupyase'hasA / / (adhyAtmakalpadruma 13/15) astu ydsti| jJAninAM dhairyaM tvapUrvamameyaM caa'sti| bhagavanmahAvIrasya dhairyaNa gazAlakasya jJAnadRSTirudghaTitA, sanmArgazca taiH prApitaH saH / evaM vartamAnakAle'pi tAdRzAnAmasadgrahAndhakArabhrAntAnAmapi viveko jJAnadRSTizca satpuruSANAM dhairyeNodghaTayatu evaM ca te teSAM ca prerito janasamAjo'pi satyaM sanmArga zAntiM ca prApnuvantu / sarvatra ca zAntiH prasaratu shiighrmityaashaasmhe|
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ 50 zloke'smin kathitaM budhatvamapi te labhantAm, yena kalyANapathapathikA api te bhuuyaasuH| yataH sa eva vastuto budhaH zrutasAravAnapi sa eva yenA'sadgrahatyAgaH kRtH| iti shm| A. V. School m A. v. School idAnIM naikamapi vaataaynmvshissttm| kRpayA tadarthaM kaSTaM nohym| -kSamAprArthI AcAryaH ALARIANRArunaukrinaaman ......
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ 51 -munidharmakIrtivijaya : - premNaiva prema varddhate viSamapaJcamakAle'smin manuSyajanma jinazAsanaM jinakathitadharmArAdhanA cetyevaM vastutrikaM durlabhamasti / tatrA'pi jinakathitadharmArAdhanA tu sudurlbhaa| dharmamArAdhayituM naike mArgAH pradarzitA bhgvtaa| sA dharmArAdhanA sarvaiH jIvaiH ekenaiva mArgeNa sAdhitumazakyA, yato jIvA vibhinnA vividhapariNAmavanto bhinnavIryavantazca santi / tata eva sarvAn jIvAnAzritya bhinnA bhinnA dharmArAdhanAyA mArgAH kthitaaH| tatra pravartate maitrIbhAvanAmaka eko maargo'pi| kA sA maitrI ? sarveSAM jIvAnAM zubhacintanameva maitrii| sUkSmebhyo'pi sUkSmAn jIvAn prati premNo vAtsalsya vA nirjharaNaM maitrii| "sarve jIvAH sukhino bhavantu'' ityevaM zubhabhAvanA'pi maitrii| ajJAtamanasyapi kAMzcidapi jIvAn prati na dveSaH, nA'ruciH, nodvegaH, sA maitrii| zrIharibhadrasUribhagavatA SoDazakaprakaraNe kathitam - "parahitacintA maitrii|" zrImunisundarasUriNA'pi adhyAtmakalpadrume kathitam - mA kArSItko'pi pApAni mA ca bhUtko'pi duHkhitaH / mucyatAM jagadapyeSA matimaitrI nigdyte|| sarvadarziprabhuNA maitrI-pramoda-kAruNya-mAdhyasthyarUpAzca catasro bhAvanAH prruupitaaH| kathamatra maitryeva prathamA varNitA ? nA'nyA ? iti prazno bhvti| tadA jJAnibhiH samAdhAnaM kRtaM; yadasti pramukhadvAraM maitryeva zeSabhAvanAtrikasya / etAM maitrI vinA na kadApi pramoda-kAruNya-mAdhyasthyabhAvAH sNbhveyuH| yatra maitrI tatraiva pramodAdibhAvanAH santi / yaM prati maitryudbhavati taM pratyeva pramodaH kAruNyaM mAdhyasthyaM vA jAgarti, kintu yaM prati
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ 52 dveSaH, aruciH vAsti, taM prati kadApi pramodAdibhAvA nodbhavanti / tata eva zrImahAvIraprabhuNA maitrI bhAvanA prathamA vrnnitaa|| kiJca, mokSamArgasvarUpazikharasyaitA bhAvanAstu sopAnarUpAH santi / AdyasopAnasyA''rohaNaM vinA na kadAcidapi zikharasya prAptiH zakyA / AdyaM sopAnamastyatra maitrii| ata eva yadi maitrI sAdhitA tarhi mokSasukhaM siddhmevaa'sti| punaH, maitryAmeva jinapraNItadharmArAdhanAyAH sakalamapi tattvaM samAviSTamasti / maitrI vinA kRtAH sarvA apyArAdhanA niSphalAH-vandhyIbhUtAH akiJcitkarAH santi / na kevalaM jinazAsane'pi tu sarveSvapi darzaneSu maitrIbhAvasya paramaM mAhAtmyaM vrnnitmsti| upaniSadyapi proktam - "na hiMsyAt sarvabhUtAni' / atra granthakAreNa niSedhAtmakarUpeNa maitrIsvarUpaM kthitm| hiMsAyA nirodhadvAreNa 'sarveSAM jIvAnAM priyaM kurvantu' evaM nigaditam / tata evA''dye maitrIbhAvasyA''rAdhanaivA'smAkaM jIvAnAM shreyskrii| anyacca-vidyate maitrIbhAve'kathyA paramA zaktiH, sA tvasmAdRzaiH jIvairagamyA / yena jIvena maitryArAdhitA tasya sarvato maitryAHzubhaparamANavaH prasaranti / taiH paramANubhiH pavitrIbhUtAnAM pudagalAnAMmaNDalaM bhavati / tasmin maNDale ke'pyazubhapudgalAH kRSNapudagalAH praveSTuM na samarthA bhavanti / kadAcidazubhapudgalAH pravizeyuH tarhi te pudgalA api maNDalasthitazubhapudgalAnAM saMyogaiH shubhriibhvnti| vayaM sarve'pi jAnImo yad, krodhenA'ndhIbhUtA ahaGkAreNonmattIbhUtAH pApino jIvA api prabhoH mahAvIrasya zaraNamurarIkRtya tvaritameva prazAntA abhavan / na kevalaM manuSyA apitu viSAnvitA hiMsakaprANino'pi maitrIbhAvapavitrIbhUtAtmanaH prabhoH zaraNyaM saMprApya nirviSA bbhuvuH| prabhuNaite sarve'pi jIvA na krodhena, kintu maitriisvruupaamRtrsdhaaraabhi-revoddhRtaaH| pAtaJjalayogadarzane'pi proktam"ahiMsApratiSThAyAM tatsannidhau vairatyAgaH / ' atra nA'nyat kimapi kAraNaM, kintu pUrvakathitameva yadazubhapudgalA api maitrIbhAvAdhivAsitazubhaparamANusaMyogaiH shubhriibhvnti| gurugautamasvAmI smryte|
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ kiM vinA kAraNAdeva zrIgautamavibhuM nirIkSya paJcadazazataM paradharmiNastApasA AnanditA abhavan ? / yatra kAryamasti tatra kAraNamapyastyeva, kadApi kAraNaM vinA kAryaM na saMbhavati, yataH kAryakAraNayoravinAbhAvitvAt / 53 atrA'gamyaH prAktanasaMskAraH kAraNamasti / yaM jIvaM dRSTvA manasi maitrI Anando vodbhavet tarhi sa pUrvabhave'vazyameva maitrIbhAvasambandhena yuktaH syAt, evaM jJeyam / ata evA'trApi te tApasAH pUrvabhave gurugautamena saha zubhasambandhena yuktA abhaviSyan evamahaM manye / atrA''zcaryaM bhavati yad, pUrvabhave kIdRzo maitrIbhAvo dRDhIkRtaH syAt, yena jhaTityeva zaraNAgatA ete sarve'pi tApasAH paramasukhabhAjo'bhavan / ataH premNaiva prema vardhate, na krodhena na vA'nyaiH / idAnImapi kadAcit sAdhakapuruSANAM jIvane etAdRzAH prasaGgA bhavanti / maitryAH zubhaphalaM nirUpayan vartamAnakAlIna ekaH prasaGgo dRggocarIbhavati / ekadA bhAratIyasatpuruSANAM darzanasya hetorAgatavAn "polabranTana' nAmako vaidezikaH / sarvatra darzanaM kurvan san sa dakSiNapradeze'ruNAcalagireH taTasthite Azrame ramaNamaharSeH pArzvaM gataH / darzanaM kRtvA svaM dhanya manvAnassa svasthAne pratyAvartitaH / tadA tenaiko dRSTiviSaH sarpo dRSTaH / bhIto vihvalIbhUtazca / 1 tatsamakSe sthitaH phaTATopaM viracya sarpo'pi / tatassarpaM tADanArthaM daNDaM grahItuM sa manAg pratinyavartata / tasmin kAle eva "rAmaiyA" nAmako yogI tatrA''gataH / AgataM taM dRSTvA sa 'polabranTanaH ' uvAca - bho ! asti sarpo'tra, tatastatraiva tiSThatu / sa tu nirbhayatvena purato gataH / tatrA''gatya tena yoginA svakIyau dvau hastau UrdhvakRtau / tadA''zcaryamabhUt yad, sarpaH svakIyAM bRhajjihvAmudghaTitamukhe itastato'bhrAmyat, tathA krodhena prajvalito'bhUt / yadyapi yoginaM pratyAgantuM na smrthiibhuutssrpH| atha yogI svayaM gatavAnupasarpam / sahasaiva svazIrSaM yoginaH pAdAravinde'nAmitaM bhujaGgena / yoginA sarpapucche zanaiH hastaH spRSTaH / tatkAle'pi ahiH jihvAM svavadane itastato'bhramat / kintu na kimapi kartuM sa zaktimAnabhUt /
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ 54 prAnte sa vyAlaH svakIyAM sarvAmapi ceSTAM saMhRtya svasthAnaM prati pryaatH| tadA''zcaryAnvitAnandameduramAnasena 'polabanTanena' yogI pRSTaH - bho! kathaM sa bhujaGgamo hastasparzamAtreNaiva pratinyavartata ? | tadA yogI Aha - kasmAt bhItiH me? yato mayA tasya kimapyazubhaM na kRtm| mama hRdaye sakalajIvAnAM kalyANabhAvanaiva ramamANA''sIt / etayA bhAvanayA pavitrapuruSAn vicalituM na ke'pi smrthaaH| etena jJAyate, yadA hRdaye sarvAn jIvAn prati maitrIbhAvaH kSamAbhAvo vodbhavati tadA'smin saMsAre sa jIva kimapi kartuM samartho'sti / sa atraiva moksssukhsyaa-''nndmpynubhvti| mama hRdaye'pi maitryudbhavediti shm| / kati bhikSukAn / prINayAmi?
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ -muniratnakIrtivijayaH priya mitra ! dhrmlaabho'stu| kiM kuzalI tvam ? vayamatra sarve deva-guru-dharmakRpayA gurubhagavatAM puNyanizrAyAM sasAtaM vartAmahe / adhunA tu vihArayAtrAyAM pravRttAH smH| vihArakAle janamAnasasyA'bhyAso'pi bhavati / janAH sarvatra sarvadA dhanavArtAyAmeva pravRttA dRzyante / anyatsarvaM tairvismRtamiva pratibhAti / tadabhAvena tu te nityaM pIDitA iva vatante / atrA''zcaryaM tvetad yat tatprAptAvapi na teSAM praznA nyUnIbhUtA nirAkRtA vA / tarhi kiM tatra kAraNam ? kiM mUlamasya ? ityapi cintniiym| katibhirdAridyaiH pIDito dRzyate'smAkaM sAmprata AryamAnavasamAjaH / dRSTidAriyahRdayadAriya-saMskAradAriya-vicAradAriyAdyanekairiphregrasto'yaM smaajH| tatazcaiva svakIyena mUlasvarUpeNa so'tyantaM viyukto bhuutH| atra zocanIyaM tvetaddyanna sa tA pIDAM pIDAtvenA'nubhavituM zaktaH / bhautikatAyA iyAnprabhAvo mAnavamanasi varttate yanna sa etAni dAridrANi kiJcidapi gaNayati / apitu yatrA'sti bhautikatA tatra tvetAni dAridrANi guNatvenaiva kiirtynte| sarve guNAH kAJcanamAzrayante' ityuktirapi tadaiva saphalA khalu ! / adhyAtmonnatikAraNairAryasaMskArairAmoditA''smAkInA saMskRtirasmadvilAsavRttyA pnggutaamupniitaa'sti| naitAvadeva, kintuM sarvathA vikaleva kRtaa'sti| jIvanasya teSAmucca-tamAnAM dRSTivizAlatA-hRdayaudArya-satsaMkAra-sarvatomukhavicArapavitrAcAretyAdInA- mAdarzAnAM tAvadupekSA kRtA'sti yena nAsti manuSyasya pArzve kiJcid yattena svIyamiti kRtvA kathayituM shkym| __ na kevalaM pAzcAtyasaMskRterAkramaNamevA'tra kAraNam, kintu tato'pyadhikaM tu tadbahumUlyasaMskArAn pratyasmAkaM gauravAbhAvo'pi kAraNatvena varttata eva / pAzcAtya-zAsakAnAM dUrIkaraNameva svAtantryaM matvA tadutrAvakaraNaM tvasmAkaM mauDhyameva / vastutastvasmadIyAyA vastusthityA asmAn viyujya teSAM saMskArANAM yatsecanaM taiH kRtaM tadeva mahatpArantryamasmAkaM,
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ 56 yanna vayaM jAnImahe / tatsaMskArANAmapanayanamapi vicArayituM vayaM na zaktAstatkiyad dayanIyam ? kevalaM cakSurudghATanamevA''vazyakamatra / tatpazcAdeva vayaM kiJcidapi karttuM zakSyAmaH / pUrvaM mahApuruSairjIvyamAnA varttamAnakAle'pi ca kutracid dRzyamAnA''smAkInaiSA saMskRtistu kaizcidanubhavibhirjAgRtaizca sajjanairgranthadvArA vyaktIkRtA'pyasti / yad evaM kRtvA lokamAnasaM tAM prati jAgRyAt, ityarthameva teSAmeSa prayAsaH / kintu sarvakArastat tAdRzaM pustakaM puraskRtya lokAzca prazaMsA kRtvA svAn kRtakRtyA iti manyante rItyA'pyasmAkamupekSaivA''virbhavatyasmin viSaye, iti spaSTameva / tatpariNAmasvarUpeNaiva ca vayametAdRkSairAbhyantaradAridyairgrastAH smaH / kadA'syAM dizi prayatiSyAmahe vayam ? tasya I anayA yA saMskAraparamparA sAhajikye vA''sIdasmAkaM tAmabhyasya varttamAnakAle pAzcAtyavidvajjanA tadrahasyamapi zuddhayanti / vayaM ca smaH, ye 'smin viSaye vimAtRvarttanaM kurmaH / aho ! kIdRzamidamasmAkaM dhASTaryam ? vaijJAnikIM nityanUtanasarjanarUpAM svakIyAM bhautikavRddhiM saMlakSya tajjanye kRtrime sukhe niHzaGkaM luThanto vayaM kadA'smadIyAmIdRzImupekSAM saGkocya luptaprAyaM satyaM sattvaM vA mArgayiSyAmaH ? kadA cedRzIbhirdAridyapIDAbhirmuktA bhaviSyAmaH ? vicAraNIyametat / asminnevA'smAkaM sarvapraznAnAM nirAkaraNamasti / sarveSAM kuzalaM prArthaye / iti zam / spardhA siMhena kA zunaH ? haimavacanAmRtam //
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ 57 raGamaJcaH -munikalyANakIrtivijaya : bhikSukaH puurvaangkto'nuvrtte| | caturthaM dRzyam (atha triSvapi gRheSu alabdhabhikSastatazcA'tIva nirAzo bhikSukastato'gre gacchan kasyacid sadgRhasthasya gRhaM dRSTvA tatsamIpamAgataH / dvAri sthitvA bhItabhItena tena pUtkRtam-) zreSThivarya ! bhoH zreSThivarya ! dinatrayeNA'prAptAnnakaNo nUnaM bubhukSayA mariSyAmi / kRpayA kiJcidapi khAdituM dehi| sadagRhasthaH (snAnAdikaM kRtvA devasthAnaM jigamiSurbahirnirgacchan) aho ! atithiH? atithistu devaH / mama bhAgadheyairAgato'si / upavizA'trA'GgaNe / tava kSudhaM nivArayituM bhojanamAnayAmi ahm|| (iti mRdusvareNoktvA sa gRhAntargataH / katibhiH kSaNaiH bhojanapUrNa-sthAlaM gRhItvA bhiraagtH|) sadgRhasthaH bandho ! gRhANedaM bhojanam / zamaya svakIyAM bubhukssaam| bhikSukaH (bhojanaM dRSTvA labdhacetano hRSTaH san) prabho ! prabho ! mahatI kRpA kRtaa| (gRhasthapAdayoH patitvA) tvameva me bhagavAn / prabho ! tvameva me bhagavAn / sadgRhasthaH mA maivaM kuru bandho ! / nizcitaM bhuva / (bhikSuka uccai roditi|) sadgRhasthaH mA rodIH bandho ! sukhaduHkhayozcakraM tvasmin jagati sadaiva calati / adya sukhaM, zvo duHkham / adya duHkhaM zvaH sukham / zAnto bhUtvA zanaiH zanaiH khAda / (tanmastake hastaM prasArayati / ) bhikSukaH (rudan) prabho ! manuSya IdRzo nirdayaH kathaM bhavitumarhati ? / sadgRhasthaH kimiti tvamevaM vadasi ? bhikSukaH prabho ! adyA'haM dinatrayeNopoSito kasyacidekasya gRhaM gatvA yadA bhojanamayAcata tadA sa mAM vyAkaraNaM zikSayan zabdabrahmasevana-mupadiSTavAn /
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ 58 sadgRhasthaH bhikSukaH sadgRhasthaH sadgRhasthaH anyastu mama bubhukSitatve pramANaM sAkSiNaM cA'mArgayat / aparazca 'kAvyarasapAnameva sarvasaukhyakArakamatastadeva sevasve ti kathayati sma / ko'pi me ekamannakaNamapi naa'daat| hum / budhye tava duHkhakAraNam / tvaM bhuJjAnaH san vistareNa nijavRttAntaM kthy| kintu prabho ! bhavato mandiragamane vilambo bhvissyti| are ! kiM vadasi ? ahaM mandiramadhye evA'smi adhunaa| adya tvadrUpeNa prabhureva sadeho mama gehamAgataH / taM vihAya kimahamanyatra gamiSyAmi ? tvaM zAntyA nijavRttAntaM kthy| (bhikSukastaM sarvamapi adyatanamitivRttaM kthyti| bhojanasamAptau-) bandho ! samyagavagato tava vRttaantH| tebhyo bodhadAnamavazyaM krtvym| (kiJcid vicArya-) tvamatraiva vizrAmaM kuru|ahN devadarzanAdikaM kArya samApya AgacchAmi taavt| upakRto'smi prabho ! / paJcamaM dRzyam (sa zreSThI devadarzanAdikaM kAryaM kRtvA gRhaM pratinivartamAnaH krameNa paNDitAnAM gRheSu gacchati / prathamaM vaiyAkaraNagRhaM-) namaste paNDitavarya ! (sagarva) namaste / ko bhavAn ? ahaM bhavataH praativeshmikH| kimarthamatrA''gamanam ? bhavAdRzaM jJAninaM dRSTvA mayA cintitaM yad-yadi bhavAn mama gRhaM bhojanArtha Agacchet tarhi me mahAn lAbho bhavet / ato bhavantaM bhikSukaH sadgRhasthaH vaiyAkaraNaH sadgRhasthaH vaiyAkaraNaH sadgRhasthaH
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ vaiyAkaraNaH sadgRhasthaH vaiyAkaraNaH sadgRhasthaH sadgRhasthaH tArkikaH sadgRhasthaH tArkikaH sadgRhasthaH sadgRhasthaH kaviH sadgRhasthaH kaviH . sadgRhasthaH bhojanAyA''mantrayitumAgato'ham / (hRSTaH) evaM khalu ? kadA Agantavyam ? zvaH sAyaGkAle / susvAdubhojanaM pariveSayitA'ham / zreSThin ! bhavata AmantraNaM sAnandaM svIkaromi / zvaH sAyaGkAle bhavantaM pratIkSiSye / gacchAmyadhunA / (tArkikagRhaM-) namaste tarkapaJcAnana ! namaste / bhavantaM nopalakSayAmi / aho ! kSantavyo'ham / ahaM bhavataH prAtivezmikaH bhavato jJAnenA''kRSTaH zvastanasAyaGkAlasya bhojanArthaM AmantrayitumAgato'smi / kiM bhavAn AgamiSyasi ? 59 satyaM khalu ? avazyaM AgamiSyAmi / bhojanArthaM tu na kimapi prmaannmaavshykm| tathA'pi nyAyasUtrakAraM sAMkSIkRtyA''gamiSyAmi / upakRto'smi / gacchAmi tAvat / ( kavigRhaM - ) kavivareNya ! namasyAmi / atithaye namaH / nA'hamatithiH / ahaM tu bhavataH prAtivezmikaH / zvaH sAyaGkAle madgRhe bhojanasamArambhasyA''yojanamasti / bhavAMstu mahAjJAnI, ato bhavantaM bhojanArthaM nimantrayAmi / avazyamevA''gantavyaM bhavatA / (lajjAM nATayan) ahaM tu kAvyarasapAne pakSapAtI / tathA'pi...! kavivarya ! kAvyarasapAnena saha svAdoH annarasasyAsssvAdanamapi nitarAmAvazyakam / zvaH sAMyakAle mA vismArSIH / ahaM gacchAmi / mahatI vyavasthA kartavyA mayA /
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ 60 | SaSThaM dRshym| (atha dvitIyadine prAtaHkAle trayo'pi paNDitA militaaH|) vaiyAkaraNaH aye tArkika! adya prAtivezmikazreSThinA sAMyabhojanArthamAmantrito-'ham / mayA'pi tadAmantraNaM sviikRtm| sAMyakAle tadgRhe sutarAM bhokssye'hm| tArkikaH are zAbdika ! mAmapi sa miSTabhojanArthaM nyamantrayat / ahamapi tadAmantraNaM sviikRtvaan| kaviH kiM vadato yuvAm ? mAmapi sa svAdubhojanArthaM nimantritavAn / mayA'pi tannimantraNaM sviikRtm| tatazcA'haM hyaH sAMyakAle'pi na bhuktvaan| tArkikaH ahamapi nA'bhukta kiJcit / vaiyAkaraNaH bho ! mayA'pi na bhuktam / api cA'dya madhyAhne'pi na kiJcid bhoktA-'ham / tArkikaH ahamapi khlu| kaviH ahamapi / tatazca sAMyakAle sarvANyapi maNDaka-modaka-vaTaka-jalebikArasagolakAdIni susvAdUni bhojyAni AkaNThaM bhokSye / A...hA...hA !glp...glp...| taJcintanenA'pi mukhe pAnIyaM sravati jihvA ca lplpaayte| vaiyAkaraNaH bho !...mamA'pi evameva / manye sa zreSThI zraddhAlurjJAninAM bhktshc|| tArkikaH kintu asmAkaM jJAnamapi tAdRguccakoTikamasti / anyathA sa kathamasmAsu zraddhAlurbhavet ? kaviH ko'tra sandehaH? asmAkaM trayANAM purataH kaH sthAtumapi zaknoti? (trayo'pi mithastAlikAM dadAnA ucairhasanti / ) haa...haa...haa...| saptamaM dRzyam (madhyAhne tribhirapi paNDitaiH kimapi na bhuktam / aparAhNAnte tu te trayo'pi atyarthaM bubhukSitA jhaTiti nUtanapItAmbarANi paridhAya kRtatripuNDrA dhRtottarAsaGgAzca zreSThigRhaM praaptaaH|) vaiyAkaraNaH kalyANamastu zreSThin !
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ tArkikA kaviH sadgRhasthaH vaiyAkaraNaH sadgRhasthaH tArkikaH vaiyAkaraNaH tArkikaH kaviH zivamastu zreSThin ! dhanAgamo'stu zreSThin ! (bahirdhAvan) susvAgatam paNDitavaryAH! susvAgatam / aho ! adya saubhAgyabhAjAM zekharo'haM yanmama gRhAGgaNa eva jJAninAM triveNIsaGgamaH prkttitH| bhavatAM pavitraizcaraNarajobhirmama gRhamadya pavitrIbhUtam / (gRhAntarnayati) ita AgamyantAm / atra paryaGka upavizantu mahAbhAgAH ! zreSThin ! bhavAnapi upvishtu| pUjyA ! bhavAdRzAM jJAninAM mahApuruSANAM bhojanavyavasthA kartavyA ato'haM antargacchAmi...kSantavyo'haM..kintu...bhavantaH!... are ! na kA'pi cintA kAryA / vayamatraiva upaviSTAH smH| (tadgamanAntaraM-) bhoH tarkazAstrin ! manye sumahatI vyavasthA kRtA bhavedanena / bhoH ! prAghUrNakA api na pRthgjnaaH| hum / atastAdRzI rasavatI api praguNIkartavyA na vA ? (ityAdisaMlApairmuhUrtadvayaM vytiitm| tadA-) pUjyAH! kiJcit pratIkSA kartavyA / atha tAvat jJAnacarcA kurmaH ? bhavanmukhaniHsRtena jJAnAmRtena ahamapi karNayugalaM punAmi / zreSThivarya ! bhojanAnantarameva carcA kurmstaavt| prathamaM tu bhojnmev| uktamapizataM vihAya bhoktvymiti| satyaM vadatyayam / bhojanAnantarameva carcA rasapradA bhvissyti| avazyam / prathamaM rasapUrNa bhojanaM tadanu rasapradA crcaa| bhvtu| kintu adya yuSmAkaM pANDityasyA'gAdhasarasi snapayitavya evaa'hm| avazyam...avazyam...ko'tra sandehaH ? (evamanyadapi muhUrtaM gamitaM taiH / tadA-) sadgRhasthaH vaiyAkaraNaH tArkikaH kaviH sadgRhasthaH paNDitAH
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ sadgRhasthaH are ! mukhyaM kartavyaM tu vismRtameva / kimiti iyatI velA jAtA? anveSayAmi taavt| (ityuktvA gRhAntargataH sa praharArdhenA''gataH / itastrayo'pi te atIva kSudhAvyAkulA abhavan / ) vaiyAkaraNaH bhoH zreSThin ! bhojanaM praguNIkRtaM na vA ? madhyarAtramabhavaditi mnye| sadgRhasthaH kSantavyo'haM pUjyaiH / kiJcid vilambo jAtaH / adhunA sarvamapi praguNIbhUtamasti / Agacchantu bhojanakhaNDe / (sarve'pi gcchnti|) | aSTamaM dRzyam (toraNairalaGkRte dhUpAmodena ca sugandhite bhojanakhaNDe nayati tAn / ) sadgRhasthaH ita ita Agacchantu / atrA''saneSu upvishntu| (teSAM purataH pIThAni sthAyitvA teSu cInAMzukAcchAditAH tisraH sthAlIH sthaapyti|) paNDitAH aho..ho..ho.. ! zreSThin ! mahatI vyavasthA kRtA bhavatA? sadagRhasthaH pUjyavaryAH ! yathAzakti kRtA / athaiteSu sthAleSu susvAdUni bhojyAni pariveSitAni santi / bhavantaH sAnandaM bhuJjantAm / mA ljjntaam| (salAlasaM vihasadbhistaijhaTiti aacchaadnvstrmpaavRtm| sthAlamadhye dRSTvA visphAritanetrAH-) paNDitAH zreSThina ! kA'sti bhojanam ? ka ca vaTaka-rasagola- jalebikA maNDaka-modakAdIni ? sthAlamadhye tu pustakAni snti| sadgRhasthaH (aparAvRttamukhabhAvaH) bhuJjantAm...bhuJjantAm / bhavadabhilaSitAni bhojyAnyetAni / niHzaGkaM bhuJjantAm / nA'tra ljjitvym| paNDitAH (kruddhAH santaH) kiM bhavAn upahasati asmAn ? kiM ko'pi kadA'pi pustakaM khAdati ? sadgRhasthaH mA maivaM kupata / bhavadrucimanusRtyaiva mayedaM bhojanaM prgunniikRtm| (vaiyAkaraNaM prati-) paNDitavarya ! bhavAMstu mahAn vaiyAkaraNaH / vyAkaraNe tu bhavato urvI
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ paNDitAH sadgRhasthaH paNDitAH sadgRhasthaH paNDitAH sadgRhasthaH vaiyAkaraNaH sadgRhasthaH 63 prItirasti / nitrayabubhukSitasya kSudhaM vArayituM bhavAMstaM vyAkaraNaM zikSayati zabdabrahma sevituM copadizati / ato bhavato vyAkaraNapakSapAtaM dRSTvaiva mayA bhavatsthAle '"pANinIyavyAkaraNaM" pariveSitam / 'amarakozo nighaNTu ' rvA caTaNikArUpeNa ucitaH pratibhAtIti manye / ( tArkikaM prati - ) paNDitarAja ! bhavAMstu naiyAyikaprakANDam / kenA'pi na vaJcyase / dinatrayabubhukSitasyA'pi kathanaM pramANaM vinA na manyase / ato bhavaduccaruciM jJAtvaiva mayA bhavadarthaM "nyAyasUtraM" pariveSitam / caTaNikAtvena 'tarkabhASA - tarkasaGgrahayoH ' kataraM dadAmi ? (kaviM prati ) - kavivarya ! bhavanmate sarvarasebhyaH kAvyarasa eva adhikaH / tena dinatrayabubhukSitamapi kAvyarasAsvAdanaM kartuM tena ca divyasukhAnyanubhavitumupadizasi / bhavata IdRzIM kAvyabhaktiM vilokya mayA bhavataH sthAle "kAdambarI' pariveSitA / caTaNikArUpeNa 'gItagovindaM' 'meghadUtaM ca staH / kiM bhavate rocate ? (adhikaM kruddhAH) zreSThin ! tvaM bhojanArthamAkAryamasmAkaM apamAnaM kuruSe ? ( zAntyA) pUjyavaryAH atrA'pamAnasya prazna eva na uttiSThate / bhavadbhyo rucitAnyeva bhojyAni pariveSitAni mayA / yathAruci tAni bhuGktvA santRpyantu / bhoH zreSThin ! pustakAni tu kadApi bhojanArtha naivopayujyante / (vismayaM nATayan) satyaM nopayujyante kila ? naivopayujyante / kintu hyaH prAtarbhavatAM gRheSu eko bubhukSito bhikSuko'nnayAcanArtha-mAgatastadA bhavadbhiH kiJcidanyadeva proktaM tasya / ato mayA cintitaM yad bhavAdRzo mahApuruSAH pustakAnyeva bhojanArthamupayuJjantIti / (AkulIbhUtaH) bho zreSThin ! bubhukSayA'tyantaM pIDitA vayamadhunA / pustakacarcA punaH kadAcit kariSyAmaH / kRpayA bhojanaM pariveSayA / mamaivaM vadatu paNDitavarya ! zabdabrahmaNaH pArzve bubhukSAyAH kA gaNanA ? zabdeSveva prANAH vidyante / zabdA eva jIvanam / tatsevanenaiva bhavAn bubhukSAM zamayatu /
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ 64 tArkikaH sadgRhasthaH kaviH sadgRhasthaH vaiyAkaraNaH sadgRhasthaH bhikSukaH sadgRhasthaH tArkikaH bhikSukaH kaviH (dIna iva mA'smAkamupahAsaM kuru bhoH ! jhaTiti bhojanaM dehi / bubhukSayA me prANAH nirgacchanti / kiM kimiti evaM vadasi ? bhavAMstu pratyakSameva hRSTaHpuSTazca dRzyate / tat kathaM bhavataH prANA nirgacchantIti manye'ham ? tathA'pi yadi bhavAn vadati yat 'mama prANA nirgacchantI 'ti tarhi bhavatprANAH- kathaM nirgacchanti ? kimarthaM nirgacchanti ? kuto nirgacchanti ? nirgatya kutra gacchanti ? ityAdayaH praznAH samAdheyAH / tadanu vividhaiH pramANaiH sAkSibhizca bhavatA sAdhayitavyaM yat 'mama prANA nirgacchantI 'ti / bhavataH kathanamAtreNA'haM kathaM vizvasimi ? ( rudanniva - ) zreSThin ! kA'tra pramANasyA''vazyakatA ? sAkSibhizca kiM kartavyam ? pratyakSamevedaM yad vayaM hyaH sAyaGkAlAd bubhukSitAH smaH / yadi miSTAnnaM na dadAsi tadA rUkSaM zuSkaM bhuktazeSaM vA'pi dehi / zAntaM pApaM kavivarya ! zAnta pApam / bhavAMstu sadaiva rasapAnena jIvasi divyasukhAni cA'nubhavasi / bhavate rUkSaM zuSkaM vA kathaM dadAmi ? tarhyasmAkaM gRhaM pratigantumanumanyasva / yathAsukhaM gacchantu mahAbhAgAH ! | (yAvat te uttiSThanti tAvad dvAri lakuTahasto bhikSuko dRSTaH ) (garjati) re brAhmaNAH kutra gacchatha ? zreSThinA pariveSitaM bhojanaM khAdata / anyathA...dRSTo'yam ? ( lakuTaM darzayati / ) ( trayo'pi bhItabhItAH upaviSTAH / ) (vihasya) bhuJjantAM mahAnubhAvAH ! bhuJjantAm / sthAleSu pariveSitAni bhojyAni niHzaGkaM bhuJjantAm / parantu pustakAni kathaM khAditavyAni ? ( kupitaH) tarhi hyastaM bubhukSitaM bhikSukaM kimazikSayan bhavantaH ? tadA tasya bubhukSAduHkhaM na jJAtaM yuSmAbhiH / (etacchrutvA taiH sa bhikSuka upalakSitaH / ) bhoH ! kSamasvA'smAn / adyaivA'smAbhirbubhukSAduHkhaM jJAtam / tatazca jJAtamapi
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ sadgRhasthaH vaiyAkaraNaH sadgRhasthaH sadgRhasthaH paNDitAH sadgRhasthaH paNDitAH yat tadduHkhAgre zAstra - kAvyAdInAM carcA nitarAmasAraiva / samyaktayA'nubhUtaM tadduHkhaM bhavadbhiH ? Am ! samyaktayA'nubhUtam / adyaprabhRti asmadaGgaNAt kadA'pi ko'pi bubhukSito na nirgamiSyati / sAdhu paNDitAH ! sAdhu / ( uccairAdizati - ) bhoH ! drutaM bhojyAni peyAni cA''naya / 65 ( tatkSaNameva modaka - maNDaka- vaTaka - rasagola- pUrikA - jale bikAdIni bhojyAni drAkSApAnAdIni peyAni cA''nItAni / ) AkaNThaM bhuJjantAM paNDitAH ! niHsaGkocaM bhuJjantAm / (vismitA visphAritanetrAzca) satyaM khalu ? A..hA..hA... (bhuJjante / bhojanAnantaram... ) ohiyA... ohiyA..... paNDitAH ! gRhNantu dakSiNAmimAm / (dakSiNAM dadAti / ) o..ho..ho.. AkaNThaM bhojanAnantaraM dakSiNA'pi ? dhanyavAdAH zreSThin ! dhanyavAdAH / ( trayo'pi gacchanti / ) (nATakamidaM gUrjarabhASAyAH suvizrutabAlasAhityakAreNa zrIramaNalAla sonI - ityanena likhitAyAH 'traNa pothI - paNDito' iti kathAyA AdhAreNa saGkalitam / vyAlo'pi garalaM muktvA zAmyenna punaranyathA // haimavacanAmRtam //
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ siddhanAmakaprabhAvakAH pUjyapAdAH zrIAryasamitasUrayaH-kathA - munivimalakIrtivijayaH siddhacUrNa - aJjana - pAdalepa - tilaka - guTikA - vaikriyAdisiddhilabdhAtmA siddhanAmakaH saptamaH prabhAvakaH kthyte| sa siddhAtmA vividhasaMghAdikAryANi sArddha camatkAraiH zAsanonnatyai yathAvasaraM cUrNa-aJjanAdiyojane kauzalyaM darzayati / tAdRzeSu siddhAtmasu zrIAryasamitAcAryANAM udantaH prthito'sti| AbhIradeze acalapuranAma ekaM ngrmaasiit| tasmin pure samRddhimanto bahavo janA vasanti sma / anvacalapuraM kanyA-veNAnAmnI dve nadyau AstAm / tayoH madhyabhAge ekaM brahmadvIpanAma dvIpAsIt / tasmin brahmadvIpe bahavaH tApasA nyavasan / teSu tApaseSu ekaH pArikAGkSI pAdalepakriyAyAM kuzala AsIt / sa tapasvI pratidinaM caraNayorlepaM liptvA sthalapaddhateriva jaloparyapi acalat / tatkriyayA janAn raJjayan sa tapasvI veNAstravantImullaGghya bhikSArthamacalapuraM Agacchati sma / tad dRSTvA RjavaH pRthagjanAH taddarzanaM prati AkRSTAH / te jainAn nindanto babhASire 'he zrAvakAH ! pazyata, asmacchAsane gurUNAM yAdRkSaH pratyakSaH prabhAvo vartate tAdRzaH prabhAvo yuSmacchAsane na dRzyate, tato'smadIyadharmasAdhAraNo nAnyo dharmo'sti' / pRthagajanAnAmetAzi vacanAnyAkarNya zrAvakAH taduparyapi dayAbhAvamAnIya te bhadrikajanA kumArge na sthirIbhavantu' iti vicintya te zrAvakA bhadrikajanAnAM vacanAni naikatarkayuktibhiH pratihatya tattApasaM dRgbhyAmapi na pshynti| ekadA tatra AcAryatvasaMpUrNaguNAlaGkRtaH jinazAnadhaureyaH pravacanaprabhAvakaH naika siddhisaMpannaH sakalazAstrarahasyavit utsargApavAdamArgajJaH zrIvajra svAmimAtulaH zrIAryasamitisUriH aagtvaan| zrIAryasamitasUrINAmAgamanodantaM zrutvA pattanavAsina: sarve zrAvakA maharddhayA samAgatya caraNayugayorvanditvA tApasakRtajinazAsanAvahelanApravRttiM diinvcnairniveditvntH| tacchutvA zrIAryasamitasUriH uvAcaH sa dhUrtatApasaHcaraNalepakriyayA mugdhajanAn vaJcati, tasmin anyA kApi tapaHzaktirnAsti' / zrIAryasamitasUrIzvarANAM mukhAravindanirgacchadamRtasamamadhuravacanamAkarNya zrAvakA gurun praNamya svasthAnaM pratyAgatAH / tadanu vaJcakatApasaparIkSArthamekena zrAvakeNa sa tApasaH nijagehe bhojanArthamAmantritaH / bahubhaktajanaparivRtaH sa tApasaH zrAvakasya gRhaM bhojanArtha-mAgataH / AgacchantaM tApasaM dRSTvA avasarajJena zrAvakeNa tasya mAnanaM kRtam / zrAvakasya atyAgrahAt
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ 67 tApasena svAsanamalaGkRtam / pazcAt tena zrAvake Na uSNajalena tattApasacaraNayugalaprakSAlanamArebhe / svapAdalepanAzadarAt caraNaprakSAlanamanicchato'pi tApasasya, atyAgrahAt tena zrAvakeNa tasya pAdau prakSAlitau / pAdaprakSAlanAllepAMzo'pi caraNayugale nAvaziSTaH / bhojanAntaraM tApaso veNApagApratIre AgataH / tApasasya janamanohAricamatkArakriyAM draSTu bahavo janAH smuuhitaaH| saMmIliteSu janeSu zrAvakA apimahatyAM sNkhyaayaamupsthitaaH| tadA 'tena zrAvakeNa caraNalagnalepaH pradhautaH, tathApi lepasya kiJcidaMzo bhaviSyati, tato salilamArge calane hAnirna bhaviSyati iti vicintya tApaso veNAnimnagAyAM prAvizat / veNAnadyAM yAvat praviSTaH tAvat nimajjitumArabdhaH / tadA sa 'ahaM nimajjAmi rakSa mAm' iti nisvanaM cakAra / tadA katipayairdayAluzrAvakairanudhAvitvA sa toyAd bhiruddhRtH| tadA tApasya vaJcakatvaM prkttiibhuutm| taddRSTvA janA UcuH 'bho! anena mAyAvitApasena vayaM cirakAlaM vaJcitAH' / pazcAd kumArgavAsitAste jainadharmAnurAgiNo bhuutaaH| tadA zrIjinazAsanodyotakarAH yugapradhAnAH pravacanadezanAdakSAH pUjyapAdAH shriiaarysmitsuurysttraagtaaH| Agatya tasyAM veNAdvIpavatyAmekaM cUrNa prakSiptvA sarvajanasamakSaM 'he veNAsarit etattIrAd dUravartini rodhe gantumasmAkaM sarveSAmicchA'sti' iti kathitaM, kathanamAtre nadyA dvau rodhau saMmIlitau / tad dRSTvA sarve janA vismitAH pazcAd AryasamitasUraya AnandaparipUrNasaMghena saha brhmdviipmaagtaaH| Agatya tatra dharmasya satyasvarUpamupadiSTavantaH / dharmasya satyasvarUpaM zrutvA sarve tApasAH pratibodhitAH / pratibodhitaiH tApasairAcAryapArzve dIkSA anggiikRtaa| tebhyaH sAdhubhyo brahmadvIpikAkhyA ekA zAkhA nirgtaa| sA zAkhA Agame prsiddhaasti| tamAMsi hanti prauDhAni bAlo'pi hi divAkaraH / / haimavacanAmRtam / /
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ nkAra etAvadeva ! ___- muniratnakIrtivijayaH grAmAnugrAmaM paribhraman san ko'pi viraktaH satpuruSaH kasmiMzcinnagare praviveza / sa satpuruSastvatyantaM prabhAvako jJAnI caa''siit| jIvanamapi tasya paramamRju bhagavanmayaM cA''sIt / bhagavannAmasmaraNalInasya tasya pArve yadyAgacchet ko'pi tarhi tasya tu sadvArttAbhizcaitasikI prasannatAM janayati sma saH / hAsyamapi tasyaitAdRzaM madhuraM nirmalaM prasannakaraM cA''sId yadAgantukAH sarve'pyAhlAdakatAmevA'nubhavanti sma / zanaiH zanaistasyaitAdRzaH sadvartanasya parimalaH sarvatra prasaran rAjamahAlayamapi prAptaH / rAjJA'pi 'etAdRzasyottamapuruSasya melApaH karttavya eva maye'ti cintitm|| gata ekadA rAjA tasya pArthe / satpuruSastu nagarasya prAntabhAge laghIyaso devAlayasya parisare sthita aasiit| sa ca praNanAma rAjA taM sadbhAvena / satpuruSeNA'pi tasmai prdttmaasnm| ghaTikAdvayaparyantamabhUt satsaGgo dvyormdhye| darzanamapi tasya tRptikaramAsIt tarhi vArtAlApastu tena kIdagrUpaH syAt ? rAjA'tIvaprasanno babhUva / manasi ca 'satyamevaiSa satpuruSaH / eSAmarthe tu kutrA'pi sughaTitAM vyavasthAM kRtvA'sminneva nagare dIrdhakAlaM yAvadeteSAM sthairyArthaM prayatnaH karttavya' ityavadhAritaM ten| taddine tu na tena kimapyucAritam / pazcAdapi bahUni dinAni vyatItAni / sa satpuruSastu tatraiva prsnnmsthaat| rAjJA caikaM sundaraM harmya nirmApitaM tdrthm| tatparitazca manoharasyo-dyAnasya racanA'pi tena kaaritaa| svayaM ca rAjaprasAde yAM yAM sAmagrImupayuGkte sA sarvaiva tatrA'pyupasthitA ten| pazcAdA''gatya taM satpuruSaM tatra harye vAsArthaM vyajijJapayat saH / satpuruSeNA'pyomityuktam | kathitaM ca yadyasti tavedRzIcchA tamuhaM tatra nivatsyAmi / tacitte tu sarvatra tulyatvameva varttate sma / ato rAjJaH kathanAnusAreNa tena tatra nivAsa aarbdhH| evameva mAsadvayaM vytiitm| satpuruSastu nagarabahiHsthadevAlayaparisare ivA'trA'pidhyAne bhagavannAmasmaraNe ca lInaH san kAlaM gmyti| ekadA rAjA tena sArddha paryaTituM gata AsIt / mArge cintayati rAjA yad - ahaM yAvatA vaibhavena vasAmi tAvantaM vaibhavaM tveSa satpuruSo'pyupabhuGkte eva / tataH kimantaraM mayyasmiMzca ?' vicAra eSa iyAn prabalo'bhUdyat sa taM satpuruSaM prssttumpyutsuko'bhvt| pRSTo'pi ca satpuruSastena /
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrutvaitad rAjJazcintitaM so'vak - 'AvAM kiJcidagraM gacchAvaH / pazcAd bhavataH praznasya pratyuttaraM dAsyAmi / ' gatvA ca kiyaDUraM satpuruSaH sa rAjAnaM pratyavocan - 'rAjan ! idAnImita AvAmagrameva gacchAvaH / alaM rAjyenatena / vayaM sarve hi bhagavattattvameva sAkSAtkartuM icchAmaH na vA ? ahaM tu tadarthaM tvAM mArgamapi drshyissyaami|' __ AkaNryaitadvacanaM satpuruSasya rAjA vikSipta iva babhUva / sahasaiva so'cIkathat - 'mayA kathamAgantavyaM bhavadbhiH saha ? yadyahamAgamiSyAmi tarkhetasya rAjyasya mama strIputrAdiparivArasya ca kiM bhaviSyati / madvinA tu na te kimapi kartuM samarthIbhaviSyanti / ato nAsti me'bhilASa ito'gre gamanArtham / ' zIghrameva satpuruSo vyAjahAra - 'mayi bhavati caitAvadevA'ntaraM rAjan ! yad - nirbandhamevA'hamito'gre gamiSyAmi paraM tvaM tu pazcAdvaliSyasi ! dantinAM dantaghAtasya sthAnaM nairnnddpaadpH|| hemavacanAmRtam / /
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ 70 samarpaNam - muniratnakIrtivijayaH prAcIneyaM ghttnaa| turka-IrAna' ityabhidhAnau dvau dezau / ubhayormadhye kadAcit kimapi nimittaM prApyaM vigraho jAtaH / sa cA'ntaravigrahaH kAlAntareNa yuddharUpeNa privrtitH| bhayAnakaM yuddhamapi snyjaatm|| parasparamanekazatajanAnAM mRtyurapi babhUva / ubhayormadhye IrAnadezo balavattara AsIt / ataH svalpenaiva kAlena svaparAjayaM mukhAgre eva prekSamANAH turkadezIyAH khinnAH cintAkrAntA ivA'bhavan / tadaiva sahasA... IrAnadeze eko mahAtmA''sIt / 'pharIduddIna attAra' nAmA sa mahAtmA taddeze'tyantaM lokapriyaH zraddheyazcA''sIt / sarvatra vihRtya nirnimittavAtsalyena janAn sanmArga-mupadizati sma sa sdaa| janA api taM svaprANebhyo'pyadhikaM manyante sm| etAdRzaM taM mahAtmAnaM yuddhakAle eva sahasA hastagataM kRtvA kArAgRhaM nItavantaH turkadezIyAH sattAdhIzAH / niraparAdhine'pi tasmai mahAtmaneH 'guptacara' iti kRtvA mRtyudaNDa aadissttstaiH|| vairabhAvena prajjavaladantaHkaraNAste sadasadvivekAdapi cyutA iva babhUva / vRttAnta eSa prasRto vAyuvegena IrAnadeze sarvatra yad - 'asmAkaM mahAtmAnaM turkasattAdhIzAH prANadaNDena daNDayiSyanti iti / sarvA api prajA duHkhapIDitAH zokAkulA iva bbhuuvuH| dhanADhyenaikena sandezaH preSitaH turkadeze yad - 'ahaM yuSmabhyaM tanmahAtmano bhAreNa tulyAni ratnamauktikAdidhanAni dAsyAmi, kintu kRpayA taM mahAtmAnaM muJcata / sandezasyaitasya na ko'pi santoSakArakaH pratyuttaraH praaptH| ataH punaHprayAsArthaM samastAbhiH IrAnaprajAbhirevamabhyarthitAH turkAdhIzAH yad 'yathecchaM gRhNItA'smAkaM prANAn kintu mA'smAkaM mahAtmAnaH kiJcidapyaghaTitaM kurudhvam / ' kintu naitAdRzamapi teSAM sadbhAvaM dRSTvA te lezamapi dravIbhUtAH / ato'ntatogatvA IrAnadezAdhipatinA svakIyaM dUtaM preSayitvA evaM sandezaH kathitaH ''yadyastyasmadrAjye tava vAJchA tarhi sukhaM gRhANedaM samagramapi IrAnarAjyam / kintvasmAkaM taM satpuruSaM tvaM bandhanAd muJca / " anena ca kathane vismayaM prAptaH turkaadhiishH| kimapyagRhItvaiva tatkSaNaM taM satpuruSa sAdaraM muktvaan| A maharastraginiNIRAHARMAAN
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ 71 sarvatra IrAnadeze utsavavadvAtAvaraNaM snyjaatm| pazcAd yadA sa turkAdhIzaH IrAnasyAdhipatimamilat tadA tamapRcchat 'yuddhenA'pyasmAbhiryad rAjyaM na prAptaM tadrAjyaM tu tvamasya mahAtmano'rthe tyaktuM nirNItavAn khalu ! kIdRzametat ? tadA sagaurevaM tena pratyuttaraH pradattaH ''bho ! rAjyAdikaM tu sandhyAmeghasya rAgavat caJcalaM nazvaraM cA'sti / kintveSa satpuruSastvasmAkaM gurujIrvanAdhArazcA'sti / tadarthe tu vayaM sarvasvamapyasmatprANaparyantaM samarpayituM samarthA eva / kimetena tucchaprAyeNa rAjyena ?' zrutvaitat zraddhAvacanaM tasya sa turkAdhIzaH sAzcaryaM sAdaraM tamabhyanandat / / | gopucchalagno hi tarennadIM gopAlabAlakaH // | haimavacanAmRtam / /
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ 72 ra kAvyAnuvAdaH - munidharmakIrtivijayaH hai|vr, on to mane chAtrIja banAva OM na to mare zrImaMta banAva 3ma che, ja huM thAvarIba hIrA to, mana yorI Seald mana tharI, tanaM mAthvI 64R Haasaai Hiz __ apamAna Clu0. ane, vid as laid Gloliday to, zrInal deal & not a quit F8A. vibho! na mAM durgataM kuru na zrImantamapi mAM kuru yataH yadyahaM durvidho bhaveyam tarhi corayituM me mAnasaM prytissyte| bubuthu asyAM pRthivyAM mama janmadAtRrUpeNa tvaM klngkmnubhvissysi| tathA bhaveyaM zrImAn yadyahaM tarhi lakSmImadena unmatto'haM tvAmeva vismrissyaami|
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ 73 / marma-narma = pAritoSikam pitaH ! smarati bhavAn yad gate varSe bhavatA uktaM 'yadi tvaM dazamakakSAyAM uttIrNo bhaviSyasi tarhi yathAkAmaM pAritoSikaM te dadAmi' iti ? 'bADhaM smarAmi bhoH!' tarhi asmin varSe dazamakakSAyAmahamuttIrNo bhaveyaM tadA bhavAnaM kiM dApayiSyati mahyam ? 'dvicakraM yaanm| atha kenacitaM kAraNenA'nuttIrNaH syAM tadA ? 'tadA tu tricakraM vaahnm| vayaM asAmpradAyikA nanu ! nanu pUrvamasmAkaM zAlAsu zikSakA pAThyanti sma yad 'ga gaNapateH ga' iti| adhunA tu kimarthamitthaM pAThyate - 'ga gardabhasya ga' iti ? bho ! iyadapi na bodhasi ? / are ! asmAkaM rASTraM asAmpradAyikatAnIti vRtamasti / ato'tra rASTre gaNapatirhi devatvena sAmpradAyikaH padArtho'sti / gardabhastu nitarAmasAmpradAyikaH, pazutvAt / ataH kAraNAdevetthaM parivartanaM darIdRzyate khalu / -vijayazIlacandrasUriH
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ 74 - - muni ratnakIrtivijayaH __ vAyuyAne paJca pravAsinaH pravasanti sma / eko vaijJAnikaH dvitIyaH sAhityakAraH, tRtIyaH saradAraH, caturtho'dhyApakaH, paJcamazca vidyArthI / SaSThastu yAnacAlaka aasiit| - yAne sahasaiva kAcit kSatiH sambhUtAH / na ko'pyavakAzo'vaziSTastasya rakSaNe / ato vAyucchatra(perAzuTa)dvArA'dhauttaraNamevopAya AsIt / kintu SaNNAM madhye paJca eva vaayuchtraannyaasn| adhunA kiM karttavyam ? kiJcid vicArya nijakAryasya mahattvaM prasthApya vaijJAnika ekaM vAyuchatraM gRhItvA'dho'vAtarat / tatpazcAd jhaTityeva sAhityasevArthaM bahumUlyaM svakIyaM jIvanapriti prastutya sAhityakAro'pyavatIrNavAn / yAnacAlakastu mRtyubhayAdeva vAyuchatraM gRhItvA nirgataH saradArastu kasmaicidapi kiJcidapyanuktvaivA'vatIrNaH / athatatra dvAveva vidyArthI adhyApakazceti sthitau / idAnImekameva vAyucchatra-mavaziSTamiti vicArya vidyArthine'dhyApako'kathayat - adhyApakaH vatsaM ! ahaM vRddho'smi / ato nAsti me jijIviSA / tvaM tu bAlaH, dIrgha ca jIvitaM tava / atastamevA'ziSTaM vAyucchatraM gRhiitvaa'vtr| (zrutvaitat snehapUrvakaM kathanamadhyApakasya) vidyArthI ___ avadat- pUjya ! matpArzve dve vAyucchatre stH| adhyApakaH (sAzcaryam) kiM kiM ? kena prakAreNa ? paJcaivA''san, catvAro janAstu gatA api!| vidyArthI evaM na / asmAbhiH sArdhaM yaH saradAra AsIt sa mama vidyAlayasya syUtaM gRhItvA gatavAnasti ! / | zikSaka : kathayaikaM marupradezIyaprANino naam| vidyArthI : ussttrH| zikSaka : anytkthy|| vidyArthI : anya ussttrH| V 51
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ 75 . . . . . . . . .(1)... samIraH mayA dhAvanaspardhAyAM ghaTikA praaptaa| cetanaH cAru cAru, kintu kiyantaH spardhakAH tatrA''san ? samIraH ctvaarH| cetanaH kaH kaH ? samIraH ghaTikAsvAmI, tasya kiGkaraH, ArakSakastathA'ham / . . . . . . . . . . . . . .(2). . . . . . . . nizAntaH kiM bhavitumicchukastvam ? zreyasaH vaayuyaancaalkH| nizAntaH katham ? zreyasaH mama zikSakaH kathayannAsIt yad, tvaM bhUmau bhArarUpo'si / . (3) rASTranetAH kathaM sthirIbhUtaM yAnam ? cAlaka: bho ! yAnacakrAdvAyurnigataH / rASTranetAH virodhapakSasya hastakSepo'stIti manye'ham / cAlakaH na hastakSepaH, api tu virodhapakSasya kiilikaakssepo'sti| ...(4).. ramezaH prabho ! sarvebhyaH sabuddhiM prdehi| mihiraH ''te vinA'' | rItezaH zreyasaH kiM pazUnAM cikitsakastvam ? Am, Am kathaya ko rogo'sti tava ? - muni dharmakIrtivijayaH
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ 76 hAsyaM niSiddham vRddhA vaidyarAja ! mamA'yaM adhastanastRtIyo danto muMza pIDayati / kamapyupAyaM kuru| dantacikitsaka : mAtaH! mukhamudghATaya; pshyaamitaavt| (pazyati) hum...zaTito'yaM dantaH niSkAsayitavyaH / mukhamudghATaya mAtaH ! (mukhamudghATayati sA) dantacikitsaka : amba ! kiJcidadhikaM vistAraya / aa'''..iti| vRddhA (vistArayati / ) aa''''...| dantacikitsaka : mAtaH ! ito'pydhikm|| (punarvistArayati saa|) dantacikitsaka : mAtaH ! ito'pyadhikaM kiJcit... vRddhA (kruddhA) re re putraka ! kiM mama mukhamadhye upavizya dantaM niSkAsayiSyasi ? vegaDa : pANDe ! araNyamadhye gacchantaM tvAM yadi vyAghro milet tarhi tvaM kiM kuryAH? pANDe bhoH! tadA nA'sti mayA kimapi kartavyaM ! yat kartavyaM tat sa eva kariSyati !! putra : (gAyakaM pitaraM) pitaH ! adya etau dvau candrako bhavatA kimarthaM prAptau ? . pitA putra ! zrRNu / eSa laghucandrakastAvad gAnArthaM prAptaH / ayaM ca bRhacandrako jhaTiti gAnasya sthgnaarthm| - muni kalyANakIrtivijayaH
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1. prabandhasaudhaH saMskRtena nibandhAn likhituM ye janA icchanti teSAM sarveSAM kRte mArgadarzinaH paJcAzadAdarzaprabandhAH parizuddhayA saralayA ca saMskRtabhASayA prasannayA ca zailyA'smin granthe AlekhitAH santi / granthaparicayaH 2. patrasaudhaH asmin granthe saMskRtabhASayA patravyavahAraM cikIrSUNAM sarveSAmapi janAnAM kRte tripaJcAzad vaiyaktikAni patrANi, catustrizad vyAvahArikANi ca patrANi zaithilyarahitayA dRDhayA vAkyazailyA, prasannayA zuddhayA ca saMskRtabhASayA AlekhitAni santi / etAdRzo granthadvayasya racayitre abhinandanasahasrAvaliH / granthadvayasyA'pi - lekhaka : vidvAn es. jagannAthamahodayaH prakAzaka : surabhAratI prakAzanam 115/17 KATTARIGUPPE B.S.K.III Stage, Banglore 560085 mUlyam - 30/- rU. 77
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ 788 Home prAkRta vibhAgaH
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ prAkRta vibhAga: saMvegamaMjarIkulayaM AND - muni kalyANakIrtivijayaH aha visayANa tucchattaNaM tappaDibaddhassa ya niyajIvassa mUDhattaNaM viciMtei - koDiM varADiakAe hAresi dahesi caMdaNataruM pi| chArakae vikkiNasi a taNeNa kappatarUM mUDha ! || 5 // jaM visamavisasaricchesu tucchavisaesu lAlaso houM / na karesi sivavahU-saMgamikkadUaM tavaM viulaM / / 6 / / anvayaH bhAvArthaH re mUDha ! jaM(taM) visamavisasaricchesu tucchavisaesu lAlaso houM sivavahUsaMgamikkadUaM viulaM tavaM na karesi, (tA) varADiakae koDiM hAresi, chArakae caMdaNataruM pi dahesi, taNeNa a kappataruM vikkinnsi| re mUDha ! jaM taM AvAyamahuresu pariNAmadAruNesu duraMtavisatullesu tucchesu iMdiavisaesu lAlasAvaMto hoUNa sivavahue saha saMgamakaraNe yasarisaM - mukkhagamaNe maggasarisaM viulaM bajjhaM abhiMtaraM ca tavaM na Acaresi; tA koDisuvaNNasarisaM mukkhasAhagaM maNussabhavaM varADiyatulla-tucchavisayANa kae hAresi, avi ya nANa-jhANAisugaMdha-uvasamasIyalayAjuttaM caMdaNatarusAricchaM maNussabhavaM bhAsa-chAratullANa tucchavisayANa kae dahaMto si, tahA visAlasaggApavaggasuhalakkhaNaphaladAyagaM kappatarusamaM maNussabhavaM tiNatusatulle hiM tucchevisaehiM vikkiNaMto murukkhANa seharo vva loyammi hasaNijjo bhvsi| visayasevaNassa nipphalattaNaM darisei - jalapaDibiMbiataruaraphalehiM ko NAma pAvio tittiM ? | sumiNovaladdhaattheNa Isaro ko va saMjAo ? / / 7 / /
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ 80 anvayaH bhAvArthaH anvayaH jalapaDibiMbaataruaraphalehiM ko NAma tittiM pAvio ? sumiNovaladdhaattheNa vA ko Isaro saMjAo ? | talAyajale paDibiMbaAI tIraThiyarukkhANa phalAiM AsAeuM kiM ko vi tittiM pAvei? Na paavei| sumiNe patteNa visAladhaNanihiNA vi kiM ko vi mahaDDio havai ? Na ciya havai / emeva eehiM miyajalatullehiM nipphalehiM visaehiM seviehiM na ko vi saMtuhi~ aNuhavai NAvi ya kiMci atthaM pasAhei, kiM tu tassa taNhA cia vddddhi| jaha visayasevaNaM nipphalaM tA keNa kaeNa sevieNa vA jIvo suhaM pAvei ? kiM vA suhANa bIabhUyaM kAraNaM ? ii pucchie dhammassa ciya sayalANa saggApavaggasuhaphalANaM mUlakAraNattaNaM ii vairegamuheNa uvaisai - kassa vi nibbIAI sitte rohaMti sylsssaaiN?| ko vA dhammeNa viNA vi bhAyaNaM hoi sukkhANaM? // 8 // nibbIAI sayalasassAiM sitte kassa vi rohaMti ? dhammeNa viNA vA ko vi sukkhANa bhAyaNaM hoi? bIyaM avaviUNa cciya jalasiMcaNeNa kiM ko vi sassAI pAvei ? na ciya pAvei / evaM dhammabIe avavie kiM ko vi kahamavi suhAI paavei| na ceva paavei| jo dhammassa ArAhaNaM karei so ciya suhANa bhAyaNaM hoi / ao sayalasuhatthiNA dhammo ceva kaayvvo| suhatthiNA dhammo cciya kaayvvo| kiMtu dhammANuThANesu suhajogANa ya AsevaNe jIvassa alasattaNaM supasiddhameva / kiM tu bhAvaNAbhAvaNaM tu suhakaraNijjaM / ao jIvaM nibbhacchiuNa bhAvaNaM bhAveuM pellei|| satto vi tavaM taviuM suaMca paDhiuM carittamavi cariuM / jai na tavasi na paDhasi neva carasi suhalAlaso saMto // 9 // tA kiM thiracitto sattumittamayaM vihAya khaNamegaM / bhAvesi bhAvaNaM neva jIva ! nillajja ! kaiyA vi? // 10 // bhAvArthaH
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ 81 anvayaH bhAvArthaH (re jIva ! taM) tavaM taviuM, suaM paDhiuM, carittamavi cariuM ca satto vi suhalAlaso saMto jai na tavasi, na paDhasi neva (ya) carasi tA (re) nillajja! khaNamegaM sattumittamayaM vihAya thiracitto (hoUNa) kiM kaiyA vi bhAvaNaM neva bhAvesi ? rejIva ! asuhajogesu diTThaparakkamo vitaM visayasuhaloluo saMto alasattaNeNa guruvadiDhe suajjhayaNa-tava-carittAisuhajoge neva Ayarasi taM tu kAmaM, kiM tu suhabhAvaNANa ciMtaNaM tu sukaraM cev| tattha na ko viparissamo kaayvvo| tA re nillajja ! kaiyA vi eso me sattU eso ya mitto, ahaM eyassa sattU mitto vA, idaMmajjha idaMcana majjha icAiyaM ahimANapUriaM asuhaciMtaNa niraMbheUNa egaM khaNaM thira-satthacittohoUNa aNicAibhAvaNAhiNiyacittavittiM kimatthaM nimmalaM na karesi ? || jassa dhiI tassa tavo jassa tavo tassa soggaI sulhaa| je adhitimaMtapurisA tavo vi khalu dullaho tesiM / shriidshvaikaalikvRttau|
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ 82 - - - --- muni kalyANakIrtivijayaH HATH sotthisiri NavakhaMDapAsaNAhaM hiayaMmi paNihAya paramagurusirivijayaNemisUrIsaraM ca vaMdiUNa ANaMdo dhammalAheNa TM saMbhAvijjai munnikllaannkittinnaa| siri ANaMda ! pujjagagurubhagavaMtANa puNNanissAe amhe savve vi suhaM ThiA NirAmayA vaTTAmo / taM pi kusalI hvejj| puvvapattaMmi mae kiM ci devasarUvaM lihi, tahA tassANAe pAlaNameva tassArAhaNaM, tapphalaM ca saMsArakkhao ii vnnnniaN| aha tassa devassa ANA kA ? ii paNho uThei / tassamAhANamevaM ettha kira loyammi payatthA tivihA havaMti / kei NeyA, kei heyA kei ya uvaaeyaa| tattha logasarUvaM NeyaM Asavo heyo saMvaro ya uvAeyo ii bhagavaMtassa aannaa| tattha loga-sarUvaM aNNayA kayAi jaannaavissN| AsavasarUvaM eyaM - jahA savvao dArehiM AgacchaMteNa jaleNa talAyaM bharijjai evaM jIvo vi paisamayaM vivihehiM dArehiM AgacchaMteNa kammajaleNa pUrijjai / ettha jAiM dArAiM tAI ciya aasvsddvccaaii| micchattaM, aviraI, kasAyA, jogA ya Asavassa bheyaa| aNNahA vi Asavassa bheyA evaM kahiA - iMdiyAiM, avvayAI, kasAyA, jogA, asaMtakiriyA y| ahavA jAe kayAe kammabaMdho havai sA savvA vi kiriyA Asavo / so ya bhvheuu| eso Asavo savvahA caeavvo ii sirijiNiMdANa aannaa| kiMtu amhArisehiM hINasattehiM so savvahA caiuM na sakko / ao jeNa jeNa payAreNa so caijjai teNa teNa payAreNa jiNidANaM ANA pAliyA ciya hvi| tahA ya tAe pAliyAe teNa payAreNa saMsArassa-kammassa ya khao vi hvi| saMvarasarUvaM eyaM - jAe kiriyAe AsavadArANa rodho havai, tahA ya kammabaMdho vi nilaMbhijjai so saMvaro kahijjai / tassa vi samii-gutti-parIsaha-jaidhamma-bhAvaNAcarittarUvA cha bheyaa| eso saMvaro savvahA uvAeyo ii jiNesarANa ANA / saMvaro ya eso jahA jahA Ayarijjai tahA tahA jiNesarANa ANA pAliyA havai / tAeya pAliyAe kammakkhayakameNa saMsAro vi lhuuhvi|
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ eyaM ANaM samma pAletA aNaMtA jIvA kammANi khaviUNa mokkhaM pAviyA, anne ke vi ajja vi pAvetiM, avare vi ya aNaMtA paavissNti| aha jiNidehiM dhammassa aNege bheyA khiaa| kiMtu tattha ahiMsA dayA cciya pahANo dhammo / aNNe savve vi vaya-niyamA ahiMsAvvayassa saMrakakhNatthameva bhaNiA / taha vi kei bhee bhnnaami| tattha duviho dhammo suyadhamma-carittadhammabheeNa hvi| tiviho dhammo ahiMsA-saMjamatavabheehiM havai / cauvviho dhammo dANa-sIla-tava-bhAvabheehiM havai / evaM jaidhammo dasaviho havai / iccAIyA aNege bheyA dhammassa saMti / kiM tu savve vi ahiMsAe saahgaa| (Asava-saMvarANa ahiMsAe ya visesaM sarUvaM avasare lehissN|) aha sirijiNesarabhagavaMtohiM amhANa uvari aNege uvagArA kayA / ao tesiM bahumANanimittaM amha kayannuyaM ca dariseuM tesiM pUyA kAyavvA ceva / pUyA ya duvihA havaidavvapUyA bhAvapUyA ya / tattha gihatthANaM dosu vi pUyAsu ahigAro, sAhUNaM tu bhAvapUyA ceva ahigyaa| eso loyapasiddho niyamo jaM NhANaM kAUNa cciya devANaM pUyA kAyavvA / ao ettha vi pahANaM kAUNa bhagavaMtANa pUyA kAyavvA / ettha paNho havai NaNu gihatthA pahANaM kAuM arihaMti, sAhUNaM tuM pahANaM nisiddhaM, tayA tehiM kahaM pUyA kAyavvA ? assa samAhANaM, pUyApayAre, pUyAvihiM ca aNNammi patte lehissa ti sN| | guNasuTThiassa vayaNaM ghayamahusitto vva pAvao bhaai| guNavihINassa na sohai NehavihINo jaha paIvo // shriidshvaikaalikvRttau|
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ vaMcaNAniuNo sappo munidharmakIrtivijayaH Asi varuNAyalaniyaMbammi egammi payese pariNayavayo maMdaviso nAmago kiNhasappo / kahaM mamae suhopAyavittIi vaTTaNIyaM ii ciMtayanto so egayA bahumaMDUassa dahassa samIvaM gao / tayA udagaMtagayeNa egeNa maMDUkeNa so sappo pucchio| kiM ajja yathApuvvaM AhAratthaM maM bollAvei ? | tayA so sappo Aha - bhadda ! kado AhArAhilAso mama maMdadaivassa / jado kAraNatto gayAa rattIi paose me bhoyaNatthaM viharanteNa avekkhio ego mNdduuo| taggahaNatthaM me pAo sjjio| tayA maM dekkhiUNa saMjhApUAparANa baMbhaNANaM majjhe so maMDUo maccubhayeNa paviTTho / so kuttha gao, ii mamAi Na vibhaavio| etthaMtare ccia kassa vi baMbhaNassa puttassa aMguTTho me daMsio, jao saricchattaNassa vimohiacitteNaM / jhagiti so baMbhaNabAlo paMcattaNaM uvaago| tado tassa duhiyeNa jaNageNa sapio haM jaM, 'duTTha ! te me niravarAhI suo daMsio, eaNa doseNaM tumaM maMDUANa vAhaNaM havissasi, tappasAoNaM labbheNaM AhAreNa tumaM jIvissasi ii|" ao paraM tumANa vAhaNatthaM Agao mhi haM / maMdaviseNa sappeNa bhAsiaM eaM vayaNaM nisamiUNa tavvayaNaM saddahanto so maMDUo appaNIye NehijaNe parigahitUNa gao / tado pahariTThacittehiM savvehiM / 'jalapAo' nAmao dadurarAyA vinnvio| ___ aha 'suThu suTu' evaM vadanto so rAyA vi appaNIyaparivAraveDio sasaMbhamaM dahatto bAhiraM Agamia maMdavisassa sappassa sisovari aacddio| evaM anne savve vi maMDUA tassa piTThassa uvari vilaggiA / kiM bahuNA vayaNeNa? ThANaM apAvantA savve maMDUA vi tassa sappassa anupahaM cliaa| tesiM tosaNaTuM vivihagaIpuvvageNa so maMdaviso sappo clio| aha egayA kavaDena maMdaviso maMda maMda visrio| taM dekkhiUNa jalapAoNa' bolliaM
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ 85 - bhadda ! kahaM yathApuvvaM ajja na vahesi mN| maMdaviseNa jaMpiaM-deva ! ajja bhoyaNAbhAvattaNeNa tumhe vahaNakaraNassa natthi sttii| jalapAaNa kahieM-bhaddA ! kiM ciMtesi, bhakkhisu baalmNdduuge| tavvayaNaM suNia ANaMdiamaNaso pulakiataNU so maMdaviso te bhakkhiuM pvttttio| evaM paidiNaM maMDUge bhakkhayanto samaMdaviso kaipayehiM diNehiM cciasAravanto hvio| maMdavissa mahuravayaNeNa vimohiacitto kimavi na avabohio jalapAo vi / ante, kameNa savve maMDrage bhakkhayanto so sappo egayA 'jalapAaM' vi gli| kiM bahuNA? taha teNaM sappeNa daddurA bhakkhiA jaha tANa bIyamattaM vi na avsittuN| | je ceva rakkhagA te ceva lolagA kattha kuviuM sakkA? | udagAu samujjalio aggI kiha vijjhaveyavvo ? | shriidshvaikaalikvRttau|
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________