Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ upAdhyAya zrI yazovijayajI mahArAjA viracita dIkSADhAjhizikA zabdazaH vivecana aThyAvIzamI batrIzI vivecaka : paMDitavarya zrI pravINacaMdra khImajI motA
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAmahopAdhyAya zrImad cazovijayajI mahArAjaviracita dvAdiMzadvAciMzikA aMtargata dIkSAdvArvizikA zabdazaH vivecana mULa graMthakAra tathA TIkAkAra - laghuharibhadrasUri mahAmahopAdhyAya zrImad yazovijayajI mahArAjA AzIrvAdadAtA + vyAkhyAnavAcaspati, zAsanaprabhAvaka sva. pa.pU. AcAryadeveza zrImad vijaya rAmacaMdrasUrIzvarajI mahArAjA tathA SadarzanavettA prAvacanika pratibhAdhAraka sva. pa.pU. munipravara, zrI mohajitavijayajI mahArAja tathA vartamAna zrutamarmajJAtA vidvAna gaNivarya pa.pU. zrI yugabhUSaNavijayajI mahArAja vivecanakAra ke paMDitavarya zrI pravINacaMdra khImajI motA che saMkalana-saMzodhanakArikA che pa.pU. sva. AcAryadeveza zrImad vijaya rAmacaMdrasUrIzvarajI mahArAjAnA sAmrAjyavartI gacchAdhipati pa. pU. hemabhUSaNasUrIzvarajI mahArAjanA AjJAvartinI tathA pa. pU. pravartinI sAdhvIjI rohitAzrIjI mahArAjanA ziSyA sAdhvIjI caMdanabAlAzrI : prakAzaka : TV kAtAthI 5, jena marcanTa sosAyaTI, phattehapurA roDa, pAlaDI, amadAvAda-7.
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ coooooo dIkSAdvAtriMzikA zabdazaH vivecana vivecanakAra - paMDitavarya zrI pravINacaMdra khImajI motA vIra saM. 2533 * vi. saM. 2063 AvRtti : prathama * nakala : 500 mUlya : rU. 45-00 Arthika sahayoga zrI surata tapagaccha ratnatrayI ArAdhaka saMgha TrasTa zrImad vijaya rAmacandrasUri ArAdhanA bhavana subhASacoka, gopIpurA, surata. paramapUjya mahArASTradezoddhAraka suvizAlagacchAdhipati AcAryadeva zrImad vijaya rAmacandrasUrIzvarajI mahArAjAnA ziSyaratna, adhyAtmayogI, pa.pU. paM. pra. zrI bhadraMkaravijayajI mahArAjAnA ziSyaratna, madhurabhASI pa.pU.A.bha. zrImad vijaya jinaprabhasUrIzvarajI mahArAjAnA ziSyaratna tathA vAtsalyanidhi pa.pU. gacchAdhipati AcAryadeva zrImad vijaya hemabhUSaNasUrIzvarajI mahArAjAnA AjJAnuvartI pravacanakAra pU. mu. zrI yugaprabhavijayajI ma.sA. nA sadupadezathI grantha prakAzanano saMpUrNa lAbha jJAnakhAtAnI 2kamamAMthI levAmAM Avyo che. cooooo wood : mukhya prAptisthAna : oooooooooos oooooos tAthI graM 5, jaina marcanTa sosAyaTI, phtehapurA roDa, pAlaDI, amadAvAda-7. 54 *mudraka * muddeza purohita sUrya ophaseTa, AMbalIgAma, seTelAITa-bopala roDa, amadAvAda-58.
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ - prAptisthAna : ka * amadAvAda : "gItArtha gaMgA" zrI naTavarabhAI ema.zAha(AphrikAvALA) 5, jaina marcanTa sosAyaTI, DI-804, samarpaNa TAvarsa, gharaDA ghara pAse, phattehapurA roDa, pAlaDI, amadAvAda-7, 132 phUTa rIMga roDa, nAraNapurA, amadAvAda-13. ja (079) 26604911, 32911471 2 (079) 27478512 (mo.) 9328287050 ja muMbaI : nikuMjabhAI Ara. bhaMDArI zrI himAMzubhAI ena. zeTha viSNu mahala, trIje mALe, e-2/41, azoka samrATa, trIje mALe, garavAre pevelIyananI sAme, daphatarI roDa, gauzALA lena, bInA velarsanI DI-roDa, carcageTa, muMbaI-400010. upara, malADa (I.) muMbaI-400097. (022) 22814048 2 (022) 39438434 (mo.) 9322264851 * pUnA : zrI lalitabhAI dharamazI. Shri Maheshbhai C. Patwa 302, caMdanabALA epArTamenTa, 1/14, Vrindavan Society, B/h. Mira Society, javAharalAla naheru roDa, Nr. Anand Marg, sarvodaya pArzvanAthanagara, Off. Shankar Sheth Road, jaina derAsara pAchaLa, muluMDa (ve), muMbaI-80. Pune-411037. 1 (022) 25380014, 25689030 % (20) 6436265 * surataH * rAjakoTa : DaoN. praphulabhAI je. zeTha zrI kamalezabhAI dAmANI DI-1, arpaNa epArTamenTa, "jinAjJA", 27, karaNaparA, bAbu nivAsanI galI, rAjakoTa-360001 TImalIyAvADa, surata-395001. 8 (0281) 2233120 1 (0261) 3013244 * BANGALORE : ka jAmanagara : Shri Vimalchandji zrI udayabhAI zAha Clo. J. NEMKUMAR & COMPANY C/o. mahAvIra agarabattI varkasa Kundan Market, D. S. Lane, C-7, supara mArkeTa,jayazrI TokIjhanI sAme, Chickpet Cross, Bangalore-53. 8 (080) (O)22875262, (R) 22259925 jAmanagara-361001. (0288) ra678513
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakAzakIya "gItArtha gaMgA"nuM mukhya lakSya to ApaNA upakArI pUrvAcAryo jevA ke 5. pU. A. zrI haribhadrasUrIzvarajI mahArAja sAheba, pa. pU. upAdhyAyajI zrI yazovijayajI mahArAja sAheba Adi racita jainazAstromAM patharAyelAM vividha paramArthabhUta tatvonAM rahasyonuM naya, nikSepa, vyavahAra, nizcaya sApekSa arthagAMbhIryapUrNa vizleSaNa karavAnuM che, jethI zrI jainasaMghane te te padArthonA sarvAgI bodhamAM sahAya maLe. A kArya atyaMta vistAravAnuM ane gahana che, ghaNAM sAdhu-sAdhvIjI bhagavaMto AmAM sahAya karI rahyAM che, zrAvako ane zrAvikAo paNa sau saune yogya kAryo saMbhALI rahyAM che, te anusAra kAma bahAra AvI rahyuM che ane kramasara AvatuM raheze. daramyAna zrI saMghamAMthI jijJAsu mumukSuo tathA zrAvaka-zrAvikAo taraphathI evI mAMga vAraMvAra Ave che ke pU. munipravara zrI mohajitavijayajI mahArAja sAhebanAM tathA pU. gaNivarya zrI yugabhUSaNavijayajI mahArAja sAhebanAM judA judA viSayo paranAM apAyelAM vyAkhyAno tathA paMDitavarya zrI pravINabhAI motAe vividha zAstrIya viSayo para karelAM vivecato chapAvIne taiyAra karavAmAM Ave to sakaLa zrI saMghane cokkasa lAbhadAyI nIvaDe. AvI vinaMtIone lakSyamAM rAkhIne TrasTa nakkI karyuM che ke AvAM vyAkhyAno tathA vivecanonAM pustako prakAzita karavAM ane tene mAtra eka saMlagna pravRtti tarIke svIkAravI. A kAma gItArtha gaMgAnA mukhya lakSathI saheja phaMTAya che, bodhanI vividhatA ane saraLatAnI dRSTie paNa bhinna prakAre che, chatAM tatvajijJAsu mATe hitakArI hovAthI tema ja ati mAMgane kAraNe uparyukta vinaMtI lakSamAM rAkhIne A pravRtti cAlu rAkhela che. tatvajijJAsu jIvo mATe AvAM pustako samyajJAna-darzana-cAritranI ArAdhanAmAM upayogI thaze, tevI AzA sahita - 5, jaina marcanTa sosAyaTI, TrasTIgaNa phatehapurA roDa, pAlaDI, amadAvAda-7. gItArtha gaMgA sarva hakka gItArtha gaMgA TrasTane AdhIna che.)
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ gItArtha gaMgA dvArA prakAzita vyAkhyAnanA graMtho gujarAtI vyAkhyAnakAra :- 5. pU. munipravara zrI mohajitavijayajI (moTA paMDita) ma. sA. 1. Azrava ane anubaMdha 2. pudgala vosirAvavAnI kriyA 3. cAritrAcAra vyAkhyAnakAra :- 5. pU. gaNivarya zrI yugabhUSaNavijayajI (nAnA paMDita) ma. sA. 1. yogadRSTisamuccaya 2. karmavAda karNikA 3. sadgati tamArA hAthamAM ! 4. darzanAcAra 5. zAsana sthApanA 6. anekAMtavAda 7. praznottarI 8. cittavRtti 9. cAlo, mokSanuM sAcuM svarUpa samajIe 10. manovijaya ane Atmazuddhi 11. bhAgavatI pravrajyA paricaya 12. bhAvadharma bhAga-1 (praNidhAna) 13. bhAvadharma bhAga-2 (pravRtti, vighnajaya, siddhi, viniyoga) 14. lokottara dAnadharma " anukaMpA" 15. kudaratI AphatamAM jainanuM kartavya in 5. pU. gaNivarya zrI yugabhUSaNavijayajI (nAnA paMDita) ma. sA. saMpAdita 1. zrAvakanAM bAra vratonA vikalpo
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ ft -- ss, gItArtha gaMgA dvArA prakAzita as vyAkhyAnanA graMtho -- ft (hindI) vyAkhyAnakAra :- pa. pU. gaNivarya zrI yugabhUSaNavijayajI (nAnA paMDita) ma.sA. 1. jainazAsana sthApanA 2. cittavRtti 3. zrAvaka ke bAraha vrata evaM vikalpa 4. praznottarI / saMpAdaka :- pa. pU. gaNivarya zrI arihaMtasAgarajI mahArAja sAhaba 1. pAkSika aticAra gItArtha gaMgA dvArA prakAzita anya pustakonI yAdI 1. zrI sametazikharajInI saMvedanA 2. zrI navapada ArAdhanA vidhi saMkalanakartA: jyotiSabhAI zAha saMkalanakartA: jyotiSabhAI zAha gItArtha gaMgA aMtargata 1 gaMgotrI graMthamALA dvArA prakAzita graMtho 'S zita graMtha che 1. dharmatIrtha bhAga-1
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ gItArtha gaMgA dvArA prakAzita vivecananA graMtho (gujarAtI) vivecanakAra :- paMDitavarya zrI pravINacaMdra khImajI motA 1. yogaviMzikA zabdazaH vivecana (aprApya) 2. adhyAtmaupaniSat prakaraNa zabdazaH vivecana 3. adhyAtmamata parIkSA zabdazaH vivecana bhAga-1 4. adhyAtmamataparIkSA zabdazaH vivecana bhAga-2 5. adhyAtmamataparIkSA zabdazaH vivecana bhAga-3 6. viMzativiMzikA zabdazaH vivecana pUrvArdha 7. viMzativiMzikA zabdazaH vivecana uttarArdha 8. ArAdhaka virAdhaka caturbhagI zabdazaH vivecana 9. samyaktva SasthAna caupaI zabdazaH vivecana 10. adhyAtmasAra zabdazaH vivecana bhAga-1 11. pratimAzataka zabdazaH vivecana bhAga-1 12. pratimAzataka zabdazaH vivecana bhAga-2 13. phUpadaSTAMta vizadIkaraNa zabdazaH vivecana 14. paMcasUtra zabdazaH vivecana bhAga-1 (sUtra 1-2) 15. sUtranA pariNAmadarzaka yatnaleza bhAga-1 11. paMcasUtra zabdazaH vivecana bhAga-2 (sUtra 3-4-5) 17. sAmAcArI prakaraNa zabdazaH vivecana bhAga-1 18. sAmAcArI prakaraNa zabdazaH vivecana bhAga-2 19. pratimAzataka zabdazaH vivecana bhAga-3 20. dAnabrAjhizikA-1 zabdazaH vivecana 21. mitrAdvAciMzikA-21 zabdazaH vivecana 22. yogazataka zabdazaH vivecana 23. paMcavastuka prakaraNa zabdazaH vivecana bhAga-1 24. yogabhedadvAciMzikA-18 zabdazaH vivecana 25. yogavivekadvAciMzikA-19 zabdazaH vivecana 26. sAdhusAmayyadvAtrizikA-6 zabdazaH vivecana 27. bhikSadvAciMzikA-27 zabdazaH vivecana
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'dvAaizadvAaizikA' graMthanI "dIkSAdvAciMzikA'nA zabdazaH vivecananA saMkalana-saMpAdananI veLAe prAstAvika - 1 - 1 - - - - - kacraMsadananA sUtradhAra upAdhyAyajI mahArAjA : vizvakalyANakara zrI jinazAsanarUpa gaganane jJAnAlokathI prakAzita ane prabhAvita karanArA mahApuruSo paikI sva-paradarzananiSNAta, prakAMDa vidvAna, vistRta coTa-spaSTa-saMdeharahita sAhityanA samarthasarjaka, sarvanaya-gama-bhaMga-pramANapUrvakanI vANI vahAvanAra, nyAyAcArya, nyAyavizArada, mahopAdhyAya zrImadda yazovijayajI mahArAjAnA nAma ane kAmathI sahu koI supere paricita che. varSonI akhaMDa sAdhanA ane jIvananA vividha anubhavonA paripAkarUpe eka-ekathI caDiyAtA graMtharatnonuM sarjana teozrIe karyuM che. e graMtharatnono prakAza aneka jijJAsuonA aMtarane ajavALato rahyo che. mahopAdhyAya zrI yazovijayajI mahArAjA sAhitya jagatamAM 'laghuharibhadra'nI prasiddhine pAmelA che. jIvananA aMta sudhI emanA sAhityasarjananuM kArya cAlatuM ja rahyuM che. lagabhaga aDhI dAyakA sudhI upAdhyAyapade ArUDha rahIne teozrIe jinazAsanane jayavaMtu rAkhyuM che. pUjya upAdhyAya yazovijayajI mahArAjAnI bahumukhI pratibhAe bhAgye ja koI viSaya aNakheDyo rAkhyo haze. teozrIe je vipula sAhityanuM sarjana karyuM che, e badhA graMtho Aje upalabdha nathI, emAMthI ghaNA ja thoDA graMtho upalabdha thAya che. Agama, nyAya, prakaraNa, yoga, adhyAtma, vAda, kathA, kAvya vagere aneka sAhityanI zAkhAomAM temanuM pradAna amUlya che. gurjara bhASAmAM paNa vipula pramANamAM stavana-sakjhAya, rAsa-TabA vagerenI racanA teozrIe karela che. nyAyAcArya, nyAyavizArada mahopAdhyAyazrIe racelA aneka graMthomAMno A dvAtrizaddhAtrizikA graMtha pUjya upAdhyAyajInI eka amarakRtirUpa benamUna graMtha
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIkSAdvAtriMzikA|prastAvanA che. temAM batrIza viSayo upara pratyeka viSayavAra 32-32 zlokomAM AgamagraMthonAM ane pUrvAcAryonAM arthagaMbhIra vizada chaNAvaTavALA uddharaNo ApIne pratyeka viSayanI UMDI chaNAvaTa karavAmAM AvI che, tathA 5050 zlokapramANa adbhuta, mananIya 'tattvArtha dIpikA' nAmanI svopajJavRttithI pU. upAdhyAyajIe tene samalaMkRta karIne tenI upayogitA siddha karI che. pUjya mahopAdhyAya zrI yazovijayajI mahArAjA racita 'dvAtriMzaddhAtriMzikA' graMthanI 28mI 'dIkSAdvAtriMzikA'nuM A zabdazaH vivecana karavAmAM Avela che. dvAtriMzadvAtriMzikA : dIkSAdvAtriMzikA : . dIkSAdvAtriMzikAmAM 'dIkSA' zabdano vyutpatti artha graMthakAra zrI yazovijayajI mahArAjAe karyo ke "je zreyanuM dAna kare ane azivanuM kSapaNa kare" te dIkSA kahevAya. "je pravRttithI saMsAranA anartharUpa azivono nAza thAya ane sadgatinI paraMparA dvArA pUrNa sukhamaya mokSanI prApti thAya" te dIkSA kahevAya. prastuta dIkSAbatrIzImAM 'dIkSA' vastu zuM che, tenuM sacoTa nirUpaNa karavAmAM Avela che. dIkSAbatrIzImAM AvatA padArthonuM saMkSipta kathana : (1) nAmadIkSA, (2) sthApanAdIkSA, (3) dravyadIkSA ane (4) bhAvadIkSAnuM svarUpa. dIkSAnA prAraMbhakALamAM pragaTatI (1) vacanakSamA, (2) vacanamRdutA, (3) vacanaRjutA ane (4) vacananirIhatAnuM svarUpa. * dIkSA suabhyasta thAya tyAre pragaTatI (1) dharmakSamA, (2) dharmamRdutA, (3) dharmaRjutA ane (4) dharmanirIhatAnuM svarUpa. (1) upakArakSamA, (2) apakArakSamA, (3) vipAkakSamA, (4) vacanakSamA ane (5) dharmakSamArUpa pAMca prakAranI kSamA tathA tenuM svarUpa. kSamAnA A pAMca prakAro che. e rIte mRdutA, RjutA ane nirIhatA AdinA paNa pAMca pAMca prakAro samajavA. * sadanuSThAnanA (1) prItianuSThAna, (2) bhaktianuSThAna, (3) vacanAnuSThAna ane (4) asaMgAnuSThAnarUpa cAra bhedonuM svarUpa.
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIkSAAtrizikA/prastAvanA je mahAtmAo vacanAnuSThAna sevIne asaMgAnuSThAnane prApta kare che, temanAmAM niraticAra evA dharmakSamAdi bhAvo pragaTe che. AvA mahAtmAo sarva udyamathI zuddha AtmAnA bhAvone uttarottara vRddhi karavA yatna kare che ane AvA sAdhaka mahAtmAone bAra mahinAnA saMyamaparyAya pachI zukladharma pragaTa thAya che. * bhagavAnanA vacanAnusAra sudaDha prayatnapUrvaka pravartatI kSaNono dIkSAnA paryAyarUpe svIkAra. * mohanA umUlana mATe jemano yatna na hoya temanI dIkSA anarthakArI. * dIkSAmAM bAhyathI kezamuMDana ane aMtaraMgathI iMdriyonuM ane kaSAyonuM apravartana. - dIkSAnuM grahaNa vIra puruSono duSkara paMtha. * mohanI AkuLatAthI rahita zuddhaupayoganA AvirbhAvane anukULa dIkSA. * digaMbarone abhimata zuddhaupayogarUpa dIkSA mokSanuM kAraNa, ane zubhaupayogarUpa dIkSA sAkSAt mokSanuM kAraNa nathI, te matanuM graMthakArazrI dvArA nirAkaraNa, vastutaH samabhAvano pariNAma mokSa pratye kAraNa. * dIkSA sAmAyikasvarUpe eka ane kriyAsvarUpe citra. * jJAna-kriyAnA tulya baLathI ziSTa puruSo vaDe sadIkSA paramAnaMdarUpa mokSane karanAra che, e kathana. A rIte dIkSAbatrIzImAM AvatA viSayonI samajUtI saMkSepamAM ahIM jaNAvela che. te aMge vizeSa samajUtI "dIkSADhAtrizikAmAM AvatA padArthonI saMkSipta saMkalanA" jovAthI prApta thaze; ane vizeSa to TIkAnI paMktio uparathI dikSAbatrIzInA padArthonuM taiyAra karela zabdazaH vivecana jovAthI apUrva padArthadarzana thayAnI anubhUti thaze. mArI nAdurasta tabiyatanA kAraNe jaMghAbaLa kSINa thatAM amadAvAda mukAme pUjyonI AjJAthI sthiravAsa karavAnuM thayuM che. te daramyAna jIvananuM kAMIka sadbhAgya samajuM chuM ke satata yogagraMthonA paThana-pAThanamAM rata paMDitavarya zrI pravINabhAI pAse yogagraMtho ane adhyAtmagraMthonA vAcananuM AlaMbana sAMpaDyuM.
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIkSADhAtrizikA/prastAvanA AgamonA sArabhUta kahI zakAya evA ane je graMthomAM yogamArgane sAMgopAMga AvarI lIdho che, evA aneka graMthonuM kramazaH vAMcana cAlI rahyuM che. sAthe sAthe e vAMcananI saMkalanA paNa roje rojanA pAThanI sva svAdhyAya mATe karIe chIe. taiyAra thayelI A saMkalanAo aneka tattvajijJAsuvargane AvA uttama graMtho vAMcavAnI sugamatA rahe e dRSTithI TIkA-TIkArya-zabdazaH vivecana sahita vacce vacce joDANa mATe aneka utthAno ApavApUrvaka gItArtha gaMgA saMsthAnA upakrame prakAzita karavAmAM Ave che. ghaNA zramathI sAdhya A saghaLuM kArya hoya che, chatAM paramAtmAnI aciMtya kRpAzakti, yogamArgasaMdarzaka upakArI pUjya guruvaryonI satata varasatI kRpAdRSTi, aneka tattvajijJAsuvarganI saMbhAvanAo, A badhAnA phaLasvarUpe nAdurasta tabiyatamAM paNa vairAgyavardhaka-saMvegavardhaka A graMthonI zrutabhaktirUpe je A kArya thayuM che, ane tenAthI vizeSa to chellA 10 varSothI yogagraMthonA zravaNamanana vagere kAraNe yogamArga pratye mane je ruci ullasita thaI che, ane devagurunI kRpAthI AvA mahAmUlA graMthonA vAMcanathI je yogamArgano AMzika bodha prApta thayo che, te pariNatinA stare, A janmamAM ke chevaTe janmAMtaramAM paNa sudevatva-sumanajatvanI prApti dvArA vizeSa yogamArganI prApti mATe upakAraka bane, e ja uddezathI karelo A parizrama mArA mATe khUba ja sArthaka thayo che. nAdurasta tabiyatamAM zarIra-saMyogonI pratikULa paristhitimAM paNa A graMthonA vivecananA pATha-lekhananA kArya dvArA prasannatA jaLavAI rahI che, ane kharekhara ! cittanI prasannatA mATe uttamottama A yogagraMtho-adhyAtmagraMthonA svAdhyAyarUpa saMjIvanIe auSadhanuM kArya karela che. A "dIkSAbatrIzI'nA saMpAdana kAryamAM huM to nimittarUpa chuM. AnI pATha samaye saMkalanA sahAdhyAyI tattvajijJAsu smitAbahena, devubahena Adie karela che ane AnI presakopI tattvapremI jijJezabhAIe taiyAra karela che. te sivAyanuM bAkInuM zrutabhaktinuM kArya karavAmAM nimitta banavAnuM sadbhAgya mane sAMpaDyuM che, tethI kRtArthatA anubhavuM chuM. A dIkSADhAtrizikAnA gujarAtI vivecananA mUkasaMzodhana kAryamAM zratopAsaka ka
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIkSAhAtrizikA/prastAvanA zrI zAMtilAla zivalAla zAhano suMdara sahayoga prApta thayo che ane temaNe paNa AvI uttama kAtrizikAnA vAMcanano-prUphasaMzodhanano lAbha maLavA badala kRtArthatA vyakta karela che. prastuta kAtrizikA graMthanuM vivaraNa lakhavAmAM ke saMkalana-saMzodhanAdi kAryamAM chabasthatAne kAraNe taraNatAraNa jinezvaradevonI AjJAviruddha ke graMthakArazrInA Azayaviruddha padArthanuM nirUpaNa thayela hoya to "micchA mi dukkaDa' mAMguM chuM. prAMte sva adhyAtmAdi yogonI nirmaLatA mATe karAyelo A prayAsa sva-para upakAraka bane ane A saMkalana-Alekhana kArya anubhavamAM palaTAya ane prastuta batrIzInA zloka-32mAM mahopAdhyAya zrI yazovijayajI mahArAjAe kahyuM ke "saddIkSA kriyAsvarUpe citra che ane sAmAyikasvarUpe eka che. jJAnakriyAnA tulyabaLathI ziSTa puruSo vaDe saddIkSA paramAnaMdarUpa mokSane karanArI manAI che." tethI mahAna puNyodaye prApta thayelI A saddIkSA mane ane saddIkSA grahaNa karanAra sau koIne nikaTanA bhAvomAM paramAnaMdapadanI prApti karAvanAra bane e ja zubhakAmanA. jyAmajI sarvanIvAnAma' + vi. saM. 206ra, tithi-vaizAkha suda-10, tA. 7-5-2006, epha-2, jeThAbhAI pArka, nArAyaNanagara roDa, pAlaDI, amadAvAda-7. vyAkhyAnavAcaspatipa.pU.A. zrIrAmacaMdbhUrIzvarajI mahArAjAnA sAmrAjyavartI gacchAdhipati pa.pU. hamabhUSaNasUri mahArAjanA AjJAvartinI tathA pa.pU. samatAmUrtipravartinI sA. rohitAzrIjImahArAjanA ziSyA sA. caMdanabAlAzrI
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIkSADhAviMzikAsaMkalanA 28mI "dIkSAdvAciMzikAmAM AvatA padArthonI saMkSipta saMkalanA 27mI bhikSubatrIzImAM karmane je bhede te bhikSu kahevAya, e vyutpattithI bhikSunuM svarUpa batAvyuM. have te bhikSu dIkSAthI yukta hoya che, tethI prastuta batrIzImAM dIkSAnuM svarUpa graMthakAra zrI upAdhyAyajI yazovijayajI mahArAjA batAve che :"dIkSA' zabdano vyutpatti artha - dIkSA' zabdamAM "dI" ane "kSA' e be zabdo che. te zabdone AzrayIne dI'no artha dAna thAya ane "kSa'no artha paNa thAya. tethI je zreyanuM dAna kare ane azivanuM kSapaNa kare, te dIkSA kahevAya, A prakArano dIkSAno vyutpatti artha che. tethI e phalita thAya ke je pravRttithI saMsAranA anartharUpa azivono nAza thAya ane sadgatinI paraMparA dvArA pUrNa sukhamaya mokSanI prApti thAya te dIkSA kahevAya. je jIvane saMsAranA vAstavika svarUpanuM jJAna thayuM che, tethI bhavathI virakta thaIne jeNe saMyama grahaNa karyuM che ane zAstra jANIne bhagavAnanA vacananA paramArthano bodha karyo che, tevA jJAnI puruSane niyamathI A dIkSA hoya che; ane tevA jJAnI puruSane jeo parataMtra hoya che, temane paNa dIkSA hoya che; kema ke bhagavAnanA vacananA paramArthane jANanArA evA jJAnI puruSa, ane te jJAnIne parataMtra rahenArA evA yogI puruSa, sarva udyamathI bhagavAnanA vacanAnusAra pravRtti karIne saMsAranA bIjabhUta mohanuM umUlana kare che, tethI mohane kAraNe je anarthonI paraMparA hatI, tenuM kSapaNa thAya che, ane amohI citta thavAthI kalyANanI paraMparAnI prApti thAya che. A dIkSA zAstravidhi anusAra nAma, sthApanA, dravya ane bhAvasvarUpa che. (1) nAmadIkSA dIkSA ApatI vakhate pUrvanA nAmano tyAga karAvIne, dIkSA
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ 7 dIkSAdvAtriMzikA|saMkalanA lenAra sAdhunI yogyatAne anusAra nAmano nyAsa ka2vAmAM Ave che, tethI koI sAdhunuM prazAMta nAma karavAmAM Avela hoya to te sAdhu potAnA nAmasmaraNanA baLathI cittane prazAMta rAkhIne yogamArgamAM sudRDha yatna karI zake che. (2) sthApanAdIkSA=sthApanA AkAravizeSarUpa che arthAt sAdhunA veSarUpa che. dIkSA grahaNa karatI vakhate rajoharaNa-mukhavastrikAdi sAdhuveza dhAraNa karavA dvArA te vezane anurUpa bhAvathI yukta pravRtti karavAne kAraNe sthApanAthI bhAvarogono nAza thAya che ane bhAva ArogyanI vRddhi thAya che. tethI sthApanA dIkSA Arogyane karanArI che. (3) dravyadIkSA=sAdhu saMyama grahaNa kare pachI AcArAdi zrutanuM adhyayana kare ane sakala sAdhusAmAcArInuM pAlana kare te dravyadIkSA che. te dravya AcaraNAthI mohanA unmUlanane anukULa karAyelI vratanI pratijJAmAM svairya thAya che, tethI dravyadIkSA AtmAmAM sthira bhAva pragaTa karavAnuM kAraNa che. (4) bhAvadIkSA=dIkSA grahaNa karatI vakhate 'bhagavAnanuM vacana ja paramArtha che, zeSa sarva anartha che', te prakAranI sthira ruci thAya che, te rucine kAraNe bhagavAnanA vacananA paramArthane jANavA mATe vizeSa udyama thAya che, ane te bhagavAnanA vacananA paramArthanA bodhane anurUpa AtmAne bhAvita karavA mATeno yatna thAya che. A traNa jIvanI samyagdarzana, samyajJAna ane samyagyAritranI pariNati che. A pariNati te dIkSA grahaNakALano jIvano bhAva che, ane A bhAva uttarottara prakarSane pAmIne AcAryAdi viziSTa bhAvone AtmAmAM pragaTa karanAra bane che, ane aMte siddhapadane pragaTa karanAra bane che. dIkSAnA prAraMbhakALamAM vacanakSamAdi bhAvo, dIkSA suabhyasta thAya tyAre dharmakSamAdi bhAvo H dIkSAnA prAraMbhakALamAM vacanakSamA, vacanamRdutA Adi bhAvo Ave che, ane dIkSA suabhyasta thAya tyAre dharmakSamA, dharmamRdutA Adi bhAvo Ave che. vaLI dIkSAnA prAraMbhamAM bhagavAnanA vacananA smaraNathI vItarAgabhAvane anukULa evA ucita yatnarUpa anuSThAnanuM sevana thAya che ane dIkSA suabhyasta bane che tyAre sarva bhAvo pratyenA saMga vagaranA jIvanA pariNAmarUpa asaMgaanuSThAna pragaTe che.
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIkSADhAtrizikA/saMkalanA pAMca prakAranI kSamAnI jema mRdutAdi bhAva paNa pAMca prakAre - vaLI dIkSAmAM pragaTa thatA kSamA mRdutA, RjutA ane nirIhatA, A cAre bhAvo apekSAe pAMca bhejavALA che : (1) upakArakSamA, (2) apakArakSamA, (3) vipAkakSamA, (4) vacanakSamA ane (5) dharmakSamA. A prakAre kSamA pAMca bhedavALI che, tema mRdutAdi bhAvo paNa pAMca bheTavALA che. (1) upakArakSamA eTale potAnA upara karAyelA upakArane yAda karIne upakArInA pratikULa vacanamAM paNa krodha, aruci Adi bhAvono abhAva. (2) apakArakSamAM eTale pote koInA pratye gusso karaze, to tenA taraphathI potAne apakAra thaze, e prakAranA ciMtavanathI krodhAdi bhAvono abhAva. (3) vipAkakSamA eTale akSamAnA pariNAmono vipAka anarthakArI che, tema vicArIne krodhAdi bhAvono abhAva. (4) vacanakSamA eTale bhagavAnanuM vacana apramAdabhAvathI vItarAgatAne pragaTa karavAno upadeza Ape che, e prakAranA bhagavAnanA vacananA paryAlocanathI krodhAdi bhAvono abhAva. (5) dharmakSamA eTale jIvanI sahaja prakRti zuddha AtmabhAvomAM vizrAMta thAya tevI pragaTe, tyAre caMdanagaMdhanyAyathI kSamAno pariNAma varte che, te dharmakSamA che. A rIte mArdavatA Adi bhAvonuM paNa samAlocana karavuM. saanuSThAnanA cAra bhedonuM svarUpa : vaLI sadanuSThAna cAra prakAranAM che :(1) prItianuSThAna, (2) bhaktianuSThAna, (3) vacanAnuSThAna ane (4) asaMgaanuSThAna. dikSAkALamAM vacanAnuSThAnanI prApti che, ane dIkSA suabhyasta thAya che tyAre asaMgaanuSThAna Ave che. (1) prItianuSThAna :jeo hajI dIkSAnA pariNAmane pAmyA nathI, chatAM bhagavAnanA vacana pratyenI prItithI dIkSA grahaNa karIne dIkSAnA AcArone prItipUrvaka seve che,
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIkSAdvAciMzikA/saMkalanA ane bhagavAnanA vacananA paramArthane jANavA mATe zakya udyama kare che, teonI AbhyAsikI dIkSA prItianuSThAnarUpa che. (2) bhaktianuSThAna : jeone dIkSAnA pAramArthika svarUpano bodha che, tethI dIkSA e vartamAnamAM cittanA asaMklezarUpa che, tevo paNa bodha che, ane A sadIkSA kalyANanI paraMparAne karanAra che ane durgationo uccheda karanAra che, tevo paNa bodha che, tethI dIkSAnA guNa pratye bahumAna varte che, Ama chatAM bhagavAnanA vacanane parataMtra thaIne dIkSAnuM pAlana karI zakatA nathI, teonI AbhyAsikI dIkSA bhaktianuSThAnarUpa che. A prItianuSThAna ane bhaktianuSThAnamAM upakArakSamA, apakArakSamA ane vipAkakSamA hoya che, paraMtu vacanakSamA ane dharmakSamA nathI. tethI prItianuSThAna ane bhaktianuSThAna dIkSArUpa nathI, paraMtu dIkSAnA pariNAmane pragaTa karavAne anukULa AbhyAsikI dIkSArUpa che. (3) vacanaanuSThAna :jeone bhAvathI dIkSA pariNamana pAmelI che tevA sAdhuo dIkSAnA prAraMbhakALathI bhagavAnanA vacanane parataMtra thaIne mana, vacana ane kAyAnI sarva ucita pravRttio kare che; kema ke bhagavAnanuM vacana kSaNabhara paNa pramAda vagara zuddha AtmabhAvane pragaTa karavA mATe sarva ucita anuSThAna sevana karavAnuM kahe che ane jeo bhagavAnanA vacananA niyaMtraNathI sarva ucita anuSThAna seve che, teomAM vacanaanuSThAna varte che, tethI teone bhagavAnanA vacananA baLathI kSamAdi cAreya bhAvo uttarottara prakarSavALA thAya che. (4) asaMgaanuSThAna : vacanaanuSThAna suabhyasta bane che, tyAre te mahAtmA asaMgaanuSThAnane prApta kare che. vacanaanuSThAnamAM vacanakSamAdi bhAvo che ane asaMgaanuSThAnamAM dharmakSamAdi bhAvo che. vaLI vacanaanuSThAnakALamAM sAdhune kyAreka sUkSma aticAro lAge che ane te paNa virala hoya che arthAt satata lAgatA nathI; ane prItianuSThAna ane
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10. dIkSAdvAciMzikA/saMkalanA bhaktianuSThAnakALamAM sthUla aticAro lAge che ane ghana aticAro varte che arthAt niraMtara aticAro varte che. AnAthI e phalita thAya ke AbhyAsikI dIkSArUpa je prItianuSThAna ane bhaktianuSThAna che, te anuSThAnamAM kSamAdi bhAvo varte che, topaNa bhAvadIkSAne abhimata evA kSamAdi bhAvo nathI, tethI saMyamanA AcAro paNa bhagavAnanA vacananA niyaMtraNa anusAra thatA nathI. tethI sthUla ane satata aticAro varte che. vacanaanuSThAnakALamAM bhAvathI dIkSA pragaTelI che, tethI sAdhaka AtmA bhagavAnanA vacanane parataMtra thaIne mohanA umUlana mATe satata udyama kare che. Ama chatAM anAbhogathI ke sahasAtkArathI anuSThAnamAM kvacit skUlanAo thAya che; kema ke saanuSThAna jIvanI prakRtirUpe thayela nathI ane vaLI te mahAtmA vacanaanuSThAna sevIne asaMgaanuSThAna prApta kare che, tyAre niraticAra evA dharmakSamAdi bhAvo pragaTe che. tethI te mahAtmA sarva udyamathI zuddha AtmAnA bhAvone uttarottara vRddhi karavA yatna kare che, ane AvA sAdhaka bAra mahinAnA saMyama paryAya pachI zuklatva dharmane prApta kare che arthAt tenA kSamAdibhAvo zukla bane che. bhagavAnanA vacanAnusAra sudaDha prayatnapUrvaka pravartatI kSaNono dIkSAnA paryAyarUpe svIkAra :diIkSAnA grahaNathI mAMDIne keTalA varSanuM saMyama pAlana che, tenI gaNanA skUla vyavahArathI thAya che. paramArthathI to bhagavAnanA vacanAnusAra sudaDha vyApArarUpa guNano vighAta na thAya tevI jeTalI kSaNo che, teTalI kSaNo saMyamano paryAya gaNAya che; kema ke je mahAtmA jeTalI kSaNo subhaTanI jema mohanA unmelana mATe apramAdathI yatna kare teTalI kSaNo kalyANane karanArI che. te sivAyanI kSaNo kalyANane karanArI nathI ane azivanuM kSapaNa karanArI nathI mATe sAdhunI te kSaNo dIkSAno paryAya nathI. jemano mohanA umUlanane anukULa yatna na hoya temanI dIkSA anarthakArI - jeone bAhya viSayo pratyeno anurAga ocho thayo nathI, tethI dIkSA grahaNa karyA pachI paNa mohanA unmelanane anukULa leza paNa yatna karatA nathI, teonI dIkSA anarthane karanArI che.
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ 11 dIkSAhAviMzikA/saMkalanA dIkSAmAM bAhyathI kezarahita ane kAyAnuM pIDana aMtaraMgathI IndriyonuM ane kaSAyonuM apravartana : dIkSAmAM mastakanuM muMDana karavAmAM Ave che ane aMtaraMga rIte indriyonuM ane kaSAyonuM apravartana karavAmAM Ave che, tene "dIkSA' kahevAya. vaLI dIkSA grahaNa karanAra saMsAranA kauTuMbika saMbaMdhano tyAga karIne upazamanA pariNAmane prApta karatAM prathama bhUmikAmAM kAyAnuM thoDuM pIDana kare che. zAstrathI suabhyasta thayA pachI vizeSathI pIDana kare che ane aMte AhArAdi tyAga karIne atyaMta pIDana kare che. dIkSAnuM grahaNa vIra puruSono duSkara paMtha : dIkSAnuM grahaNa e vIra puruSono duSkara paMtha che. teo dIkSA grahaNathI mAMDIne bAhya yuddhathI virAma pAmelA che ane durlabha vairI evA zarIrarUpa zatru sAthe yuddha kare che. A zarIra jIvano parama zatru che; kema ke zarIranuM je kaMI pAlana karavAmAM Ave tenA dvArA jIvane ahitanI prApti thAya tevA karmabaMdhanI prApti thAya che. tethI jeone zarIrAdino anurAga gayo nathI, teo kadAca dIkSA grahaNa karIne saMyamanuM pAlana karatA hoya, topaNa teonI sarva pravRtti krodhAdi niyata che arthAt krodhAdi bhAvonI vRddhine anukULa sarva AcAro che. mohanI AkuLatAthI rahita zuddhaupayoganA AvirbhAvane anukULa dIkSA : vaLI dakSAmAM vartatA sAdhu asaMgabhAvanI vRddhi arthe bhikSATanAdi pravRtti kare che ane sarva jIvomAM samabhAvavALA che. tethI koIpaNa pravRttimAM arati ke koIpaNa viSayamAMthI AnaMdano avakAza nathI. tethI dIkSAne zuddhaupayogarUpa zAstrakAroe svIkArela che arthAt mohanI AkuLatAthI rahita evA zuddha AtmAnA AvirbhAvane anukULa upayogarUpa svIkArela che. digaMbarone abhimata zuddhaupayogarUpa dIkSA mokSanuM kAraNa ane zubhaupayogarUpa dIkSA sAkSAt mokSanuM kAraNa nathI, tenuM graMthakArazrI dvArA nirAkaraNa: vaLI digaMbaro zubhaupayogarUpa dIkSA ane zuddhaupayogarUpa dIkSAno bheda karIne kahe che ke "zuddhaupayogarUpa dIkSA mokSanuM kAraNa che, zubhaupayogarUpa
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIkSAddhAtrizikA/saMkalanA 12 dIkSA sAkSAt mokSanuM kAraNa nathI," tenuM nirAkaraNa karavA arthe graMthakArazrI kahe che ke dIkSAnA prAraMbhakALamAM paNa muni samabhAvanA upayogavALA che, ane dhyAnakALamAM paNa muni samabhAvanA upayogavALA che. tethI munino sarva udyama vItarAga thavAne anukULa che. phakta adhyAtmAdi yoganI bhUmikA prAraMbhika che ane dhyAnanI bhUmikA uparanI che, te rU5 zubhaupayogarUpa dIkSA ane zuddhaupayogarUpa dIkSAno bheda svIkArI zakAya; paraMtu digaMbaro zuddhaupayogarUpa dIkSAne mokSanuM kAraNa svIkAre che ane zubhaupayogarUpa dIkSAne mokSanuM kAraNa svIkAratA nathI, te vacana yuktirahita che. dIkSA sAmAyika svarUpe eka ane kriyAsvarUpe citra : vastutaH zAstramAM samabhAvanA pariNAmane mokSa pratye kAraNa kahela che ane zAstramAM bakuzAdi pAMca bhedothI nigraMthone batAvIne samabhAvano pariNAma citra prakArano batAvyo che. teno vicAra karyA vagara dIkSA zuddhaekarUpa che arthAt paramaupekSArUpa che, ema je digaMbaro kahe che, te mithyAvacana che. dIkSA sAmAyikasvarUpe eka ane kriyAsvarUpe citra che, tethI Adya bhUmikAvALA yogIo adhyAtmAdinI pravRtti kare che ane uparitana bhUmikAvALA yogIo dhyAnamAM prayatna kare che, Ama chatAM jJAna-kriyAmAM tulya yatna karIne jeo saMyama pALe che, temanI dIkSA mokSaprAptinuM kAraNa che. chabasthatAne kAraNe prastuta vivecanamAM vItarAga bhagavaMtanI AjJAviruddha ke graMthakArazrInA Azayaviruddha ajANatAM kAMI paNa lakhAyuM hoya to trividhe trividha "micchA mi dukkaDa' mAMguM chuM. - pravINacaMdra khImajI motA vi. saM. 206ra, tithi-vaizAkha suda-10, tA. 7-5-2006 , 302, vimalavihAra, sarasvatI sosAyaTI, pAlaDI, amadAvAda-7.
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ 13 dIkSAdrAsiMzikA/anukramaNikA haka anukramaNikA 4 jika no vijaya Si , M A pAnA ne, 1-4 -8 8-11 dIkSA' zabdano nirukta artha. jJAnInI nizrAvALAmAM dIkSA hoya, tenuM dRSTAMta dvArA kathana. 4-3 dIkSA vakhate karAtA nAmAdinA nyAsanI saphaLatA kaI rIte che, tenuM kathana. (i) nAma, sthApanA, dravya ane bhAvarUpa cAra nikSepAnAM kAryo. (ii) samudita evA nAmAdinAM kAryo. (i) dIkSAmAM prathama vacanakSAMti anaMtara dharmakSAMtinI prApti. (ii) vacanAnuSThAnathI asaMgaanuSThAnanI prApti. 11-17 upakArakSamA Adi pAMca prakAranI kSamAnuM svarUpa. 17-18 (i) prIti Adi cAra prakAranAM anuSThAnonuM svarUpa. (ii) pAMca prakAranI kSamAnuM cAra prakAranAM anuSThAno sAthe yojana. 20-23 pAMca prakAranI kSamAmAM kaI kSamAmAM kevA aticAro thAya che, tenuM svarUpa. 23-32 vacanakSamA sevanArA sAdhubhagavaMtone krame karIne dharmakSamAnI prApti. 32-34 dharmakSamAthI daza prakAranA kSatti Adi yatidharmonI zuklatA. 35-36 zrI bhagavatI sUtramAM kahela guNazreNInI vRddhinA kAraNe vaMtarAdi devonI sukhAsikArUpa tejolezyAno vyatikrama. 37-39 10. 1 1.
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 18. 19. dIkSADhAtrizikA/anukramaNikA zlioka ne viSaya nA zakAya che A pAnA na 12-13-14. sAdhubhagavaMtanA mAsAdi paryAyonI gaNanAnuM svarUpa. 39-43 15. sadanuSThAnanA sevanathI pUrva pUrva karatAM adhika | adhika upazamabhAvane prApta karatA sAdhubhagavaMtane manAka, prakarSathI ane nizcayathI kAyAnuM pIDana. 43-45 16. |upazamabhAvanI vRddhi mATe duSkara kArya karanArA sAdhunuM svarUpa. 45-47 17. bAhya zatru sAthe yuddhathI vyAvRtta thaIne aMtaraMga | zatrubhUta deha sAthe dIkSAnI pariNativALA buddhimAna puruSonuM yuddha. 48-49 (i) AtmA mATe zarIra kaI rIte vairI che, tenuM svarUpa. 49-50 | (ii) zarIranuM pAlana e sarpanuM lAlana. 49-50 tattvathI jemane zarIrano anurAga gayo nathI, temano ekAkIbhAva paNa krodhAdi niyata. 51-para zarIranA anurAga vagara sAdhune bhikSATanAdi kaI rIte hoya ? e prakAranI zaMkAnuM samAdhAna. pa3-papa 21. sasaMgapratipatti ane asaMgapratipattinuM svarUpa. papa-pa7 tattvajJAnathI anugata evI dIkSAthI saMganI vAsanAno nAza. papa-pa7 23. tattvajJAnathI yukta dIkSA asaMgabhAvanuM kAraNa hovAthI trasa ane sthAvara sarva jIvomAM samapariNAmavALA sAdhune sAmAyikarUpa dIkSAnuM kathana.| 58-60 sAmAyikasvarUpa dIkSAmAM bAhyapadArthomAM arati ane ISTa padArthomAM AnaMdano anavakAza. 58-60 25. (i) mohanA saMzleSa vagara AtmAnA zuddhabhAvone skuraNa karavAnA kAraNabhUta zuddhaupayogarUpa dIkSA. (ii) AhAra-vihArAdi kriyAkALamAM paNa zuddhaupayogarUpa dIkSAno vAsanArUpe avyuccheda. | ka0-65 26. | zuddhaupayogarUpa dIkSA mokSanuM kAraNa che ane 22. 24.
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15 zloka naM. 27. 28. 29. (i) AgamamAM zubhayogane AzrayIne sIkSAmAM anAraMbhIpaNuM. (ii) sIkSAmAM vartatA anAraMbhIpaNArUpa aMzathI svabhAvasamavasthitirUpa zuddhaupayogathI anuviddha zubhaupayoga mokSanuM kAraNa. (i) dhyAnathI ja mokSa che, vyavahAramAM vyutthAnadazA che, e prakAranA digaMbaranA kathananuM nirAkaraNa. (ii) dhyAnAMtaranA AraMbhamAM eka dhyAnanuM aMtara. 31. dIkSA zuddhaekarUpa che, paraMtu taratamatAthI aneka bhUmikAvALI nathI, e prakAranI digaMbaronI vRthA bhrAMtinuM graMthakArazrI dvArA nirAkaraNa. 32. |saddIkSA kriyAsvarUpe citra che, sAmAyikasvarUpe eka che; jJAnakriyAnA tulyabaLathI ziSTapuruSo vaDe paramAnaMdarUpa mokSane karanArI dIkSAnuM vidhAna. 30. dIkSAdvAtriMzikA/anukramaNikA viSaya zubhaupayogarUpa dIkSA sAkSAt mokSanuM kAraNa nathI, e pramANe kahIne zuddhaupayoga ane zubhaupayoga baMne samAna rIte mokSaphaLasAdhaka nathI, e prakAranA digaMbaranA kathananuM nirAkaraNa. dhyAnane mokSanA kAraNarUpe svIkAravA dvArA adhyAtmayogano ane bhAvanAyogano asvIkAra karAya to vRttikSayane mokSanA kAraNarUpe svIkAravA dvArA zuddhaupayogarUpa dhyAnanA paNa asvIkAranI Apatti. 73-75 saMyamanI sarva ucita AcaraNArUpa vyavahAramAM paNa mohanA unmUlanane anukULa traNeya yogonA sudRDha vyApArarUpa dhyAnano anapAya. pAnA na 36-73 26-56 79-83 83-89 89-94 95-98
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ OM hrIM aha~ namaH / OM hIM zrIzaddhezvarapArzvanAthAya namaH / OM aiM namaH / nyAyAcArya-nyAyavizArada-zrImadyazovijayopAdhyAyaviracitA svopajJavRttiyutA dvAtriMzadvAtriMzikA antargata dIkSAdvAtriMzikA-28 27mI bhikSubatrIzI sAthe prastuta dIkSAbatrIzIno saMbaMdha :__ anantaraM bhikSuruktaH sa ca dIkSAsampanno bhavatIti tatsvarUpamihocyate - martha : anaMtara batrIzImAM bhikSa kahevAyA, ane te bhikSa dIkSAsaMpanna hoya che. ethI tenuM svarUpadIkSAnuM svarUpa ahIM prastuta batrIzImAM kahevAya che - savataranisl : vyutpattine sAzrayI let' zanI artha 3 cha - cts:dIkSA hi zreyaso dAnAdazivakSapaNAttathA / sA jJAnino niyogena jJAninizrAvato'thavA / / 1 / / manvayArtha :zreyaso dAnAd zreyanAthI tathA sane azivakSapaNAtsazivanA kSapAthI
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIkSAdvAAiMzikA/bloka-1 rIkSA di dIkSA kahevAya che te dIkSA sAnino jJAnIne niyonaHniyamathI che athavA athavA jJAnanizrAvata: jJAnInI nizrAvALAne che arthAt guruparataMtrane che. 1] zlokArca - zreyanA dAnathI ane azivanA kSapaNathI dIkSA kahevAya che. te dIkSA jJAnIne niyamathI che athavA jJAnInI nizrAvALAne che-guruparataMtrane che. IIII. TIkA :dIkSA hIti-dIkSA hi zreyaso dAnAt tathA'zivakSapaNAt nirucyate, tadAha - "zreyovAnAzavakSapaUTbdha satAM mane rIkSA(poDa-22/2) ti sA niruktArthazAlinI dIkSA niyogena=niyamena, jJAnino bhavati, athavA jJAninizrAvato guruparatantrasya / / 1 / / TIkArya : rIkSA di..... nirute, zreyanA dAnathI ane azivanA kSapaNathI dIkSA kahevAya che. tavAda - tene dIkSA zabdanI vyutpatine So. 12-rathI kahe che. zreyavAnAm .. rIkSA" | "ahIM=saMsAramAM, zreyanA dAnathI ane azivanA kSapaNathI saMtone dIkSA mAnya che." ti' zabda uddharaNanI samApti mATe che. sI ... guruparatA nirukta arthazAlI evI te=vyutpatti arthavALI evI dIkSA, niyogathI=niyamathI, jJAnIne hoya che, athavA jJAnInI vizrAvALA=guruparataMtra sAdhune hoya che. 1n bhAvArtha :"dIkSA' zabdano vyutpatti artha - dIkSAnuM svarUpa - dIkSA e mohanA umUlanane anukULa kAyika-vAcika-mAnasika kriyA che. te
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIkSAdvAciMzikA/zloka-1 kriyAthI mohanA unmelanane anukULa mRtaparikarmita matijJAnano upayoga pravarte che. te upayogathI AtmAmAM mohathI viruddha bhAvone abhimukha evA uttama saMskAro paDe che ane puNyAnubaMdhI puNya baMdhAya che. te puNyAnubaMdhI puNya vipAkamAM AvatAM AtmAne janmAMtaramAM yogamArganI prApti karAve che ane dIkSAkALamAM vartatA yogamArganA sevanathI thayelA saMskAro pratye pakSapAta Ubho kare che, tethI vartamAnamAM levAyelI dIkSA uttama puNya ane uttama saMskArone jAgRta karIne uttarottara yogamArganI prAptinuM kAraNa bane che, mATe dIkSA zreyane ApanArI che. vaLI, AtmAmAM anAdikALathI mohane kAraNe matijJAnanA azubha saMskAro ane azubha karmarUpa aziva paDela che, te azivanuM kSapaNa dIkSAthI thAya che, kema ke je bhAvothI je saMskAro paDyA hoya te saMskArothI viruddha bhAvo dvArA viruddha saMskAro paDe che, ane je bhAvothI je karmo baMdhAyA hoya tenAthI viruddha bhAvo dvArA te karmo nAza pAme che, A prakArano niyama che. tethI anAdikALathI mohane paravaza je bhAvo karyA, ane tenAthI mohAkuLa evA je matijJAnanA saMskAro paDyA, tenAthI viruddha saMskAro dIkSAsevanakALamAM zrutaparikarmita matijJAnathI paDe che; ane azubha matijJAnanA saMskAro sAthe zubha matijJAnanA saMskAro vadhya-ghAtakabhAvathI rahe che, mATe jema jema zrutaparikamita matijJAnanA saMskAro adhika adhika thAya che, tema tema tenAthI viruddha evA mohAkuLa matijJAnanA saMskAro kSINa kSINatara thAya che, ane pUrvamAM je bhAvothI azubha karmo baMdhAyelAM, te bhAvothI viruddha evA uttama bhAvothI te azubha karmono paNa nAza thAya che. tethI dIkSAnI pravRtti azubha karmonA nAzathI AtmAne haLukarmI banAve che, ane azubha saMskAronA nAzathI AtmAne azubha bhAvathI rahita kare che. mATe dIkSA azivanA kSapaNane karanArI che. "dIkSA' zabdanA zravaNathI dIkSAnAM pratibaMdhaka karmono nAza : dIkSA' e prakAranA be akSaravALA zabdanA prathama "dI" zabdathI zreyanA dAnano arthabodha thAya che, ane "kSa' zabdathI azivanA kSapaNano arthabodha thAya che; ane AvI dIkSAnAM svarUpa pratye jene prati utpanna thAya che, temane dIkSA
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIkSAdvAciMzikA/zloka-1-2 zabdanA zravaNathI paNa dIkSAnA pratibaMdhaka karmono nAza thAya che, ane pakSapAta tIvra thAya to dIkSAnA zabdathI vAcya te bhAvo svamAM pragaTa thAya che ane huM dIkSita chuM" tevI buddhi thavAthI sadA te zabdothI vAcya arthamAM apramAdathI udyama thAya che. AvA vyutpatti arthavALI dIkSA niyamathI jJAnane hoya che; kema ke jJAnI puruSa bhagavAnanA vacanAnusAra dIkSAnA pAramArthika arthane jANanArA hoya che, ane tenA pAramArthika arthane jANIne tene jIvanamAM sevavAnI rucivALA hoya che ane zaktinA prakarSathI seve che. AthI "jJAtvI Dutya zaraLa'tattvane jANIne, svIkArIne, karavuM e prakAranA zAstravacananuM avalaMbana laIne jJAnI puruSa dIkSAmAM udyama kare che, tethI niyamathI jJAnIne dIkSA che. guruparataMtrane jJAnInI nizrAne kAraNe dIkSA - vaLI jeo jJAnI nathI, paNa jeone prastutamAM batAvela tevo dIkSA zabdanA arthano sAmAnyathI bodha che ane dIkSA sevavAnI ruci che; tethI vizada bodhavALA jJAnIne parataMtra thaIne temanA vacanAnusAra sarva ucita kriyAo kare che, temanAmAM paNa jJAnInI nizrAne kAraNe dIkSA che. 15 avataraNikA : etadeva bhAvayati - avataraNikArya : Ane ja=pUrvamAM kahyuM ke jJAnIne niyogathI dIkSA che athavA jJAnInI vizrAvALAne dIkSA che ene ja, bhAvana kare che anubhavane anurUpa daSTAMtathI spaSTa kare che - zloka : eka: syAdiha cakSuSmAnanyastadanuvRttimAn / prApnuto yugapad grAmaM gantavyaM yadubhAvapi / / 2 / /
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIkSAAtrizikA/zloka-2 anvayArtha : je kAraNathI, rUda ahIM=saMsAramAM, : rakSARcakSavALo eka anya anya tavanuvRttimA-tenI anuvRttivALo =hoya, mAvA=banne paNa ttavRMgatavya evA prANaM gAmane purA =ekI sAthe prastuto prApta kare che, te kAraNathI jJAnInI nizrAvALAne dIkSA che, ema pUrvagAthA sAthe to saMbaMdha che. rA zlokArdha : je kAraNathI ahIM=saMsAramAM cakSavALo evo eka puruSa hoya, anya tenI anuvRttivALo hoya, banne paNa gattavya javA yogya, evA gAmane ekI sAthe prApta kare che, te kAraNathI jJAnInI nizrAvALAne paNa dIkSA che, ema pUrvagAthA sAthe 'ya' no saMbaMdha che. rA. 3mApa mAM '' thI e kahevuM che ke cakSuvALo to gantavya nagarane prApta kare che, paraMtu cakSuvALo ane tenI anuvRttivALo banne paNa gantavya evA gAmane ekIsAthe prApta kare che. TIkA : tti-spaSTa: mArA A zlokano artha spaSTa che. tethI A zlokanI TIkA graMthakArazrIe racela nathI. rA. bhAvArtha : jema koI niyata nagaramAM javuM hoya ane je puruSa cakSuvALo hoya te puruSa cakSuthI te nagaranA mArgane yathArtha jANIne te mArga para gamana karIne niyata nagare pahoMcI zake che; vaLI anya koI puruSa cakSuvALo nathI, topaNa cakSuvALA puruSanuM anusaraNa kare che, to te banne avazya ekasAthe iSTa evA te nagarane prApta kare che. tema saMsArathI pAra thavAno mArga sarvajJa bhagavAna sAkSAt jue che, jANe che, ane potAnA jJAnamAM dekhAyelo mArga zabdo dvArA batAve che. te mArgane vipula
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIkSAdvAtriMzikA/bloka-2 -2-3 prajJAvALA puruSo zrutarUpI cakSuthI yathArtha jANI zake che; ane je mahAtmA zrutarUpI cakSuthI mArgane yathArtha jANIne te mArga anusA2 yathArtha pravRtti kare che, te jJAnI mahAtmA avazya iSTa evA mokSanagarane prApta kare che. 5 ane jeonI pAse zrutarUpI cakSu nathI, tethI bhagavAnanA vacananA baLathI sAkSAt yogamArgane joI zakatA nathI; Ama chatAM mArgAnusArI nirmaLa mati che, tethI zrutarUpI cakSuvALA puruSane jANIne teone parataMtra thAya che, ane temanA vacanAnusAra sarva kAyika, vAcika ane mAnasika kriyAo kare che; eTaluM ja nahi, paNa je prakAre kAyika Adi kriyA karIne zrutarUpI cakSuvALA puruSa nirlepabhAvane ullasita kare che, te prakAranA nirlepabhAvanI prAptinuM kAraNa bane tevo yathArtha bodha, zrutarUpI cakSuhIna puruSa, zrutathI cakSuvALA gItArtha puruSa pAsethI prApta karIne te rIte udyama kare che; tethI jema te gItArtha puruSa sva5rAkrama phoravIne mokSanI prApti kare che, tema cakSuhIna evA paNa agItArtha puruSo cakSuvALA evA gItArthanA vacananA baLathI svaparAkrama phoravIne iSTanagararUpa mokSanI prApti kare che, tethI jema cakSuvALA puruSane anusaranAra cakSuhIna, cakSuvALAnI sAthe iSTanagarane prApta kare che, tema gItArthane parataMtra agItArtha puruSa, gItArthanI jema saMyamanA kaMDakone ullasita karI zake che, ane gItArthanI sAthe mokSane prApta karI zake che. IIII avataraNikA : zloka-2mAM 'dIkSA' zabdano nirukta artha batAvIne dIkSAnuM svarUpa batAvyuM, ane AvI dIkSA jJAnIne ane jJAnInI nizrAvALAne hoya che, tema batAvyuM. tyAM prazna thAya ke jJAnIne dIkSA saMbhave paNa jJAtInI nizrAvALAne AvI dIkSA kaI rIte saMbhave ? tethI dRSTAMtathI jJAtInI nizrAvALAne paNa AvI dIkSA thaI zake, tenI spaSTatA zloka-2mAM karI. have AvI dIkSA prApta karavAnI yogyatA konAmAM che, te batAvavA arthe kahe che - zloka H yasya kriyAsu sAmarthyaM syAt samyaggururAgataH / yogyatA tasya dIkSAyAmapi mASatuSAkRteH / / 3 /
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIkSADhAtrizikA/zloka-3 anvayArtha : sAta vaca=samyagurunA rAgathI jene, ziyAmutrakriyAomAM cAritranAM anuSThAnomAM sAmarthya=sAmartha hoya mApatuSAvRteH pinnamASatuSa AkRtivALA paNa taetenI rIkSAvA--dIkSAmAM potA=yogyatA che. Ima zlokArca - samyagurunA rAgathI jene kriyAomAM=cAritranAM anuSThAnomAM, sAmarthya hoya, mASatuSa AkRtivALA paNa tenI dIkSAmAM yogyatA che. IIII. TIkA - yasyeti-yasya kriyAsu-cAritrAnuSThAneSu, samyaggururAgataH sAmarthyaM syAt, tasya mASatuSAkRterapi-mugdhatayA mASatuSasadRzasyApi, dIkSAyAM yogyatA / / 3 / / TIkArya : yasya ... hotA samyagurunA rAgathI jene kriyAmAM=cAritranAM anuSThAnomAM, sAmarthya che=lakSyane anurUpa cAritranAM anuSThAno sevI zake tevuM sAmarthya che, mAlatuSa AkRtivALA paNa tenI dIkSAmAM yogyatA che= mugdhapaNAthI mApatuSa muninI sadazanI paNa dIkSAmAM yogyatA che. nai HIStuSAktarapi - ahIM 'vi' thI e kahevuM che ke jeonI pAse mRtadhAraNa karavAnI ghaNI zakti che, teonI to dIkSAmAM yogyatA che, paraMtu moSatuSa muninI jema ghaNuM zrata dhAraNa karI zake tevI jenI prajJA nathI, tevA sAdhunI paNa dIkSAmAM yogyatA che. bhAvArtha :jJAnInI nizrAvALAne dIkSA hoya tenuM daSTAMta dvArA kathana : 'jULati zAstratattvati guruM' e vyutpatti pramANe je puruSa gItArtha hoya ane ziSyane zAstratattva batAve, te guru kahevAya; ane tevA guru pratye jene samyagu rAga che arthAt "A guru zAstranA paramArthane jANanArA che, saMsArathI bhaya pAmelA che, tethI bhagavAnanA vacanathI leza paNa anyathA kahe tevA nathI, ane temanI
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIkSAdvAciMzikA/zloka-3-4 AjJAnusAra pravRtti karanArane avazya bhagavAnanA vacanAnusAra pravRtti karAvIne saMsArathI vistAra pamADe tevA che," Avo bodha hovAne kAraNe te gItArthane parataMtra thavAno jene rAga che, tene samyagugururAga che; ane samyagugururAgane kAraNe je jIvane cAritrAcAranAM anuSThAnorUpa kriyAmAM sAmarthya che arthAt guNavAnane parataMtra thaIne cAritranI kriyAo saMyamanA kaMDakonI vRddhinuM kAraNa bane te rIte sevavAnuM sAmarthya che, tevA jIvamAM dIkSAnI yogyatA che ane tevA jIvo zrata dhAraNa karavAnI alpaprajJAvALA hovA chatAM mArgAnusArI buddhivALA hoya to mugdhatAthI yogamArga pratye rAgavALA hoya che. tethI dIkSAne yogya che. [alI avataraNikA : pUrvazlokamAM dIkSAnI yogyatA kevA puruSamAM che, te batAvyuM. have tevA yogya puruSane kaI rIte dIkSA ApavI joIe, ane dIkSA vakhate sAmAdino vyAsa karAya che, te kaI rIte saphaLa che, te batAvavA arthe kahe che - zloka : deyA dIkSA'sya vidhinA nAmAdinyAsapUrvakam / hantAnupaplavazcAyaM sampradAyAnusArataH / / 4 / / anvayArtha : =Ane-pUrvazlokamAM batAvela dIkSAne yogya evA jIvane, nAmarinyApUrva--nAmAdityAsapUrvaka vidhina=vidhithI, rIkSA levAdIkSA ApavI ane mAM A=kAmAdino vyAsa, savAyAnusArata=saMpradAyanA anusArathI anupaHva: jo=anupaplava chekavidhvarahita che=vidhvarahita dIkSAnA nirvAhanuM kAraNa che. jo zlokArtha : Ane pUrvazlokamAM batAvela dIkSAne yogya evA jIvane, nAmAdivyAsapUrvaka vidhithI dIkSA ApavI, ane A nAmAdino nyAsa, saMpradAyanA anusArathI anupaplava che viLarahita che vighnarahita dIkSAnA nirvAhanuM kAraNa che. III
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIkSADhAtrizikA/zloka-4 TIkA - deyeti-asya-yogyasya, vidhinA=Agamoktena, dIkSA deyA nAmAdinyAsapUrvakaM, ayaM ca nAmAdinyAsaH sampradAyAnusArato hantAnupaplavo vighnarahitaH, pravacanaprasiddhanAmAdinyAsenaiva nirvighnadIkSAnirvAhAt, kRtaprazAntAdinAmnaH prazamAdisvarUpopalambhAt, tanAmnaiva tadguNasmaraNAdyupalabdheH, jAtyAdisampannAnAM pratipannapAlanopapatteH / taduktaM - "tannAmAdisthApanamavidrutaM svaguruyojanataH / / nAmanimittaM tattvaM tathA tathA coddhRtaM purA yadiha / tasthApanA tu rIkSA tattvanAcastaupavAra:" (SoDa. 22/7-8) I/4 TIkArya : sarca nirvAdA, Ane yogyate, Agamokta vidhithI nAmAdi vyAsapUrvaka dIkSA ApavI joIe, ane A=kAmAdino vyAsa, saMpradAya anusArathI anupaplava che vidhvarahita che; kema ke pravacanaprasiddha nAmAdivyAsathI ja zAstramAM prasiddha evA nAmAdi cAra vikSepAnA sthApanathI ja, liviMdhdha dIkSAno nirvAha che. nAmanyAsathI nirvina dIkSAno nirvAha kaI rIte thAya che, temAM hetu batAve che - kRtaprazAntA ipaSmA, kRtaprazAtAdi nAmavALA sAdhune pramAdisvarUpano upalaMbha che=prazamAdisvarUpanI prApti che. ahIM prazna thAya ke prazAnta nAma rAkheluM hoya eTalAmAtrathI prazamAdinI prApti kaI rIte thaI zake ? temAM hetu kahe che. tannAneva ....... 31Le , tenA nAmathI ja=potAnA karAyelA nAmathI ja taNanA smaraNAdinI upalabdhi che=potAnA te nAmanA guNonA smaraNAdinI upalabdhi che. ahIM prazna thAya ke koI sAdhunuM nAma rAkhavA mAtrathI tenA guNanuM smaraNa ke te guNane anurUpa prayatna thAya tema kaI rIte kahI zakAya ? tethI anya hetu kahe che - nAri .... 35jAtyAdisaMpanna evA jIvone svIkArAyelA nAmanA guNonA pAlananI upapati che.
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 dIkSAdvAciMzikA/zloka-4 taluvatam - te kahevAyuM che=zlokamAM je kahevAyuM che, te SoDazaka-12-7 uttarArdhamAM ane 12-8mAM kahevAyuM che. "tatrAdri ..... 35vara:" |"svagurunA yojanathI=dIkSAvidhinA nAmasthApana vakhate koTI, gaNa ItyAdi je bolAya che, tenA yojanathI, te nAmAdinuM sthApana=pravacanaprasiddha evA nAmAdi cAranuM sthApana, avidrata cheHupappavarahita che. ca=je kAraNathI nAmanA nimitte tattva cheHnAmathI pratipAgha guNatva che ane te te svarUpe, ahIM=pravacanamAM, purA=pUrva munio vaDe uddhata che kRtanirvAhavALuM che, te kAraNathI tenI sthApanA ja= nAmanI sthApanA ja, tattvathI dIkSA che; avya anya kriyAno kalApa, teno upacAra cheHnAmanI sthApanArUpa mukhya dIkSAno pUrva-uttara bhAvathI aMgamAtrarUpa upacAra che." mArA bhAvArtha :dIkSAnA nirvAhamAM nAmanuM sthApana prabaLa kAraNa : pUrvazlokamAM saMyamane yogya jIvo kevA hoya tenuM svarUpa batAvyuM, ane tevA yogya jIvone nAmAdinyAsapUrvaka zAstravidhi anusAra dIkSA ApavI joIe ema kahyuM, temAM saMpradAya anusAra dIkSArthI jIvamAM je nAmano nyAsa karavAmAM Ave che, te nAmanA nyAsathI dIkSArthI jIva nirvighna dIkSAno nirvAha karI zake che arthAt zreyanuM dAna ane azivanuM paNa kare tevA saMyamanA pariNAmano nirvighna nirvAha karI zake che; kema ke koI sAdhunuM "prazAnta" nAma ApavAmAM Ave to dIkSA vakhate pADelA te nAmanA smaraNathI ane te nAma anusAra aMtaraMga prayatnathI te sAdhu sadA prazamanI vRddhine anukULa udyama karI zake; ane prazamanI vRddhimAM udyama karavo te "dIkSA' zabdathI vAcya saMyamano pariNAma che, tethI dIkSAnA nirvAhamAM nAmanuM sthApana prabaLa kAraNa che. ahIM prazna thAya ke koIne prazAnta nAma ApavA mAtrathI prazamane anukULa guNanuM smaraNa thAya ane prazamabhAvanI vRddhine anukULa yatna thAya tevuM kema kahI zakAya ? tethI kahe che - je jIva jAti, kuLAdithI saMpanna che, te jIva svIkArAyelA niyamanA pAlanamAM avazya udyama kare che. mATe gurue ApelA nAmathI pote prazamabhAvamAM udyama karavAno je svIkAra karyo, tenA pAlanamAM jAtisaMpanna ane kuLasaMpanna jIvo
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIkSAtkAtrizikA/bloka-4-5 11 avazya udyama kare che. tethI tevA jIvone apAyeluM nAma temanA dIkSAnA bhAvane surakSita karavAnuM prabaLa kAraNa che. je jIvo jAtisaMpanna ane kuLasaMpanna nathI, tevA jIvo dIkSAnA adhikArI nathI. tethI tevA jIvone apAyeluM nAma ke tevA jIvone apAyelI dIkSA paramArthathI dIkSA nathI. vizeSArtha : ahIM vizeSa e che ke poDazakanA sAkSIpAThamAM kahyuM te pramANe nAmanyAsa e mukhya dIkSA che ane anya kriyAo tenAM pUrva-uttarabhAvi aMgo che. tethI e prApta thAya ke jAtisaMpanna ane kuLasaMpanna jIvo samyagu gururAgathI kriyAnI yogyatAne prApta kare tyAre dIkSA mATe yogya bane che; ane te yogya banelA jIvane IriyAvahI Adi saMyamanI kriyAkalApa dvArA vizuddha cittavALo banAvIne pratijJA ApavAmAM Ave che tyAre, te jIvamAM te prakArano zratano saMkalpa sthira thAya che ke "have mAre A pratijJAne anurUpa ucita AcAromAM udyama karavo joIe, jethI mArI pratijJAnuM pAlana thAya," tyArapachI nAma nyAsa karavAmAM Ave che, jethI jIvane te nAmane anukULa aMtaraMga udyama karavAno varSollAsa thAya che, ane saMyamanI ucita kriyAone pALIne potAnA nAmane anukULa bhAvomAM udyama thAya che. tethI mukhya dIkSA nAmanI sthApanArUpa che ane potAnA nAmane avalaMbIne bhAvo karavAmAM pratijJA AdinI anya kriyAo upaSTabhaka bane che ane dIkSAnI anya sarva kriyAomAMthI keTalIka kriyAo pUrvAgarUpa che ane keTalIka kriyAo uttarAMgarUpa che. AjhA avataraNikA : pUrvazlokamAM kahyuM ke nAmAdivyAsapUrvaka yogyane dIkSA ApavI, tethI have te nAmAdi cAranAM kAryo batAve che - zloka : nAmnAnvarthena kIrtiH syAt sthApanArogyakAriNI / dravyeNa ca vratasthairya bhAvaH satpadadIpanaH / / 5 / /
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12 dIkSAdvAciMzikA/zloka-5 manvayArtha : anvarthena nAmnAsavartha sevA nAmathI nipana sevA nAmathI, kIrtiH syAtahIti yAya, sthApanArogyakAriNI sthApanA mArogyane nArI che dravyeNa= dravyathI zrutamadhyayananI yAthI sane mAyAnI yAthI, vratasthairya= pratasthairya thAya che casane bhAvA-sabhyarzana mApa satpadadIpanA-satpAtuM hIpana chaprAzana 12nAra cha. // 5 // RCoDArtha : anvartha evA nAmathIeguNaniSpanna evA nAmathI kIrti thAya, sthApanA Arogyane karanArI che, dravyathI=mRtaadhyayananI kriyAthI ane AcArAdinI kriyAthI vratadhairya thAya che, ane samyagdarzanAdino prakarSarUpa bhAva sapaEmuMDIpana cha. ||5|| TIs: nAmneti-nAmnA'nvarthena guNaniSpanena, kIrtiH syAt, tatkIrtanamAtrAdeva zabdArthapratipatteviduSAM prAkRtajanasya ca manaHprasAdAt, yathA bhadrabAhusudharmasvAmiprabhRtInAM, sthApanAkAravizeSarUpA rajoharaNamukhavastrikAdidhAraNadvAreNa bhAvagarbhayA pravRttyA ArogyakAriNI, bhAvarogopamardanAt, dravyeNa cAcArAdizrutarUpeNa sakalasAdhukriyArUpeNa vA vratasthairya pratipannaviratidADhayaM bhavati, bhAvaH samyagdarzanAdiprakarSarUpaH satpadadIpana AcAryatvAdiviziSTAvasthitAvasthAprakAzakaH, sAmastyenApyeSAM prakRSTAnAM kIrtyAdihetutvaM sambhavatyevetyUhanIyaM / taduktaM - "kIrtyArogyadhruvapadasamprApteH sUcakAni niyamena / nAmAdInyAcAryA vadanti tatteSu yatitavyam" / / (SoDa. 12/9) atra dhruvapadaM bhAvapradhAnanirdezAt sthairyavAcakamiti vadanti / / 5 / / TImArtha : nAmnA ..... prabhRtInAm, satvartha mevA nAma 43-muniSpa sevA nAma vaDe=sAdhune dIkSA vakhate tenAmAM vartatA guNane sAme rAkhIne apAyelA
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ 13 dIkSADhAtrizikA/zloka-pa guNaniSpakSa nAma vaDe, kIrti thAya che, kema ke vidvAnone tenA kIrtanamAtrathI ja te nAmanA uccAraNamAtrathI ja, zabdanA arthanI prApti thAya che, ane prAkRtajana=sAmAnya bodhavALA puruSane, manano prasAda thAya che, je pramANe bhadrabAhu, sudharmAsvAmI vagerenAM nAmonA kIrtanamAtrathI vidvAnone te zabdanA arthanI prApti thAya che, ane prAkRtajanane manano prasAda thAya che, e pramANe avaya che. sthApanA ..... 3parvanA, rajoharaNa-mukhavastrikAdi dhAraNa dvArA, AkAravizeSarUpa sthApanAsAdhuvezanA AkAravizeSarUpa sthApanA, bhAvagarbhapravRttithIegrahaNa karAyelA vezane anukULa sAdhanAno bhAva che garbhamAM jene evI pravRttithI, Arogyane karanAra che; kema ke bhAvaroganuM upamardana thAya che. dravya ra.. mati, ane AcArAdi zrutaadhyayanarUpa dravyathI athavA sakala sAdhukriyArUpa dravyathI, vratadhairya thAya che svIkArAyelA viratinA pariNAmamAM daDhatA thAya che. bhAva: ..... prAza: samyagdarzanAdinA prakarSarUpa bhAva=saMyama grahaNa karatI vakhate je samyagdarzanAdi bhAvo hoya che te bhAvo saMyamanA pAlanathI kramasara prakarSavALA thAya che ane prakarSane pAmelA samyagdarzanAdi bhAva, satpada, dIpana che=AcAryapaNAdithI viziSTa evI avasthita avasthAne pragaTa karanAra che arthAt AcAryapaNAdi guNone anukULa evI vizeSa prakAranI sthira thayelI jIvanI pariNatirUpa avasthAne pragaTa karanAra che. pUrvamAM nAmAdi cAra nikSepAomAMthI pratyekanuM pradhAna phaLa zuM che ? te batAvyuM. have cAreya nikSepAo samudita thaIne kIrti Adi cAreya kAryo kare che, te batAve che - sAmana .... kadanIghaM . samastapaNAthI paNa prakRSTa evA AmanuM= samuditapaNAthI prakRSTa evA nAmAdi cAreya nikSepAonuM, kIrti AdinuM hetupaNuM saMbhave che, e pramANe jANavuM. takuttam - te kahevAyuM che=zlokamAM je kahevAyuM te SoDazaka-12/9mAM kahevAyuM che.
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIkSAdvAtriMzikA[zloka-5 "kIrttyArogya yatitavyam" / / "niyamathI nAmAdine kIrtinI saMprAptinA, ArogyanI saMprAptinA, dhruvanI=svairyanI saMprAptinA, padanI=AcAryatvAdipadanI saMprAptinA sUcaka AcArya kahe che. te kAraNathI teomAM=nAmAdimAM, yatna karavo joIenAmAdinuM je tAtparya che, ene anukULa udyama karavo joIe." 14 atra vavRtti / / ahIM=SoDazakanA zloka-12/9mAM "dhruva" e prakAranuM pada bhAvapradhAna nirdeza hovAne kAraNe 'dhruvatva'nuM="svairya"nuM vAcaka che, ema kahe che. pA ***** * ranoharaLanuvaMsviti mAM 'avi' padathI sAdhunAM anya upakaraNonuM grahaNa karavAnuM che. * AvArAdri mAM 'Ari' padathI sUyagaDAMga Adi zrutanuM grahaNa karavuM. * samyaAnati mAM 'Avi' padathI samyajJAna ane samyakUcAritranuM grahaNa karavuM. * AcAryatvAti mAM 'vi' padathI tIrthaMkaratva-siddhatvAdinuM grahaNa karavuM. * sAmatsyenApi mAM 'pi' thI e kahevuM che ke nAmAdi pratyekanAM to te te pratyeka kAryo che, paraMtu samasta evA nAmAdi cAreyanAM paNa te te pratyeka kAryo che. bhAvArtha : (1) nAmanikSepAnuM kArya : - zloka-3mAM batAvyuM evA guNavALA puruSane dIkSA apAya che tyAre, tenAmAM je guNa pradhAnarUpe dekhAya, te guNane sAme rAkhIne tenuM nAma apAya che. tethI te nAma guNaniSpanna nAma kahevAya che ane te nAma dvArA te mahAtmAnI kIrti thAya che arthAt te nAma dvArA te mahAtmAnI, vidvAna puruSone A sAdhu AvA guNavALA che, tevI buddhi thAya che; ane je puruSo te nAmanA arthamAM vyutpanna nathI, teone paNa te nAmanA zravaNathI prIti thAya che. jema bhadrabAhusvAmi vagerenA nAmanA zravaNathI, te nAmo guNaniSpanna hovAthI vidvAnone bahumAna thAya che, ane sAmAnya janone paNa te nAma sAMbhaLavAthI manamAM AhlAda thAya che. mATe sAdhunA guNaniSpakSa nAmathI A sAdhu mahAtmA che, tevI kIrti thAya che. (2) sthApanAnikSepAnuM kArya : yogya jIvone dIkSA apAya che tyAre rajoharaNa, mukhavastrikAdi apAya che,
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIkSADhAtrizikA/bloka-5 15 ane tenA dvArA tenAmAM bhAvasAdhunA AkAravizeSarUpa sthApanAnipAnI prApti thAya che; ane yogya jIvo te sthApanAne anurUpa bhAvathI yukta sarva ucita pravRttio kare che. tethI sAdhunA vezarUpa sthApanA sAdhunA bhAvaArogyane karanArI che; kema ke sthApanAne kAraNe pariNAmathI yukta karAyelI pravRttithI bhAvaroga kSINa thAya che, ane AtmAmAM tattvajJAnanA saMskAro dRDha thAya che, tethI sthApanAthI bhAvaArogyanI prApti thAya che. (3) dravyanipAnuM kArya : saMyamI sAdhu abhinava AcArAdi zratanuM adhyayana kare che, ane saMyamane upaSTabhaka sakala sAdhukriyA kare che. te baMne AcAro sAdhunA dravyaAcAra che, ane A dravyaAcAranA pAlanathI, svIkArAyelI viratinA pariNAmo dRDha thAya che; kema ke AcArAdi zrutanA adhyayanathI yogamArgaviSayaka sUkSma bodha thAya che ane te sUkSma bodhathI AtmA bhAvita bane che; ane sAdhunA sakala AcAro ucita kriyArUpa hovAne kAraNe te AcAronA sevanathI ucita kriyA karavAnA saMskAro daDha bane che. tethI svIkArAyela ucita pravRttinI pariNatirUpa virati daDha thAya che. (4) bhAvanipAnuM kArya :samyagdarzanAdinA prakarSarUpa je bhAva che, te satpadanuM dIpana kare che arthAt sAdhu samyagdarzana, samyajJAna ane samyagyAritramAM udyama karIne jema jema ratnatrayInI vRddhi kare che, tema tema AcAryapadane anukULa pariNativALA thAya che, krame karIne tIrthaMkarapadane yogya thAya che ane aMte siddhapadane yogya thAya che. tethI AtmAmAM vartatA samyagdarzanAdi bhAvo AtmAnAM pAramArthika padane pragaTa karanArA che. pUrvamAM nAmAdi pratyekanI pradhAnatAnI apekSAe kArya batAvyuM. have cAreya nipAo samudita kIrti AdinA kAraNa che, te batAve che - samudita evA nAmAdinuM kIrtirUpa kArya : jema koI sAdhunuM guNaniSpanna nAma hoya, rajoharaNAdi vastronuM dhAraNa hoya, vaLI apramAdathI zrutaadhyayanamAM ane sakala sAdhusAmAcArInA pAlanamAM
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16 dIkSAdvAtriMzikA|zloka-5 ughama hoya, ane aMtaraMga rIte ratnatrayInI vRddhi thatI rahetI hoya, to A mahAtmA che, e prakAranI kIrti thAya che. tethI nAmAdi cAra nikSepAo samudita thaIne kIrtinA hetu che. samudita evA nAmAdinuM bhAvaroganA upamardhanarUpa kArya : koI sAdhunuM guNaniSpanna nAma hoya, nAmanA smaraNathI guNavRddhimAM udyama karatA hoya, rajoharaNAdi sthApanAnA baLathI bhAvagarbhita pravRtti karIne guNavRddhimAM yatna karatA hoya, AcArAdi zrutaadhyayana dvArA ane sAdhusAmAcArInA pAlana dvArA guNavRddhimAM yatna karatA hoya, ane samyagdarzanAdi bhAvo paNa uttarottara vRddhine pAmatA hoya, to te sAdhumAM bhAvaroganuM upamardana thAya che. tethI jema pRthak evo sthApanA nikSepo pradhAnarUpe te bhAvaroganuM upamardana kare che, tema samudita evA cAreya nikSepA paNa rAgAdi pariNAmarUpa bhAvaroganuM upamardana kare che. samudita evA nAmAdinuM vratasmairyarUpa kArya : koI sAdhunuM guNaniSpanna nAma hoya, nAmane anurUpa guNamAM udyama karatA hoya, vezane anurUpa bhAvagarbhita pravRtti karatA hoya, AcArAdi zruta ane sAdhusAmAcArImAM dRDha yatna karatA hoya, ane aMtaraMga rIte ratnatrayI prakarSane pAmatI hoya to svIkArAyela viratinA pariNAma dRDha thAya che. tethI janmajanmAMtaramAM te viratinA saMskAro anuvRttirUpe prApta thAya che. tethI jema pRthak evo dravyanikSepo pradhAnarUpe vratasmairyamAM kAraNa che, tema samudita cAreya nikSepA paNa vratasmairyanA kA2Na che. samudita evA nAmAdinuM satpadadIpanarUpa kArya : koI mahAtmAnuM guNaniSpanna nAma hoya, te nAmanuM smaraNa karIne guNavRddhimAM udyama karatA hoya, te udyamathI paNa AtmAmAM satpadanuM dIpana thAya che arthAt AcArya, tIrthaMkara ane siddhAvasthArUpa satpadane abhimukha bhAva vRddhi pAme che. vaLI te mahAtmA rajoharaNAdirUpa sthApanA dvArA bhAvagarbhita saMyamanI pravRtti karatA hoya to satpadanuM dIpana thAya che arthAt satpadane abhimukha guNavRddhi thAya che. vaLI saMyamI sAdhu AcArAdi zrutanA abhyAsarUpa ane
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIkSAAtrizikA/zloka-pa-6 17 upayogapUrvakanI sAdhusAmAcArInA pAlanarUpa dravyanipA dvArA satpadanuM dIpana kare che. vaLI aMtaraMga rIte vartatI ratnatrayInI pariNatirUpa bhAvanikSepo paNa satpadanA pragaTIkaraNanuM kAraNa bane che, tethI jema pRthaka evo bhAvanikSepo pradhAnarUpe satpadanA dIpananuM kAraNa che, tema samudita evA cAreya nikSepAo paNa satpadanA dIpananuM kAraNa che. paNa avataraNikA : zloka-1mAM dIkSAnuM svarUpa batAvyuM, zloka-3mAM dIkSAne yogya jIvanuM svarUpa batAvyuM ane yogya jIvane nAmAdivyAsapUrvaka dIkSA apAya che, tema zloka-4mAM kahyuM, ane te sAmAdi cAranAM kArya zloka-pamAM batAvyAM. have je ArAdhaka jIva nAmAdivyAsapUrvakanI vidhithI dIkSAne prApta kare che, tene prathama zuM prApta thAya che ? ane aMte zuM prApta thAya che ? te spaSTa karavA arthe graMthakArazrI kahe che - zloka : ihAdau vacanakSAntidharmakSAntiranantaram / anuSThAnaM ca vacanAnuSThAnAt syAdasagakam / / 6 / / anvayArtha - phuda ahIM-dIkSAmAM, Avo prathama varanakSatti: vacanasAtti che anantara-- anantara zarmakSatti =dharmakSatti che ane vavanAnuSThAnA--i vacanaanuSThAtathI, manuSThAna sAm sthA=anuSThAna asaMga thAya che. 6 zlokArca - ahIM-dIkSAmAM, prathama vacanakSAnti che, anAra dharmakSatti che ane vacanaanuSThAnathI anuSThAna asaMga thAya che. ITI TIkA - iheti-iha-dIkSAyAm, Adau-prathama, vacanakSAntiH, anantaraM dharmakSAntirbhavati
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18 dIkSAdvAAiMzikA/bloka-1 anuSThAnaM ca vacanAnuSThAnAdadhyayanAdyabhiratilakSaNAdanantaraM tanmayIbhAvena sparzAptau satyAmasaGgakaM syAt / / 6 / / TIkArya : rUda. cAt aa ahIM dIkSAmAM, prathama vacanakSAtti, attara dharmakSatti thAya che, ane adhyayana AdinI abhiratirUpa vacanaanuSThAnathI, attara tanmayabhAva thavAthI=anuSThAnathI niSpAda evA zuddha Atmatattva sAthe tanmayabhAva thavAthI, sparzaprApti thaye chad=nirvikArI evA AtmAnA pAramArthika svarUpano sparzarUpa anubhava prApta thaye chate, anuSThAna asaMga thAya. II6iaa. - 3adhyayana mAM 'dri' padathI adhyApanAdi saMyamanI guNavRddhine anukULa anya sarva kriyAnuM grahaNa karavuM. bhAvArtha : zloka-4mAM batAvyuM, te prakAranI vidhithI koIka sAdhaka AtmA dIkSA grahaNa kare tyAre prathama vacanakSamA pragaTa thAya che, ane upalakSaNathI vacanamArdava, vacanaArjava ane vacananirIhatA pragaTa thAya che. vacanakSamA : bhagavAnanA vacananA smaraNapUrvaka sarva ucita kriyAne kAraNe AtmAmAM krodhAdibhAvo phuraNa thatA nathI. tethI AtmAmAM nirAkuLabhAva varte che, ane te nirAkuLabhAva bhagavAnanA vacananA smaraNathI varte che, mATe te kSamAdibhAvane vacanakSamAdi kahela che. AnAthI e prApta thAya ke je sAdhaka AtmAone saMsArathI atyaMta bhaya hoya, saMsArathI para avasthA pratye atyaMta rAga hoya, saMsArathI rahita thavAno upAya bhagavAnanuM vacana che tenuM jJAna hoya, ane saMsArathI para avasthAnI prAptino upAya bhagavAnanuM vacana che evI sthira zraddhA hoya; te sAdhaka AtmAo te zraddhAthI niyaMtrita bhagavAnanA vacanane avalaMbIne guptimAM yatna kare te sAdhaka AtmAone dIkSA grahaNa karatAMnI sAthe vacanakSamAdi pragaTe che. vaLI
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIkSADhAtrizikA/zloka-6-7 AvA sAdhaka AtmAo vacanakSamAdinA sevanathI krame karIne dharmakSamAdi bhAvone prApta kare che, tyAre te kSamAdibhAvo temanI prakRtirUpa bane che. vacanAnuSThAnathI asaMgabhAvanI prApti thAya tyAre dharmakSamAdinI prApti : vaLI dIkSAnI prApti sAthe adhyayana AdinI abhiratirUpa=abhirucirUpa vacanAnuSThAna pragaTe che. tethI mahAtmA navA navA zrutagrahaNamAM, grahaNa karAyelA zrutanuM sthirIkaraNa karavAmAM ane sthira thayelA zrutane pariNamana pamADavAmAM udyama kare che, ane jyAre te mRtathI niSpAdya bhAvo AtmAmAM atyaMta sthira thAya che, tyAre tanmaya bhAva thavAthI sparzanI prApti thAya che=zrutathI niSpAdya bhAvo AtmasAt thAya che tyAre asaMgabhAvanI prApti thAya che arthAt jIva bhAvathI saMga vagarano thAya che tyAre dharmakSamAdi pragaTe che. vacanAmAdi ane dharmakSamAdi vacceno bheda :vacanAmAdi bhAvomAM vacananA avalaMbanathI kSamAdibhAvo phuraNa thAya che ane vRddhi pAme che; ane dharmakSamAdinA prAptikALamAM jIvanI prakRtirUpe kSayopazamabhAvanA kSamAdibhAvo varte che ane kSAyikabhAvane abhimukha vRddhi pAme che ane vacanakSamAkALamAM vacananuM avalaMbana zithila thAya to kSamAdinA pratipakSa bhAvo paNa pragaTe che. AthI ArAdhaka sAdhune paNa vacananA avalaMbananA zaithilyane kAraNe aticAronI prApti thAya che arthAt saMvananA udayathI yogIno AtmA iSad kaSAyothI prajvalita thAya che; ane dharmakSamAnI Adya bhUmikAmAM baLavAna vyAghAtaka sAmagrI Ave to kSamAdinA pratipakSa bhAvo pragaTe paNa che, paraMtu kSAyika bhAvanI dharmakSamA prApta thayA pachI pratipakSa bhAvo thavAno saMbhava nathI. IIkA avataraNikA : zloka-6mAM kahyuM ke sAdhune Adya bhUmikAmAM vacanakSamA Ave che, pachI dharmakSamA Ave che. tethI kSamA keTalA prakAranI che, te batAvavA arthe kahe che -
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ 20 hIkSAddhAtrizisi/scos-7 dos : upakArApakArAbhyAM vipAkAdvacanAttathA / dharmAcca samaye kSAntiH paJcadhA hi prakIrtitA / / 7 / / manvayArtha : upakArApakArAbhyAM=64812-14rathI vipAkA=vipAthI tathA sane vacanAt=payanathI casane dharmAt-dharmathI samaye-samayamAM=zAstramA zAnti:kSamA paJcadhA=viya prabhAvI prakIrtitAvA che. // 7 // loArtha : upakAra-apakArathI, vipAkathI, vacanathI ane dharmathI samayamAM= zAstramAM, kSamA pAMca prakAranI kahevAI che. Il7ll nodha :- PAL.5Hi 'hi' avyaya pAhapUrti mATe che. ttii| : upakAreti-upakAreNa kSAntiH upakAriproktadurvacanAdyapi sahamAnasya / apakAreNa kSAntiH mama durvacanAdyasahamAnasyAyamapakArI bhaviSyatItyAzayena kSamAM kurvataH / vipAkAccehaparalokagatAnarthaparamparAlakSaNAdAlocyamAnAt kSAntivipAkakSAntiH / tathA vacanAt kSAntirAgamamevAlambanIkRtyopakAritvAdinarapekSyeNa kSamAM kurvataH / dharmAccAtmazuddhasvabhAvalakSaNAjjAyamAnA kSAntizcandanasyeva zarIrasya cchedadAhAdiSu saurabhAdisvadharmakalpA paropakAriNI sahajatvenAvasthitA'vikAriNI / evaM paJcadhA kSAntiH samaye prakIrtitA / yaduktaM - "upakAryapakArivipAkavacanadharmottarA matA kSAntiH" / (SoDa. 10/10) iti / / 7 / / ToDArtha : upakAra ..... prakIrtitA / 64810 43 vAyala huyanAhine 41 sahana karanAranI upakArathI kSamA che. durvacanAdi kahi sahana karatA evA mane A apakArI thaze' e prakAranA AzayathI kSamAne karanAranI apakArathI kSamA che. Aloka-paralokagata anarthanI paraMparArUpa AlocyamAna evA=Alocana
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIkSAdvAtriMzikA| zloka-7 karAtA evA, vipAkathI kSamA te vipAkakSamA che ane upakArIpaNAdinA nirapekSapaNAthI AgamanuM AlaMbana karIne kSamA karanArane vacanathI kSamA che. zarIranA chedamAM ane dAhAdimAM caMdananI jema saurabhAdi svadharma jevI paranA upakArane karanArI, sahajapaNAthI avasthita, avikArI AtmAnA zuddhasvabhAvarUpa dharmathI thanArI kSamA dharmakSamA che. A prakAre zAstramAM pAMca prakAranI kSamA kahevAI che. yavuttuM - je kAraNathI SoDazaka-10/10mAM kahevAyuM che "pArtha kSAntiH" kRti|| "upakArIpada uttaramAM abhidheya evI kSAMti manAI che, apakArI pada uttaramAM abhidheya evI kSAMti manAI che, vipAkapada uttaramAM abhidheya evI kSAMti manAI che, vacanapada uttaramAM abhidheya evI kSAMti manAI che. dharmapada uttaramAM abhidheya evI kSAMti manAI che." 'kRti' zabda uddharaNanI samAptimAM che. [7]aa bhAvArtha : pAMca prakAranI kSamAnuM svarUpa H (1) upakArakSamA H je jIvo prakRtithI kaMIka klezapriya nathI, tevA jIvo potAnA upakArI vaDe kahevAyelAM durvacanone paNa sahana kare che. te vakhate te vacano caMDa=ugra thavAmAM kAraNa hovA chatAM upakAranA smaraNane kA2Ne potAnI caMDa prakRti tirodhAna pAme che, te upakA2thI kSamA che. 21 (2) apakArakSamA H koIka puruSa potAne durvacana kaheto hoya, ane te durvacana sahana na karavAmAM Ave to te durvacana kahenAra puruSa potAno apakArI thaze, e prakAranA AzayathI tenA durvacanathI paNa citta prakopita na thAya, te apakArathI kSamA che. (3) vipAkakSamA H jenI prakRti kaMIka klezapriya nathI, tevo jIva, jema upakArInA upakArane
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ 22 dIkSAdrAsiMzikA/zloka-7 yAda rAkhIne cittane zAMta rAkhavA yatna kare che, ane jenA taraphathI apakAra thavAnI saMbhAvanA che, tenA tarapha paNa cittane zAMta rAkhavA yatna kare che; tema jyAM koI upakArI na hoya, ane sAmenAthI apakAra thAya tema na hoya, tevA sthAnamAM paNa krodhanA vipAkano vicAra karIne cittane zAMta rAkhavA yatna kare che arthAt vicAre che ke kupita thavAthI AlokamAM paNa dehAdimAM vikAra thAya che, tethI potAnuM ahita thAya che, ane paralokamAM paNa anarthanI paraMparA thAya che, mATe krodhathI saryuM. tema Alocana karIne kSamA rAkhe che te vipAkakSamA che. (4) vacanakSamA : upakArIpaNAnA, apakArIpaNAnA ke vipAkapaNAnA vicAra vagara AgamanuM avalaMbana karIne sarvatra ucita pravRtti karanArA munione vacanakSamA hoya che. Azaya e che ke krodha-mAna-mAyA-lobha A cAranA umUlana mATe bhagavAnanuM vacana sadA upadeza Ape che. te vacananuM AlaMbana laIne krodha-mAna-mAyAlobhanA pratipakSa evA kSamAdi bhAvonI vRddhine anukULa sudaDha yatna karanArA munione dehathI mAMDIne sarva bAhya padArtho pratye pratibaMdha hoto nathI, ane tenA vyAghAtaka padArtho pratye dveSano ullekha paNa hoto nathI, paraMtu zAstravacanAnusAra pravRtti karIne AtmAnA svabhAvane pragaTa karavA yatna kare che, tevA munine vacanakSamA hoya che, ane upalakSaNathI vacanamArdava Adi hoya che. (5) dharmakSamA : vacanakSamAnA niraMtara sevanathI jIvanA svabhAvabhUta kSamA pragaTe che, te kevI che, te batAvatAM kahe che - jema caMdanane chedavAmAM Ave ke dAha devAmAM Ave tenAthI caMdananI sugaMdha pragaTe che, tema dharmakSamAvALA muninA dehamAM cheda athavA dAha karAto hoya topaNa dharmakSamAvALA muninuM citta tenA hitane anukULa zubha bhAvone dhAraNa kare che. vaLI parano upakAra karavAnI vRttivALI te kSamA hoya che ane jIvanI sahaja prakRtirUpe avasthita hoya che ane koI vikArane dhAraNa karatI nathI arthAt koI saMyogomAM A kSamAmAM vikAra pragaTa thato nathI. vaLI AtmAnA zuddhasvabhAvarUpa dharmathI A kSamA pragaTa thanArI che. tethI AvA prakAranI kSamA dharmamAM che.
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ 23 dIkSAtkAtrizikAzloka-7-8 A rIte zAstramAM pAMca prakAranI kSamA kahela che. prathamanI traNa kSamA ane vacanakSamA vacceno bheda : je jIvonuM kleza pratyenuM valaNa kAMIka maMda thayuM che, tethI kSamAdi guNonA pakSapAtI thayA che. Ama chatAM bhagavAnanA vacananA baLathI kSamAdi bhAvomAM yatna karI zake tevI viziSTa zaktino saMcaya thayo nathI, AvA jIvo jyAre upakArI kaTu vacana kahetA hoya te vakhate upakArInA upakAranuM smaraNa karIne kSamAmAM udyama kare che; ane jyAre anyathI apakAra thavAnI saMbhAvanA hoya te vakhate apakAranuM smaraNa karIne kSamAmAM udyama kare che; ane jyAre pratikULa vacana kahenAra potAno upakArI na hoya ke potAno apakAra karI zake tema na hoya tevA prasaMge paNa karmanA vipAkanuM ciMtavana karIne kSamAmAM udyama kare che. tethI AvA jIvo joke sarva nimittomAM kSamA pratye udyama karanArA che, Ama chatAM bhagavAnanA vacananA smaraNanA baLathI traNa guptinA pariNAmone teo pAmyA nathI, tethI teone saMyoga pramANe te traNamAMthI koIpaNa prakAranI kSamA hoya che, paraMtu vacanakSamA nathI, eTalo vacanakSamA ane prathamanI traNa kSamA vacceno bheda che. II7nA avataraNikA : zloka-6mAM kahyuM ke dIkSAmAM vacanAnuSThAnathI asaMgAnuSThAnanI prApti thAya che. tethI have anuSThAna keTalA prakAranAM che, te batAve che; ane pUrvazlokamAM pAMca prakAranI kSamA batAvelI, tenuM anuSThAna sAthe yojana batAve che - zloka : prItibhaktivaco'saGgaranuSThAnaM caturvidham / / Adyadvaye kSamAstisro'ntime dve cAntimadvaye / / 8 / / anvayArca - pratimaviktavavoDasaranuSThAnaM-prIti, bhakti, vacana ane asaMganA nimittathI anuSThAna caturvigha--cAra prakAranuM che AdyAre prathamaDhayamAM prIti ane bhakti
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24 hIkSAdAtrizisI/Pc05-8 saduSThAnamA, kSamAstisra:=tra kSamA cha=648rakSamA, apArakSamA sane vipakSamA cha casane antime vetima anuSThAnamA vayAnuSThAnamA sanemasaMgamanuSThAnamA, antimadvaye-tima kSamA cha arthAt vayanakSamA sane dharmakSamA cha. // 8 // lolArtha : prIti, bhakti, vacana ane asaMganA nimittathI anuSThAna cAra prakAranuM che. prathama drayamAM prIti ane bhaktianuSThAnamAM traNa kSamA cheHupakArakSamA, apakArakSamA ane vipAkakSamA che ane aMtima be anuSThAnamAM vacanAnuSThAna ane asaMgAnuSThAnamAM aMtima be kSamA che=vayanakSamA mane dharmakSamA cha. I|8| s: prItIti-prItibhaktivaco'saGgainimittaizcaturvidhamanuSThAnaM, prItyanuSThAnaM, bhaktyanuSThAnaM, vacanAnuSThAnaM asagAnuSThAnaM ceti / tatra sundaratAmAtrAhitarucipUrvakAnuSThAnamAdyaM, gauravAhitarucipUrvakAnuSThAnaM dvitIyaM, sarvatrAptavacanapuraskArapravRttamanuSThAnaM tRtIyaM, abhyAsAdAtmasAdbhUtaM paradravyAnapekSamanuSThAnaM caturthaM / yadAhuH - "tatprItibhaktivacanAsaGgopapadaM caturvidhaM gItam / / tattvAbhijJaiH paramapadasAdhanaM sarvamevaitat" / / "yatrAdaro'sti paramaH prItizca hitodayA bhavati kartuH / zeSatyAgena karoti yacca tatprItyanuSThAnam" / / "gauravavizeSayogAd buddhimato yadvizuddhatarayogam / kriyayetaratulyamapi jJeyaM tadbhaktyanuSThAnam" / / "atyantavallabhA khalu patnI tadvaddhitA ca jananIti / tulyamapi kRtyamanayotiM syAtprItibhaktigatam" / / "vacanAtmikA pravRttiH sarvatraucityayogato yA tu / ' vacanAnuSThAnamidaM cAritravato niyogena" / / "yattvabhyAsAtizayAtsAtmIbhUtamiva ceSTyate sadbhiH / tadasaGgAnuSThAnaM bhavati tvetattadAvedhAt" / /
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ 25 dIkSAdvAciMzikA/zloka-8 "cakrabhramaNaM daNDAttadbhAve caiva yatparaM bhavati / vacanAsaGgAnuSThAnayostu tajjJApakaM jJeyam" / / (SoDa. 10/2-8) Adyadvaye prItibhaktyanuSThAnalakSaNe tisraH kSamA bhavanti upakArApakAravipAkottarA:, antimadvaye ca vacanAsaGgAnuSThAnalakSaNe dve kSame bhavato vacanadharmottare / taduktaM - mAdakU tripeA varati kUikhe" (po. 20/10) tti pATA TIkArya : prati ... vArtha prIti, bhakti, vacana ane asaMganA nimittathI cAra prakAranuM anuSThAna che arthAt prItianuSThAna, bhaktianuSThAna, vacana anuSThAna ane asaMgaanuSThAna, e pramANe cAra prakAranuM anuSThAna che, ema pUrva sAthe saMbaMdha che. tyAM=cAra prakAranA anuSThAnamAM, suMdaratAmAtraAhita rucipUrvakanuM anuSThAna Ai che=prItianuSThAna che, gauravaAhita rucipUrvakanuM anuSThAna bIjuM che=bhaktianuSThAna che, sarvatra AptavacananA puraskArathI pravRtta trIjuM anuSThAna cheHvacanAnuSThAna che ane abhyAsathI AtmasAtabhUta paradravyanI apekSAvALuM anuSThAna cothuM che=asaMgaanuSThAna che. IITA bhAvArtha :cAra prakAranA anuSThAnanuM svarUpa - (1) prItianuSThAna - A anuSThAna mArA kalyANanuM kAraNa che athavA mArA hitanuM kAraNa che, mATe suMdara che, evI suMdaratAmAtrathI Adita=AtmAmAM AdhAna thayelI, evI je anuSThAna sevavAnI ruci, te rucipUrvaka sevAyeluM anuSThAna prItianuSThAna che. (2) bhaktianuSThAna - guNavAna evA bhagavAnanA guNono bodha thavAthI te guNavAna puruSa pratye gauravabuddhi thAya che arthAt A guNasaMpanna mahApuruSa che, evI buddhi thAya che, te buddhithI Ahita=AtmAmAM AdhAna thayelI, temanI bhakti karavAnI ruci, te rucipUrvaka sevAyeluM anuSThAna bhaktianuSThAna che.
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ 26 dIkSAdvAciMzikA/zloka-8 (3) vacanaanuSThAna : Apta evA sarvajJanA vacananA puraskArapUrvaka sarva pravRttiomAM pravRtta thavuM, evuM anuSThAna vacanAnuSThAna che. Azaya e che ke jIvanA hitanuM kAraNa sarvajJanA vacanAnusAra pravRtti che, ane tenAthI viparIta pravRtti ahitanuM kAraNa che, evo bodha thavAthI sarvajJanA vacanAnusAra sarva ucita pravRttionuM sevana te vacanAnuSThAna che. (4) asaMgaanuSThAna : sarvajJanA vacanAnusAra pravRtti suabhyasta thAya che, tyAre te anuSThAna prakRtirUpa bane che, ane te vakhate bhagavAnanA vacanarUpa paradravyanI apekSA vagara te anuSThAnanuM sevana thAya che, te asaMgaanuSThAna che. TIkArya : vahu jene kahe che-pUrvamAM prIti Adi cAra prakAranAM anuSThAna batAvyA. jene, SoDazakamAM 10-2 thI 10-8mAM kahe che. taprItipavittavavanAsaMparva ..... ta" "prIti, bhakti, vacana (a) asaMga e prakAranA upapadavALuM, cAra prakAranuM evuM te anuSThAna, tattvanA jANanArAo vaDe kahevAyuM che. sarva janapUrvamAM kahyuM te sarva ja, A cAra prakAranuM anuSThAna, paramapadanuM sAdhana che arthAt mokSanuM kAraNa che." prItianuSThAnanuM lakSaNa kahe che - "yatrIdaro ..... prItyanuSThAnam" / "jemAM=je anuSThAnamAM, parama Adara che ane kartAne hitanA udayavALI prIti che, ane je zeSanA tyAgathI=sevAtA anuSThAnathI anya sarva pravRttinA tyAgathI kare che, te prItianuSThAna che." bhaktianuSThAnanuM lakSaNa kahe che - "ravavizeSa ..... manuSThAnam" || "gauravavizeSanA yogathI=guNavAna puruSanA guNanA parijJAnanA kAraNe guNavAna puruSa pratye bahumAnavizeSanA yogathI, buddhimAna puruSano, je vizuddhatara yoga che=prItianuSThAna karatAM vizuddhatara yoga che, te kriyAthI Itara tulya paNa=prItianuSThAna tulya paNa, bhaktianuSThAna jANavuM." prItianuSThAna ane bhaktianuSThAna vacceno bheda batAve che -
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIkSAdvAtriMzikA/bloka-8 cr atyanta prItimavitAtam" / / "atyaMta vallabha patnI che, tenI jema=patnInI jema mAtA hitA che-atyaMta hitane karanArI che. ethI A bannenA viSayamAM=patnI ane mAtAnA viSayamAM, tulya paNa kRtyabhojana, vastradAnAdi samAna paNa kRtya, prIti ane bhaktigata dRSTAMta che." vacanAnuSThAnanuM lakSaNa kahe che " vacanAtmikA niyonena" / / "vaLI sarvatra aucityanA yogathI=sarva jIvo pratye aucityanA vyApArathI, vacanasvarUpa je pravRtti, e vacanAnuSThAna cAritrIne niyogathI che." asaMgaanuSThAnanuM lakSaNa kahe che - ..... "yattvabhyAsa AvedhAt" / / "vaLI abhyAsanA atizayathI=vacanAnuSThAnanA sevanarUpa abhyAsanA atizayathI, sAtmIbhUtanI jema=caMdanagaMdhanyAyathI svaprakRtinI jema sajjano vaDe=jinakalpI Adi vaDe je-samabhAvanI vRddhine anukULa anuSThAna sevAya che, te asaMgaanuSThAna che=jIvanI saMga vagaranI pariNatirUpa AcaraNA che. vaLI A=asaMgabhAvanI pariNatirUpa anuSThAna, tenA AvegathIvacanAnuSThAnanA dRDha saMskArathI thAya che." vacanAnuSThAna ane asaMgaanuSThAna vacceno bheda batAve che 27 -- "cakrabhramaNaM jJeya" / / "daMDathI cakrabhramaNa, ane tenA abhAvamAM ja vaLI bIjuM thAya che=bIjuM cakrabhramaNa thAya che, te be prakAranuM cakrabhramaNa vacanAnuSThAnanuM ane asaMgaanuSThAnanuM, jJApaka=dRSTAMta jANavuM." bhAvArtha : zlokanA pUrvArdhanuM TIkAmAM spaSTIkaraNa karyuM ane prIti, bhakti Adi cAra anuSThAnanuM svarUpa batAvyuM. temAM sAkSIrUpe SoDazakanI gAthAo batAvI. tenuM tAtparya A pramANe che SoDazaka-10/2no artha A pramANe che : mokSasAdhaka prIti Adi anuSThAna cAra vizeSaNothI prIti Adi cAra prakAranuM prApta thAya che. tethI e prApta thAya ke koI sAdhaka AtmA vItarAgabhAvane anukULa mana-vacana-kAyAnI pravRtti karato hoya ane te pravRttimAM prIti vartatI hoya to te mokSasAdhaka anuSThAna prItianuSThAna che, ane te anuSThAnamAM
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ 20 dIkSAdvAtriMzikA/bloka-8 bhakti aMza pradhAna hoya to te anuSThAna bhaktianuSThAna bane che, ane te anuSThAna bhagavAnanA vacananA smaraNanA niyaMtraNapUrvaka hoya to te anuSThAna vacanAnuSThAna bane che, ane saMsAranA kAraNIbhUta evo saMgano pariNAma jemAM tirodhAna pAmela che, ane jIvano asaMga svabhAva jemAM pradhAna che, evuM te anuSThAna asaMgaanuSThAna che. SoDazaka-10/3mAM prItianuSThAnanuM lakSaNa kahe che : mokSasAdhaka je anuSThAnanA sevanamAM jIvane parama Adara che ane kartAne hitanA udayavALI prIti jemAM varte che arthAt je prIti uttarottara vRddhi pAmIne vItarAgatAnuM kAraNa che, tevI hitanA udayavALI prIti kartAne varte che, ane anuSThAna sevana karanAra puruSa zeSa sarva anuSThAnanA tyAgathI=je anuSThAna seve che te prItianuSThAna che. ahIM vizeSa e che ke prItianuSThAna karanArA mana-vacana-kAyAthI te anuSThAnamAM ja upayogavALA hoya che, ane jeonuM citta anuSThAnakALamAM anya viSaya sAthe vAraMvAra ke kvacit saMlagna thatuM hoya, teTalA aMzamAM prItinI nyUnatA che, ane jeone te anuSThAnamAMthI prItijanya AnaMda thato nathI, teonuM te anuSThAna prItianuSThAna paNa nathI. SoDazaka-10/4mAM bhaktianuSThAnanuM lakSaNa kahe che : bhagavAnanI bhakti Adi anuSThAnakALamAM bhagavAnanA guNonuM kaMIka parijJAna thavAthI bhaktianuSThAnamAM bhagavAnanI bhaktino aMza pradhAna bane che. tethI bhaktianuSThAna kriyAthI prItianuSThAna tulya hovA chatAM, prItianuSThAna karatAM vizuddhatara vyApAravALuM chevItarAgAdi guNone abhimukha gamanane anukULa evA vizuddhatara vyApAravALuM che. vaLI bhaktianuSThAnakALamAM jIvone jenI bhakti ka2vAnI hoya evA deva-gurunA guNonuM parijJAna hoya che, athavA je anuSThAna sevavAnuM hoya te anuSThAnathI AtmAmAM kevA guNo pragaTa thAya che, tenuM parijJAna hoya che, tethI te anuSThAnamAM bhakti aMza pradhAna che. vaLI prItianuSThAnamAM jema citta anyatra gamana karatuM hoya to te prItianuSThAna teTalA aMzamAM nyUnatAvALuM che, tema bhaktianuSThAnakALamAM paNa citta anyatra
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ 29 dIkSAdvADhizikA/zloka-8 gamana karatuM hoya to te bhaktianuSThAna paNa teTalA aMzamAM nyUnatAvALuM che. vaLI A bhaktianuSThAna sevanAra puruSa bhagavAnanA vacananA pUrNa niyaMtraNa anusAra te anuSThAna karavAnI icchAvALA hovA chatAM, bhagavAnanA vacananA pUrNa niyaMtraNa pramANe te anuSThAna sevI zakatA nathI, tethI teonuM te anuSThAna vacanAnuSThAna nathI, paNa bhaktianuSThAna che; kema ke vacanAnuSThAna bhagavAnanA vacananA yathArtha bodhathI labdhalakSyavALuM hoya che, ane sevanakALamAM baddhalakSya thaIne sevAtuM hoya che. jyAre bhaktianuSThAnavALA puruSa bhagavAnanA vacanathI labdhalakSyavALA hoya topaNa sevanakALamAM baddhalakSyavALA thaIne te anuSThAna sevI zakatA nathI. tethI bhaktianuSThAnavALA jIvo traNeya yogathI anuSThAnamAM pravRtta hoya topaNa teonuM anuSThAna vacanAnuSThAna banatuM nathI. ahIM vizeSa e che ke bhagavAnanuM dareka vacana zaktinA prakarSathI asaMgabhAvane anukULa evA samabhAvanI vRddhine anukULa pravRtti karavAno upadeza Ape che, ane te vacanano paramArtha jemane prApta thayo che, teo labdhalakSyavALA che, ane lakSyano nirNaya karyA pachI sevAtA anuSThAnanA dareka aMgane jeo te lakSyane anurUpa evI zake, teo baddhalazyavALA che. SoDazaka-10/kamAM vacanaanuSThAnanuM lakSaNa kahe che : je sAdhuo saMsAranA svarUpathI atyaMta bhAvita che, tethI saMsAranA paribhramaNathI atyaMta bhaya pAmelA che ane saMsAranA paribhramaNathI rakSaNano upAya bhagavAnanA vacanAnusAra pravRtti che, tevo sthira nirNaya jemane che, te sAdhuo zaktinA prakarSathI bhagavAnanA vacananA paramArthane jANIne dareka ucita anuSThAna te rIte seve che, ke jethI sarvatra ucita vyApAra thAya, sarvatra ucita vyApAra samabhAvanI vRddhinuM bIja che. tethI samabhAvanA pariNAmavALA sAdhu mana-vacana-kAyAthI gupta thaIne bhagavAnanA vacanAnusAra sarva ucita anuSThAna seve che, te vacanaanuSThAna che, ane jeone cAritramohanIyano kSayopazama che, evA sAdhune niyamathI A vacanAnuSThAna che.
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ 30 SoDazaka-10/7mAM asaMgaanuSThAnanuM lakSaNa kahe che : je sAdhuo vacanAnuSThAna sevIne vacanAnuSThAnanA sevanarUpa abhyAsanA atizayanA kAraNe prakRtithI ja samabhAvamAM vartavAnA svabhAvavALA banyA che, teo aMtaravRttithI kyAMya saMga ka2vAnA pariNAmavALA nathI; paraMtu jIvano je asaMgasvabhAva che, tenA prakarSa arthe teo je ucita anuSThAna seve che, te asaMgaanuSThAna che. vaLI A asaMgaanuSThAna vacanAnuSThAnanA AvedhathI pragaTe che arthAt vacananA smaraNathI je samabhAvano pariNAma vartato hato, te samabhAvanA saMskAro AtmAmAM ghaniSTha thavAthI vacananirapekSa te samabhAva jIvamAM varte che, je asaMgapariNAma che; ane uttaranA viziSTa kSayopazamavALA evA asaMganuM kAraNa bane tevuM je asaMgapariNAmathI anuSThAna sevAya che, te asaMgaanuSThAna che. SoDazaka-10/8mAM vacanaanuSThAna ane asaMgaanuSThAnano bheda batAve che dIkSAdvAtriMzikA|zloka-8 jema daMDathI cakranuM bhramaNa thAya che, ane te cakra atizaya gamanavALuM thAya tyAre daMDanA abhAvamAM paNa cakrabhramaNa cAlu rahe che; tema bhagavAnanA vacananA smaraNarUpI daMDathI samabhAvane anukULa vyApAra karavAthI samabhAvano pariNAma sphurAyamAna thAya che arthAt AtmAmAM samabhAvanuM cakra gatimAna thAya che, ane punaH punaH vacananA smaraNathI atizayita thayeluM samabhAvanA pariNAmarUpa cakranuM bhramaNa, vacananirapekSa thAya tevuM bane, tyAre te asaMgaanuSThAna bane che; kema ke vacananA sevananA baLathI thayelo samabhAvano pariNAma jIvanI sarvatra saMga vagaranI pariNatine ullasita kare che, vaLI asaMgaanuSThAnakALamAM vartatI te saMga vagaranI pariNati kSAyikabhAvane pragaTa karavA arthe uttarottaranA asaMgabhAvanI vRddhine anukULa dhyAnamAM sudRDha yatna karAve che, je dhyAnanA baLathI asaMgapariNati vRddhi pAmIne kSAyikabhAvanI vItarAgatAnuM kAraNa bane che. prastuta zlokanA uttarArdhamAM cAra anuSThAnamAM pAMca prakAranI kSamAdinuM yojana batAve che - TIkArya : Adyadvaye vacanatharmottare / / upakAranA uttarapadamAM abhidheya evI kSamA= upakAra vizeSaNathI viziSTa evI kSamA, e upakArakSamA che. .....
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ 21 dIkSAdvAciMzikAzloka-8 apakAratA uttarapadamAM abhidheya evI kSamA=apakAra vizeSaNathI viziSTa evI kSamA, e apakArakSamA che. vipAkanA uttarapadamAM abhidheya evI kSamA=vipAka vizeSaNathI viziSTa evI kSamA, e vipAkakSamA che, A traNa kSamA, prItianuSThAna (a) bhaktianuSThAnarUpa AdyadvayamAM che, ane vacananA uttarapadamAM abhidheya, dharmanA uttarapadamAM abhidheya evI be kSamA, vacanAnuSThAna ane asaMgaanuSThAnarUpa aMtima drayamAM che. taluvatam - tezlokanA uttarArdhamAM kahyuM ke, lo. 10/10mAM kahevAyuM che. "Adyadaye ..... dimeti" 1 "AghadrayamAM=Adya be anuSThAnamAM, traNa bhedavALI kSamA che, ane caramadbhayamAM carama be anuSThAnamAM, be bhedavALI kSamA che." iTA bhAvArtha :prItianuSThAna ane bhaktianuSThAna sevanArA yogImAM upakArakSamA, apakArakSamA ane vipAkakSamA : koI sAdhu saMyama grahaNa karIne abhyAsika cAritra pALatA hoya tyAre prItianuSThAna hoya ke bhaktianuSThAna hoya, ane te anuSThAnasevanakALamAM te mahAtmA saMyamanI kriyAo prItipUrvaka ke bhaktipUrvaka kare che, ane A saMyamanuM anuSThAna kSamA-mArdava-Arjava ane nirIhatA e rUpa cAra bhAvomAM udyama karAvanAra che; ane prItianuSThAna ane bhaktianuSThAna karanAra mahAtmAo saMyamanI kriyA zAstravacananA niyaMtraNathI karI zakatA nathI, topaNa te anuSThAna dvArA kSamAdibhAvo keLave che; te kSamAdibhAvo upakArakSamA, apakArakSamA ke vipAkakSamArUpe varte che arthAt je sthAnamAM potAnuM koI upakArI hoya te sthAnamAM temanA upakAranuM smaraNa karIne kSamAmAM cittane pravartAve che, je sthAnamAM kSamA nahi keLavavAthI sAmenA puruSathI apakAra thavAnI saMbhAvanA che, tyAM tenuM smaraNa karIne kSamAmAM udyama kare che, ane je sthAnamAM upakArI ke apakArI nathI, te sthAnamAM paNa akSamAthI kharAba karmano vipAka prApta thaze, ema ciMtavana karIne kSamAmAM udyama kare che. tethI prItianuSThAna ane bhaktianuSThAna sevanArA yogIomAM Adya traNa prakAramAMthI koIka kSamAdibhAvo varte che.
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ 32 dIkSAdvAciMzikA/zloka-8-9 vacanAnuSThAna ane asaMgAnuSThAna sevanArA yogIomAM vacanakSamA ane dharmakSamA : vaLI jeo Agamane parataMtra che tevA vacanAnuSThAnavALA munio, "bhagavAnanuM vacana sarva pravRttiomAM samabhAvanI vRddhi thAya te rIte daDha yatna karavAno upadeza Ape che," ema vicArIne potAnA mana, vacana ane kAyAne bAhya padArthonA saMgathI gupta karIne bhagavAnanA vacanAnusAra sarvatra pravartAve che. tethI je sAdhuo vacanAnuSThAna sevanArA che, te sAdhuomAM vacananA baLathI kSamAdi cAreya bhAvo varte che; ane dIrghakALa sudhI vacanAnuSThAnanA sevananA baLathI jeonI sahaja prakRti samabhAvanA pariNAmavALI thayelI che, teo vacananA smaraNa vagara samabhAvamAM varte che arthAt nirvikalpa upayogamAM varte che; ane nirvikalpa upayoga sarvasaMga vagaranI jIvanI pariNatirUpa che; tethI sarvasaMgarahita pariNativALA je sAdhuo asaMgaanuSThAnane seve che, teomAM dharmakSamAM varte che arthAt jIvanA sahajabhAvarUpa kSamA varte che, ane upalakSaNathI dharmamArdavAdi bhAvo varte che; ane A kSamAdibhAvo paNa kSayopazamabhAvavALA hovAthI anuSThAnanA baLathI uttarottara adhika-adhika kSayopazamabhAvavALA thAya che, ane prakarSane pAmIne kSAyikabhAvamAM vizrAMta pAme che. llDhA avataraNikA : pUrvamAM cAra prakAranA anuSThAnomAM pAMca prakAranI kSamA batAvI. have temAM kaI kSamAmAM kevA aticAro thAya che, te batAvavA arthe kahe che - zloka :__ sUkSmAzca viralAzcaivAticArA vacanodaye / sthUlAzcaiva ghanAzcaiva tataH pUrvamamI punaH / / 9 / / anvayArtha : sUkSmaNya vistA2eva=sUkSma ane virala tivAra aticAro varano vacananA udayamAM hoya che. punaH vaLI ta: tenAthI pUrvapUrvamAM vacanakSamAthI pUrvanI traNa kSamAmAM kamI A=aticAro pUnAgreva dhanADyUvaHsthUla ane ghana hoya che. A
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIkSADhAtrizikA/zloka-9 33 zlokArca - sUkSma ane virala aticAro vacananA udayamAM hoya che. vaLI tenAthI pUrvamAM vacanakSamAthI pUrvanI traNa kSamAmAM A aticAro skUla ane ghana hoya che. II9ll TIkA : sUkSmAzceti-sUkSmAzca laghavaH, prAyazaH kAdAcitkatvAt, viralAzcaiva santAnAbhAvAt, aticArA aparAdhAH vacanodaye bhavanti / tato-vacanodayAt, pUrvamamI= aticArAH, punaH sthUlAzca-bAdarAzca, ghanAzca nirantarAzca, bhavanti / taduktaM - "caramAdyAyAM sUkSmA aticArAH prAyazo'tiviralAzca / / mAtra tvanI zu: yUnAgya tathA ghanazveva" II (SoDa. 20/22) jAgo TIkArya : sUtramArca ..... mavatti ! vacananA udayamAM vacanakSamAmAM, sUkSma laghu aticAro hoya che aparAdho hoya che. kema laghu aticAro hoya che ? temAM hetu kahe che - prAya karIne kAdAcitkapaNuM che=prAya kyAreka aticAro thAya che, ane virala aticAro che. virala aticAro kema che ? temAM yukti Ape che - saMtAnano abhAva che=aticAronA pravAhano abhAva che. vaLI te vacananA udayathI pUrvamAM vacanakSamAthI pUrvatI traNa kSamAmAM, A aticAro pUla bAdara, ghana niraMtara thAya che. taduvam - te kahevAyuM che=zlokamAM je kahevAyuM che, te lo. 10/11mAM kahevAyuM che - "va ..... ghAva" ! "carama AdhamAMcarama evI dharmakSamAthI pUrvanI evI vacanakSamAmAM, aticAro prAyaH sUkSma ane ati virala che. vaLI Adya traNamAMsupakAra kSamA, apakArakSamA ane vipAkakSamAmAM, A aticAra, sthUla ane ghana thAya che." II9i
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34 dIkSADhAtrizikA/bloka-9-10 bhAvArtha :vacanakSamAmAM sUkSma aticAro ane prathamanI traNa kSamAmAM sthUla aticAro: je sAdhu bhagavAnanA vacananA smaraNathI traNa guptinA sAmrAjyavALA che, teo je kaMI anuSThAna seve che, te sarva anuSThAna kSamAdibhAvonI vRddhinuM kAraNa che; ane bhagavAnanA vacanane parataMtra rahIne guptinA baLathI potAnA kSamAdibhAvonI vRddhi karavA mATe teo satata je udyama kare che, te udyamamAM prAyaH skUlanA thatI nathI. Ama chatAM kyAreka anAbhogathI ke sahasAtkArathI thAya che, tyAre sUkSma aticAra lAge che arthAt kSamAdibhAvonI vRddhi mATe karAto yatna kaMIka skUlanA pAme che. vaLI A prakAranI skUlanA traNa guptinA sAmrAjyavALA munine satata hotI nathI, paraMtu kyAreka thAya che, tethI kSamAdibhAvone anukULa udyamamAM alanA virala hoya che. vaLI vacanakSamAnI prApti pUrve je sAdhuo prItianuSThAna ke bhaktianuSThAna seve che, te sAdhuono udyama, prathamanI traNa kSamAmAM varte che, ane te kSamAmAM karAto udyama traNa guptinA sAmrAjyathI yukta nahi hovAne kAraNe satata khalanA pAmato hoya che, tethI moTA aticAro lAge che ane niraMtara aticAra thAya che. AnAthI e phalita thAya ke vacanaanuSThAnavALA munio traNa guptivALA hovAthI prAyaH sarva zaktithI samabhAvamAM udyama kare che arthAt kSamAdi cAra bhAvomAM yatna kare che, Ama chatAM kaMIka upayoganI plAni thAya tyAre kSamAdino yatna kaMIka alanA pAmelo hoya che. vaLI A skUlanA pAmelo yatna paNa kyAreka hoya che, satata hoto nathI; ane je sAdhu prItianuSThAna ke bhaktianuSThAnanI bhUmikAmAM che, teo paNa kSamAdimAM udyama kare che, topaNa vacanane parataMtra thaIne traNa guptinA sAmrAjyavALA thaI zakatA nathI, tethI teono kSamAdimAM karAto yatna satata aticAravALo che ane moTA aticAravALo che. III avatAraNikA : dIkSAnuM svarUpa zloka-1mAM batAvyuM, ane dIkSA grahaNa karyA pachI prathama vacanakSamA Ave che ane pachI dharmakSamA Ave che, tema zlokamAM kahyuM.
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ 35 dIkSADhAtrizikA/zloka-10 have vacanakSamA sevanArA sAdhu krame karIne dharmakSamA prApta kare che, temAM dharmakSamAthI zuM prApta thAya che, te batAve che - zloka : tato niraticAreNa dharmakSAntyAdinA kila / sarvaM saMvatsarAdUrdhvaM zuklamevopajAyate / / 10 / / anvayArtha : tato tenAthI vacananA udayathI vacanakSamAdinA prAdurbhAvathI, saMvatsarahUrvesaMvatsara pachI niraticAre na gharmakSAjyAdinA=niraticAra evA dharmakSamAdi dvArA sarva sarva kSamAdi sarvabhAvo, suvamevopanAvate zukla ja thAya che nirmala ja thAya che. 10 zlokArca - tenAthI vacananA udayathIkavacanakSamAdinA prAdurbhAvathI, saMvatsara pachI, niraticAra evA dharmakSamAdi dvArA, sarvakakSAtyAdi sarva bhAvo, zukla ja thAya che nirmala ja thAya che. II1oll TIkA : tata iti-tato-vacanodayAt, kila niraticAreNa dharmakSAntyAdinA, Adipadena dharmamArdavazuddhabrahmAdigrahaH, sarva dazavidhamapi kSAntyAdi, saMvatsarAdUrdhvaM kriyAmalatyAgAcchuklamevopajAyate / / 10 / / TIkArya : to.... 35gAyate pA tenAthI vacananA udayathI vacanakSamAdinA pAlanathI, saMvatsara pachI kriyAmaLano tyAga thavAne kAraNe, niraticAra evA gharmakSamAdi dvArA, sarva-daze prakAranA kSAtyAdi, zukla ja thAya che. 101 * dhafkSAttvahinA mAM 'gari padathI dharmamArdava, zuddhabrahma AdinuM grahaNa karavuM. kavidha mAM "pi' thI e kahevuM che ke kSamAdi eka dharma to saMvatsara pachI zukla thAya che, paraMtu kSamAdi dazeya dharma paNa saMvatsara pachI zukla thAya che.
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ 36 dIkSADhAtrizikA/bloka-10 bhAvArtha :vacanakSamAnA prAdurbhAvathI eka varSanA paryAya pachI niraticAra evI dharmakSamA dvArA daza yatidharmanI zuklatA : saMyama grahaNa karyA pachI je mahAtmAo traNa guptinA sAmrAjyavALA che ane satata apramAdabhAvathI grahaNazikSA ane AsevanazikSA AdimAM udyama kare che, teo vacanakSamAdinA baLathI bAra mahinA pachI kriyAnA maLano tyAga thavAthI niraticAra evA dharmakSamAdine prApta kare che, ane vacanakSamAthI prApta thatA niraticAra dharmakSamAdi dvArA te mahAtmAo zuklapaNAne prApta kare che arthAt zukla evA daza prakAranA yatidharmane prApta kare che. vizeSArtha : ahIM vizeSa e che ke jIvamAM anAdikALathI mohane anukULa pariNAma varte che, je AtmAne asat kriyAo karAve che, te mohane anukULa evo pariNAma kriyAmaLa che arthAt asatukriyA karAve evo AtmA upara lAgelo maLa che, je maLano tyAga vacanAnuSThAnathI kramasara thAya che. jyAre asankriyA karAvanAra evA kriyAmaLano tyAga thAya tyAre jIvamAM svabhAvasiddha kriyA pragaTe che, ane A svabhAvasiddha kriyAne kAraNe jIva niraticAra evA dharmakSamAdinuM sevana kare che, ane niraticAra evA dharmakSamAdinuM sevana karavAthI parama zukla evA kSamAdibhAvo AtmAmAM pragaTe che. AthI e phalita thAya che ke AtmAnI sakriyA eTale jIvano pUrNa zaktithI kSamAdibhAvone pUrNa bhUmikA tarapha laI javAne anukULa dhyAnamAM vartato yatna. Avo yatna karavAmAM bAdhaka evo je kriyAmaLa jIvamAM hato, te kriyAmaLano vacanAnuSThAnanA sevanathI tyAga thavAthI niraticAra evA dharmakSamAdi bhAvo pragaTyA, ane tenA kAraNe nirmaLa samAdhibhAvarUpa AtmAnuM svarUpa pragaTyuM. tethI dIkSA krame karIne bAra mahinA pachI parama zukla evI AtmAnI avasthAnuM kAraNa bane che. ll1nA
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ 27 dIkSAdvAciMzikA/zloka-11 avataraNikA : zloka-10mAM kahyuM ke vacanAnuSThAnanA sevanathI bAra mahinA pachI sAdhune zuklapaNuM prApta thAya che. te kathanane zAstravacananA baLathI spaSTa kare che - zloka : mAsAdau vyantarAdInAM tejolezyAvyatikramaH / paryAye yujyate cetthaM guNazreNipravRddhitaH / / 11 / / anvayArtha vecaeN=ane A rIte zloka-10mAM kahyuM ke vacanAnuSThAnathI bAra mahinA pachI dazavidha kSamAdi dharmo zukla thAya che e rIte, mArA patramAsAdi paryAyamAM mukhyapravRddhita: guNazreNInI pravRddhi thavAne kAraNe cattarInAM tenonaeNrayAti =vyaMtara AdinI tejolezyAno vyatikrama pujya ghaTe che. II11. zlokArya : ane A rIte zloka-10mAM kahyuM ke vacanAnuSThAnathI bAra mahinA pachI dazavidha kSamAdi dhama zukla thAya che e rIte, mAsAdi paryAyamAM guNazreNinI pravRddhi thavAne kAraNe vyaMtarAdinI tejalezyAno vyatikrama ghaTe che. ll11II TIkA : mAsAdAviti-itthaM ca saMvatsarAdUrdhvaM sarvazuklApattau ca mAsAdau paryAye vyantarAdInAM tejolezyAvyatikramaH prajJaptyukto yujyate guNazreNipravRddhitaH / / 11 / / TIkArya : rUlya 2 . pravRddhitA che ane A rIte=zloka-10mAM kahyuM e rIte, saMvatsara pachI sarva zuklatvanI prApti hote chate, guNazreNinI vRddhine kAraNe, prajJaptimAM kahela=bhagavatImAM kahela, mAsAdinA paryAyamAM vyattarAdi
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ 38 dIkSADhAtrizikA/bloka-11 devonI tejolezyAno vyatikrama=sukhAsikAno vyatikrama ghaTe che. |11| mAsA mAM Ava' padathI be mAsAdinuM grahaNa karavuM. centarAvInAM mAM 'vi' padathI anya devajAtinuM grahaNa karavuM. bhAvArtha :dIkSAnA mAsAdi paryAyamAM guNazreNinI vRddhinA kAraNe vyaMtarAdi devonI sukhAsikArUpa tejalezyAno vyatikrama : zloka-10mAM kahyuM ke vacanAnuSThAnathI sAdhune bAra mahinA pachI kSamAdi sarva bhAvo zu thAya che. A prakArano niyama hovAne kAraNe bhagavatImAM kahyuM che ke saMyamanA pAlanathI guNazreNinI vRddhinA kAraNe sAdhu mAsAdi saMyama paryAyamAM vyatarAdi devonI sukhAsikArUpa tejalezyAno vyatikrama kare che. Azaya e che ke vyaMtarAdi devone manuSyanA sukha karatAM bhautika sukho uttama che. vaLI tyAM paNa je samyagdaSTi devo che, teone bhogamAM Avego alpa hoya che, ane devalokamAM puNyano prakarSa hovAthI alpa AyAsathI bhogasukhanI prApti thAya che; kema ke manuSyanI jema bhoga arthe vANijyAdinI pravRtti karavI paDatI nathI; ane jema jema AyAsa ane Avega alpa hoya tema tema sukhano anubhava adhika hoya che, tethI samyagdaSTi manuSyane paNa bhogasukhamAM tevI sukhAsikAno anubhava thato nathI, jevo sukhAsikAno anubhava alpa AyAsane kAraNe devomAM rahelA samyagdaSTine thAya che; tema muni paNa saMyama grahaNa karyA pachI apramAdabhAvathI saMyamayogamAM yatna kare tyAre aMdaramAM indriyonA AvegonuM zamana thAya che, ane zAstrAnusArI kriyAo jema jema suabhyasta thAya che, tema tema alpa AyAsathI te kriyAo sevI zakAya che, mATe saMyama grahaNa karyA pachI sAdhune sukhAsikarUpa tejovezyAnI vRddhi thAya che. tethI je samyagdaSTi vyaMtarAdi devone sukhAsikA che, te sukhAsikA karatAM paNa adhika-adhika sukhAsikA mAsAdi paryAyamAM sAdhune prApta thAya che. ahIM samyagdaSTi vyaMtarAdi grahaNa karavAthI e prApta thAya che ke mithyAdRSTine viparyaya che, tethI bhogamAM Avega ghaNo che. mATe teone tevuM sukha thatuM nathI, tethI temane grahaNa karela nathI. 1 7.
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ 29 dIkSAhAviMzikA/bloka-11-12 vizeSArtha - ahIM vizeSa e che ke vyaMtarAdi devo karatAM sarvArthasiddhamAM rahelA devone Avego atyaMta ochA che ane puNyano prakarSa paNa vizeSa che, tethI zrama paNa atyaMta alpa che. atyaMta alpa zrama ane atyaMta alpa Avegane kAraNe je sukha sarvArthasiddhanA devone thAya che, tenA karatAM paNa adhika sukhanuM vedana, AveganuM atyaMta zamana thavAne kAraNe ane kriyAo paNa atyaMta suabhyasta thavAthI sahaja rIte te kriyAonuM sevana thatuM hovAne kAraNe, bAra mahinAnA paryAya pachI sAdhune thAya che. 115 avataraNikA - bhagavatImAM kahevuM che ke sAdhu mAsAdinA paryAyathI guNazreNinI vRddhinA kAraNe vyaMtaradevonI tejolezyAno vyatikrama kare che, tene sAme rAkhIne zloka-10mAM kahyuM ke sAdhu bAra mahinA pachI zukla evA kSamAdibhAvone prApta kare che. tyAM prazna thAya ke sAdhunA mAsAdi paryAyonI gaNanA kaI rIte thAya che ? tethI kahe che - zloka : dinAni pakSA mAsA vA gaNyante zarado'pi ca / nAsyAM guNAvighAtasya gaNyate'vasaraH punaH / / 12 / / anvayArtha : zakyAM AmAM dIkSAmAM, vinAni pakSA mAsa vA zopi=divaso, pakSo, mAso ke varSo paNa nathane na gaNAtAM nathI, punA=paraMtu muLAviyAtI avasara: guNanA avighAtano avasara traNa guptinA sAmrAjayarUpa guNanA avighAtanI kSaNo maLya gaNAya che. In12aa zlokArca - AmAM dIkSAmAM divaso, pakSo, mAso ke varSo paNa gaNAtAM nathI, paraMtu guNanA avighAtano avasara traNa gutinA sAmrAjyarUpa guNanA avighAtanI kSaNo gaNAya che. ll1thA
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ 40 dIkSAtkAtrizikA/zloka-12-13-14 Aropa mAM 'pa' thI e kahevuM che ke dIkSA paryAyanA divaso to gaNAtA nathI, paraMtu varSo paNa gaNAtAM nathI. avataraNikA - zloka-12mAM kahyuM ke dIkSAmAM traNa guptinA sAmrAjyarUpa guNanA avighAtanI kSaNo gaNAya che. have je dIkSAmAM guptino leza paNa aMza tathI, tevI dIkSA anarthakArI che, te batAvavA arthe kahe che - zloka : naihikArthAnurAgeNa yasyAM pApaviSavyayaH / vasantanRpaceSTeva sA dIkSAnarthakAriNI / / 13 / / anvayArtha - divArthanurAga=ehika arthanA anurAgathI=IndriyonA viSayonA anurAgathI, yasthA--jemAM=je dIkSAmAM, pApavizvavyaya-pApaviSano vyaya nathI= IndriyonA viSayone anukULa je kusaMskAro che teno vyaya nathI, sA rIkSA= te dIkSA vasantanRpaSTa=vasaMtarAjAnI ceNa jevI caitra mAsanA parihAsa mATe karAyelI rAjAnI ceSTA jevI, anartharianarthakArI che. 13. zlokArca - aihika arthanA anurAgathI IndriyonA viSayonA ane mAnasabhAnAdinA anurAgathI, jemAM je dIkSAmAM, pApaviSano vyaya nathI= IndriyonA viSayone anukULa je kusaMskAra che, teno vyaya nathI, te dIkSA vasaMtarAjAnI ceSTA jevI-caitra mAsanA parihAsa mATe karAyelI rAjAnI ceSTA jevI anarthakArI che. ll1all utthAna : zloka-1ramAM kahyuM ke dIkSAmAM traNa guptinA sAmrAjyanI kSaNo gaNAya che, ane zloka-13mAM kahyuM ke jemAM guptinuM sAmrAjya leza paNa nathI, te dIkSA anarthakArI che. tethI have traNa guptinA sAmrAjyavALI dIkSA kevI hoya che, te
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIkSAdvAtriMzikA/bloka-12-13-14 spaSTa karavA arthe kahe che zloka H indriyANAM kaSAyANAM gRhyate muNDanottaram / yA ziromuNDanavyaGgyA tAM saddIkSAM pracakSate // 14 // anvayArtha : phandriyALAM pAyAnAM=indriyonA ane kaSAyonA mukhtanottara=muMDatathI uttara evA, ziromujInavyavA=ziramuMDatathI vyaMgya, yA vRdyate=je grahaNa karAya che tAM saddIkSAM prakSate tene saddIkSA mahAtmAo kahe che. / / 14 / / zlokArtha : IndriyonA ane kaSAyonA muMDanathI uttara evA ziramuMDanathI vyaMgya je grahaNa karAya che, tene saddIkSA mahAtmAo kahe che. / / 14 / / TIkA H TInAnIti htotrayamavA cam / / 2-2-24 / / 41 TIkArya : TInAni ItyAdi zloka traNa=12-13-14 zloka saraLa hovAthI A traNa zlokanI TIkA graMthakArazrIe racela nathI. / / 12-13-14 zloka-12-13-14no bhAvArtha : traNa guptinA sAmrAjyamAM saMvararUpa guNano avighAta : saMyama grahaNa karavAnI kSaNothI dIkSAnA paryAyanI gaNanA thatI nathI, paraMtu dIkSA grahaNa karyA pachI jeTalI kSaNomAM traNa guptinuM sAmrAjya varte che, jeTalI kSaNomAM saMvararUpa guNano avidhAta varte che, teTalI kSaNone dIkSAno paryAya gaNAya che. tethI je sAdhu traNa guptinA sAmrAjyanA baLathI mAsAdinA paryAyavALA thAya, teomAM guNazreNinI vRddhi thAya che, ane tenA baLathI vyaMtarAdinI tejolezyAno vyatikrama thAya che, tema pUrvazloka sAthe saMbaMdha che.
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ 42 dIkSADhAtrizikA/zloka-12-13-14 traNa guptinA leza paNa sAmrAjya vagaranI dIkSA anarthakArI : vaLI dIkSA grahaNa karyA pachI je sAdhu traNa guptinA sAmrAjyamAM leza paNa yatna karI zakatA nathI, eTaluM ja nahi paNa tene abhimukhabhAvane paNa prApta karI zakatA nathI, teone saMyamamAM paNa aihika arthano anurAga varte che arthAt pote lokamAM dharmI tarIke sArI rIte jIvI zake tevI AkAMkSA varte che, zArIrikAdi anukULatA varte tevI AkAMkSAo varte che ane indriyonI utsukatA zAMta thatI nathI. tevA jIvone saMyamanI sarva kriyAothI paNa pAparUpI viSano vyaya thato nathI arthAt anAdikALathI aguptine kAraNe pApanA je saMskAro AtmAmAM paDyA che ke je pApanA saMskAro AtmAne mATe viSanI jema vinAzakArI che, te saMskArono dIkSAmAM leza paNa apagama thato nathI. te dIkSA vasaMtarAjAnI ceSTA jevI anarthakArI che; kema ke jema viDaMbanA mATe vasaMtarAjAnI ceSTA che, tema jIvanI viDaMbanA karavA mATe tene A dIkSAnI prApti thaI che. ziramuMDana dvArA iMdriyonuM ane kaSAyonuM muMDana - dIkSA vakhate ziramuMDana karavAmAM Ave che. vastutaH ziramuMDana dvArA jIvanA indriyonA asaMvarabhAvanuM muMDana karavAmAM Ave che, ane mohadhArAnI vRddhinA kAraNabhUta kaSAyonA asaMvarabhAvarUpa muMDana karavAmAM Ave che; kema ke ziramuMDanano Azaya e che ke saMyamane upakAraka na hoya ane zobhAnuM kAraNa hoya evA keza paNa sAdhune mATe tyAjya che. tethI saMyamane upakAraka na hoya evI indriyo ane saMyamane upaSTabhaka na hoya evA kaSAyo paNa tyAjya che. joke A dravyaindriyo jema viSayone grahaNa karIne mohadhArAnI vRddhinuM kAraNa che, tema samyaka rIte pravartAvela dravyaindriyo saMyamanI vRddhinuM paNa kAraNa che. vaLI A kaSAyo saMsAranA viSayomAM pravartAvavAthI saMsAranI vRddhinuM kAraNa che, tema A kaSAyone AtmakalyANamAM pravartAvavAthI svanA ja=kaSAyonA potAnA ja vinAzanuM paNa kAraNa che. tethI jema ziramuMDana karIne saMyamane upaSTabhaka deha sAdhu dhAraNa kare che ane saMyamane upaSTabhaka dehanuM pAlana kare che, tema asaMvarabhAvavALI indriyonuM ane mohadhArAnI vRddhine anukULa kaSAyonuM muMDana karIne saMyamane upaSTabhaka evI indriyo ane saMyamane upaSTabhaka evA prazasta kaSAyone muni
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIkSADhAtrizikA/zloka-12-13-14-15 43 saMyamayogamAM pravartAve che; e sivAya viSayomAM pravartatI indriyonuM ane viSayomAM pravartatA kaSAyonuM muMDana kare che, ane jeo ziromuMDananI kriyAthI indriyo ane kaSAyonuM muMDana karI zake che, teonI ja dIkSA saddIkSA che, ema yogIo kahe che. ll113/14TI zloka-15 : vihAya pUrvasaMyogamasyAmupazamaM vrajan / manAk kAyaM prakarSeNa nizcayena ca pIDayet / / 15 / / anvayArtha: asthA--AmAM=saddIkSAmAM, pUrvasaMyo vidAya pUrvasaMyogano tyAga karIne pUrva saMyogavALA jIvo sAthenA pratibaMdhono tyAga karIne, 35zamaM trana= upazamane pAmatA=sadanuSThAnanA sevanathI pUrva-pUrva karatAM adhika-adhika upazamabhAvane prApta karatA sAdhu =kAyAne manA pravarSe nizcaye ra. va =mahAgu, prakarSathI ane nizcayathI pIData kare kramasara pIData kare. II1pa zlokArca - AmAM saddIkSAmAM pUrvasaMyogano tyAga karIne pUrvasaMyogavALA jIvo sAthenA pratibaMdhono tyAga karIne, upazama pAmatA=sadanuSThAnanA sevanathI pUrva-pUrva karatAM adhika-adhika upazamabhAvane prApta karatA, sAdhu kAyAne manAt, prakarSathI ane nizcayathI pIDana kare kramasara pIDana kare. ll15ll TIkA : vihAyeti-asyAM saddIkSAyAM, pUrvasaMyoga-mAtApitrAdisaMyogaM, vihAyopazamaM vrajanaprApnuvan, kAyaM svadehaM, manAgadhyayanAdikAle'vikRSTena tapasA, prakarSeNa taduttaraM vikRSTena tapasA, nizcayena cAntye'nazanAdirUpeNa pIDayet / / 15 / / TIkArya : vidAya ... pI . AmAM=saddIkSAmAM pUrvasaMyogano mAtA-pitAditA saMyogano, tyAga karIne-pUrvanA sarva saMbaMdhIo pratye snehanA pratibaMdhano
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIkSAdvAtriMzikA|zloka-15 44 tyAga karIne, upazama pAmatA=sadanuSThAnanA sevanathI pUrva-pUrva karatAM adhikatara upazamanA pariNAmane pAmatA, kAyAne=svadehane, mAr pIDe=adhyayanAdi kALe avitkRSTa evA tapa dvArA pIDe-zAstraadhyayanathI saMpanna thavAmAM vyAghAtaka na thAya, paraMtu upaSTabhaka thAya, ema tapathI kAyAne pIDe; tyAra pachI=zAstraadhyayana karIne zAstrathI bhAvitamativALA thayA pachI, prakarSathI= vikRSTa evA tapa dvArA kAyAne pIDe=tapa karavAnI je potAnI zakti che tenA prakarSathI kAyAne pIDe; aMtyamAM jIvananA prAMta samaye, anazanAdirUpe nizcayathI pIDe=sarva AhArano tyAga karIne ekAMte kAyAnuM pIDana kare. / / 15 / * adhyayanavi mAM 'vi' padathI dIkSAnA abhyAsakALanuM grahaNa karavuM. maiM anazanAvi mAM 'vi' padathI saMlekhaNAnuM grahaNa karavuM. bhAvArtha : saanuSThAnanA sevanathI pUrva pUrva karatAM adhika adhika upazamabhAvane pAmatA sAdhu kAyAne manAm, prakarSathI ane nizcayathI pIDana kare : saddIkSAne grahaNa karyA pachI pUrvanA kuTuMbIo Adi sAthe ke mitro Adi sAthe je snehanI lAgaNIrUpa saMyogo hatA, teno sAdhu tyAga kare che, ane guNavAna evA puruSo sAthe saMyogane karIne, temanA guNonuM avalaMbana laIne, sarva ucita kriyAo ka2vA dvArA, saMyama grahaNa karatI vakhate prApta thayelA upazama karatAM adhikatara upazamane sAdhu pAmatA hoya che. vaLI sAdhu potAnI zatrubhUta evI A kAyAne pIDana kare che, temAM paNa prathama bhUmikAmAM adhyayanAdi dvArA AtmAne tattvathI vAsita ka2vAno che. tethI te adhyayanAdinI pravRttithI AtmAne vAsita karavAmAM vyAghAtaka na thAya teTalA tapathI kAyAne pIDana kare, te batAvavA mATe manAm tapathI kAyAnuM pIDana kare, ema kahela che. vaLI zAstrAdhyayana karIne saMpanna thayelA sAdhu AtmAne te zAstravacanothI atyaMta bhAvita karatA hoya che, ane zakti anusAra anyane paNa zAstranA 52mArthano bodha karAvatA hoya che. te bhUmikAmAM zaktinA prakarSathI tapa karavAmAM Ave topaNa zAstrathI bhAvita thavAmAM vyAghAta thato nathI, tethI te bhUmikAmAM prakarSathI kAyAne pIDe tema kahela che.
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ 45 dIkSAAtrizikA/zloka-15-16 vaLI jyAre A kAyA vayahAni Adine kAraNe saMyamanA sudaDha vyApAramAM asamartha jaNAya tyAre aMta samayamAM anazanAdi karIne sAdhu nizcayathI kAyAne pIDe che arthAt atyaMta kAyAne pIDA kare che, tethI kAyA pratyeno pratibaMdha te prakAre vilaya thAya ke jethI azarIrI avasthAnI prApti zIdhra thAya.II1pa avataraNikA : zloka-15mAM kahyuM ke sAdhu pUrvanA kuTuMbI AdinI sAthenA saMbaMdha choDIne upazamabhAvanI vRddhi kare che ane kAyAne pIDe che. AvuM duSkara kArya karavA mATe kevA sAdhu samartha banI zake, te batAvavA mATe kahe che - zloka : vIrANAM duzcaraH panthA eSo'nAgamagAminAm / AdAnIyAbhidhAnAnAM bhindatAM svasamucchrayam / / 16 / / anvayArtha : manamAminA=anAgamagAmI=jyAMthI pharI saMsAramAM Agamana nathI evA mokSa pratye janArA, mAlAnIyafthAnAnAM AdAnIyatAmavALA=mumukSane grAhya evA nAmavALA, svasamuphrAM mita=svasamugNayane bhedatA svatI zatrutA che jemAM evA dehane bhedatA, vIrA sura =vIrono duzcara-vIro ja sevI zake anya nahIM evo duzcara, : panthA A paMtha che=zloka1pamAM batAvAyelo evo A mArga che. 16o. zlokArca - anAgamagAmI=jyAMthI pharI saMsAramAM Agamana nathI evA mokSa pratye janArA, AdAnIyanAmavALA=mumukSane grAhya evA nAmavALA, svasamu chuSyane bhedatA=svanI zatrutA che jemAM evA dehane bhedatA, vIrono duzcara A paMtha che zloka-15mAM batAvAyelo evo A mArga che. II16li
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ 46 dIkSAtkAliMzikA/zloka-16 bhAvArtha - upazamabhAvanI vRddhi mATe duSkara kArya karanArA sAdhunuM svarUpa : zloka-15mAM batAvyuM ke saddIkSAmAM vartatA yogIo pUrvanA kuTuMbIo sAthenA pratibaMdhathI para thaIne upazamabhAva tarapha jatA hoya che, ane bhUmikAne anusAra kAyAne pIDana karatA hoya che. Avo duSkara mArga koNa evI zake ? te prastuta zlokamAM batAve che - anAgamagAmi=mokSa pratye janArA, vIra puruSo : jeo karmano nAza karavA mATe mahAparAkrama karanArA che tevA vIro A mArganuM anusaraNa kare che. vaLI te vIra puruSo jyAMthI pharIthI Agamana na thAya tevA sthAnamAM janArA che. A kathanathI e phalita thAya ke jeo aMtaraMga rIte saMganA pariNAmavALA che, teo pharIthI karmono bhaMga karIne navA bhavone prApta kare che. je navo bhava saMganA pariNAmathI prApta thAya che, te bhava zAzvata hoto nathI, tethI te bhavamAMthI anya bhavamAM avazya jIvane javuM paDe che; paraMtu jyAre jIva sarva saMganA pariNAma vagarano bane che, tyAre tene koI dravya-kSetra-kALa-bhAva pratye pratibaMdha raheto nathI, ane tenA kAraNe bhAvathI asaMgabhAvanI pariNati prakarSavALI thAya che, jenA phaLarUpe sarva dravya-bhAvanA saMga vagaranI siddhaavasthAnI prApti thAya che, ane te siddhaavasthAnI prAptithI pharI koI bhavomAM AvavAnuM banatuM nathI. tethI jyAMthI anAgama che tevI siddhaavasthAmAM janArA vIra puruSo asaMgabhAva tarapha javAnA paMthane svIkArI zake che, anya nahi. mumukSune grAhyanAmavALA vIra puruSo : vaLI te vIra puruSo mumukSune grAhyanAmavALA che. Azaya e che ke mumukSune karmathI mukta thavuM che, ane karmathI mukta thavA mATe AvA vIra puruSonuM nAmagrahaNa karavAmAM Ave to temanA nAma grahaNathI paNa mokSane anukULa evI tIvra zaktino saMcaya thAya che. tethI mumukSune grAhyanAmavALA A vIra puruSo che.
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ 47 dIkSAdvAtrizikA/bloka-16-17 svanI zatrutAvALA dehane bhedanArA vIra puruSo :vaLI te vIra puruSo svasamucchayane bhedanArA che. svasamuchuya eTale svanI zatrutA che jemAM evuM kArpaNa ane dArika zarIra. A kArpaNa ane audArika zarIra jIvane saMsAramAM jakaDI rAkhe che. audArika zarIrane vaza thayelo jIva sarva AraMbha-samAraMbha karIne kArmaNa zarIrane puSTa kare che, ane puSTa thayeluM kArmaNa zarIra aneka janmonI prApti karAvIne audArika Adi zarIrane Ape che; ane te dArika Adi zarIrathI AraMbhasamAraMbha karIne jIva kArpaNa zarIrane puSTa kare che. A rIte anarthonI paraMparAnAM kAraNa jIva mATe A be zarIra che, ane te be zarIrano vinAza karavAmAM jeo mahAparAkramavALA che, teo vIra puruSo che, ane te vIra puruSono zloka-1pamAM kahevAyela duSkara paMtha che. vIra puruSono duSkara paMtha : ahIM kahyuM ke vIra puruSono A duSkara paMtha che. tethI e prApta thAya ke vIra puruSo ja A paMthane sevI zake che. jemAM tevuM sattva nathI, teo dIkSA grahaNa kare topaNa pUrvasaMyogano tyAga karIne upazama tarapha jatA nathI, ane bhUmikA anusAra kAyAnuM pIDana karatA nathI. kadAca bAhya AcaraNArUpe kAyAnuM pIDana kare, topaNa mohanuM unmelana thAya te prakAre kAyAnuM pIDana karI zakatA nathI. tethI sAmAnya jIvo mATe dIkSAnA A paMthanuM sevana duSkara che, mATe vIra puruSo ja A duSkara paMthane sevI zake che. AvA avataraNikA - zloka-16mAM kahyuM ke vIrono A duSkara paMtha che, ane vIra te kahevAya ke je zatrunA nAza mATe mahAparAkrama kare. tethI prazna thAya ke sadIkSA grahaNa karanAra mahAtmAo kayA zatrunA nAza mATe udyamavALA che ke jethI teone vIra kahevAmAM Ave che ? te batAvavA arthe kahe che -
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ 48 dIkSAtkAliMzikA/zloka-17 zloka : zarIreNaiva yudhyante dIkSApariNatau budhAH / durlabhaM vairiNaM prApya vyAvRttA bAhyayuddhataH / / 17 / / anvayArtha - rIkSA paripato-dIkSAnI pariNati thaye chate durtama veridi prAdhya durlabha vairIne prApta karIne vAhyayuddhatA=bAhya yuddhathI vyAvRttA sudhA=vyAvRtta thayelA budhapuruSona buddhimAna puruSo, zarIrava puSyanta zarIranI sAthe ja yuddha kare che. I17 zlokArca - dIkSAnI pariNati thaye chate, durlabha vairIne prApta karIne, bAhya yuddhathI vyAvRtta thayelA budha puruSo=buddhimAna puruSo, zarIranI sAthe ja yuddha kare che. II1nA bhAvArtha :bAhya zatru sAthe yuddhathI vyAvRtta thaIne dIkSAnI pariNativALA buddhimAna puruSonuM aMtaraMga zatrubhUta deha sAthe yuddha : dIkSAno artha graMthakAre karela ke "je zreyanuM dAna kare che ane azivanuM kSapaNa kare che," te dIkSA che. tethI je jIvamAM azubha evA mohanA saMskAranA kSapaNanI ane azubha evAM karmonA kSapaNanI pariNati pragaTe, ane zreyobhUta evA saMskAronA AdhAnanI ane zreyobhUta evA puNyabaMdhanI pariNati pragaTe, te jIvamAM dIkSAnI pariNati varte che; ane jemAM dIkSAnI pariNati vartI rahI che, tevA budha puruSo saMsAranA pAramArthika svarUpane jonArA che. tethI bAhya zatru potAnA zatru nathI, paraMtu potAno parama zatru A kArmaNa deha che ane A dArika deha che, tevo sthira nirNaya karIne bAhya yuddhathI vyAvRtta thAya che, ane potAnA zatrurUpe oLakhavo jene durlabha che, evA zatrubhUta dehane zatrurUpe prApta karIne tenI sAthe ja yuddha kare che arthAt aMtaraMga zatrubhUta kArmaNa dehanA ane enA upaSTabhaka dArika dehanA vinAza mATe ja sarva udyama kare che. AnAthI e prApta thAya che ke koI sAdhu sarva udyamathI bAhya tapamAM udyama
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIkSADhAtrizikA/zloka-17-18 karatA hoya ane zAstranuM avalaMbana laIne Adya bhUmikAmAM dehane manAku pIDana karatA hoya, ane pachInI bhUmikAmAM prakarSathI pIDana karatA hoya, ane aMtima bhUmikAmAM nizcayathI pIDana karatA hoya; Ama chatAM zAstravacanothI atyaMta bhAvita thaIne mohanA unmelanane anukULa yatna na karI zake to, kArpaNa zarIranuM unmelana thatuM nathI. tethI mokSanA arthIe jema A banne deha pratye nirapekSa thavA arthe banne dehanuM pIDana karavuM joIe, ema saMsAracakrane calAvanAra kArmaNadehano vinAza thAya tadarthe kArmaNadehanA bIjabhUta mohanA saMskAronuM umUlana karavuM joIe. vaLI avataraNikA : zloka-17mAM kahyuM ke dIkSAnI pariNati thaye chate budhapuruSo durlabha vairI evA zarIranI sAthe yuddha kare che. tyAM prazna thAya ke zarIra kaI rIte AtmA mATe verI jevuM che ke jethI tenA nAza mATe budhapuruSo udyama kare che? tethI kahe che - zloka : so yadarthamArambhaH kriyate'nantaduHkhakRt / sarpalAlanamaGgasya pAlanaM tasya vairiNaH / / 18 / / anvayArtha : ananta,ut sarva: gAramayartha citte ananta duHkhane karanAra sarva AraMbha jenA mATe karAya che je dArikAdi deha mATe karAya che, veri? tasya nI vairI evA te aMganuM pAtai=pAlana, sarpatAnana=sarpanuM lAlana che. II18. zlokArdha : ananta duHkhane karanAra, sarva AraMbha jenA mATe karAya che=je dArikAdi deha mATe karAya che, vairI evA te aMgenuM pAlana sarpanuM lAlana che. ll18ll
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa0 dIkSAlAtrizikA/bloka-18-19 bhAvArtha :sarva AraMbha jenA mATe karAya che te audArika dehanuM pAlana sarpanA lAlana tulya : saMsArI jIvo dehanI sAthe abheda buddhivALA che, ane dehanI anukULatAthI je sAtA thAya che, tenAthI ja pote sukhI che tevo bhrama dhAraNa kare che. paraMtu AtmAnuM pAramArthika sukha zuM che te jANatA, tethI dehanuM pAlana karavA arthe saMsAranA sarva AraMbho kare che, ane te saMsAranA sarva AraMbhothI potAnI mohadhArAnI vRddhi kare che, ane anya jIvone pIDA kare che; ane taskRta pApa bAMdhe che, pariNAme durgatinI paraMparAne prApta kare che, tethI dehanA pAlana mATe karAto sarva AraMbha anaMta duHkhane karanAro che. vaLI A dehanuM pAlana karavAthI AtmAne anaMta duHkhonI prApti thatI hovAthI A deha AtmAno verI che. vaLI A dehanA pAlanathI baMdhAyela kArpaNa dehanA kAraNe saMsAramAM jIva paravaza thaIne janme che, paravaza rIte jIve che ane paravaza rIte durgationI paraMparAone prApta kare che. tethI jIvane mATe A deha zatrubhUta che ane tenuM lAlana karavuM te sarpanA lAlana tulya che. jema sarpanuM lAlana karavAmAM Ave to te sarpa DaMkha daIne te pAlana karanAranA mRtyunuM kAraNa bane che, tema A dehanuM pAlana paNa anaMta anarthonI paraMparAnuM kAraNa hovAthI jIvanA vinAzanuM kAraNa che. II18nA avataraNikA : zloka-18mAM kahyuM ke zarIranuM pAlana karavuM te sarpanA lAlana jevuM che. tethI sAdhuo parama vairI evA zarIra sAthe yuddha kare che; ane jeone zarIra zatrurUpa che, tevuM jJAna thayuM nathI. paraMtu suMdara zarIra bhoganuM sAdhana che mATe sukhanuM sAdhana che tevuM jJAna che, tevA jIvo dIkSA grahaNa kare topaNa temanI dIkSA saMsAranA bhAvo sAthe avinAbhAvavALI che. te batAvavA arthe kahe che -
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa1 dIkSAdvAciMzikA/zloka-19 zloka : zarIrAdyanurAgastu na gato yasya tattvataH / teSAmekAkibhAvo'pi krodhAdiniyataH smRtaH / / 19 / / anvacA - sukavaLI, yI tattvati =jemane tatvathI zarIranurA=zarIrano anurAga to na gayo nathI tevA--teoto vimAvo pi=ekAkIbhAva paNa=dIkSA grahaNa karavAthI kuTuMba-dhanAdinA tyAgathI thayelo ekAkIbhAva paNa, viniyati smRti =krodhAdiniyata kahevAyo che. 19 zlokArtha : vaLI jemane tattvathI zarIrano anurAga gayo nathI, teono ekAkIbhAva paNa dIkSA grahaNa karavAthI kuTuMba-dhanAdinA tyAgathI thayelo ekAkIbhAva paNa, krodhAdiniyata kahevAyo che. II19II zarIra mAM "mari' padathI bhogasAmagrInuM grahaNa karavuM. teSAvi mAvo1 mAM pi' thI e kahevuM che ke jeone zarIrAdino anurAga gayo nathI, teone kuTuMbAdinI sAtheno saMbaMdhano abhAva to krodhAdiniyata che, paraMtu kuTuMbAdi sarvanA saMganA tyAgarUpa ekAkIbhAva paNa krodhAdiniyata che. kothAdi mAM 'ri' padathI mAnAdi kaSAyonuM grahaNa karavuM. bhAvArtha :tattvathI zarIrano anurAga jemane gayo nathI, teono ekAkIbhAva krodhAdiniyata : je jIvoe dIkSA svIkArI che, teo jo bhAvathI saMyamanA pariNAmavALA hoya to mokSanA upAya sivAya anyatra teone icchA hotI nathI, ane mokSanA anupAya pratye dveSa hoya che. tethI mokSanA anupAyabhUta sarva bAhya sAmagrIno tyAga kare che ane sarva saMgano tyAga karI ekAkIbhAva svIkAre che. vaLI tevA sAdhu dehane dhAraNa kare che, te dehanuM dhAraNa paNa saMgarUpe nathI paNa dharmanA upakaraNarUpe che; je sahavartI sAdhuo sAthe rahe che, temanI sAthe paNa saMgano
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ para dIkSAdvAtriMzikA|zloka-19-20 bhAva nathI, paraMtu guNavRddhinA upAyarUpe saMga che, tethI teo ekAkIbhAvavALA che. vaLI koI sAdhune bAhya padArthono saMga na hoya, sahavartI sAdhuo pratye paNa saMgano bhAva na hoya, paraMtu zarIranI zAtA pratye anurAga hoya to temane zarIrano saMga che, ane upakaraNAdino anurAga hoya to teno paNa saMga che; ane tevA sAdhuo sAkSAt krodhAdimAM prayatna karatA na hoya topaNa teono ekAkIbhAva krodhAdiniyata ja che; kema ke jyAM rAga hoya tenA pratipakSa pratye dveSa hoya evo niyama che. tethI rAgAdithI AkuLa cittavALA sAdhuo kSamAdi daza prakAranA yatidharmane vahana karI zake nahi. vaLI abhavyAdi jIvo saMpUrNa aticAra vagaranuM cAritra pALe che tyAre vyaktarUpe zarIrano anurAga nathI, zAtAno anurAga nathI, bhogono anurAga nathI, topaNa uttama zarIra bhoganuM sAdhana che ane zarIra vagaranI mukta avasthA bhoga-vilAsa vagaranI hovAthI suMdara nathI, tevI buddhi hovAne kA2Ne zarIra pratyeno anurAga teone gayo nathI. tethI tevA jIvono ekAkIbhAva paNa krodhAdi bhAvothI niyata che; kema ke bhoganA sAdhanarUpe zarIra pratyeno anurAga che ane tenI vyAghAtaka sAmagrI pratye dveSa che. Ama chatAM uttama bhoganI prAptino upAya tyAga che, tethI bAhya tyAga karIne vartamAnamAM bhogAdinI icchA karatA nathI, topaNa tevA jIvone paramArthathI zarIrAdino anurAga gayo nathI. vaLI jeo mokSanA arthI che, tethI sAdhupaNuM grahaNa karela che; Ama chatAM saMvignapAkSika che, teo paNa zAtAnA arthI hovAthI kyAMka zarIrane saMyamayogamAM pravartAvavAmAM pramAda kare che. teomAM paNa pa2mArthathI zarIrAdino anurAga sarvathA gayo nathI, tethI teomAM paNa kSamAdinA viruddha evA krodhAdi bhAvo che; kema ke zarIrano anurAga hoya tene tenA vyAghAtaka pratye dveSa hoya, evo niyama che chatAM saMvignapAkSika tattvane jANanArA hovAthI potAnA zarIra pratyenA anurAgane dUra karavAnA udyamavALA paNa che, tethI ArAdhaka che. 19 avataraNikA : zloka-19mAM kahyuM ke jeone zarIrAdino anurAga gayo nathI, teono ekAkIbhAva paNa krodhAdiniyata che. tyAM zaMkA thAya ke sAdhu paNa dehanuM
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIkSADhAtrizikA/zloka-20 pa3 pAlana kare che, tethI teone paNa zarIrano anurAga che, ane tema svIkArIe to sAdhumAM paNa kSamAdi dazavidha dharma ghaTe nahi. tenuM nirAkaraNa karavA arthe kahe che - zloka : nanvevaM taM vinA sAdhoH kathaM bhikSATanAdyapi / na, tasya mohAjanyatvAdasaGgapratipattitaH / / 20 / / anvayArtha - nanuM' thI koI zaMkA karatAM kahe che - vaM=A rIte=sAdhune zarIrAdino anurAga na hoya e rIte, te vinA tenA vagara zarIrAdinA anurAga vagara, sAtho: fmakSAdanAdyapi caM=sAdhune bhikSAanAdi paNa kaI rIte hoya ? arthAt bhikSAaTakAdi saMbhave nahi. tene graMthakArazrI kahe che - na=ema na kahevuM; kema ema na kahevuM ? temAM hetu kahe che - tI tenuM bhikSAanAdinuM, mokAnajatva=mohaajanyapaNuM che. ahIM prazna thAya ke jo sAdhune zarIra pratye moha na hoya to bhikSA aTanAdi kema kare che ? temAM hetu kahe che - rasapratipattita:=asaMganI pratipattithI bhikSATanAdi kare che, ema avaya che. 20II zlokArdha :nanu" thI koI zaMkA karatAM kahe che? A rIte sAdhune zarIrAdino anurAga na hoya e rIte, tenA vagara zarIrAdinA anurAga vagara sAdhune bhikSATanAdi paNa kaI rIte hoya? arthAt bhikSATanAdi saMbhave nahi. tene graMthakArazrI kahe che -
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa4 dIkSADhAviMzikA/zloka-20 - =ema na kahevuM; kema ema na kahevuM ? temAM hetu kahe che - tenuM bhikSATanAdinuM, mohaajanyapaNuM che. ahIM prazna thAya ke jo sAdhune zarIra pratye moha na hoya to bhikSATanAdi kema kare che ? temAM hetu kahe che - asaMganI pratipatithI bhikSATanAdi kare che, ema anvaya che. ra0ll mikSATanA mAM mAri padathI AhArane vAparavAnI kriyAnuM grahaNa karavuM, ane '3pa' thI e kahevuM che ke zarIranA anurAga vagara bhogavilAsa to saMbhave nahi, paraMtu sAdhunI bhikSATanAdi kriyA paNa saMbhave nahi. bhAvArtha : zloka-19mAM kahyuM ke munine zarIrano anurAga hoya to kSamAdi dazavidha sAdhudharma saMbhave nahi. tyAM zaMkA karatAM kahe che - jo sAdhune zarIrano anurAga na hoya to dehanA pAlana arthe bhikSA mATe udyama kema kare che ? arthAt bhikSA aTananI pravRttithI jaNAya che ke sAdhune zarIra pratyeno kaMIka anurAga che. tene graMthakArazrI kahe che - - sAdhu bhikSAaTananI pravRtti zarIranA mohathI karatA nathI, paraMtu asaMgabhAvathI kare che, kema ke sAdhu bhikSAaTana mATe jAya che, tyAre paNa vicAre che ke "bhikSA maLaze to saMyamanI vRddhi thaze ane nahi maLe to tapanI vRddhi thaze." AnAthI e phalita thAya che ke sAdhu bhikSA dvArA sAtAnA sAdhanabhUta dehanuM pAlana karatA nathI, paraMtu saMyamavRddhinA upAyabhUta dehanuM pAlana kare che; ane jo bhikSA maLe to bhikSA pratyenA saMga vagara ane deha pratyenA saMga vagara, bhikSA dvArA puSTa thayelA dehathI svAdhyAyAdi karIne asaMgabhAvanI vRddhi kare che, ane jo bhikSA na maLe to tapa dvArA asaMgabhAvanI vRddhi kare che. asaMgabhAvanI vRddhi tattvajJAnanA saMskAra dvArA thAya che, ane tattvajJAna sarva bhAvo pratyenA mamatvano tyAga karIne samabhAvamAM vartatA upayoga svarUpa che. tethI muni samabhAvanA upayogathI asaMgabhAvanA saMskAronuM AdhAna karIne saMgabhAvonA
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIkSAdvAtriMzikA/bloka-20-21-22 55 pariNAmono nAza kare che ane asaMgabhAvanA pariNAmone atizayita kare che. tethI sAdhunI bhikSAaTananI pravRtti ane AhArasevananI pravRtti asaMgabhAvanA pariNAmane atizayita karavAnA upAyabhUta che. mATe sAdhunI bhikSAaTanAdinI pravRtti zarIranA anurAgathI nathI, tethI sAdhu bhikSAaTanAdi karavA chatAM kSamAdibhAvonI vRddhi kare che. ||20|| avataraNikA : zloka-20mAM kahyuM ke sAdhune asaMgapratipatti hovAne kAraNe zarIrano anurAga nathI. tethI zarIranA anurAganuM kAraNa evI sasaMgapratipatti ane asaMgapratipatti zuM che ? ane asaMgapratipatti dIkSAthI kaI rIte prApta thAya che ? te batAvavA arthe kahe che zloka H daily sasaGgapratipattirhi mamatA vAsanAtmikA / asaGgapratipattizca muktivAJchAnurodhinI / / 21 / / anvayArtha : mamatA vAsanAbhijA=mamatAnI vAsanAsvarUpa sasadApratipattirdi=sasaMgapratipatti che ==ane muktivAcchAnurodhinI=muktinI icchAne anurodhinI asad pratipatti = asaMgapratipatti che. 21 // zlokArtha : mamatAnI vAsanAsvarUpa sasaMgapratipatti che=sasaMganI pariNati che, ane muktinI IcchAne anurodhinI asaMgapratipatti che-asaMganI pariNati che. II21|| zloka H anAdikAlAnugatA mahatI saGgavAsanA / tattvajJAnAnugatayA dIkSayaiva nirasyate / / 22 / /
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa6 dIkSAdvAciMzikA/zloka-21-22 anvayArtha : navinAnu'tA=anAdikALathI anugata, mahitI savAsanA=moTI saMganI vAsanA, tattvajJAnAnumatathA tattvajJAna anugata, vakSava nirIte dIkSA vaDe ja nirAsa karAya che. ll22aa zlokArca - anAdikALathI anugata moTI saMganI vAsanA, tattvajJAna anugata dIkSA vaDe ja nirAsa karAya che. IIrazA zloka-21-22no bhAvArtha :sasaMgapratipatti ane asaMgapratipattinuM svarUpa : AtmAnA zuddha bhAvothI atirikta koIpaNa bAhya padArtha pratye mamatAno pariNAma thAya evI AtmAmAM rahelI mamatAnI vAsanA pravartatI hoya, te sasaMgapratipatti che=koIka bAhya padArtha sAthe saMga karavAno pariNAma varte che, te sasaMgapratipatti che. muktinI icchAne anusaranArI evI jIvanI pariNati te asaMgapratipatti che. Azaya e che ke mokSamAM gayelA AtmA dravyathI koI prakAranA saMgavALA nathI, ane kevaLajJAnamAM jagatanAM tamAma dravyo ane tamAma paryAyo pratyakSathI dekhAya che, to paNa koI padArtha sAthe saMga karavAnI pariNati temane nathI, paraMtu te sarva bhAvomAM saMpUrNa saMga vagaranI jJAnanI pariNati varte che. mokSanuM AvuM svarUpa jANIne je sAdhune te mokSa meLavavAnI icchA thaI che, ane te icchAne anusaranAra sarva udyamathI je kaMI ucita pravRttio kare che, te sarva ucita pravRttio asaMgabhAvane anukULa evA saMskAranuM AdhAna kare che. muktinI icchAne anusaranArI jIvanI A asaMgapratipatti che. tattvajJAnathI anugata evI dIkSAthI saMganI vAsanAno nAza : vaLI jIvamAM anAdikALathI saMganI vAsanA mahAna paDelI che arthAt jIve anAdikALathI saMganuM sevana karyuM che, ane saMga karIne bAhya padArthomAMthI AnaMdano anubhava karyo che. te saMganI vAsanA ati ghaniSTha saMskArarUpe AtmAmAM
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIkSAdvAciMzikA/zloka-21-22-23 rahelI che, tethI vastranI jema alpa prayatnathI teno tyAga thato nathI, paraMtu tattvajJAnathI anugata evI dIkSAthI saMganI vAsanAno nAza thAya che. Azaya e che ke jIvanuM pAramArthika svarUpa siddhAvasthA sadaza che, ane siddhAvasthA sadaza je jIvanuM svarUpa e tene mATe tattva che, anya sarva atattva che. AvuM jJAna thavAne kAraNe te svarUpane pragaTa karavAnA upAyabhUta evI ucita AcaraNAthI yukta dIkSAnI pravRttithI saMganI vAsanA kSINa-kSINatara thAya che, ane tattvajJAnanA saMskAro adhika-adhikatara AdhAna thAya che. jema jema AtmAmAM dIkSAnA pAlanathI tattvajJAnanA saMskAro dRDha-daDhatara bane che, tema tema anAdikALathI sthira thayelI evI saMganI vAsanA kSINa-kSINatara thAya che, ane jyAre saMganI vAsanAnA sarva saMskAro naSTa thAya che, tyAre kSAyikabhAvanI asaMganI pariNati pragaTe che. kSAyikabhAvanI asaMganI pariNati pragaTyA pUrve tattvajJAnanA upayogathI asaMgabhAvanA saMskAro AdhAna thayA hoya, ane ghaNA asaMgabhAvanA saMskAro AtmAmAM sthira thayA hoya, topaNa suSupta evI saMganI vAsanA nimittane pAmIne prajvalita bane, to pharI saMganI pariNatino pravAha pragaTe che. jema prasannacaMdra rAjarSi dhyAnanA baLathI asaMgabhAvanA saMskAro dRDha karI rahyA hatA tyAre, mahAyogI hovA chatAM durmukhanAM vacano sAMbhaLIne putranI sAthenA saMganI vAsanA jAgRta thavAthI saMganI vAsanA nIce upayukta thaIne aMtaraMga rIte mahAyuddhano AraMbha kare che. vaLI jema pramAdathI saMgavAsanA jAgRta thAya che, tema saMyamamAM yatnathI saMgavAsanAno nAza paNa thAya che. je rIte prasannacaMdra rAjarSine potAnA munibhAvanuM smaraNa thayuM tethI pharI asaMgabhAvano udyama zarU thayo ane asaMgabhAvanI vAsanAnA saMskAra daDha-daDhatara thavAthI ane vIryano prakarSa thavAthI saMganI vAsanAnuM sarvathA unmelana thayuM, tethI vItarAga sarvajJa banyA. 21-2zA avataraNikA - zloka-22mAM kahyuM ke tatvajJAnathI yukta evI dIkSAthI anAdikALanI moTI saMgavAsanA nAza pAme che. tenI puSTi karavA arthe kahe che -
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ 58 dIkSAdvAciMzikA/zloka-23-24 zloka : yaH samaH sarvabhUteSu traseSu sthAvareSu ca / ata eva ca tasyaiva dIkSA sAmAyikAtmikA / / 23 / / anvayArtha - 2 mata =ane AthI ja tattvajJAnathI yukta dIkSA asaMgabhAvanuM kAraNa che AthI ja, =je sAdhu traseSa thAvareSu ca sarvabhUteSuetrasa ane sthAvararUpa sarva jIvomAM sama=samapariNAmavALA che, tava=tevI ja sAmayitmi=sAmAyikarUpa dIkSA che. 23 zlokArca - ane AthI jannatattvajJAnathI yukta dIkSA asaMgabhAvanuM kAraNa che AthI ja, je sAdhu trasa ane sthAvara sarva jIvomAM samapariNAmavALA che, tenI ja sAmAyikarUpa dIkSA che. ll23il zloka : nAratyAnandayorasyAmavakAza: kadAcana / pracAro bhAnumatyabhre na tamastArakatviSoH / / 24 / / anvayArtha : sthA--AmAM=sAmAyikasvarUpa dIkSAmAM, maracAnaH=arati ane AnaMdano bAhya aniSTa padArthomAM arati ane ISTa padArthomAM AnaMdano, kAvana vAzana kyAreya avakAza nathI. mAnunatyapre=AkAza sUryavALuM thaye chate tamastAravatvipa:=aMdhakAra ane tArAnI kAMtino pracAra =pracAra nathI. 24 zlokArca - AmAM=sAmAyika svarUpa dIkSAmAM, arati ane AnaMdano kyAreya avakAza nathI. AkAza sUryavALuM thaye chate aMdhakAra ane tArAnI kAMtino pracAra nathI. ra4ll
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIkSAdvAtriMzikA/bloka-23-24 TIkA : vIrANAmityAdyArabhya navazlokI prAyo vyaktArthA / / 16-17-18-19-20 22-22-26-2425 TIkArya : 'vIrALAm' ityAdithI mAMDIne nava zloko prAyaH spaSTa arthavALA che. tethI graMthakArazrIe A nava zlokonI TIkA karela nathI. / / 16-24 / / bhAvArtha : trasa ane sthAvara sarva jIvomAM samapariNAmavALA sAdhune sAmAyikarUpa dIkSA H 59 je jIvo bhAvathI dIkSAnA pariNAmavALA che, teo sadA potAnuM asaMgabhAvarUpa je svarUpa che, tene pragaTa karavA mATe sarva ucita pravRttio kare che, teone sarva bhAvo pratye samabhAvanA pariNAmarUpa sAmAyikano pariNAma varte che. tethI je sAdhu trasa ane sthAvara sarva jIvomAM samabhAvavALA che, teo sAmAyikanA pariNAmavALA che, anya nahi. mATe jeoe sAdhuvezane grahaNa karela che ane sarvavirati sAmAyika uccarAvelI che, Ama chatAM SaTkAyanA pAlanamAM samyakU udyama karatA nathI ane asaMgabhAvamAM javA mATe samyak udyama karatA nathI, teone sAmAyikasvarUpa dIkSA nathI, paraMtu sarva udyamathI SaTkAyanA pAlanamAM udyamavALA munione sAmAyikasvarUpa dIkSA che. sAmAyikasvarUpa dIkSAmAM arati ane AnaMdano anavakAza : je munione sarva bhAva pratye samabhAva che, teone bAhya koI pratikULa bhAvo prApta thAya tyAre arati thatI nathI ke bAhya anukULa bhAvonI prApti thAya tyAre AnaMdano avakAza nathI. jema AkAzamAM sUrya prakAzamAna hoya tyAre aMdhakArano pracAra nathI ke tArAnA prakAzano paNa pracAra nathI, tema AtmAmAM samabhAvanA pariNAmano pracAra vartato hoya tyAre saMgabhAvanA kAryarUpa atino ke bAhya padArthonA AnaMdano pracAra vartato nathI.
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ go dIkSAdvAciMcikA/zloka-23-24-25 vizeSArtha - ahIM vizeSa e che ke munio sarva udyamathI samabhAvanI vRddhi mATe yatna karatA hoya che, ane samabhAvamAM vyAghAtaka thAya tevA koI saMyogo prApta thatA hoya to tenA nivartana mATe yatna kare che, paraMtu aratine vaza thaIne tenA nivartana mATe yatna karatA nathI. vaLI samabhAvanI vRddhinuM kAraNa hoya tevI AhArAdinI pravRttio muni kare che, topaNa AhArAdimAMthI AnaMda levAnI vRttithI saMsArI jIvonI jema munio pravRtti karatA nathI, kema ke teone jagatanA bAhya sarva padArtho pratye samabhAva che, tethI phakta samabhAvanI vRddhinA upAya pratye teono pakSapAta che. mATe samabhAvanI vRddhinA upAyonuM sevana karIne potAnA asaMgabhAvanI prAptinA AnaMdane anubhavanArA che, paraMtu bAhya padArthomAM AnaMdane anubhavanArA nathI. 23-24 avataraNikA : dIkSAnuM atyAra sudhI varNana karyuM, te varNanathI dIkSA kevA svarUpavALI prApta thaI ? te spaSTa karavA arthe kahe che - zloka : zuddhopayogarUpeyamitthaM ca vyavatiSThate / vyavahAre'pi naivAsyA vyucchedo vAsanAtmanA / / 25 / / anvayArtha - 2 phuTya ane A rIte atyAra sudhI dIkSAnuM varNana karyuM e rIte, zuddhopacAreya--mohatA saMzleSa vagaranA, AtmAnA zuddha bhAvone skUraNa karavAnA kAraNabhUta evA zuddhaupayogarUpa A dIkSA vyavasiSThate rahelI che. vyavahADapitravyavahAramAM paNa AhAra-vihArAdi kriyAkALamAM paNa, asthI = Avo zuddhaupayogarUpa dIkSAno, vAsanAtminA=vAsanArUpe cuskevo naivai=vyuccheda nathI ja. rapA
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ s dIkSADhAtrizikA/zloka-2pa zlokArca - ane A rIte=atyAra sudhI dIkSAnuM varNana karyuM e rIte, mohanA saMzleSa vagaranA, AtmAnA zuddha bhAvone phuraNa karavAnA kAraNabhUta evA zuddhaupayogarUpa A dIkSA rahelI che. vyavahAramAM paNa=AhAravihArAdi kriyAkALamAM paNa, Ano zuddhaupayogarUpa dIkSAno, vAsanArUpe succheda nathI ja. rapAi TIkA - zuddheti-itthaM ca mamatvAratyAnandAdyanAkrAntasaccidAnandamayazuddhAtmasvabhAvAcaraNarUpatve iyaM dIkSA zuddhopayogarUpA vyavatiSThate, kaSAyalezasyApyazuddhatApAdakasyAbhAvAt / vyavahAre'pi AhAravihArAdikriyAkAle'pi naivAsyA:-zuddhopayogarUpAyA dIkSAyAH, vAsanAtmanA vyucchedaH, na ca vAsanAtmanA'vicchinnasya tatphalavicchedo nAma yathA matizrutopayogayoranyatarakAle'nyatarasyeti dhyeyam / / 25 / / TIkArca - rUlya 2 ... mAvAn ! ane A rIte atyAra sudhI dIkSAnuM varNana karyuM e rIte, mamatva, arati, AnaMda AdithI atAkAta, saccidAnaMdamaya, zuddha AtmasvabhAvamAM AcaraNarUpapaNuM hote chate=bAhya padArtho pratyenA mamatvano abhAva, bAhya pratikULa bhAvonI prAptimAM aratino abhAva, bAhya anukULa bhAvonI prAptimAM AnaMdano abhAva che jemAM, evA savAstavika cetavyanA AnaMdamaya je zuddha AtmAno svabhAva, e svabhAvane skaraNa karavArUpa AcaraNApaNuM hote chate, A dIkSA zuddhaupayogarUpa avasthita che; kema ke azuddhatAApAdaka kaSAyalezano paNa abhAva che AtmAnA bhAvothI viparIta bhAvo pratye rAgAdino saMzleSa thAya tevA azuddhatAApAdaka kaSAyanA lezano paNa dIkSAmAM abhAva che. . ahIM prazna thAya ke sAdhaka AtmA jyAre zAstravacanothI AtmAne vAsita karavA mATe adhyayanaAdinI pravRttio karatA hoya tyAre to zuddhaupayoga saMbhave, paraMtu AhAragrahaNAdinA kriyAkALamAM ke vihArAdinA kriyAkALamAM
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ 62 dIkSADhAtrizikA/zloka-25 zuddhaupayogarUpa dIkSA kaI rIte saMbhave ? tethI kahe che - vyavahADapi.... vyache, vyavahAramAM paNa=AhAra-vihArAdikriyAkALamAM paNa, Ano=zuddhaupayogarUpa dIkSAno, vAsanA svarUpe vyuccheda nathI ja. ahIM prazna thAya ke eka kALamAM be upayoga hoya nahi, ane AhArAdi kriyAkALamAM AhArAdiviSayaka upayoga pravarte che, tyAre zuddhaupayogarUpa dIkSAmAM upayoga pravartato nathI. tethI te upayogakALamAM zuddha upayogarUpa dIkSA vAsanArUpe paDelI hoya topaNa te dIkSAnuM phaLa prApta thAya nahi; paraMtu je zarIrathI AhArAdinI kriyA che te pudgalanI kriyAnA phaLanI prApti thAya. tenA nirAkaraNa arthe kahe che - .... zreyA ane vAsanArUpe avicchinna saMskAranA=zuddhaupayogarUpa dIkSAmAM "mAre sudaDha yatna karavo che' e prakAranI vAsatAsvarUpe avicchinna saMskAranA, te phaLano viccheda nathI zuddhaupayogarUpa dIkSAnuM je nirjararUpa phaLa che, te phaLano viccheda nathI. je pramANe mati-zratanA upayogamAMthI anyatara kALamAM mati-zrutanA upayogamAMthI koIpaNa ekanA upayoganA kALamAM, anyatarano=jeno upayoga nathI tenA phaLano, viccheda nathI, e pramANe jANavuM. 1rapA mamatvarityAnandrAdi mAM 'ri' padathI harSa-zokAdinuM grahaNa karavuM. gAyatrezasyA mAM 'pa' thI e kahevuM che ke zuddhaupayogarUpa dIkSAmAM ghaNA kaSAyono to abhAva che, paraMtu azuddhatAApAdaka evA kaSAyalezano paNa abhAva che. vyavahADapi mAM "' thI e kahevuM che ke dhyAnakALamAM to zuddhaupayogarUpa dIkSAno aviccheda che, paraMtu AhAra-vihArAdikriyArUpa vyavahArakALamAM paNa vAsanArUpe zuddhaupayogarUpa dIkSAno aviccheda che. bahAravihAravi mAM ri' padathI saMyamanI anya kriyAonuM grahaNa karavuM. bhAvArtha :saccidAnaMdamaya zuddha AtmAne pragaTa karavAnA upayogarUpa hovAthI dIkSA zuddhaupayogarUpa pUrvamAM dIkSAnuM svarUpa batAvyuM. te rIte jo sAdhaka dIkSAmAM udyama kare to te
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIkSADhAbiMzikA/bloka-ra5 63 sAdhakane AtmAnA zuddha svarUpathI atirikta potAnA zarIrathI mAMDIne yAvatuM bAhya padArthomAM mamatva rahe nahi, ane tethI zarIrane upaghAtaka ke indriyane upaghAtaka bAhya padArthomAM arati thAya nahi, ane zarIrane upagrahakAraka ke indriyane upagrahakAraka padArthanA sAMnidhyamAM AnaMda thAya nahi; paraMtu saccidAnaMdamaya evuM je AtmAnuM zuddha svarUpa che, tene pragaTa karavA mATe sarva yatnathI udyama thAya; ane dIkSA saccidAnaMdamaya zuddha AtmAne pragaTa karavAnA upAyamAM dRDha yatnarUpa hovAthI zuddhaupayogarUpa che; kema ke dIkSA pAlanakALamAM jIva vItarAga nahi hovA chatAM azuddhatAApAdaka evA kaSAyalezano paNa sparza nathI arthAt je kaMI kaSAyano udaya che, te kaSAyano udaya AtmAnA zuddhasvabhAvane pragaTa karavA mATe pravRtta che, paraMtu AtmAnI azuddhatAnI vRddhi karavAmAM pravRtta nathI. AhAravihArAdikriyAkALamAM zuddhaupayogarUpa dIkSAno vAsanAsvarUpe avyuccheda : ahIM prazna thAya ke jyAre sAdhakayogI zuddha AtmAnA svarUpane avalaMbIne te bhAvamAM tanmaya thavA dhyAnamAM udyama karatA hoya tyAre zuddhaupayoga pravarte che, paraMtu sAdhu jyAre AhAra-vihArAdi pravRtti kare che, tyAre sAdhuno upayoga AhAra-vihArAdi pravRttimAM hoya che. tethI te vakhate zuddhaupayogarUpa dIkSA sAdhumAM ghaTe nahi. tethI graMthakArazrI kahe che - susAdhuo AhAra-vihArAdi pravRttio karatA hoya che, tyAre paNa vAsanArUpe zuddhaupayogarUpa dIkSAno luccheda nathI arthAt sAkSAt upayoga AhArAdinI kriyAmAM che, topaNa A kriyA dvArA potAne zuddha AtmAno AvirbhAva karavo che, e prakAranI vAsanAthI saMvalita evo AhArAdi kriyAmAM upayoga varte che. tethI AhArAdikriyAkALamAM paNa zuddhaupayogarUpa dIkSAno abhAva nathI. ahIM prazna thAya ke sAdhu potAnA zuddhasvarUpamAM upayogavALA hoya tyAre sAdhunA te upayogathI zuddhasvarUpanA AvAraka karmanuM vigamana thAya che. tethI pUrva pUrva karatAM uttara uttaramAM AtmAnuM zuddhasvarUpa atizaya-atizayatara pragaTa thAya che; paraMtu sAdhu AhAra-vihArAdi kriyAmAM upayogavALA che, tyAre vAsanArUpe zuddhaupayogarUpa dIkSAno aviccheda hovA chatAM paNa upayogarUpe zuddhaupayoga
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 pravartato nathI, tethI dIkSAnA phaLanI prApti thAya nahi. tethI kahe che. dIkSAdvAtriMzikA|bloka-25 jema koI sAdhakamAM mArgAnusArI mati hoya to te sAdhaka zAstraadhyayana karatI vakhate zrutamAM upayogavALA hoya, topaNa vAsanArUpe rahelI mArgAnusArI matithI niyaMtrita zrutano upayoga pravarte che, tethI te zrutaadhyayananI kriyAthI yathArtha bodha thAya che; ane jeonI mArgAnusArI mati nathI, teo zrutaadhyayana karatA hoya tyAre paNa zrutavacanone yathA-tathA joDIne zrutano viparIta bodha kare che. tethI e prApta thAya ke zrutaadhyayanakALamAM zrutano upayoga hovA chatAM vAsanArUpe rahelI matinA phaLano viccheda thato nathI, tethI ja zrutaadhyayanathI yathArtha bodhanI prApti thaI. mATe zrutanA upayogakALamAM mArgAnusArI matinA phaLano viccheda nathI. vaLI koI sAdhaka zAstrano yathArtha bodha dharAvatA hoya, ane koIka kALe matijJAnano upayoga hoya te vakhate paNa, vAsanArUpe zrutano upayoga te matinuM niyaMtraNa karanAra hoya, to te zrutanuM phaLa maLe che; kema ke zrutathI niyaMtrita thaIne pravartato matino upayoga AtmAnA hitane anukULa pravRttinuM kAraNa bane che. tethI upayogarUpe zrutano upayoga nahi hovA chatAM vAsanArUpe rahelA zrutanA pariNAmathI nirjarAphaLanI prApti thAya che. AthI dRSTivAdopadezikI saMjJAvALA samyagdaSTi jIvonI mati koIpaNa viSayamAM pravartatI hoya topaNa, te matinA upayogakALamAM zrutano upayoga nahi hovA chatAM, zrutanA niyaMtraNathI pravartatI mati hovAnA kAraNe, vAsanArUpe rahela zrutanA kAryarUpa nirjarAphaLanI prApti thAya che. tenI jema jeo zuddhaupayogarUpa dIkSAmAM udyama karanArA che, teo AhAra-vihArAdi kriyAo karatA hoya tyAre paNa zuddhaupayoga pratyenA pakSapAtathI niyaMtrita AhAra-vihArAdinI pravRtti karatA hoya che, mATe AhAra-vihArAdinI kriyAkALamAM kriyAno upayoga hovA chatAM zuddhaupayogarUpa dIkSAno viccheda nathI arthAt te kriyAnA sevanakALamAM paNa zuddhaupayogathI niyaMtrita pravRtti hovAnA kAraNe AtmAnA zuddha svabhAvanA pratibaMdhaka karmonuM vigamana thAya che. tethI dIkSAnA phaLano viccheda nathI.
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ u5 dIkSAhAciMzikA/bloka-rapa-20 vizeSArtha - ahIM vizeSa e che ke zuddhaupayoganI vAsanA be prakAranI che - (1) keTalAka jIvone bodha hoya che ke "mArA AtmAnuM zuddha svarUpa AvA prakAranuM che ane mAre tene pragaTa karavuM che ane A bodha upayogarUpe vartato hoya tyAre kaMIka zuddha AtmasvarUpane pragaTa karavAne anukULa udyama thAya che; paraMtu te prakArano upayoga vartato nathI ane AhAra-vihArAdinI anya kriyAo kare che, tyAre potAnA lakSyanuM smaraNa hotuM nathI, paraMtu je AhAra-vihArAdinI kriyAo kare che, te kriyAomAM upayoga hoya che tevA sAdhakomAM zuddhaupayoga vAsanArUpe paDela hovA chatAM suSupta che, tethI AhArAdinI karAtI kriyA sAthe saMlagna thaIne zuddhaupayoganI vAsanA zuddha AtmatattvanA vizeSa prakAranA AvirbhAvanuM kAraNa banatI nathI. mATe AhAra-vihArAdi kriyAkALamAM suSupta vAsanArUpe rahela zuddhaupayogathI zuddhaupayogarUpa dIkSAnA phaLanI prApti thatI nathI; paraMtu je AhArAdinI kriyA kare che, te kriyAkALamAM je prakArano mohano pariNAma varte che, tene anurUpa phaLanI prApti thAya che. (2) vaLI je sAdhako zuddhaupayogarUpa dIkSAne sevanArA che ane zuddha AtmAnA AvirbhAvanA lakSyanA vismaraNa vagara dareka ucita kriyA kare che, teone AhArAdinI kriyAo karatA hoya tyAre paNa potAnA lakSyanuM vismaraNa nathI. tethI AtmAnA zuddha svarUpano mAre AvirbhAva karavo che, e prakAranI vAsanAthI niyaMtrita AhArAdinI pravRtti kare che mATe AhArAdinI pravRtti paNa moha na sparze te rIte kare che, tethI AhArAdinI pravRttimAM upayoga hovA chatAM vAsanArUpe rahela zuddhaupayogarUpa dIkSAnA phaLarUpa mohanuM unmelana AhArAdinA pravRttikALamAM paNa teone thAya che. tethI AhArAdinA kriyAkALamAM paNa teone zuddhaupayogarUpa dikSAnA phaLanI prApti che. ||rapA avataraNikA - zloka-25mAM kahyuM ke dIkSA zuddhaupayogarUpa che, ane AhArAdinA pravRttikALamAM paNa vAsanArUpe zuddhaupayogarUpa dIkSAno viccheda nathI. tyAM digaMbara kahe che -
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ 66 dIkSADhAtrizikA/zloka-26 zuddha AtmAnA dhyAnamAM jeo varte che, teonI dIkSA zuddhaupayogarUpa che, ane te dIkSA mokSanuM kAraNa che; paraMtu jeo zuddha AtmAnA dhyAnamAM vartatA nathI, paNa AhAra-vihAra ke AvazyakAdi kriyAo kare che, teone bhagavAnanA vacana pratyeno rAga varte che, ane bhagavAnanA vacananA rAgathI te te kriyAo kare che, tethI teo zuddhaupayogamAM nathI paraMtu zubhaupayogamAM che; ane zubhaupayogarUpa dIkSA mokSanuM sAkSAt kAraNa nathI, paraMtu svarganuM kAraNa che", Ama kahIne zuddhaupayoga ane zubhaupayoga banne samAna rIte mokSaphaLasAdhaka nathI, tema digaMbara kahe che. tenuM nirAkaraNa karatAM graMthakArazrI kahe che - zloka : phale na tulyakakSatvaM zubhazuddhopayogayoH / yeSAmantyakSaNe teSAM zailezyAmeva vizramaH / / 26 / / anvayArtha : sumazuddhovAyo: pAne zubhaupayoga ane zuddhaupayoganA phaLamAM vepA-- jeone, tu kSatva na tulyakakSapaNuM nathI tevA--teone zenerAnje kSane va vizrAma=zelezIavasthAvartI anya kSaNamAM ja mokSanA kAraNano vizrAma che zailezI avasthAnI ajya kSaNane ja mokSanuM kAraNa mAnavuM paDe. 26o. zlokArca - zubhaupayoga ane zuddhaupayoganA phaLamAM jeone tulyakakSapaNuM nathI, teone zailezIavasthAvata anya kSaNamAM ja mokSanA kAraNano vizrAma che-zailezI avasthAnI anya kSaNane ja mokSanuM kAraNa mAnavuM paDe. Irako TIkA : phala iti-yeSAM vAdinAM phale mokSalakSaNe zubhazuddhopayogayorna tulyakakSatvaM sAdhAraNyena pradhAnahetutvaM teSAM zailezyAmantyakSaNa eva vizramaH syAt, tadaiva
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIkSAdvAtriMzikA|zloka-26 sarvasaMvaropapatteH, tadupakArakatvasya cobhayatrAvizeSAt, tatsannihitopakArakatvasya ca zuddhopayogamAtrAvizrAntatvAt, ApekSikasya ca tasya zuddhopayoge (zubhopayoge ) 'pyabAdhAd, ucitaguNavRttitvena nyAyyatvAcceti ||26|| TIkArya : yeSAM ..... 355tte:, je vAdIone mokSarUpa phaLamAM zubhaupayoganuM ane zuddhaupayoganuM tulyakakSapaNuM nathI=sAdhAraNapaNAthI pradhAnahetupaNuM nathI arthAt mokSa pratye banne pradhAna kAraNa tarIke samAna nathI, teone zailezIavasthAvartI anya kSaNamAM ja vizrAma thAya; kema ke tyAre ja= zailezInI anya kSaNamAM ja, sarvasaMvaranI upapatti che. ahIM prazna thAya ke zailezIno ca2ma samaya mokSanuM sAkSAt kAraNa bhale hoya, topaNa e avasthAnI prApti pratye zuddhaupayoga upakAraka che; kema ke AtmAnA zuddhabhAvomAM javAnA udyamasvarUpa che; jyAre zubhaupayoga teno u5kA2ka nathI; kema ke prazasta rAgAdinA vikalpothI AtmAnI zuddha avasthAne dUSita karanAra che. A prakAranI digaMbaranI mAnyatAne sAme rAkhIne tenuM nirAkaraNa karavA mATe graMthakArazrI anya hetu kahe che - TIkArya : 7 tadupakArakatvasya vizeSAt, tadupakArakapaNAno=zailezInI caramakSaNanA upakArakapaNAno, baMne sthAnamAMzubhaupayogamAM ane zuddhaupayogamAM, avizeSa che=dUra-AsannatAkRta bheda hovA chatAM sarvasaMvararUpa caramakSaNanI prApti pratye samAna rIte kAraNapaNuM che. ..... ahIM digaMbara kahe che ke "zubhaupayoga karatAM zuddhaupayoga sarvasaMvara pratye sannihita che. tethI zuddhaupayogamAM sannihita upakArakatA che, zubhaupayogamAM sannihita upakArakatA nathI. tethI mokSa pratye zuddhaupayoga ane zubhaupayoga samAna rIte pradhAna hetu nathI." tenA nirAkaraNa arthe anya hetu kahe che. tatsanniti ..... vizrAnavAt, tatsavihita upakArakatvanuM=sarvasaMvarane sannihita upakArakapaNAnuM, zuddhaupayogamAtramAM avizrAntapaNuM che arthAt zuddhaupayoga
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ 68 dIkSADhAtrizikA/zloka-26 karatAM paNa kevaLajJAna sarvasaMvarane sabrihita hovAthI, tatsadhihita upakArakapaNuM mAtra zuddhaupayogamAM che, tema kahI zakAya nahIM. ahIM digaMbara kahe che ke "zuddhaupayoga karatAM sarvasaMvara pratye kevaLajJAna sannihita hovA chatAM zubhaupayoganI apekSAe sannihitatA zuddhaupayogamAM che. tethI sarvasaMvaranA arthIe zuddhaupayogamAM yatna karavo joIe, zubhaupayogamAM nahi." tenA nirAkaraNa arthe graMthakArazrI anya hetu kahe che - sApekSa .... savAgha, ApekSika evA teno=ApekSika evA savihita upakArakapaNAno, zubhaupayogamAM paNa abAdha che=nirvikalparUpa zuddhaupayoganI apekSAe sAdhuno savikalparUpa zubhaupayoga sarvasaMvarane asalihita hovA chatAM dezavirati AdinuM pAlana karatA zrAvakanA zubhaupayoga karatAM dIkSAmAM udyama karatAM sAdhakanA zubhaupayogamAM sarvasaMvarane sabrihitapaNuM che. tethI ApekSika sabrihitapaNAno zubhaupayogamAM paNa abAdha che. ahIM digaMbara kahe che ke "zuddhaupayogamAM karAto udyama AtmAnA zuddhabhAvone AvirbhAva karIne vItarAga thavAnuM kAraNa che, jyAre zubhaupayogamAM to prazasta rAgAdithI AtmAne malina karavAno prayatna che, paraMtu AtmAnA zuddhabhAvone pragaTa karavAno prayatna nathI. mATe zuddhaupayoga upAdeya che, zubhaupayoga nahi. tenuM nirAkaraNa karavA arthe graMthakArazrI anya hetu kahe che - vitA cAtIti ucitaguNavRttipaNuM hovAne kAraNe=potAnI bhUmikAne anurUpa ucita guNomAM vartana hovAne kAraNe, vyAdhyapaNuM che-te bhUmikAmAM mokSanA arthIe zubhaupayogamAM yatna karavAnuM cATyapaNuM che. rUti zabda TIkAnA kathananI samApti mATe che. 26 ja "zuddhopayooDathavAthI" nA sthAne "zumopooDavadhA" ema saMdarbhathI jaNAya che. pAThazuddhi maLela nathI. zumopayoga mAM 'pa' thI e kahevuM che ke zuddhaupayogamAM to ApekSika evA sannihita upakArakatvano abAdha che, paraMtu zubhaupayogamAM paNa ApekSika sannihita upakArakatvano abAdha che.
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIkSAdvAtriMzikA|zloka-26 bhAvArtha :-- zuddhaupayoga ane zubhaupayoganuM tulyakakSapaNuM nathI, ema kahenAra digaMbaranA matanuM graMthakArazrI dvArA nirAkaraNa : 19 digaMbaro kahe che ke "Adya bhUmikAmAM munio bhagavAnanA vacana pratye rAgavALA che, ane bhagavAnanA vacananA rAgathI saMyamayoganI pravRtti kare che teo zubhaupayogavALA che; ane jeo sarvakarmanA kalaMkathI rahita evA zuddha AtmAnA dhyAnamAM udyamavALA che, teo zuddhaupayogavALA che; ane mokSa e zuddha AtmAnuM svarUpa che, tethI mokSaprApti pratye zuddha AtmAnuM dhyAna pradhAna hetu che, paraMtu prazasta evo paNa bhagavAnanA vacanano rAga jemAM varte che evuM munipaNuM mokSa pratye pradhAna kAraNa nathI. tethI zuddhaupayoga ane zubhaupayoga mokSarUpa phaLanI prApti pratye samAna kAraNa nathI." te digaMbaranA kathananuM nirAkaraNa karatAM graMthakArazrI kahe che - -- jo A rIte uparanI bhUmikAvALA yogIothI sevAto zuddhaupayogarUpa mArga, ane tenI pUrvabhUmikAnA muniothI sevAto zubhaupayogarUpa mArga, dUraAsannabhAvathI bhinna hovA chatAM mokSa pratyenA gamananI pravRttirUpe samAna che, tema na svIkAravAmAM Ave; ane ema kahevAmAM Ave ke rAgAMzathI AkuLa citta zubhaupayogamAM che ane nirvikalpa upayogavALuM citta zuddhaupayogamAM che, mATe zuddhaupayoga mokSanuM pradhAna kAraNa che, rAgAMzathI AkrAnta evo zubhaupayoga mokSanuM pradhAna kAraNa nathI, to te digaMbaroe mokSa pratye atiAsanna evI zailezInI carama kSaNane ja mokSa pratye pradhAna kAraNa svIkAravI joIe, ane zuddhaupayoga paNa mokSano pradhAna hetu nathI, ema kahevuM joIe; kema ke jema zubhaupayogamAM rAgAMzanI AkuLatA che, mATe mokSanuM kAraNa nathI, ema kahevAmAM Ave, tema zuddhaupayogakALamAM paNa sarvasaMvara nathI, mATe zuddhaupayoga paNa mokSanuM pradhAna kAraNa nathI, ema digaMbarone mAnavuM paDe.
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ 70 dIkSAdvAciMzikA/bloka-26 sarvasaMvaranuM upakArakapaNuM zuddhaupayogamAM che, zubhaupayogamAM nathI; mATe mokSanuM pradhAna kAraNa zuddhaupayoga che, e prakAranA digaMbaranA matanuM graMthakArazrI dvArA nirAkaraNa : ahIM digaMbaro kahe ke zuddhaupayoga e AtmAmAM javAnA udyamasvarUpa che ane zubhaupayoga e bhagavAna pratye rAgAMza pravartAvavA svarUpa che. tethI sarvasaMvaranuM upakArakapaNuM zuddhaupayogamAM che, zubhaupayogamAM nathI, mATe mokSanuM pradhAna kAraNa zuddhaupayoga che, zubhaupayoga nathI. tenuM nirAkaraNa karavA mATe graMthakArazrI anya hetu Ape che - sarvasaMvaranuM upakArakapaNuM zuddhaupayogamAM ane zubhaupayogamAM samAna che. Azaya e che ke zuddha AtmAnA svarUpamAM jeo magna rahI zake che, teo zuddha AtmAnA dhyAnanA baLathI sarvasaMvara tarapha jaI rahyA che. tema jeo saMsAranA ucchedanA arthI che ane mokSa prApti pratye baddhalakSyavALA che, tevA munio vItarAga pratye rAgavALA che; ane vItarAganA vacanAnusAra udyama karIne samabhAvano prakarSa karavo e vItarAga thavAno upAya che, evo sthira nirNaya temane che. tethI vItarAganA vacananuM smaraNa karIne samabhAvanI vRddhine anukULa udyama karI rahyA che, teo paNa sarvasaMvarane abhimukha jaI rahyA che. tethI jema zuddhaupayogamAM sarvasaMvarane abhimukhabhAva che, tema zubhaupayogamAM paNa sarvasaMvarane abhimukha bhAva che. mATe sarvasaMvaranuM upakArakapaNuM zuddhaupayoga ane zubhaupayogamAM samAna che. ahIM pUrvapakSI kahe che ke mokSanI prApti sarvasaMvarathI thAya che ane sarvasaMvarane sannihita upakAraka zuddhaupayoga che; kema ke zuddha AtmAnA dhyAnamAM tanmaya thayelA yogIo zaktinA prakarSathI sarvasaMvarane prApta kare che. mATe mokSa pratye pradhAna hetu zuddhaupayoga che, ane zubhaupayoga to rAgAdinA saMzleSavALo hovAthI sarvasaMvarane abhimukha nathI mATe sarvasaMvaranI sannihita upakArakatA zuddhaupayogamAM che. tethI mokSanA arthIe zuddhaupayogamAM udyama karavo ucita che. A prakAranI digaMbaranI mAnyatAnuM nirAkaraNa karatAM graMthakArazrI kahe che - sarvasaMvaranA sannihita upakArakapaNAno vizrAma zuddhaupayogamAM nathI, paraMtu
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIkSAAtriAMzikA/zloka-26 kevalajJAnamAM che. tethI jo sarvasaMvaranA arthIe sannihitamAM ja udyama karavo joIe, ema kahevAmAM Ave to sarvasaMvarane sannihita evA kevaLajJAnamAM udyama karavo joIe, tema svIkAravuM paDe; ane digaMbara jo ema kahe ke sarvasaMvarane sannihita kevaLajJAna hovA chatAM kevaLajJAnamAM sAkSAt udyama thaI zakato nathI, tethI sarvasaMvaranA arthI jIvoe kevaLajJAnanA upAyabhUta zuddhaupayogamAM udyama karavo joIe; vaLI jo mohavALI avasthAmAM kevaLajJAna mATe sAkSAt udyamano asaMbhava che, tethI mohavAnI avasthAmAM kevalajJAnanA upAyabhUta evA zuddhaupayogamAM udyama digaMbarane iSTa che; to je munio zuddhaupayogamAM sAkSAt udyama karI zake tevA nathI, tevA munio zubhaupayogamAM udyama karIne sarvasaMvara tarapha jAya che, tema svIkAravAmAM zuM vAMdho che ? ahIM digaMbara kahe ke kevaLajJAnanI apekSAe sarvasaMvaranuM sannihita upakArakapaNuM zuddhaupayogamAM bhale na hoya to paNa zubhaupayoganI apekSAe sannihita upakArakapaNuM zuddhaupayogamAM che. tethI mokSanA arthIe zuddhaupayogamAM udyama karavo joIe. pUrvapakSIno Azaya e che ke vItarAgatAnI prApti asaMgabhAvathI thAya che, ane zuddhaupayoga e asaMgabhAvamAM javA mATenA tanmayatAthI karAtA yatnasvarUpa che, ane zubhaupayoga e bhagavAnanA guNo pratyenA rAganA pariNAmasvarUpa che; ane rAgano pariNAma sAkSAt vItarAgatAnuM kAraNa nathI, paraMtu asaMgabhAvano pariNAma sAkSAt vItarAgatAnuM kAraNa che, ane vItarAgatA kevaLajJAna pratye kAraNa che, ane kevaLajJAnathI sarvasaMvara Ave che, tethI sarvasaMvaranA arthIe asaMgabhAvanI pariNatinA ananya kAraNabhUta zuddhaupayogamAM udyama karavo ucita che, paraMtu zubhaupayogamAM udyama karavo ucita nathI. tene graMthakArazrI kahe che - ApekSika sannihita upakArakapaNuM jema zuddhaupayogamAM che, tema ApekSika sannihita upakArakapaNuM zubhaupayogamAM paNa che. mATe jema kevaLajJAna mATe asamartha sAdhaka tenA upAyabhUta zuddhaupayogamAM udyama kare te ucita che, tema zuddhaupayoga mATe asamartha sAdhaka zubhaupayogamAM udyama kare te paNa ucita che. Azaya e che ke apekSAe jema zuddhaupayogamAM sarvasaMvaranuM sannihitapaNuM
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ 72 dIkSADhAtrizikA/zloka-26 che, tema jeo dezaviratinuM pAlana kare che, teomAM vartatA zubhaupayoganI apekSAe sarvaviratinuM pAlana karanArA muninA zubhaupayogamAM sarvasaMvaranuM sannihitapaNuM che. tethI ApekSika sannihita upakArakapaNAne grahaNa karIne zuddhaupayogane upAdeya kahI zakAya to dezaviratinA zubhaupayoga karatAM sarvaviratinA zubhaupayogamAM ApekSita sannihita upakArakapaNuM hovAthI tene paNa upAdeya svIkArI zakAya. tAtparya e che ke jema vItarAgatA pratye zuddhaupayoga kAraNa che, tema kaMIka dUravartIpaNAthI zubhaupayoga paNa vItarAgatA pratye kAraNa che, ane dezaviratinA zubhaupayoga karatAM sarvaviratino zubhaupayoga vItarAgatA pratye Asanna kAraNa che; kema ke dezaviratimAM bhagavAnanA guNonA pakSapAtathI bhagavAna pratyenI bhaktine abhivyakta kare tevI dravyastavanI pravRtti che, ane sarvaviratinA pAlanamAM bhagavAnanA vacananuM avalaMbana laIne sarva udyamathI vItarAgatAne anukULa ucita AcaraNAo che. tethI dezavirati dUravartI vItarAgatAnuM kAraNa che, sarvavirati tenI apekSAe Asanna rIte vItarAgatAnuM kAraNa che. tethI jema vItarAgatAnA arthI mATe svabhUmikA anusAra zuddhaupayoga upAdeya che, tema vItarAgatAnA arthI mATe svabhUmikA anusAra zubhaupayoga paNa upAdeya che. zuddhaupayogamAM ucita guNomAM vartavA svarUpa udhama che, zubhaupayogamAM nathI, e prakAranA digaMbaranA kathananuM graMthakArazrI dvArA nirAkaraNa - pUrvamAM graMthakAre sthApana karyuM ke ApekSika sannihita upakArakapaNuM jema zuddhaupayogamAM che, tema ApekSika sannihita upakArakapaNuM zubhaupayogamAM paNa che, mATe mokSanA arthIne jema zuddhaupayoga upAdeya che, tema zubhaupayoga paNa upAdeya che. tyAM digaMbara kahe ke "zuddhaupayogamAM jIvano udyama ucita guNomAM vartavA svarUpa che mATe zuddhaupayoga upAdeya che, ane zubhaupayogamAM to jIvane mATe anucita evA rAgAdi bhAvomAM yatna karAya che, mATe zubhaupayoga heya che. tenuM nirAkaraNa karatAM graMthakArazrI kahe che : zubhaupayogamAM paNa svabhUmikA anusAra ucita guNomAM yatna varte che. tethI mokSanA arthI mATe zubhaupayogamAM yatna karavo e paNa jApya che.
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ 7 dIkSAAtrizikA/bloka-26-27 Azaya e che ke karmathI tirohita rahelA AtmAnA zuddhasvarUpane je yogIo bAhya avalaMbana vagara zrutacakSuthI avalokana karIne temAM tanmaya thavA mATe dhyAnamAM udyama karI zake che, tevA yogIo zuddhaupayogamAM udyama kare te ucita che; paraMtu jeo te bhUmikAne pAmyA nathI, teo paNa potAnAthI bhinna evA vItarAganA guNonuM smaraNa karIne, ane vitarAganA guNo pratye baddharAgavALA thaIne, te vItarAgatAnI prAptinA ananya upAyabhUta evA vItarAganA vacananuM avalaMbana laIne, ucita kriyAomAM yatna karavA dvArA potAnAmAM vartatA mohanA bhAvonuM umUlana karIne, svabhUmikA anusAra ucita guNomAM udyama karatA hoya, evA yogIo mATe vItarAganA guNono rAga ane vItarAganA vacanano rAga, zuddhaupayogamAM javA mATenA ananya upAyarUpa hovAthI nyAya che. mATe mokSa pratye zubhaupayoganuM ane zuddhaupayoganuM sAdhAraNarUpe pradhAnahetupaNuM che, ema mAnavuM ucita che. llrakA avataraNikA : etadeva bhAvayati - avataraNikArca - Ane ja pUrvagAthAmAM kahyuM ke mokSa pratye zubhaupayoganuM ane zuddhaupayoganuM sAdhAraNapaNAthI pradhAnahetupaNuM che, ene ja, bhAvana kare che - zloka : adhyAtmAdikayogAnAM dhyAnenopakSayo yadi / hanta vRttikSayeNa syAttadA tasyApyupakSayaH / / 27 / / anvayArtha : neja=dhyAna vaDe dhyAnane mokSanA kAraNarUpe svIkAravA vaDe, kijo adhyAtmaliyonAr 3pakSIdanta =adhyAtmAdi yogono upakSaya thAya=mokSanA kAraNarUpe asvIkAra thAya, talA to vRttikSAtravRttikSaya dvArA=vRttikSayane mokSanA kAraNarUpe svIkAravA dvArA, tathApi teto paNa zuddhaupayogarUpa dhyAnano paNa, 35kSaya --iupakSaya thAya mokSanA kAraNarUpe asvIkAra thAya.li27nA
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ 74 dIkSAdvAliMzikA/zloka-27 zlokArdha : dhyAna vaDe dhyAnane mokSanA kAraNarUpe svIkAravA vaDe, jo adhyAtmAdi yogono upakSaya thAya mokSanA kAraNarUpe asvIkAra thAya, to vRttikSaya dvArA=vRttikSayane mokSanA kAraNarUpe svIkAravA dvArA, teno paNa= zuddhaupayogarUpa dhyAnano paNa, upakSaya thAya=mokSanA kAraNarUpe asvIkAra thAya. ra7ll. * madhyAtmati mAM 'Ari' padathI bhAvanAnuM grahaNa karavuM. tasyapi mAM '' thI e kahevuM che ke vRttikSaya dvArA adhyAtmAdi yogono to upakSaya che, paraMtu dhyAnano paNa upakSaya che. TIkA - adhyAtmAdiketi-bhAvitArthaH / / 27 / / TIkArya : adhyAtmiti ... vivArtha "adhyAtmavi" e prakArano zloka, pUrvanA 26mA zlokathI bhAvita arthavALo che arthAt pUrvanA zlokamAM kahyuM ke "zubhaupayoganuM ane zuddhaupayoganuM sAdhAraNapaNAthI pradhAnahetupaNuM na svIkAravAmAM Ave, paraMtu mokSane Asatta zuddhaupayoga che, mATe mokSanuM pradhAna kAraNa zuddhaupayoga che, ema mAnavAmAM Ave, to mokSanuM Asanna kAraNa yoganirodhanI carama kSaNa che, mATe tene ja mokSanuM kAraNa svIkArAya, avyane nahi." te pUrvazlokanA vacanathI prastuta zlokanuM vacana bhAvita che. ra7A. bhAvArtha :dhyAnane mokSanA kAraNarUpe svIkAravA dvArA adhyAtmAdi yogone mokSanA kAraNa na svIkArAya to, vRttisaMkSayane mokSanA kAraNarUpe svIkAravA dvArA zuddhaupayogarUpa dhyAnane paNa mokSanA kAraNarUpe asvIkAranI digaMbarane Apatti - mokSane anukULa mana-vacana-kAyAno sudaDha vyApAra adhyAtmAdi pAMca yogomAM
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIkSAdvAciMzikA/zloka-27-28 75 vibhakta che. prathama bhUmikAmAM mumukSu sarva udyamathI adhyAtmane pragaTa kare, jivADe ane vRddhi kare, tevI sarva ucita pravRttio kare che. tenAthI saMpanna thayelA yogIo te adhyAtmAdi bhAvone AtmAmAM atibhAvita karavA mATe bhAvanAmAM udyama kare che, ane bhAvanAthI saMpanna thayelA yogIo dhyAnamAM yatna kare che, tyAre te yogIonuM citta sarva vikalpothI para zuddhaAtmatattvane avalaMbIne pravarte che. A dhyAnathI samatAnI vRddhi thAya che, ane vRddhi pAmelI samatA dhyAnamAM sudaDha vyApAra karAve che, ane te samatAnA prakarSathI yogI vItarAga sarvajJa bane che tyAre vRttisaMkSaya nAmano pAMcamo yoga pragaTe che, ane aMte yoganirodha kALamAM sarva vRttiono saMkSaya kare che. tethI teramAM guNasthAnakathI pragaTa thanAro vRttisaMkSaya nAmano yoga mokSane atiAsanna che, ane adhyAtmAdi prAraMbhika bhUmikAmAM hovA chatAM mokSane abhimukha che. have jo mokSane abhimukha evA adhyAtmAdi yogo mokSanA kAraNa nathI; kema ke zubhaupayogarUpa che, ane dhyAna mokSanuM kAraNa che; kema ke zuddhaupayogarUpa che, ema kahevAmAM Ave to vRttisaMkSaya mokSanuM kAraNa che, zuddhaupayogarUpa dhyAna mokSanuM kAraNa nathI tema kahevuM joIe; kema ke vRttisaMkSaya saMsAranA kAraNabhUta sarva vRttionA abhAvabhUta che, ane dhyAna saMsAranA kAraNabhUta sarva vRttionA abhAvarUpa nathI mATe mokSanA kAraNa adhyAtmAdi sarva bhAvo che, ema svIkAravuM ucita che. 2chA avataraNikA - etacca vyavahAre dhyAnAbhAvamabhipretyoktaM vastutastadA dhyAnamapyanapAyamevetyAha - avataraNikArya : ane A=oka-27mAM kahyuM ke dhyAna dvArA adhyAtmAdi yogono upakSaya che, to vRttikSayathI dhyAnano paNa upakSaya che e, vyavahAramAM=dIkSAgrahaNa karyA pachI saMyamanI sarva ucita pravRttirUpa AcaraNAmAM, dhyAnanA abhAvane AzrayIne kahevAyuM nirvikalpadazAkALamAM dhyAna che, tenI pUrve adhyAtmAdi yogo che, te prakAranI vayavizeSadRSTithI dhyAnanA abhAvane svIkArIne kahevAyuM. vastutaH tyAre saMyamanI sarva ucita pravRttirUpa vyavahAranI
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ 76 dIkSAhAviMzikA/zloka-28 AcaraNAkALamAM, dhyAna paNa=mohanA umUlanane anukULa traNeya yogonA sudaDha vyApArarUpa dhyAna paNa, apAya ja che anapagamata ja che=vidyamAna ja che. e pramANe kahe che - dhyAnapa ahIM 'pa' thI e kahevuM che ke vyavahAramAM adhyAtmAdi yogono to anapAya che, paraMtu dhyAnano paNa anapAya che. zloka : vyavahAre'pi ca dhyAnamakSataprasaraM sadA / manovAkkAyayogAnAM suvyApArasya tattvataH / / 28 / / anvayArtha - ra=ane, vyavahArefpatravyavahAramAM paNa saMyamayoganI ucita AcaraNArUpa vyavahAramAM paNa, salA=sadA-dIkSAnI prAraMbhika bhUmikA hoya ke dIrgha paryAyavALI bhUmikA hoya, dIkSAnI sarva bhUmikAmAM, dhyAnamakSataprasara=dhyAta akSataprasaravALuM che=bAdharahita prasaravALuM che; kema ke manovAvAyogAna=mana, vacana, kAyAnA yogonA, sutrApAra tattvati:=suvyApAranuM tapaNuM che=dhyAnapaNuM che. li28 zlokArtha : ane vyavahAramAM paNa saMyamayoganI ucita AcaraNArUpa vyavahAramAM paNa, sadA dhyAna akSataprasaravALe che; kema ke mana, vacana, kAyAnA yogonA suvyAparanuM tapaNuM che=dhyAnapaNuM che. ra8ll naka vyavahAre pi mAM 'pa' thI e kahevuM che ke nirvikalpadazAmAM to dhyAna akSataprasaravALuM che, paraMtu vyavahAramAM paNa dhyAna akSataprasaravALuM che. vyavahAramAM dhyAna akSata kema che, te spaSTa karavA arthe kahe che - TIkA : vyavahAre'pi ceti-na hi cittanirodhamAtrameva dhyAnamabhyupema:, kintu karaNadRDhasuvyApAramapIti tadApi tadakSatamiti tAtparyam / / 28 / /
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIkSAdvAciMzikA/zloka-28 TIkArya : 7 di ..... tAtparya | ciravirodhamAtrane ja dhyAna ame svIkAratA tathI, paraMtu karaNonA deDha suvyApArane paNa ame dhyAna svIkArIe chIe. ethI tyAre paNa=vyavahArakALamAM paNa, te akSata che dhyAna akSata che, e prakAranA zlokanuM tAtparya che. li28ll rahasuvyApArama mAM '3pa' thI e kahevuM che ke cittanirodhane to ame dhyAna svIkArIe chIe, paraMtu karaNonA daDha suvyApArane paNa ame dhyAna svIkArIe chIe. tapi mAM "pi' thI e kahevuM che ke nirvikalpadazAmAM to dhyAna akSata che, paraMtu tyAre paNa=vyavahAramAM paNa, dhyAna akSata che. bhAvArtha : prastuta dIkSAno prastAva che, ane sAdhu dIkSA grahaNa kare tyAre prathama bhUmikAmAM zubhaupayogavALA hoya che, ane asaMgaavasthAnI bhUmikA pAme tyAre zuddhaupayogavALA hoya che; ane zubhaupayogavALA sAdhune AzrayIne digaMbaro kahe che ke "sAdhuno zubhaupayoga pradhAnarUpe mokSanuM kAraNa nathI, paraMtu zuddhaupayogamAM vartatA munionI AcaraNA pradhAnarUpe mokSanuM kAraNa che." tenuM nirAkaraNa karavA arthe graMthakAra zubhaupayoga ane zuddhaupayoga baMne sAdhAraNapaNAthI mokSarUpa kArya pratye pradhAna hetu che, te batAvavA arthe kahe che - saMyamanI sarva ucita AcaraNArUpa vyavahAramAM paNa mohanA umUlanane anukULa traNeya karaNonA daDha suvyApArarUpa dhyAna : je sAdhuo saMyama grahaNanA prAraMbhakALamAM paNa mana-vacana-kAyAthI gupta thaIne sarva ucita kriyAo kare che, teomAM mana-vacana-kAyArUpa traNeya karaNono mohanA umUlanane anukULa daDha suvyApAra varte che arthAt saMyamanA kriyAkALamAM vadhatI jatI zraddhA-medhA-zruti-dhAraNA ane anuprekSAthI saMvalita karaNono dRDha suvyApAra che. tethI teo zuddhaupayogamAM nahi hovA chatAM mohanA unmelanane anukULa dhyAnavALA che ja ane ame cittanirodhamAtrane dhyAna svIkAratA nathI; paraMtu karaNonA daDha suvyApArane paNa dhyAna svIkArIe chIe, tethI je sAdhu adhyAtmAdi pAMca yogamAMthI dhyAnayogamAM nathI, paraMtu adhyAtmayoga ke
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIkSAdvAtriMzikA/bloka-28-29 bhAvanAyogamAM che, teo paNa saMyamanI sarva ucita kriyAo bhagavAnanA vacananA smaraNathI samyag rIte karatA hoya to teomAM paNa dhyAna akSata che. vizeSArtha : 7. ahIM vizeSa e che ke cittanirodhamAtrane dhyAna svIkArIe tyAre je yogI dhyAna ane samatAmAM vartatA hoya te yogImAM dhyAna che, adhyAtmayoga ane bhAvanAyogamAM vartatA yogIomAM dhyAna nathI, evo artha thAya; ane karaNono daDha suvyApAra dhyAna che ema svIkArIe tyAre, je yogIo adhyAtmayoga ke bhAvanAyogamAM che, ane lakSyavedhI evo karaNono sudRDha vyApAra karatA hoya tevA maupayogavALA muniomAM paNa dhyAna che ane te dhyAna mokSano hetu che mATe jena nirvikalpadazArUpa zuddhaupayogamAM mokSano hetu evuM dhyAna che, tema karaNonA dRDha yatnathI yukta saMyamana. suvyApAramAM paNa mokSano hetu evuM dhyAna che. AnAthI e phalita thAya ke saMyamanI Adya bhUmikAvALA munio zubhaupayogamAM hoya che tyAre, teono zubhaupayoga mAtra zubhaupayoga nathI, paraMtu kaMIka aMzathI mohanA sparza vagaranA zuddhaupayogathI saMvalita zubhaupayoga che; ane je mahAtmAo nirvikalpa upayogamAM varte che, teo paNa jyAM sudhI 11mA ane 12mA guNasthAnakane pAmyA nathI, tyAM sudhI mAtra zuddhaupayogavALA nathI, paraMtu je vidyamAna rAgAdi che, te prazasta rAgAdirUpa zubhaupayogathI saMvalita zuddhaupayogavALA che. tethI nirvikalpadazAmAM pradhAna zuddhaupayoga che ane savikalpadazAmAM pradhAna zubhaupayoga che; topaNa jema nirvikalpadazAnA zuddhaupayogakALamAM vartato zubhaupayoga zuddhaupayoganI vRddhinuM kAraNa che, tema savikalpadazAmAM vartato zubhaupayoga paNa zuddhaupayoganI vRddhinuM kAraNa che. mATe zubhaupayoga ane zuddhaupayoga mokSarUpa phaLa pratye tulyakakSa che, ema je zloka-26mAM kahyuM, tenI siddhi thAya che. II28 // avataraNikA : zloka-26mAM kahyuM ke zubhaupayoga prazasta rAgAdirUpa hovAthI digaMbara matAnusAra zubhaupayogamAM ane zuddhaupayogamAM mokSarUpa phLa pratye tulyakakSapaNuM nathI. tethI have zubhaupayogamAM paNa mokSane anukULa evo zuddhaupayoga
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIkSAdvAtriMzikA/bloka-29 79 che, te batAvIne mokSaprApti pratye zuddhaupayoga ane zubhaupayoga tulyakakSa che, te batAvavA arthe kahe che zloka : zubhaM yogaM pratItyAsyAmanArambhitvA / vyavasthitamitazcAMzAt svabhAvasamavasthitiH / / 29 / / anvayArcaH Ame=AgamamAM zukrma yoo=zubhayogane pratItva=AzrayIne abhyAm= AmAM= saddIkSAmAM, anAmmitva=atAraMbhIpaNuM vyavasthita=vyavasthita che= anAraMbhIpaNuM kahela che, tazvAzAt=e aMzathI=saddIkSAmAM vartatA anAraMbhIpaNArUpa aMzathI, svamAvasamasthitiH=svabhAvasamavasthiti che= saddIkSAmAM svabhAvanI samavasthiti che. / / 29 / / zlokArtha : AgamamAM zubhayogane AzrayIne saddIkSAmAM anAraMbhIpaNuM vyavasthita che=anAraMbhIpaNuM kahela che, e aMzathI=IkSAmAM vartatA anAraMbhIpaNArUpa aMzathI svabhAvasamavasthita che. / / 29 / / TIkA : '' zumamiti-zumaM yonuM pratItva, asyAM=saddIkSAvAm, Ame=prajJatyAvirUpe, anArambhitvaM vyavasthitaM " tattha NaM je te pamattasaMjayA te suhaM jogaM paDucca No AyAraMbhA " (bhaga. 1-1-17) ityAdivacanAt, itazcAMzAt svabhAvasamavasthitiH, anArambhitvasya caraNaguNasvabhAvatvAt, jJAnAdyaprakarSo (rSe)'pi jJAnavatpAratantryayogyatayA tadupapatteH, apramAdena vizuddhatvAcceti / / 29 / / TIkArtha H zukSma ..... svamAvatvAt, AgamamAM=prajJaptiAdirUpa AgamamAM, zubhayogane Azra ne AmAM=saddIkSAmAM, anAraMbhIpaNuM vyavasthita cheanAraMbhIpaNuM kahela che; kema ke "tyAM je pramata saMyata che, te zubhayogane AzrayIne AtmAraMbhavALA
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIkSADhAtrizikA/zloka-29 nathI" ItyAdi vacana che; ane A aMzathI=saddIkSAmAM vartatA zubhayogarUpa aMzathI, svabhAvasamavasthiti che; kema ke amAraMbhIpaNAnuM caraNaguNasvabhAvapaNuM che zuddha AtmabhAvamAM gamanakaravArUpa guNasvabhAvapaNuM che. pUrvamAM kahyuM ke amAraMbhIpaNArUpa guNanA kAraNe saddIkSAmAM svabhAvasamavasthiti che. tethI je mahAtmAo zAstranA adhyayanathI gItArtha thayA nathI, teomAM paNa anAraMbhIpaNuM che, te batAvavA arthe hetu kahe che - jJAnAdi ... tadupapa , jJAnAdinA aprakarSamAM paNa, jJAnavALA puruSanA pArataMtramAM yogyatA hovAne kAraNe=jJAnI puruSanA pArataMtramAM saMyamanI niSpatinI yogyatA hovAne kAraNe, tenI upapatti che-anAraMbhIpaNAnI upapatti che. ahIM prazna thAya ke jJAnanA aprakarSavALA sAdhu jJAnIne parataMtra hoya topaNa anAraMbhIpaNAnI niSpatti teomAM kaI rIte thaI zake ? tethI bIjo hetu kahe che ke - makAna ... vizuddhatvADyoti cheapramAdathI vizuddhapaNuM che=jJAnInA vacanAnusAra ucita kriyAomAM aMtaraMga ane bahiraMga vyApAra karavAnA viSayamAM apramAda hovAne kAraNe vizuddhapaNuM che. "ti' zabda TIkAnI samAptisUcaka che. 29 ja prajJAti mAM virya padathI piMDaniryukti AdinuM grahaNa karavuM. tyavivavanAt mAM 'vi' padathI sAkSIpAThano avaziSTa bhAga grahaNa karavAno che, ane te A pramANe che - "tatva i ne te mittasaMnayA te surda no paDuSya no DAyAraMbha, no pAraMpA, to tamAre mA, mAmA" jJAnapravaEDapa mAM jJAna mAM 'va' padathI samyagdarzanano aprakarSa grahaNa karavo, ane 'pa' thI e kahevuM che ke jJAnAdino aprakarSa na hoya, paraMtu prakarSa hoya to to anAraMbhIpaNAnI upapatti che, paraMtu jJAnAdinA aprakarSamAM paNa jJAnavALA puruSanI parataMtratAmAM yogyatAnA kAraNe anAraMbhIpaNAnI upapatti che. noMdha :- jJAnAUiMDapi nAM sthAne jJAnAdaprakraUMDapi e prakArano pATha hovo joIe, hastapratamAM upalabdha nathI.
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIkSAdvAciMzikA/zloka-29 bhAvArtha :AgamamAM zubhayogane AzrayIne saddIkSAmAM anAraMbhIpaNuM ane anAraMbhIpaNArUpa aMzathI svabhAvasamavasthitirUpa zuddhaupayogathI anuviddha zubhaupayogarUpa dIkSA mokSanuM kAraNa : saddIkSA grahaNa karyA pachI pratyekabuddhAdi ke tIrthaMkaro vagere prAyaH prAraMbhathI ja zuddhaupayogavALA thAya che, paraMtu sAmAnyathI saMyama grahaNa karanArA sAdhuo zaktinA prakarSathI saMyamanI ucita kriyAo karatA hoya to zubhaupayogavALA hoya che, ane saddIkSAkALamAM vartatA zubhayogane AzrayIne prajJapti Adi AgamamAM teone anAraMbhI kahyA che; kema ke prajJaptimAM prazna karyo che ke "je pramatta saMyata che, te AraMbhI che ke amAraMbhI che ? tenA uttaramAM, je pramatta saMyata che, te jyAre zubhayogamAM varte che tyAre AtmAraMbhI nathI, parAraMbhI nathI, ubhayAraMbhI nathI, paraMtu amAraMbhI che; tema kahela che" ane jeo anAraMbhI che, teo niyama samabhAvanA pariNAmavALA che; kema ke bAhya AraMbhanA tyAgamAtrathI AtmA anAraMbhI banato nathI, paraMtu jagatanA bAhya viSayothI mana-vacana-kAyAne gupta karIne AtmAnA svabhAvamAM AtmAne vizrAMta karavA mATe jeo udyamavALA che, teo anAraMbhI che; ane pramattaguNasthAnakavALA muni paNa apramAdabhAvathI saMyamanI sarva ucita kriyAo karatA hoya, to te kriyAnA baLathI teo potAnA svabhAvamAM vizrAMti pAmI rahyA che, mATe anAraMbhI che; ane A anAraMbhI guNane kAraNe je svabhAvamAM samarasthiti che, te AtmAno zuddha pariNAma che, tethI te mahAtmAono zubhaupayoga paNa cAritranA pariNAmarUpa zuddhaupayogathI anuviddha hovAne kAraNe zuddhaupayoganI jema mokSanuM kAraNa che. jJAnAdinA aprakarSamAM jJAnI puruSanA pAtaMtryamAM cAritranI niSpattinI yogyatA hovAne kAraNe anAraMbhIpaNAnI saMgati : ahIM prazna thAya ke anAraMbhIpaNArUpa guNane phuraNa karavA mATe viziSTa jJAna ane viziSTa zraddhA Avazyaka che, ane mAtuSAdi munio tevA viziSTa jJAnavALA ane tevI viziSTa zraddhAvALA nathI, tethI teone anAraMbhIpaNArUpa Saa che,
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ 82 guNa kaI rIte saMbhave ? tenA samAdhAna arthe kahe che mASatuSAdi jevA munione ke jeoe sadIkSA grahaNa karela che, paraMtu zAstra bhaNIne je mahAtmAo haju saMpanna thayA nathI, tevA mahAtmAone jJAnAdino aprakarSa hovA chatAM paNa guNavAnanuM parataMtrapaNuM che ane teomAM vartatA guNavAnanA parataMtrapaNAmAM cAritranI niSpattinI yogyatA che, mATe teomAM caraNaguNanI niSpatti che. dIkSAdvAtriMzikA/bloka-29 Azaya e che ke dIkSAnI Adya bhUmikAmAM paNa je mahAtmAo saMsArathI virakta che, tethI "mAre sarva zaktithI asaMgabhAvanI zaktino saMcaya karavo che" tevuM lakSya sthira karIne saMsAranA bhAvothI mana-vacana-kAyAnI saMvRtipUrvaka asaMgabhAvanA upAyarUpa sarva saMyamanI ucita kriyAo guNavAnane parataMtra thaIne kare che. guNavAna guru paNa vItarAgabhAvane anukULa asaMgabhAvanI zaktino saMcaya thAya te prakAre ucita kriyAo yogya ziSyane batAve che, jenA baLathI asaMgabhAvanA arthI evA yogya ziSya paNa gurunA vacananA marmane jANavA mATe sarva udyamathI yatna kare che, ane te prakAre tene avadhAraNa karIne apramAdabhAvathI te prakAre kriyA kare che. tethI gurunA jJAnanA baLathI ziSyanI kriyA paNa lakSyanI niSpattinuM kAraNa bane te prakAre thAya che. tethI tevA sAdhumAM paNa anAraMbhIpaNuM che. ahIM prazna thAya ke Adya bhUmikAmAM koInI buddhi tevI paTu na hoya to guru je kriyAthI je prakArano aMtaraMga ane bahiraMga udyama batAve che, te kriyAnA marmane te rIte grahaNa na karI zake to kaMIka taviSayaka anAbhoga paNa thaI zake che, ane koIka sthAnamAM saMzaya paNa thaI zake che, tethI teonI kriyA kaI rIte anAraMbhIpaNAnuM kAraNa banI zake ? tethI TIkAmAM bIjo hetu kahe che jJAnAdinA aprakarSavALA muni gurunA vacananA paramArthane jANavA mATe apramAdathI yatna karatA hoya, ane jANIne svaguNane anurUpa apramAdathI ughama karatA hoya, to teomAM vizuddhi hovAthI anAraMbhIpaNuM che; kema ke lakSyane anurUpa sudRDha vyAparamAM apekSita kriyAone vyatyaya karAvanAruM karma te mahAtmAone kSayopazamabhAvavALuM che. tethI teonI kriyA guNaniSpattine
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIkSADhAtrizikA/zloka-29-30 anukULa sarva udyamathI varte che. ahIM vizeSa e che ke viziSTa jJAna na hoya tyAM sudhI mithyAtvamohanIyano kSayopazama hoya to samyagdarzana avazya hoya, paraMtu zAstra adhyayana karIne viziSTa bodha thayA pachI jevuM nirmaLa samyagdarzana hoya evuM samyagdarzana alpa bodhavALA munione hotuM nathI. AthI mApatuSa munine dravyasamyagdarzana kahyuM che ane svadarzana-paradarzanane jANanAra gItArthane bhAvasamyagdarzana kahyuM che. tene sAme rAkhIne jJAnAdi aprakarSamAM Adi padathI samyagdarzananA aprakarSanuM grahaNa che. rilA avataraNikA : zloka-28mAM graMthakAre vyavahAradazAmAM paNa dhyAna akSata che, tema yuktithI sthApana karyuM ane zloka-29mAM kahyuM ke zubhayogane AzrayIne paNa saddIkSAmAM anAraMbhIpaNuM che. mATe e aMzathI svabhAvasamavasthitirUpa AtmAmAM zuddha pariNAma akSata che; ane tenA dvArA e sthApana karyuM ke zubhaupayoga ane zuddhaupayoga bane mokSa pratye tulya kakSAvALuM kAraNa che. tyAM mokSa pratye zuddhaupayogane kAraNa svIkAranAra ane zubhaupayogane zuddhaupayoga samAna mokSa pratye tulya kakSAvALuM kAraNa nahi svIkAranAra digaMbara kahe che ke "dhyAnathI mokSa che, ane vyavahAramAM vyutthAnadazA che." te batAvIne tenuM nirAkaraNa karavA arthe kahe che - zloka : vyutthAnaM vyavahArazcenna dhyAnApratibandhataH / sthitaM dhyAnAntarArambha ekadhyAnAntaraM punaH / / 30 / / noMdha :- vyavahArazvetra' nA sthAne vyavahAre cenna' e pramANe pATha saMdarbhathI jaNAya che. hastapratamAM pATha upalabdha nathI. anvayArtha : vyavahAra vyavahAramAM vyavahAranayane abhimata sAdhvAcAranI kriyAnA sevanamAM, vyutthAnaM vyutthAna che=AtmabhAvamAM vizrAMtinA lakSyane anurUpa
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ 84 dIkSAvAciMzikA/zloka-30 pravRttithI je AtmabhAvamAM vizrAMtino yatna thAya che tenAthI viparIta yatnarUpa vyutthAna che, ve--e pramANe digaMbara kahe, to graMthakAra kahe che, na= ema na kahevuM. dhyAnA prativasthatA kema ke dhyAnano apratibaMdha che saMyamayoganA sudaDha vyApAramAM lakSyane anurUpa yatnano apratibaMdha che. vaLI vyavahAramAM vyutthAna nathI, tene daDha karavA mATe kahe che - puna =vaLI, dhyAnAktarAra=dhyAnAktaranA AraMbhamAM, vidhyAnAktara sthitaM eka dhyAnanuM aMtara raheluM che. li30I zlokArca - vyavahAramAM vyutthAna che, ema jo digaMbara kahe to graMthakAra kahe che, vyavahAramAM vyasthAna nathI; kema ke dhyAnano apratibaMdha che. vaLI, dhyAnAktaranA AraMbhamAM eka dhyAnanuM aMtara raheluM che. ll3oll TIkA - __vyutthAnamiti-vyavahAre AtmamAtrapratibandhalakSaNaM(Na)dhyAnapratibandhena vyutthAnaM cet, na, dhyAnApratibandhataH, suvyApAralakSaNasya tasya karaNanirodhe'nukUlatvAdeva, cittavikSepANAmiva(meva) tatpratibandhakatvAt, ekadhyAnAntaraM punaH dhyAnAntarArambhe maitryAdiparikarmaNi sthitaM, tathA ca tAvanmAtreNa vyutthAnatve samAdhiprArambhasyApi vyutthAnatvApattiriti na kiJcidetat / / 30 / / / noMdha:- AtmamAtraprativacaitnakSanuM dhyAnaprativacena' nA sthAne 'nAtmamAtraprativazvanakSaNadhyAnaprativanyana' ane 'vivikSepALamava' nA sthAne vittavikSepaIMAmeva' A banne pATho saMdarbhathI jaNAya che. hastapratamAM upalabdha nathI. TIkArya : vyavadAre ... prativartI, vyavahAramAM=vyavahAranayane abhimata saMyamayoganI AcaraNAmAM, AtmamAtrapratibaMdharUpa dhyAnano pratibaMdha hovAne kAraNe= AtmAnA zuddha svarUpamAM vizrAMtine anukULa daDha yatnarUpa dhyAnano vyAghAta hovAne kAraNe, vyutthAna che=AtmAnA bhAvamAM vizrAMtithI viparIta udyama che, ema jo digaMbara kahe to tene graMthakAra kahe che, ema nathI vyavahAramAM
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIkSAdvAtriMzikA/bloka-30 vyutthAna nathI; kema ke dhyAnano apratibaMdha che=vyavahAranI AcaraNAmAM dhyAnano abhAva nathI. vyavahAranI AcaraNAmAM dhyAnano abhAva nathI, te spaSTa kare che - suvyApAra ..... anubhAveva, suvyApArarUpa tenuM=vyavahAranuM arthAt mohanA unmUlanane anukULa saMyamayoganAM ucita kRtyonuM, karaNatirodhamAM=mohamAM pravartatA mana-vacana-kAyAnA yogorUpa karaNanA nirodhamAM, anukULapaNuM hovAthI ja vyavahAranI kriyAmAM ghyAnano pratibaMdha nathI, ema anvaya che. ahIM prazna thAya ke zuddha AtmabhAva tarapha javAmAM sudaDha yatna karAve tevI pravRttirUpa dhyAnathI saMyamanI bAhya kriyAomAM thato vyApAra kema pratibaMdhaka thato nathI. temAM hetu kahe che - cittavikSepALam ..... prativandhatvAt, cittanA vikSeponuM jatatpratibaMdhakapaNuM che=AtmabhAvamAM javAne anukULa dhyAnanuM pratibaMdhakapaNuM che. 85 ahIM prazna thAya ke zuddha AtmabhAva tarapha javAmAM sudaDha yatna karAve tevI pravRttirUpa dhyAnathI virodhI evI saMyamanI bAhya kriyAomAM thato vyApAra pratibaMdhaka nathI tema kema kahI zakAya ? tethI kahe che ekadhyAnAntaraM viveit / / vaLI, maitrI Adi parikarmavALA dhyAnAntaranA AraMbhamAM=nirvikalpadazAsvarUpa zuddhaupayogarUpa dhyAna karatAM pUrvanA dhyAnarUpa maitrI Adi parikarmavALA ghyAnAntaranA AraMbhamAM, eka dhyAnanuM aMtara raheluM che=nirvikalpaupayogarUpa dhyAnathI pUrvamAM thatA dhyAnamAM eka dhyAna ane bIjA dhyAnanI vacamAM aMtara raheluM che, ane te rIte= dhyAnAntaranA AraMbhakALamAM eka dhyAnanuM aMtara raheluM che te rIte, teTalA mAtrathI=vyavahAranayane abhimata kriyAmAM AtmamAtrapratibaMdharUpa dhyAna nathI paraMtu bhinna kriyAmAM cittanA gamanarUpa vyApAra che teTalA mAtrathI, vyutthAnapaNAmAM, samAdhinA prAraMbhatA paNa vyutthAnapaNAnI Apatti che. ethI A=vyavahAramAM vyutthAna che e, digaMbaranuM vacana, na kiMcit=koI arthavALuM nathI. / / 30 / * samAdhiprArambhasthApi mAM 'pi' thI e kahevuM che ke vyavahAranayane abhimata ..... ----
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6 dIkSAdvAtriMzikA/bloka-30 kriyAone to vyutthAnadazArUpe svIkAravAnI Apatti Ave, paraMtu samAdhinA prAraMbhamAM paNa vyutthAnadazA svIkAravAnI Apatti Ave. * me rirmaLi ahIM 'avi' thI pramodabhAvanA, karuNAbhAvanA vagerenuM grahaNa karavuM. bhAvArtha : digaMbaro zubhaupayogavALI kriyAmAM vyutthAnadazA kahe che, tenuM graMthakArazrI dvArA nirAkaraNa : digaMbaro zuddhaupayogane mokSanuM kAraNa kahe che, ane zubhaupayogane mokSanuM kAraNa svIkAratA nathI; ane kahe che - zuddhaupayogamAM javA mATe asamartha sAdhu zubhaupayoganI kriyA kare che, topaNa te zubhaupayoganI kriyA zuddhaupayogarUpa dhyAna mATe vighnabhUta che, mATe zubhaupayogavALI kriyAmAM vyutthAnadazA che; kema ke AtmamAtramAM pratibaMdhane dhAraNa karavArUpa dhyAna thatuM nathI. digaMbarono Azaya e che ke sarvadravya, sarvakSetra, sarvakALa ane sarvabhAva pratye pratibaMdhano tyAga karIne jeo AtmabhAvamAtramAM pratibaMdhane dhAraNa kare che, teo sadA zuddha AtmabhAvamAM magna rahe che; ane zuddha AtmabhAvamAM magna rahevArUpa dhyAna mokSanuM kAraNa che, ane vyavahAranayane abhimata saMyamanI kriyAo to dhyAnamAM vighnabhUta che, tethI vyutthAnadazA che arthAt zuddha AtmAnA che bhAvamAM javAne anukULa kriyA nathI. tenuM nirAkaraNa karatAM graMthakArazrI kahe che - vyavahAranI kriyAmAM dhyAnano apratibaMdha che arthAt vyavahAranI kriyAo dhyAnamAM vighna karanArI nathI, paraMtu dhyAnane anukULa che. mATe vyavahAranayane abhimata saMyamanI kriyAomAM vyutthAnadazA nathI. ahIM prazna thAya ke saMyamanI kriyA dhyAnano pratibaMdha karatI nathI, ema kema kahI zakAya ? tethI kahe che = saMyamanI kriyA suvyApArarUpa che, tethI te kriyAo mana-vacana-kAyAnA yogorUpa karaNanA, nirodhane anukULa che. Azaya e che ke dhyAna mana-vacana-kAyAnA yogorUpa karaNanA, nirodharUpa che, ane saMyamanI AcaraNAo karaNanA nirodhane anukULa che, tethI dhyAnanI vyAghAtaka nathI, paraMtu dhyAnanI prAptimAM sahAyaka che.
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIkSAdvAtriMzikA/bloka-30 17 ahIM prazna thAya ke dhyAnanI pravRttimAM saMyamanI kriyAo vyAghAtaka nathI, to zuM vyAghAtaka che ? tethI kahe che cittanA vikSepo ja dhyAnanA pratibaMdhaka che=vyAghAtaka che. AnAthI e phalita thAya ke jeo apramAdabhAvathI saMyamanI sarva ucita kriyAo kare che, teo saMyamanI kriyAnA kALamAM bhagavAnanA vacananuM smaraNa kare che, ane bhagavAnanuM vacana sarva udyamathI vItarAga thavA mATe sarva ucita kriyAo batAve che; ane te sarva ucita kriyAo je rIte bhagavAne batAvela che, te pramANe ka2vA dhRtipUrvaka je sAdhuo yatna kare che, te sAdhuonA mana-vacanakAyAnA yogo saMsArabhAvathI nirodha pAmIne zuddha AtmabhAva tarapha javAne anukULa yatnavALA che. tethI teonI te saMyamanI kriyA zuddha AtmabhAvanA dhyAnanI prAptine anukULa che, ane je sAdhuonA cittamAM saMyamanI kriyAnA kALamAM paNa vikSepo varte che arthAt bhagavAnanA vacanAnusAra vidhimAM sudRDha vyApAra thato nathI, ane tethI citta zuddha AtmabhAvane abhimukha jatuM nathI, paraMtu bAhya padArthonAM nimittothI citta vikSepavALuM che. te cittanA vikSepo ja zuddha AtmabhAvamAM javA mATe pratibaMdhaka che. A rIte vyavahAranayane abhimata saMyamanI zuddha kriyA vyutthAnadazArUpa nathI, ema graMthakArazrIe yuktithI sthApana karyuM. have tenI puSTi karavA arthe kahe che dhyAnAMtaranA AraMbhamAM eka dhyAnanuM aMtara H je sAdhako nirvikalpa dazArUpa dhyAnamAM sadA saMsthita rahI zakatA nathI, tevA sAdhako paNa nirvikalpa dazAmAM javAne anukULa dhyAnanI zaktino saMcaya karavA arthe koIka vakhate dhyAnamAM yatna kare, tyArapachI pharI dhyAnAnta2no AraMbha kare, te vakhate eka dhyAnanuM aMta2 2he che; topaNa prathama dhyAna karyA pachI bIjA dhyAnanA AraMbhane anukULa evo zaktisaMcaya karavA mATe anuprekSA kare che. te anuprekSA paNa navA dhyAnanA AraMbhamAM sahAyaka che, tethI jo vyavahAranayane abhimata zAstrAnusArI kriyAne vyutthAnadazA svIkAravAmAM Ave, to jeo eka dhyAna karyA pachI pharI dhyAnAntaramAM javA mATe yatna karatA hoya, teonA
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ 88 dIkSAhAiizakA/bloka-30 dhyAnAMtaramAM javAnA karAtA yatnarUpa samAdhinA prAraMbhane paNa vyutthAnadazA svIkAravAnI Apatti Ave. vastutaH jema samAdhinI prAraMbhanI bhUmikA samAdhimAM javAne anukULa che, paraMtu samAdhimAM javAne pratikULa nathI, tethI vyutthAnadazA che, tema kahI zakAya nahi; tema vyavahAranayanI kriyA paNa samAdhimAM javAne anukULa che, paraMtu samAdhimAM javAnuM pratikULa nathI, tethI vyutthAnadazA che tema kahI zakAya nahi. jema AghabhUmikAnA sAdhako saMyamanI sarva ucita kriyAo sudaDha vyApArathI kare che, tema je sAdhako te kriyAothI kaMIka saMpanna thayA che ane te kriyAonA atyaMta sevanane kAraNe maitrI Adi cAra bhAvothI parikamita jeonI buddhi thaI che, tevA yogIo AtmamAtramAM pratibaMdharUpa nirvikalpa samAdhine pragaTa karavA arthe avasare dhyAnAntarano AraMbha kare che arthAt nirvikalpa dhyAna karatAM pUrva bhUmikAnA dhyAnano AraMbha kare che, ane te dhyAnAntarakALamAM dhyAnanI saMtati vartatI nathI, paraMtu eka dhyAna karyA pachI kaMIka aMtarathI anya dhyAnano prAraMbha thAya che. tethI A dhyAnAntaranA AraMbhanI kriyA paNa nirvikalpa dhyAna sadaza AtmamAtramAM pratibaMdharUpa nathI, Ama chatAM, AtmamAtramAM pratibaMdharUpa nirvikalpa dhyAnane anukULa che, mATe A dhyAnanI kriyAne vyutthAnadazA kahevAya nahi. te rIte vyavahAranayane abhimata saMyamanI kriyAne paNa vyutthAnadazA kahevAya nahi. vaLI jo vyavahAranayane saMmata saMyamanI kriyA kramasara te te AcAromAM pravartatA cittarUpa hovAthI dhyAnanA pratibaMdhakarUpe svIkAravAmAM Ave to, samAdhinA prAraMbharUpa dhyAnAntaranA AraMbhamAM paNa vyutthAnadazA svIkAravAnI Apatti Ave; kema ke samAdhinA prAraMbharUpa dhyAnAntaranA AraMbhamAM paNa zuddha AtmabhAvamAM vizrAMtirUpa dhyAnanI saMtati nathI; paraMtu eka dhyAna karyA pachI bIjA dhyAnano prAraMbha karavA mATe tadabhimukha anuprekSAdimAM yatna thAya che. mATe jyAM citta kramasara viSayAntarane sparzatuM hoya tyAM vyutthAnadazA che, tema svIkArIne dhyAnane anukULa evI saMyamanI kriyAne paNa vyutthAna che tema kahevAmAM Ave ane dhyAnanI virodhI che tema kahevAmAM Ave to samAdhimAM javAne anukULa dhyAnAntaranA AraMbhamAM paNa vyutthAnadazA che tema svIkAravAnI Apatti Ave ane dhyAnAntaranA
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIkSAdvAtriMzikA|zloka-30-31 89 AraMbhane dhyAnano virodhI mAnavo paDe, mATe vyavahAranayane abhimata kriyAmAM vyutthAnadazA che, e prakAranuM digaMbaranuM vacana akiMcitkara che. sArAMza H * asaMgaanuSThAnavALA yogIo nirvikalpadazAmAM vartatA hoya che tyAre, AtmamAtramAM pratibaMdharUpa dhyAnanI saMtati cAle che, ane te vakhatanA temanA cittamAM maitrI Adi bhAvono nAza che arthAt maitrI Adi bhAvothI rahita temanuM citta che. * nirvikalpa bhUmikAne nahi pAmelA ane te bhUmikAmAM javA tatpara thayelA yogIo avasare dhyAnamAM yatna kare che tyAre, teone dhyAnanI saMtati vartatI nathI, paraMtu eka dhyAna pachI anya dhyAnanuM aMtara varte che; ane teonuM citta maitrI Adi bhAvothI parikarmita che, tethI maitrI Adi bhAvothI anyathA bhAvono cittamAM lezathI paNa sparza nathI. * bIjA prakAranA yogIo karatAM tenI pUrvanI bhUmikAvALA sAdhuo saMyamanI sarva ucita kriyAo cittanA vikSepanA parihArapUrvaka zAstravacanathI niyaMtrita thaIne kare che. teonuM citta maitrI Adi bhAvothI vAsita che, topaNa maitrI Adi bhAvothI parikarmita thayeluM nathI. A traNe prakA2nA sAdhako vyutthAnadazAvALA nathI, paraMtu jeonI saMyamanI kriyAmAM cittanA vikSepo varte che, teo vyutthAnadazAvALA che. I[30]l avataraNikA : zloka-26mAM kaheluM ke zubhaupayoga ane zuddhaupayoganuM mokSarUpa phaLa pratye tulyakakSapaNuM nathI, e pramANe digaMbaro kahe che, te ucita nathI; ane tenuM atyAra sudhI nirAkaraNa karyuM. have teonuM kathana bhrAMtarUpa che, te spaSTa batAvavA arthe graMthakArazrI kahe che zloka H - vicitratvamanAlocya bakuzatvAdinA zrutam / dIkSAzuddhaikarUpeNa vRthA bhrAntaM digambaraiH / / 31 / /
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ GO dIkSADhAtrizikA/bloka-31 anvayArtha : varAtvAvinA=bakuzapAdi svarUpe zrutasaMbhaLAyelA vicitra= vicitrapaNAnuM nAno=anAlocana karIne, vizva =digaMbaro rIkSAzuddhevArUpeNa vRthA brAntadIkSAnAM zuddha ekarUpathI vRthA bhrAMta che-dIkSA zuddha ekarUpa che, paraMtu taratamatAthI aneka bhUmikAvALI nathI, e prakAranI vRthA bhrAtine dhAraNa kare che. 31 zlokArca - bakuzapaNAdi svarUpe saMbhaLAyelA vicitrapaNAnuM anAlocana karIne digaMbaro dIkSAnA zuddhaekarUpathI vRthA bhrAMta che-dIkSA zuddha ekarUpa che, paraMtu taratamatAthI aneka bhUmikAvALI nathI, e prakAranI vRthA bhrAntine dhAraNa kare che. II3II. TIkA : vicitratvamiti-bakuzatvAdinA zrutaM-pravacanAdAkarNitaM, vicitratvamanAlocya dIkSAyA yacchuddhamekaM rUpaM paramopekSAmAtralakSaNaM tena vRthA digambarairdhAntaM, yaiH pratikSipyate vyavahArakAle dIkSApAramyaM / zuddhadIkSAkAraNAvalambane uparitanotkarSAbhAve'pi dIkSAmAtrApratikSepe ca dharmopakaraNadharaNe'pi teSAM tadavyAghAtaH syAt, buddhipUrvakamamatvaparihArasyApyAhArAdigrahaNavadupapatterityanyatra vistaraH / / 31 / / TIkArca - vezatvAdinA ..... pAragam | bakuzatvAdithI vicitrapaNuM pravacanathI saMbhaLAyeluM che, tenuM anAlocana karIne dIkSAnuM parama upekSAmAtrarUpa je zuddhaekarUpa che tenAthI digaMbaro vRthA bhrAMta che. jeo vaDe vyavahArakALamAM dIkSAnuM paramapaNuM pratikSepa karAya che. pUrvamAM sthApana karyuM ke digaMbaro dIkSAne zuddhaekarUpa mAne che, te teonI mAnyatA bhrAMtirUpa che. vaLI teo zuddhaupayogarUpa dIkSAne mokSanuM kAraNa svIkAre che ane zubhaupayogarUpa dIkSAne mokSanuM kAraNa svIkAratA nathI, te ucita nathI. have teo zuddhaupayogarUpa dIkSAne mokSanuM kAraNa svIkArIne
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ 91 dIkSADhAsiMcikA/zloka-31 zubhaupayogarUpa dIkSAne zuddha dIkSAnuM kAraNa svIkAre che, te rIte zubhaupayogamAM paNa dIkSAmAtrano apratikSepa digaMbaranA mate prApta thAya che, tethI je rIte zubhaupayogamAM teo dIkSAno svIkAra kare che, te rIte dharmanAM upakaraNono paNa teoe dIkSAno svIkAra karavo joIe, te yuktithI batAve che - zuddhatIkSA ... vistara? | zuddha dIkSAnA kAraNanA avalaMbanamAM parama upekSArUpa zuddha dIkSAnA kAraNabhUta zubhaupayogarUpa dIkSA che e prakAranA avalaMbanamAM, uparitana utkarSano abhAva hovA chatAM paNa zubhaupayogakAlIna dIkSAmAM zuddhaupayogakAlIna evo uparitana utkarSano abhAva hovA chatAM paNa. dIkSAmAtrano apratikSepa hote chate zuddhaupayoga ane zubhaupayoga e bannemAM dIkSAmAtrano apratikSepa hote chate, dharmaupakaraNanA dhAraNamAM paNa teone digaMbarone, teno avAghAta thAya-dIkSAno avyAghAta thAya; kema ke buddhipUrvaka mamatvatA parihAranI paNa dharmaupakaraNamAM buddhipUrvaka mamatvanA parivAranI paNa, AhArAdigrahaNanI jema upapati che, e prakAre anyatra vistAra che=adhyAtmamata parIkSA graMthamAM vistAra che. 31 + vAtvAdi mAM 'di' padathI kuzIlapaNAdinuM grahaNa karavuM. 3paritanoipAvedavi tIkSAmAtrAprati mAM "thI e kahevuM che ke zubhaupayogarUpa dIkSAmAM zuddhaupayoga sadaza utkarSano abhAva na hoya to to dIkSAno apratikSepa che, paraMtu zubhaupayogarUpa dIkSAmAM zuddhaupayoga samAna utkarSano abhAva hovA chatAM paNa dIkSAmAtrano apratikSepa che. tharmopoDani mAM ' thI e kahevuM che ke digaMbaronA matAnusAra dharmaupakaraNanA adhAraNamAM to dIkSAmAtrano avyAghAta che, paraMtu jo teo zuddha dIkSAnA kAraNarUpe zubhaupayogane svIkAratA hoya to zuddha dIkSAnA kAraNarUpe dharmaupakaraNanA dhAraNamAM paNa dIkSAmAtrano avyAghAta prApta thAya. * vRddhipUrvavatvaridArasthathadIpriNavakupatte: mAM "pa' thI e kahevuM che ke dharmaupakaraNanA dhAraNamAM mamatvanA aparihAranI to upapatti che, paraMtu buddhipUrvaka mamatvanA parivAranI paNa AhArAdigrahaNanI jema upapatti che. mAhIravigrahavilupapatte: mAM '' padathI zarIranuM grahaNa karavuM.
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ 92 bhAvArtha : dIkSAdvAtriMzikA|zloka-31 zuddhaupayoga ane zubhaupayogarUpa dIkSAnuM tulyakakSapaNuM nathI, e pramANe kahenAra digaMbaranI bhrAMtinuM graMthakArazrI dvArA nirAkaraNa : pravacanamAM pAMca prakAranA nigraMtha kahevAyA che. tethI e prApta thAya ke sAdhu rAga-dveSanI graMthino uccheda karanArA hovAthI nigraMtha che arthAt rAga-dveSanI graMthine bhedI rahyA che. mATe je bhedAtuM hoya te bhedAyeluM che, tethI rAga-dveSanI graMthi vagaranA che; Ama chatAM rAga-dveSanA tyAgarUpa samatAno pariNAma taratamatAthI aneka pariNAmavALo che, jene AzrayIne zAstramAM bakuzAdi pAMca nigraMtho kahyA che; A zAstravacananuM Alocana karyA vagara digaMbaro dIkSAne parama upekSArUpa mAtra svIkAre che, te temanI bhrAMti che. digaMbarono Azaya e che ke vItarAga saMsAranA sarva bhAvo pratye parama upekSAvALA hoya che, tethI jeone vItarAga thavuM hoya teNe jagatanA tamAma bhAvo pratye 52ma upekSAvALA thaIne AtmamAtramAM pratibaMdha dhAraNa karavArUpa zuddhaupayogamAM vartavuM joIe. tethI jeo te prakAranA zuddhaupayogamAM varte che, teo sarva yatnathI mokSane anukULa udyama karanArA che; ane dIkSA e sarva yatnathI mokSane anukULa udyama karavA svarUpa che, mATe zuddhaupayogarUpa dIkSA mokSanuM kAraNa che, zubhaupayogarUpa dIkSA nahi. Ama kahIne digaMbaro zuddhaupayogane ane zubhaupayogane mokSa pratye tulya kakSAvALA svIkAratA nathI. vastutaH bhagavAnanA pravacanamAM mokSanuM kAraNa sarva bhAvo pratye samabhAvano pariNAma mAnya che, ane samabhAvano pariNAma jeomAM hoya teo nigraMtha che; paraMtu samabhAvanA pariNAmane dhAraNa karanAra nigraMtho paNa taratamatAnA pariNAmathI pAMca bhedavALA zrutamAM prasiddha che. tethI jeo Adya bhUmikAvALA bakuza, kuzIla che, teo pizAcikI vArtAne sAMbhaLIne ke kuLavadhUnA dRSTAMtane sAMbhaLIne apramAdabhAvathI bhagavAnanA vacanAnusAra kriyAomAM yatna kare che, teo parama upekSArUpa saMyamane pAmyA nathI arthAt asaMgaanuSThAnane pAmyA nathI, topaNa samabhAvanA pariNAmane dhAraNa karIne vItarAgatA tarapha janAra che. tethI parama upekSAmAM jeo varte che, teomAM mokSane anukULa dIkSA che, Adya bhUmikAvALA
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ G8 5 ga che. dIkSAdvAciMzikA/zloka-31 vyavahAranI AcaraNAkALamAM jeo udyama kare che, teomAM dIkSAnuM paramapaNuM nathI, ema jo digaMbara kahe che, te temano bhrama che. vastutaH jeo saMsArathI virakta che ane sarva udyamathI mohanA unmelanane arthe zAstrAnusArI kriyA kare che, teomAM dIkSAnuM pArakhya che. phakta prAraMbhika kakSAmAM te dIkSAnuM pArakhya uparitana bhUmikAnI apekSAe nyUna che; paraMtu teTalAmAtrathI dIkSAnuM pArakhya na svIkArIe to parama upekSAvALA muniomAM kevaLInA vItarAgabhAvathI nyUnatA che, mATe zuddhaupayogavALA munimAM paNa mokSane anukULa parama dIkSA nathI, tema mAnavAno prasaMga Ave. AnAthI e phalita thAya ke sarva udyamathI svabhUmikA anusAra dharmamAM udyama karanAra zrAvakamAM parama dIkSA nathI; kema ke pratimA dhAraNakALamAM paNa te zrAvake AjIvana saMsAranA bhogono tyAga karIne mAtra samabhAvanI vRddhimAM udyama karavAno svIkAra karyo nathI; jyAre dIkSA lenAra vivekI sAdhu to dIkSAnA prAraMbhakALathI ja sukha-duHkha, jIvana-mRtyu, zatru-mitra sarva pratye samabhAvane dhAraNa karIne samabhAvanI vRddhinA ekamAtra upAyabhUta jinavacanAnusAra sarva ucita kriyAo kare che. tethI tevA sAdhune to mokSane anukULa dIkSAnuM pAraNya che ja. zubhaupayogarUpa dIkSA zuddhadIkSAnuM kAraNa che tema vastrAdi dharmopakaraNa paNa zuddhadIkSAnuM kAraNa hovAthI vastrAdi dhAraNamAM dIkSAno avyAghAta - A rIte zuddhaupayoga ane zubhaupayoga bannemAM dIkSAnuM pArakhya samAna che, tema graMthakArazrIe yuktithI sthApana karyuM. have digaMbaro kahe che ke zuddhaupayogarUpa je dIkSA che, te dIkSAnuM kAraNa zubhaupayogarUpa dIkSA che. digaMbaranI te mAnyatAne sAme rAkhIne graMthakArazrI kahe che - zuddhaupayogarUpa dIkSAnA kAraNabhUta zubhaupayogarUpa dIkSA che ema svIkArIne, zubhaupayogarUpa dIkSAmAM zuddhaupayogarUpa dIkSA jevo utkarSa nahi hovA chatAM paNa dIkSAmAtra bannemAM samAna che zuddhaupayogamAM paNa dIkSA che ane zubhaupayogamAM paNa dIkSA che, e prakAre dIkSAmAtrano jo digaMbaro apratikSepa karatA hoya, to dharmanA upakaraNamAM paNa teone zuddha dIkSAno kAraNabhAva svIkAravAmAM AvyAghAta thAya; kema ke jema dIkSAmAM vartatA zubhaupayoganA baLathI sAdhaka krame karIne
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIkSAdvAtriMzikA/bloka-31-32 zuddhaupayogane prApta kare che, tema digaMbaro svIkAre che; tenI jema dhyAnAdimAM yatna karanArA sAdhu zItAdi pariSahathI dharmadhyAnamAM vyAghAta pAmatA hoya tyAre, dharma upakaraNanA baLathI zItAdino parihAra karIne dharmadhyAnAdimAM udyama karI zake che. tethI e phalita thAya ke jema zubhaupayogarUpa dIkSA zuddha dIkSAnuM kAraNa che, mATe zubhaupayogavALI dIkSAne paNa dIkSA kahI zakAya; tema zuddhaupayogarUpa dIkSAnI prAptimAM vastrAdi dharmaupakaraNa kAraNa che, mATe vastrAdi dhAraNa karanArane paNa dIkSA che, tema svIkArI zakAya. 14 AhArAdigrahaNamAM buddhipUrvaka mamatvanA parihAranI jema dharmopakaraNamAM buddhipUrvaka mamatvanA parihAranI upapatti : ahIM digaMbaro kahe ke vastrane grahaNa karavAmAM mamatva thavAno saMbhava che; ane mamatvano pariNAma samabhAvano virodhI che, tethI vastrAdigrahaNamAM dIkSAno svIkAra karI zakAya nahi. tene graMthakArazrI kahe che ke jema digaMbara sAdhu AhArane grahaNa kare che ane zarIrane dhAraNa kare che, chatAM AhAramAM ane zarIramAM buddhipUrvaka mamatvano parihAra kare che; tema dharmadhyAnamAM sahAyaka evAM dharma upakaraNa grahaNa karavAmAM vivekI sAdhu buddhipUrvaka mamatvano parihAra karI zake che mATe dharmaupakaraNa dIkSAmAM virodhI nathI, tema digaMbaroe svIkAravuM joIe. A viSayamAM graMthakArazrIe adhyAtmamataparIkSAmAM ghaNo vistAra karyo che. I[31]l avataraNikA : zloka-24 sudhI graMthakArazrIe dIkSAnuM svarUpa batAvyuM ane zloka25mAM kahyuM ke A dIkSA zuddhaupayogarUpa che arthAt zuddha AtmAnA svarUpamAM vartatA jIvanA upayogasvarUpa che. tyAM zuddhaupayogarUpa dIkSA judI che ane zubhaupayogarUpa dIkSA judI che, e prakAranA digaMbaranA vacananuM smaraNa thayuM, ane digaMbaro zuddhaupayogarUpa dIkSAne mokSanuM kAraNa kahe che ane zubhaupayogarUpa dIkSAne zuddhaupayogarUpa dIkSAtulya mokSanuM kAraNa svIkAratA nathI, tenuM udbhAvana karIne zloka-26thI atyAra sudhI sthApana karyuM ke zubhaupayogarUpa dIkSA ke zuddhaupayogarUpa dIkSA paramArthathI zuddha AtmAnA
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ lpa dIkSAdvAtriAMzikA/bloka-32 upayogasvarUpa ja che, tethI banne mokSanuM kAraNa che. have te sarva kathananuM nigamata karatAM kahe che - zloka : citrA kriyAtmanA ceyamekA sAmAyikAtmanA / tasmAt samuccayenAryaH paramAnandakRnmatA / / 32 / / anvayArtha - ra=ane Draya--A=saddIkSA, kriyAtmanA citrA kriyAtmanA citra che. sAmAyitminA pA=sAmAyikAtmanA eka che tamAte kAraNathI kriyA ane samabhAvanA pariNAmarUpa jJAnasvarUpa dIkSA hovAthI, samuSyana= samuccayathI jJAna-kriyAnA tulyabaLathI, mA =A vaDe=ziSTa puruSo vaDe, paramAnandanetA=paramAnaMdane karanArI manAI che=saddIkSA paramAnaMdarUpa mokSane karanArI manAI che. 32aa. zlokArtha : ane A saddIkSA, kriyAtmanA citra che, sAmAyikAtmanA eka che. te kAraNathI kriyA ane samabhAvanA pariNAmarUpa jJAnasvarUpa dIkSA hovAthI, samuccayathI=jJAna-kriyAnA tulyabaLathI, Aryo vaDeHziSTa puruSo vaDe paramAnaMdane karanArI manAI che saddIkSA paramAnaMdarUpa mokSane karanArI manAI che. 3rA TIkA : citreti-kriyAtmanA ceyaM-saddIkSA, citrA nAnAprakArA, sAmAyikAtmanA= samatApariNAmena, ekA, tasmAtsamuccayena-jJAnakriyayostulyabalatvena, Arya:-ziSTaiH, paramAnandavRnatA pArarA TIkArca - kriyAtmanA ....... paramAnandanmatA jA ane A=saddIkSA, kriyAtmanA citra che aneka prakAranI che, ane sAmAyikAtmatA=samatAnA pariNAmathI eka
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIkSADhAtrizikA/zloka-32 che. te kAraNathI kriyA ane samabhAvatA pariNAmarUpa jJAnasvarUpa dIkSA hovAthI, samuccayathI=jJAna-kriyAnA tulyabaLathI, Aryo vaDe ziSTa puruSo vaDe paramAnaMdane karanArI manAI che= dIkSA mokSasukhane karanArI manAI che. 32 bhAvArtha :sAmAyikanA pariNAmarUpa saddIkSA ekarUpa hovA chatAM bhUmikAnA bhedathI saddIkSA citra prakAranI kriyAsvarUpa - zAstramAM, dIkSA bakuzapaNAdirUpa citra prakAre che, tema pUrvazlokamAM kahevAyela che. tethI e phalita thAya ke dIkSA lenArA nigraMtho che arthAt samabhAvanA pariNAmavALA che; kema ke nigraMtha zabdanI vyutpatti e che ke cAlyo gayo che graMtha jemAMthI=rAga-dveSano pariNAma jemAMthI, te nigraMtha che, ane teo bakuzapaNAdi pAMca bhedovALA che. A kathanathI e phalita thAya ke pAMca prakAranA nigraMtho kahevAthI teo pAMceya rAga-dveSanA pariNAma vagaranA che, mATe sAmAyikanA pariNAmavALA che, tethI nigraMtha che; ane bakuzanA AcArAdi, kuzIlanA AcArAdi darekanA AcArothI citra prakAre nigraMtho che. tethI dareka jIva potapotAnI bhUmikA pramANe judI judI kriyAo karanArA saddIkSAvALA che, ane saddIkSAvALA sarva jIvo samatAnA pariNAmarUpa eka sAmAyikanA pariNAmavALA che. Ama chatAM darekanI samatAno pariNAma kSayopazamabhAvanI taratamatAthI judo hovA chatAM, samatAnA pariNAmarUpe eka che. AthI dIkSAnA prAraMbhakALamAM je sAdhuo zAstravacananA upayogathI sarva pravRtti kare che, teo zatru-mitra, sukha-duHkha, jIvana-mRtyu pratye samabhAvavALA che. phakta te samabhAva taratamatAnA bhedathI prakRtirUpe sthira thayela che, tethI nigraMthonA bheda che, ane samabhAva sthira karavA mATe ane atizayita karavA mATe te te sAdhuo sva-sva bhUmikA anusAra kriyAo kare che. tethI saddIkSAvALA sarva sAdhu eka kriyA karatA nathI. A kathanathI digaMbaro je kahe che ke "zuddhaupayogarUpa dIkSA paramadIkSA che ane te dIkSA AtmamAtramAM pratibaMdharUpa dhyAnamAM udyama karanArA sAdhuone che
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIkSAtkAciMzikA/zloka-32 ane zubhaupayogavALA sAdhuone paramadIkSA nathI," tenuM nirAkaraNa thaI jAya che; kema ke sAmAyikanA pariNAmarUpa saddIkSA eka hovA chatAM bhUmikAnA bhedathI saddIkSA citra prakAranI kriyA svarUpa che, tethI Adya bhUmikAvALA sAdhu samabhAvanA pariNAmavALA che ane svabhUmikA anusAra saMyamanI kriyAo kare che ane uparitana bhUmikAvALA sAdhu samabhAvanA pariNAmavALA che ane svabhUmikA anusAra AtmamAtramAM pratibaMdhane dhAraNa karIne dhyAnamAM yatna kare che, tethI prAraMbhika bhUmikAvALA ke uparitana bhUmikAvALA sAdhunI kriyAno bheda hovA chatAM samabhAvanA pariNAmathI te sarvanI dIkSA mokSaphaLane sAdhanArI hovAthI tulya kakSAvALI che. jJAna-kriyAnA samuccayathI dIkSA mokSanuM kAraNa : vaLI A dIkSA jJAna-kriyAnA samuccayathI ziSTa puruSo vaDe mokSanuM kAraNa manAI che. tethI e phalita thAya ke sAdhune mokSanA upAyabhUta samyajJAna, ane te samyajJAnathI niyaMtrita samyam kriyA, banne pratye samAna pakSapAta che. AthI sAdhuo mAtra kriyA karIne saMtoSa pAmatA nathI, ke mAtra jJAna meLavIne saMtoSa pAmatA nathI, paraMtu bhagavAnanA vacananA paramArthane jANavA mATe sarva udyama kare che, ane jANyA pachI bhagavAnanA vacanAnusAra samyagu pravRtti karavA mATe parva udyama kare che, AthI gItArtha paNa sAdhu svabhUmikA anusAra uttara-uttaranA jJAnamAM udyama kare che, ane jJAna niSpanna karIne te zratathI AtmAne vAsita kare che, jethI mRtathI niyaMtrita uttama bhUmikAnA samabhAvanA pariNAmanI prApti thAya, te tattvasaMvedanAtmaka jJAnasvarUpa che ane A jJAnano pariNAma ja sAmAyikano pariNAma che ane te pariNAmanI vRddhi mATe svabhUmikA anusAra te mahAtmA sarva kriyA kare che, tethI te mahAtmA jJAna-kriyAmAM tulya pakSapAtapUrvaka udyama karIne paramAnaMdarU5 mokSane prApta kare che. vaLI jeo avirata samyagdaSTi che, teo paNa mokSanA arthI che. Ama chatAM jJAna-kriyAmAM tulyabaLapaNAnI pravRtti karatA nathI, kema ke avirata samyagdaSTine kriyAnA vyatyayane karAvanAruM cAritramohanIyakarma udayamAM che. tethI potAnI zaktinuM samAlocana karIne mAtra jJAnamAM samyagu yatna kare che,
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ 98 dIkSADhAtrizikA/zloka-32 jenAthI bhagavAnanA vacananA paramArthano bodha thAya che, ane potAnI bhagavAnanA vacana pratyenI zraddhA sthira-sthiratara thAya che, jethI bhagavAnanA vacanAnusAra saMyama pALIne Atmahita sAdhavAno pariNAma paNa utkaTa thAya che. Ama chatAM pote bhagavAnanA vacanAnusAra kriyAo karI zake tevo cAritramohanIyano kSayopazama nahi hovAthI cAritrAcAranI kriyAmAM avirata samyagdaSTi jIvo yatna karatA nathI; phakta anaMtAnubaMdhI kaSAyanA vigamananA kAraNe pragaTa thayela cAritranA lezathI prerAIne susAdhunI bhakti ane vItarAganI bhakti karIne adhika-adhika cAritranI zaktino saMcaya kare che. tethI e phalita thAya ke dIkSAmAM jJAna-kriyAnuM tulyabaLapaNuM che, ane aviratasamyagdaSTimAM jJAna-kriyAnuM tulyabaLapaNuM nathI. AthI jJAna-kriyAnA tulya baLavALI dIkSA paramAnaMdanuM kAraNa che. II3II rUti tIkSAviMziva zAradA
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ tIkSA di zreyasa tAnA, azivakSapaNAt tathA / sA jJAnino niyogena; jJAninizrAvatoDathavI ?' "zreyanA dAnathI ane azivanA kSapaNathI dIkSA kahevAya che. te-dIkSA jJAnIne niyamathI che athavA jJAnInI nizrAvALAne che=guruparataMtrane che." : prakAzaka : tathI gaga? 5, jaina marcanTa sosAyaTI, phattehapurA roDa, pAlaDI, amadAvAda-380007. phona : (079) 26604911, 32911471 E-mail : gitarthganga@yahoo.co.in * mudraka : sUryA ophaseTa AMbalIgAma, seTelAITa-bopala roDa, amadAvAda-380058. phona : (02717) 230102, 230366 Design by : bodhidarzana grAphiksa, a'vAda : 09825074889 en Education International