Book Title: Adhyatma Kavya Sarita
Author(s): Raj Saubhag Editorial Committee
Publisher: Raj Saubhag Satsang Mandal Sayla
Catalog link: https://jainqq.org/explore/005559/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ફીથી સારિd] સિભાગ, થી રાજ 5 મંડળ સાયલા : સંયોજક : શ્રી રાજસોભાગ સત્સંગ મંડળ સોભાગ પરા, સાયલા - ૩૬ ૩૪૩૦ For Personal & Private Use Only Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SH અધ્યાત્મ કાવ્ય સરિતા નસ), 0 સાયલા સંયોજક શ્રી રાજ-સોભાગ સત્સંગ મંડળ સોભાગ પરા, સાયલા - ૩૬૩૪૩૦ For Personal & Private Use Only Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 અધ્યાત્મ કાવ્ય સરિતા છે જે પ્રકાશક પ્રકાશન સમિતિ શ્રી રાજસોભાગ સત્સંગ મંડળ સાયલા-૩૬ ૩૪૩૦ * પ્રાપ્તિસ્થાન * સાયલા છે શ્રી રાજસોભાગ સત્સંગ મંડળ શ્રી રાજ-સોભાગ આશ્રમ સોભાગપરા, સાયલા-૩૬૩ ૪૩૦. (જિ. સુરેન્દ્રનગર) ફોન : (૦૨૭૫૫) ૨૮૦૫૩૩ ટેલિ-ફેક્સ : ૨૮૦૭૯૧ Website : www.rajsaubhag.org E-mail : rajsaubhag@yahoo.com અમદાવાદ છે જયેશભાઈ જે. શાહ શિવા એન્ટરપ્રાઈઝ ૨૫, એવરેસ્ટ ટાવર, નારણપુરા, અમદાવાદ-૧૩. ફોન : (૦૭૯) ૨૭૪૭પ૧૧૧ ટેલિ-ફેક્સ : ર૭૪૮૩૪૩૬ shivaenterprise@yahoo.com છે મુંબઈ છે વિનાયક કે. શાહ ૨૨, શાંતિનિકેતન, ૩જા માળે, ૯૫-એ, મરીન ડ્રાઈવ, મુંબઈ - ૪OOOO૨. ફોન : ૨૨૮૧૩૬ ૧૮૧૯ આવૃત્તિ : પ્રથમ પ્રત : ૧૨૦૦ મુદ્રક : નૈષધ પ્રિન્ટર્સ મ્યુનિસિપલ સ્કૂલ પાસે, નારણપુરા ગામ, અમદાવાદ – ૩૮૦ ૦૧૩. ફોન : ૨૭૪૯૧૬ ૨૭ For Personal & Private Use Only Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (( પ્રસ્તાવના)) ઘણા ઘણા પ્રકારથી મનન કરતાં અમારો દઢ નિશ્ચય છે કે ભક્તિ એ સર્વોપરી માર્ગ છે અને તે સપુરુષના ચરણ સમીપ રહીને થાય તો ક્ષણવારમાં મોક્ષ કરી દે એવો પદાર્થ છે. - ભક્તિ એ સર્વોત્કૃષ્ટ માર્ગ છે. ભક્તિથી અહંકાર મટે, સ્વચ્છેદ ટળે અને સીધા માર્ગે ચાલ્યું જવાય. –શ્રીમદ્ રાજચંદ્ર છેલ્લાં ૩૧ વર્ષથી, આશ્રમના આરંભકાળથી આશ્રમના દૈનિક ક્રમની પૂર્ણાહુતિ રોજ રાત્રે ૮.૩૦ થી ૯.૦૦ જ્ઞાની પુરુષોએ રચેલાં ભક્તિપદો ગાઈને કરવામાં આવે છે. સદ્ગુરુદેવ પ.પૂ.બાપુજી શ્રી લાડકચંદ માણેકચંદ વોરાએ સ્વયં ૧૬ વર્ષની વયે પોતાના પુરુષાર્થને પુષ્ટિ આપતાં તત્ત્વસભર પદોનું સંકલન કરેલ હતું. જુદા જુદા સંપ્રદાયના સંતોની આધ્યાત્મિક રચનાઓમાં પૃથક પૃથક ભાવો પ્રગટ થાય છે. કોઈમાં જગતના જીવો પ્રત્યેની કરુણા પ્રગટ થાય છે, તો કોઈમાં અનુભવની મસ્તી, કોઈમાં ઈશ્વર પ્રત્યેની પ્રચુર ભક્તિ છે, તો કોઈમાં ફિકરથી મુક્ત બની અભય બનવાનું સૂચન છે. જેમ દરેક સુગંધી પુષ્પ પોતાની મહેક વડે સૌરભને પ્રસરાવી આ જગતને પ્રભાવિત કરે છે, તેમ આ પદો આપણી ભીતરની ચેતનાને પ્રભાવિત કરી જગાડે છે. જ્ઞાની પુરુષોએ રચેલાં પાંચ કડીના પદને સમજાવવા માટે અનેક પાનાંઓ ભરી એનો વિશેષાર્થ કરવામાં આવતો હોય છે. એ પદનાં ભેદ-રહસ્યોને પ્રગટ કરવા વક્તાઓને પાંચ કલાક પણ ઓછા પડે છે. સંક્ષિપ્ત છતાં સંપૂર્ણ રીતે વિષયને આવરી લેતાં પદોને સાંભળીએ, વાંચીએ કે વિચારીએ ત્યારે સિંધુને બિંદુમાં સમાવી દેવાની જ્ઞાની પુરુષોની આત્મિક શક્તિના ઐશ્વર્યનો ખ્યાલ આવે છે. આ પદોમાં જયારે આપણું મન સ્થિર થાય છે ત્યારે સંતોના હૃદયમાંથી વહેતા નિષ્કામ પ્રેમનું માધુર્ય વેદાય છે. બહિરાત્મભાવથી અપવિત્ર થયેલો આત્મા અને મેલું થયેલું મન જ્યારે જ્યારે આ અધ્યાત્મ કાવ્ય-સરિતામાં સ્નાન કરે છે ત્યારે ત્યારે તે પવિત્ર બને છે. આ For Personal & Private Use Only Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ પણ જીવનની સમગ્ર સમસ્યાઓનો ઉકેલ આ પદોમાંથી પ્રાપ્ત થાય છે. આ પદોમાં રહેલા આત્માના અમૃતરસનો આસ્વાદ થાય છે ત્યારે સમજાય છે કે સુખ સંપત્તિ કે સત્તામાં નથી. આ પદોમાં પ્રવેશ થતાં જ સંતોની ચૈતન્યસૃષ્ટિનો વૈભવ, તેની સોહામણી રમણીયતા ને પળપળના આનંદોત્સવનો ખ્યાલ આવે છે. | વિવિધ ધર્મોમાં, ભિન્ન-ભિન્ન દર્શનોમાં કે અનેક સંપ્રદાયોમાં થયેલા જ્ઞાની મહાત્માઓનો અંતરંગ અનુભવ એકસરખો જ હોય છે. સો જ્ઞાનીઓના એ એક મતને સમજવા આ પદો સહાયક બને છે. આ પદો વડે પૌલિક આસક્તિ તૂટે છે અને આત્માને અસંગ દશાની પ્રાપ્તિ થાય છે. પરદેશમાં વસતા મુમુક્ષુ આત્માઓ આધ્યાત્મિક સાધનામાં વિકાસ કરે તે અર્થે પ.પૂ.ભાઈશ્રી નલીનભાઈ કોઠારી ત્રણ વર્ષે એકવાર ત્યાં જતા હોય છે. ઈ.સ. ૨૦૦૩ની સાલમાં લંડન તેમ જ નૈરોબી જતાં પહેલાં ભાઈશ્રીની પ્રેરણાથી આશ્રમમાં ગવાતાં પદોનું સંકલન કરી એક પુસ્તિકા તૈયાર થઈ. ત્યાર બાદ ઘણાં બીજાં પદો તેમાં ઉમેરી આજના આ ૩ નવેમ્બર, ૨૦૦૭ના રોજ ગુજરાતી સાહિત્ય પરિષદના જ્ઞાનસત્રની મંગળવેળાએ તેનું વિમોચન થઈ રહ્યું છે, તેનો આનંદ છે. આશ્રમ દ્વારા પ્રકાશિત આ “અધ્યાત્મ કાવ્ય-સરિતા' પુસ્તકપ્રકાશનનો તમામ ખર્ચ પંચાલી પરિવારે આપ્યો છે, તેમ જ તેમાં રહેલી અશુદ્ધિઓ સુધારી આપવામાં સંસ્કૃતનાં પ્રોફેસર આત્માર્થી ચંદ્રિકાબેન પંચોલી તથા નૈષધ પ્રિન્ટર્સવાળા દશરથભાઈએ કાળજીપૂર્વકની પરિશ્રમ લીધેલો છે. સંસ્થા તેઓની તેમ જ પંચાલી પરિવારની અત્યંત આભારી છે. ગચ્છમાં કે મતમાં નહીં, પણ આત્માના સન્માં નિવાસ કરવા માટે આ ‘અધ્યાત્મ કાવ્ય સરિતા' પ્રેરક બને, તેવી પ્રભુ પાસે અભ્યર્થના. પ્રકાશન સમિતિ શ્રી રાજ-સોભાગ સત્સંગ મંડળ, સાયલા છે લિ. For Personal & Private Use Only Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ || ૐ .. ૬ સહજાત્મસ્વરૂપ પરમગુરુ सर्वज्ञदेवाय नमः परमकृपालुदेवाय नमः . श्री सद्गुरुदेवाय नमः સ્વ. લલિતાબહેન વીરચંદભાઈ પંચાલી સમાધિ : ૧૩-૫-ર૦૦૦ (બોટાદ) સ્વ. વીરચંદભાઈ બેચરદાસ પંચાલી સમાધિ : ર૭-૧ર-૧૯૭ર (બોટાદ) આપનો પાર્થિવદેહ આજે વિદ્યમાન નથી. પરંતુ આપનું આધ્યાત્મિક, પ્રમાણિક, નિર્મળ અને પ્રેમાળ વ્યક્તિત્વ અમારી હૃદયભૂમિમાં સદાય જીવંત છે. અમારા માટે આપની સ્વરૂપલક્ષી જીવનદૃષ્ટિ સમ્યક બોધ પ્રેરક છે; જે અમારા વર્તમાન જીવનને સુગંધિત બનાવે છે. આપશ્રી પરમજ્ઞાયકદેવની ઉપાસનાથી શીઘાતિશીઘ શાશ્વત શાંતિને પામો એ જ શુભ ભાવના અને અમારા જીવનમાં સમ્યફ બોધબીજ બનીને વહો એ અભ્યર્થના. : લિ. પંચાલી પરિવાર વતી ડૉ. ધીરુભાઈ વીરચંદભાઈ પંચાલી બોટાદ For Personal & Private Use Only Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ અનુક્રમણિકા ક્રમ અધ્યાત્મ પદો પાના ૧. મન મસ્ત હુઆ. ૨. યે તો પ્રેમ કી બાત હૈ ઉધો.. ૩. અચરિજ દેખા ભારી રે સાધો. ૪. ઓળખો અંદરવાળો.... ૫. અગર હૈ પ્રેમ દર્શનકા...... ...... ૬. અબ મેરે સમકિત સાવન આયો. ........... ૭. અબ સૌપ દિયા ઇસ જીવનકો. ૮. અબ હમ આનંદકો ઘર પાયો.. ૯. આણું તાજું કાંઈ ન જાણું.. ૧૦. આપને તારા અંતરનો એક તાર. ૧૧. આ રે અવસરની હું તો જાઉં રે બલિહારી.. ૧૨. ઊંચી મેડી તે મારા સંતની રે......... ૧૩. કાયાનો ઘડનારો ઘટમાં ...... ૧૪. જતી હતી હું વાટમાં..... ૧૫. જનમ તેરા બાતોં હી બીત ગયો. ૧૬. જ્યોત સે જ્યોત જગાઓ સદ્ગુરુ... ૧૭. તારા નયણે અમીરસ ઝરતાં રે.. ૧૮. પતિ પરમકૃપાળુ મારા રે. ૧૯. પરકમ્મા કરીને લાગું પાય રે. .......... ૨૦. જાગીને જોઉં તો જગત દીસે નહિ.......... ૨૧. ઐસી લાગી લગન મીરાં હો ગઈ મગન (હે આંખ વો જો). ૨૨. ચદરિયા ઝીની રે બીની... છે. ૨૩. તેરા રાજજી કરેંગે બેડો પાર................. .... For Personal & Private Use Only Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ પાના નંબર 9 ઈક્રમ અધ્યાત્મ પદો ૨૪. ગુરુ ઘેર આવ્યા તે દિવાળી. ૨૫. જાઓ જાઓ મેઘરાજા... ૨૬. મન લાગો મેરો યાર ફકીરીમેં.. ૨૭. જીવનની આ પળ અણમોલ. ૨૮. સત્સંગનો રસ ચાખ....................... ૨૯. પ્રભુજી ! તુમ ચંદન હમ પાની. ........... ૩૦. ભજનમેં હોત આનંદ આનંદ.. ૩૧. પ્રેમી આવો રે.. ૩૨. સાધો મનકા માન ત્યાગો...... ૩૩. ભોળી રે ભરવાડણ હરિને............. ૩૪. નૈયા ઝુકાવી મેં તો જોજે ડૂબી જાય ના........ ૩પ. મન ફૂલા ફૂલા ફિરે જગતમેં ... ૩૬. મને વ્હાલા થાઓ શ્રી રાજ એવા.......... ૩૭. મનો બુદ્ધિ અહંકાર..... ૩૮. મંદિરે પધારો સ્વામી સલૂણા..... ૩૯. મેરા સત્ ચિત્ આનંદરૂપ.......... ૪૦. મ્હારે જનમ મરણરા સાથી... ૪૧. રાજ રંગભીના મારે.......... ૪૨. શું શોધે સજની ?................. ૪૩. રોમે રોમે હું તારી થતી જાઉં છું..... ૪૪. સાંસ સાંસ મેં સુમરિન કરકે.... ૪૫. લાગો છો પ્યારા પ્યારા કૃપાળુદેવ. ૪૬. વીતરાગી ! તારી માયા લાગી રે.. For Personal & Private Use Only Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ક્રમ અધ્યાત્મ પદો ૪૭. સમાધિસાધન રાજ તારું નામ... ૪૮. લિખનેવાલે તૂ ૪૯. ગુરુ બિના, કૈસે લાગે પાર......... હોકે દયાલ લિખ દે........ ૫૦. જ્ઞાનમય હો ચેતન, તોહે જગકા... ૫૧. જબસે પ્યારે શ્રીમદ્ભુ ............. પર. પાયોજી મૈને રામ રતન ધ............ ૫૩. ગુરુદેવ મેરી તૈયા.. ૫૪. સફલ હુઆ હૈ ઉન્હી કા જીવન.. ૫૫. હોગા આત્મજ્ઞાન વો દિન.............. ૫૬. દર્શન દોં ઘનશ્યામ નાથ... ૫૭. જરાં તો ઇતના બતા દો પ્રીતમ............. ૫૮. હે ! પ્રભુ આનંદદાતા........... ૫૯. રે ! મનાજી તું તો જિન ચરણે............ ૬૦. ઐસી કરી ગુરુદેવ કૃપા.................. ૬૧. મારા મરણ વખતે બધી.. ૬૨. ૐ મંગલમ્.. ૬૩. હિરનામકે હીરે મોતી.................. ૬૪. જો ભજે ગુરુકો સ........... ૬૫. મૈં તો જપું સદા તેરા નામ.. ૬૬. અબ હમ અમર ભયે ન મરેંગે... ૬૭. હે ! મારા ઘટમાં બીરાજતાં.... ૬૮. આજ જવાની પર ઇતરાનેવાલે (કવ્વાલી)..... ૬૯. હે ! શારદે માઁ... VIII For Personal & Private Use Only પાના નંબર ૩૧ ૩૧ ૩ર ૩૩ ૩૪ ૩૪ ૩૫ ૩૫ ૩૬ ૩૬ ૩૭ ૩૭ ૩૮ ૩૮ ૩૯ ૪૦ ૪૧ ૪૧ ૪૨ ૪ર ૪૩ ୪୪ ૪૭ Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ પાના નંબર ણ ४८ ૪૯ પO ૫૧ ૫૩ ૫૩ િક્રમ અધ્યાત્મ પદો ૭૦. બૈર બૈર નહીં આવે અવસર.. ૭૧. અમી ભરેલાં એ નયન.................. ૭ર. અલખ દેશ મેં વાસ હમારા....... ૭૩. શ્રી અનંત જિનશું કરો.... ૭૪. પંથડો નિહાળું રે બીજા જિનતણો............ ૩પ. મેરે સદ્ગુરુ દીન દયાળ.................... ૭૬. સંભવદવ તે ધૂર સેવો રે.................. ૭૭. પીવતા નામ જો જુગ જુગ જીવતાં.. ૭૮. સમક્તિ દાતા સમક્તિ આપો..... ૭૯. અભિનંદનજિન ! દરિશણ તરસીએ.. ૮૦મૂલડો થોડો ભાઈ વ્યાજડો ઘણો રે.. ૮૧. પદ્મપ્રભુ જિન, તુજ-મુજ આંતરું રે... ૮૨. ક્યા સોવે ઊઠ જાગ બાઉ રે. ૮૩. દેખણ દે રે સખી, મુને દેખણ દે. ૮૪. ચંદ્રપ્રભ જિન સાહેબા રે........... ૮૫. અબ મેરે પતિ ગતિ દેવ નિરંજન... ૮૬. દુઃખ દોહગ દૂરે ટળ્યાં રે................ ૮૭. ધર્મ જિનેસર ગાઉં રંગશું... ૮૮. હાંરે મારે ધર્મનિણંદશું લાગી ૮૯. ગિરુઆ રે ગુણ તુમ તણા................. ૯૦. મનડું કિમતિ ન બાઝે હો કુંથુજિન. ૯૧. મુનિસુવ્રત જિન વંદતાં........... ૯૨. રામ કૃષ્ણ હરિ મુકુંદ મુરારી... ૫૪ • ૫૪ ૫૫ ૫૮ ૬૦ ૬૧ For Personal & Private Use Only Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ પાના નંબર પણ ......... it a ઈક્રમ અધ્યાત્મ પદો ૯૩. દિલમાં દીવો કરો રે. ૯૪. મન કી તરંગ માર લે.. ૫. કોન બતાવે બાટ ગુરુ બિના.. ૯૬. વ્હાલા લાગો છો વિશ્વઆધાર રે... ૯૭. ચેતન એસા ગ્યાન વિચારો.. ૯૮. સગુરુ તુમ્હારે પ્યારને..... ૯૯. હરિ વસે હરિના જનમાં.. ૧૦૦. રામ કહો રહેમાન કહો...... ૧૦૧. સંતો સો સગુરુ મોહિ ભાવે. ૧૦૨. બિના નયન પાવે નહીં... ૧૦૩. ચેતન શુદ્ધાતમકું ધ્યાવો... ૧૦૪. ૐ કાર બિંદુ સંયુક્ત..... ૧૦૫. હે પ્રભુ! હે પ્રભુ! શું કહું . ૧૦૬. યમનિયમ સંજમ આપ કિયો..... ૧૦૭. સુણો શાંતિ જિણંદ સોભાગી.. ૧૦૮. અબ ચલો સંગ હમારે કાયા......... ૧૦૯. અવધૂ ક્યા માગું ગુનહીના....... ૧૧૦. અવધૂ નામ હમારા રાખે ૧૧૧. પગ મને ધોવા દયોને રઘુરાઈ... ૧૧૨. અવધૂ સો જોગી ગુરુ મેરા.... ૧૧૩. સુહાગણ ! જાગી અનુભવ પ્રીત. ૧૧૪. જીય જાને મેરી સફલ ધરીરી. . ૧૧૫. મહારો બાલુડો સંન્યાસી... For Personal & Private Use Only Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ પાના નંબર ? ણિ ક્રમ અધ્યાત્મ પદો ૧૧૬. નીરખને ગગનમાં કોણ ઘૂમી રહ્યો... ૧૧૭. નિશદિન જોઉં તારી વાટડી... ૧૧૮. અવધૂ અનુભવકલિકા જાગી.. ૧૧૯. દેખો એક અપૂરવ ખેલા . ૧૨૦. કિત જાનતે હો પ્રાણનાથ................ ૧૨૧. અબ જાગો પરમગુરુ પરમદેવ પ્યારે... ૧૨૨. અવધૂ પિયો અનુભવ રસ પ્યાલા.... ૧૨૩. પૂરવ પુણ્ય ઉદય કરી ચેતન........... ૧૨૪. કોઈ અજબ તમાસા દેખા... .................. ૧૨૫. નામ સુધારસ સાર સરવમાં................ ૧૨૬. મેરુ તો ડગે પણ જેનાં મનડાં ડગે નહીં.... ૧૨૭. હરિ તારો અમને સથવારો......... ૧૨૮. આજ ગઈ'તી હું સમવસરણમાં........... ૧૨૯. સદ્ગુરુ દેવ દયાળુ દાતા...... ૧૩૦. પગ ઘુંઘર બાંધ મીરાં નાચી રે.. ૧૩૧. યે મીઠા પ્રેમના પ્યાલા કોઈ પિયેગા.. ૧૩ર. જહવા સે આયો અમર વહ દેશવા... ૧૩૩. શું રે કરવું રે મારે... ૧૩૪. સુગરાનું સુખ શું વખાણું ?............ ૧૩૫. મેરા તેરા મનવા કેસે એક હોઈ... ૧૩૬. સબ સે ઊંચી પ્રેમ સગાઈ.. ૧૩૭. નિત્ય નિત્ય ભજીએ તારું નામ......... ૧૩૮. ઝાંખી ક્યાંથી થાય, હું-પદ હૈયેથી... XL For Personal & Private Use Only Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ પાના નંબર ........... ણિ ક્રમ અધ્યાત્મ પદો ૧૩૯. સમજી ગયા તો હો જા મૌન... ૧૪૦. ફકીરોં કી દુનિયા અજબ હૈ નિરાલી... ૧૪૧. હરિ મારે હૃદયે રહેજો રે.. ૧૪૨. ચલના હૈ દૂર મુસાફિર કહે ... ૧૪૩. મન રે તૂ કાહે ના ધીર ધરે.. ૧૪૪. સતગુરુ શબદનાં થવા અધિકારી.. ૧૪૫. આહા કેવું ભાગ્ય જાગ્યું, વીરના ચરણો મળ્યા... ૧૪૬. મોહે લાગી લટક ગુરુ ચરનનકી.... ૧૪૭. વીજળીને ચમકારે મોતીડાં પરોવતાં પાનબાઈ..... ૧૪૮. છૂટાં છૂટાં રે તીર રે અમને.. ૧૪૯. પીવો જ હોય તો રસ પી લેજો પાનબાઈ.... ૧૫૦. વીણવો જ હોય તો રસ વીણી લેજો પાનબાઈ.. ૧૫૧. મનને સ્થિર કરી આવો રે મેદાનમાં ૧૫ર. ગુરુદેવ તમારે દરવાજે, દોડું છું દર્શનને કાજે. ૧૫૩. આયે હૈ શરણ તેરી, ગુરુદેવ કૃપા કર દો ... ૧૫૪. મેં શરણ પડા તેરી, ચરણ મેં જગા દેના......... ૧૫૫. હરિ ૐ ... હરિ ૐ. ૧૫૬. નજર નાખું ત્યાં હે શ્રી નારાયણ. ૧૫૭. ચેતન ચાલોને હવે સુખ નહીં પરમાં મળે.. ૧૫૮. ઘૂંઘટે ઢાંક્યું એક કોડિયું.. ૧૫૯, ઘેલી તો ફરું રે ઘરમાં ઘેલી તો ફરું. . ૧૬૦. ક્યા તન માંજના રે એક દિન મિટ્ટી મેં.. ૧૬૧. ધૂણી રે ધખાવી બેલી ! અમે તારા નામની... ૧0 ૧૦૩ ૧૦૪ ૧/૪ ૧ /૫ ૧૦૬ ૧૦૬ ૧૦૭ ૧૦૮ ૧૦૯ ૧૧) XID For Personal & Private Use Only Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ પાના નંબર જી ૧૧૨ ૧૧૨ ૧૧ ૩ ૧ ૧૪ ૧ ૧૫ ૧૧૬ ૧૧૭ ૧૧૮ ૧૨) ૧૨૧ ૧૨૨ @ ક્રમ અધ્યાત્મ પદો ૧૬૨. પ્રાર્થના કરને કો અબ, હાથ યે ઊઠતે નહીં...... ૧૬૩. અવતાર માનવીનો ફરીને નહીં મળે.......... ૧૬૪. પરલોકે સુખ પામવા, કર સારો સંકેત............ ૧૬૫. હે ગુરુવર, હે પરેશ્વર, હે જ્ઞાની, હે દાતા.... ૧૬૬. તારા ઘટમાં ગોવિંદ બોલે......................... ૧૬૭. હમ એક બને, હમ નેક બને.......... ૧૬૮. મેરે ગુરુકી મહિમા અપાર, યે દુનિયા ક્યા જાને.. ૧૬૯. કભી પ્યાસે કો પાની પીલાયા નહીં...... ૧૭૦. હે તેરે અંતરમેં અનંત આનંદ સિંધુ...... ૧૭૧. પ્રભુજી તુમ બીન કોન સહારા...... ૧૭૨. નૈયા મેરી બચાના રે. ૧૭૩. ગુરુ ચરણનનમેં બેઠકર.............. ૧૭૪. ગુરુ બિન જ્ઞાન ન ઊપજે. .............. ૧૭૫. તીરથ તીરથ મૈ ગયો.......... ૧૭૬. ગુરુ માતાપિતા, ગુરુ બંધુ સખા.... ૧૭૭. ગુરુ બિન જ્ઞાન ન ઊપજે.. ૧૭૮. મને ચટકી લાગી શબદની............... ૧૭૯. આત્મસાક્ષાત્કાર સ્તવન....... ૧૮૦. આધ્યાત્મિક સ્તવન.......... ૧૮૧. સ્વાનુભવદશા મહિમા.. ૧૮૨. શ્રી શાંતિનાથજી જિન સ્તવન..... ૧૮૩. આત્મકીર્તન... ક ૧૮૪. ગુરુદેવ સ્તવન............... ૧૨૨ ૧૨૩ ૧૨૪ ૧૨૪ ૧૨૫ ૧૨૬ ૧૨૭ ૧૨૭ ૧૨૮ ૧૨૮ ૧૨૯ For Personal & Private Use Only Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ પાના નંબર 9 ૧૩૦ ૧૩૦ - ૧૩૧ P) ક્રમ અધ્યાત્મ પદો ૧૮૫. કૃપાદશાનું સ્તવન.. ૧૮૬. આત્મસ્વરૂપ ધૂન.. ૧૮૭. જ્ઞાયકદેવ સ્તવન... ૧૮૮. ૐ જય ગુરુદેવ હરે... ૧૮૯. મૈત્રી ભાવનું પવિત્ર ઝરણું.. ........ અધ્યાત્મ ગાથાઓ........ ૧૯૦. જય સદ્ગુરુ સ્વામી..(આરતી).. ૧૯૧. સ્તુતિ. ૧ ૩૨ ૧૩૩ ૧ ૩૩ १३६ ૧ ૩૭ ........... ૧૩૮ ૧૩૯ ૧૩૯ ૧૩૯ ૧૩૯ શ્રી માણિભદ્રદેવની સ્તુતિ.. શ્રી પદ્માવતી માતાજીની સ્તુતિ.... શ્રી પદ્માવતી દેવીનો ટૂંકો જાપ શ્રી મહાલક્ષ્મી દેવીનો જાપ... શ્રી ઘંટાકર્ણ મહાવીર મંત્ર.......... આરતી. મંગલ દીવો. સ્તુતિ. પ્રક્ષાલ કરતી વખતે બોલવાના દુહા..... પૂજા કરતી વખતે બોલવાના દુહા..... ચૈત્યવંદન વિધિ.. ૧૪૦ ૧૪) ૧૪૧ ૧૪૨ ૧૪૪ ૧ ૪૭ આલફાબેટિક અનુક્રમણિકા............ ૧૫૩ For Personal & Private Use Only Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ મન મસ્ત હુઆ, મન મસ્ત હુઆ, અબ ક્યું ડોલે. મન.. અંદર તેરે સાહેબ બૈઠી, બાહર નૈના કયું ખોલે. મન.. હીરા પાયો ગાંઠ ગઠાયો, બાર-બાર વાંકો કયું ખોલે. મન.. સૂક્ષ્મણા નાડી અમીરસ લાવે, પ્યાલા ભર-ભર અણ તોલે. મન.. હલકી થી તબ ચઢી તરાજુ, પૂરી ભઈ તબ ક્યું તોલે. મન. હંસા પાયા માનસરોવર, દૂજી જગાહ પર પગ ડોલે. મન.. કહત કબીરા સુનો ભાઈ સાધો, સાહિબ મિલ ગયા તિલ ઓલે. મન.. * * * (૨) યે તો પ્રેમ કી બાત હૈ ઉધો, બંદગી તેરે બસ કી નહીં હૈ, યહાં સિર દેકે હોતે હૈ સૌદે, આશિકી કોઈ સસ્તી નહીં હૈ. યે તો... તેરે પ્રેમીઓને કબ વક્ત પૂછા, તેરે દ્વાર પે આને કો ભગવાન યહાં દમ-દમ પે હોતી હૈ પૂજા, સર ઝુકાને કી ફુરસદ નહીં હૈ. યે તો... જિસકે દિલમેં બસે શ્યામ પ્યારે, વો તો હોતે હૈ જગસે ન્યારે; જિનકી નઝરોમેં પ્રીતમ બસે હૈ, વો નઝર ફિર તરસતી નહીં હૈ. યે તો... જો અસલ મેં હૈ મસ્તીમેં ડૂબે, ઉનકો પરવાહ નહીં હૈ કિસીકી; જો ઊતરતી ઔર ચઢતી હૈ મસ્તી, વો હકીકત મેં મસ્તી નહીં હૈ. યે તો... * * * – A SS For Personal & Private Use Only Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ અચરિજ દેખ ભારી રે સાધો; ગનન બીચ અમૃત કા કૂવા, ઝરે સદા સુખકારી રે.. હો... પગુ પુરુષ ચઢે બિન સીડી, પીએ ભર-ભર જારી રે... અચરિજ દેખા... બિના બજાયે નિશદિન બાજે, ઘંટા શંખ નગારી રે... હો... બહેરા સુન સુન મસ્ત હોત હૈ, તન કી ખબર વિસારી રે.. અચરિજ દેખા... બિન ભૂમિ કે મહલ બના હે, તામેં જ્યોત ઉજારી રે.... હો.... અંધા દેખ દેખ સુખ પાવે, બાત બતાવે સારી રે... અચરિજ દેખા... જીતા મર કર ફિર જીવે, બિન ભોજન બલ ધારી રે.... હો.. બ્રહ્માનંદ સંત જન વિરલા, સમજે બાત હમારી રે... અચરિજ દેખા... * * * ઓળખો અંદરવાળો રે ભાઈ તમે ઓળખો અંદરવાળો ... માના ઉદરમાં નાના બાળકને કોણ છે રાખનહારો; રાતલડીએ આંખ મિંચાઈ જાતી સવારે કોણ ખોલનારો; રે ભાઈ ... મોઢાથી તમે ખાયા કરો છો, કોણ છે પચાવનારો; અન્નને પાણી ભેળા કરીને કોણ છે લોહી કરનારો; રે ભાઈ ... મનડું ખોટું કામ કરે ત્યારે હૈયેથી કોણ ટોકનારો; અંતરની પ્રાર્થના કોણ રે સાંભળ, આફતને કોણ ટાળનારો; રે ભાઈ ... અહર્નિશ એ તો સાથે જ રહેતો, તું એને સમજે ન્યારો; 4 રામભકતોનો રામ રમૈયો ઘટ-ઘટમાં વસનારો; રે ભાઈ ... * * * For Personal & Private Use Only Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ અગર છે પ્રેમ દર્શનકા, ભજનસે પ્રીત કર પ્યારા. છોડકર કામ દુનિયાકે, રોક વિષયોંસે મન અપના; જીતકર નીંદ આલસકો, રહો એકાંતમે ન્યારા. અગર, ૧ બૈઠ આસન જમા કરકે, ત્યાગ મનકે વિચારોકો; દેખ ભૃકુટીમે અંદરસે, ચમકતા હૈ અજબ તારા. અગર ૨ કભી બિજલી કભી ચંદા, કભી સૂરજ નજર આવે; કભી ફિર ધ્યાનમેં ભાસે, બ્રહ્મજ્યોતિ કા ચમકારા. અગર, ૩ મિ. સબ પાપ જન્મોં કે, કટે સબ કર્મ બંધન; વો બ્રહ્માનંદમેં હોવે લીન, મન છોડ સંસારા. અગર, ૪ * * * (૬) અબ મેરે સમકિત સાવન આયો, બીતી કુરીતિ મિથ્યામતિ ગ્રીષમ, પાવસ સહજ સુહાયો. સ. ૧ અનુભવ દામિની દમકન લાગી, સુરતિ ઘટા ઘન છાયો; બોલે વિમલ વિવેક પપહા, સુમતિ સુહાગિની ભાયો. સ. ૨ ગુરુધુનિ ગરજ સુનત સુખ ઊપજૈ, મોર સુમન બિહસાયો; સાધક ભાવ અંકુર ઊઠે બહુ, જિત તિત હરખ સવાયો. સ. ૩ ભૂલ ધૂલ કહીં ભૂલ ન સૂઝત, સમરસ જલ ભર લાયો; ભૂધરકો નિકસૈ અબ બાહિર, નિજ નિરયૂ ઘર પાયો. સ. ૪ સમકિત અતુલ અખંડ સુધારસ, જિન પુરુષનને પીતા; રાજચંદ્ર તે અજર અમર ભયે, તિન્હીંને જગ જીતા. સ. ૫ * * * For Personal & Private Use Only Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 અબ સોંપ દિયા ઇસ જીવનકો, ભગવાન તુમ્હારે ચરણોમે; મેં હું શરણાગત પ્રભુ તેરા, રહો ધ્યાન તુમ્હારે ચરણોમેં અબ ૧ મેરા નિશ્ચય બસ એક હી વહી, મેં તુમ ચરણોના પૂજારી બનું, અર્પણ કર દૂ દુનિયા ભરકા, સબ પ્યાર તુમ્હારે ચરણોમેં અબ, ૨ જો જગમેં રહું તો ઐસે રહું, જલમેં કમલકા ફૂલ રહે; હૈ મન વચ કાય હૃદય અર્પણ, ભગવાન તુમ્હારે ચરણોમેં અબ, ૩ જહાં તક સંસારમેં ભ્રમણ કરું, તુઝ ચરણોમેં જીવનકો ધરું; તુમ સ્વામી મેરા મેં સેવક તેરા, ધરું ધ્યાન તુમ્હારે ચરણોમેં અબ ૪ મેં નિર્ભય હું તુઝ ચરણો મેં, આનંદ મંગલ હૈ જીવનમેં; રિદ્ધિસિદ્ધિ ઔર સંપત્તિ સબમિલ ગઈ હૈ પ્રભુ તુઝ ચરણોમેં અબ, ૫ મેરી ઇચ્છા બસ એક પ્રભુ, એકબાર તુઝે મિલ જાઉં મેં; ઇસ સેવકકી એક રગ રગકા, હો તાર તુમ્હારે હાથોમેં અબ ૬ * * * (૮) અબ હમ આનંદકો ઘર પાયો, જબોં કૃપા ભઈ સગુરુકી, અભય નિશાન બજાયો. અબ ૧ કામ-ક્રોધકી મટકી પટકી, કુમતિ કો દૂર બહાયો; હદ છોડી બેહદ ઘર આસન, ગગન મંડલ મઠ છાયો. અબ, ૨ પ્રેમ પ્રીતિકો કિયો હૈ ચોલના, સુમતિકો ટોપ, બનાયો; તજી પરપંચ વેદ મત કિરિયા, ચરનકલ ચિત્ત લાયો. અબ. ૩ ધરની ગનન પવન નહીં પાની, તહાં જાઈ મઠ છાયો; કહૈ કબીર કોઈ પિયાકા પ્યાસા, પિયા પિયા રટ લાયો. અબ ૪ * * * For Personal & Private Use Only Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ આણું તાણું કાંઈ ન જાણું, ધણીએ જાણ્યું પરમાણું; તને હજો એ (ઇ) મને હજો; તારો છેડો છોડું નહીં, મને બીજી કશી પડે ના ગમ; તને હજો એ (ઇ) મને હજો. આગમ તારા અગમ્ય છે, એ મુજને ના સમજાય; જે કોઈને પૂછવા જાઉં, એ સૌ પોતાની ગાય; મારે તો બસ જોઈએ તારો, સીધો સમાગમ. તને, ૧ બીજા કોઈની વાત સુણી, મન માને ના જરાય; વહાલા તારી વાણી મુજ, હૈયા સોંસરવી જાય; મેં તો તારા નામે કર્યા છે, મારા સર્વ જનમ. તને ર | મન વચન ને શરીર તારાં, તારાં પુણ્ય ને પાપ; હૈયે ને હોઠે બસ રહેતાં, તુંહિ તું હિના જાપ; પરાભકિતને દેનારું, મને તારું મળ્યું શરણ. તને ૩ જીવની સાથે જડી લીધો, મેં તુજને દીનાનાથ; તારા વિના જીવાશે નહીં, હવે નિત રહેજે સંગાથ; ભલે માધવી કહે હવે, સોહમ્ સોહમ્ સોહમ્. તને ૪ * * * (૧૦) આપને તારા અંતરનો એક તાર, બીજું હું કાંઈ ન માગું ! સુણજે આટલો આર્ત તણો પોકાર, બીજું હું કાંઈ ન માગું ! આ૧ તંબડું મારું પડ્યું નકામું, કોઈ જુએ ના એનાં સામું ! બાંધીશ તારા અંતરનો ત્યાં તાર, પછી મારી ધૂન જગાવું! આ ૨ એકતારો મારો ગુંજશે મીઠું, દેખશે વિશ્વ રહ્યું જે અદીઠું; ગીતની રેલાશે એક અખંડિત ધાર, એમાં થઈ મસ્ત હું રાચું! આ ૩ , * * * For Personal & Private Use Only Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (૧૧) આ રે અવસરની હું તો જાઉં રે બલિહારી. અચળ અનાદિ ઘરનું મહાસુખ પામી, મારી વેળા વળી છે, જાઉં રે, બલિહારી. આરે, ૧ પૂરણ વર પામી નામે નેહ બંધાણો, જયાં રે જોઉં ત્યાં પોતે, પૂર્ણાનંદ સ્વામી. મારી, ૨ પ્રીતમ પ્રીતે હું તો થઈ રે પનોતી, પૂર્વનું સગપણ મેં તો, શોધીને લીધું. મારી, ૩ હવે ના મેલું હરિનો હાથ સાહેલી, દુર્મતિ ટાળી દિલમાં, દર્શન દીધાં. મારી, ૪ હરિવરને જોઈ મારું હૈડું છે ઠર્યું, વસ્તુ વિચારી વાલમ, વાલેરો લાગે. મારી, ૫ અસત્ હેવાતણ મારી નજરે ન આવે, મનડું મોહ્યું છે મારું, સના સોહાગે. મારી, ૬ નિર્મળ થઈ છું હું તો નામ વસીને, ઠીક ઠરી છું ત્યાંથી, સુરતા નવ હાલે. મારી. ૭ મુક્ત મહેલમાં હું તો વાસો વસી છું, ભવનો ભય ભાગ્યો, જમનું જોર નવ ચાલે. મારી. ૮ અવિનાશી વરની હું તો થઈ પટરાણી, શૂન્ય શિખરની સે'જે, મહાસુખ પામી. મારી ૯ દયાળદાસે ગાયો સુરતાનો વિવાહ, અનુભવી હોય તે લેજો, અનુભવથી જાણી. મારી, ૧૦ For Personal & Private Use Only Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (૧૨) ઊંચી મેડી તે મારા સંતની રે, મેં તો મા'લી ના જાણી રામ. ઊંચી, ૧ અમને તે તેડાં શીદ મોકલ્યાં, હે મારો પીંડ છે કાચો રામ; મોંઘા તે મૂલની મારી ચૂંદડી, મેં તો મા'લી ન જાણી રામ. ઊંચી, ૨ અડધાં પહેર્યાં અડધાં પાથર્યાં, અડધાં ઉપર ઓઢાડ્યાં રામ; ચારે છેડે ચારે જણા,ડોલી ડગમગ ચાલી રામ. ઊંચી ૩ નથી તરાપો નથી તુંબડાં, નથી ઊતર્યાનો આરો રામ; નરસિંહ મહેતાના સ્વામી શામળા, પ્રભુ પાર ઉતારો રામ. ઊંચી, * (૧૩) કાયાનો ઘડનારો ઘટમાંય, હરિવર કોઈથી જાણ્યો નવ જાય. તીખું ને તૂરું જાણનારું, એક ચામડું મુખમાંયજી; હોઠ છેટા હોય તોય, એક શબ્દ ના બોલાયજી. કાયા. ૧ તરસ લાગે તરફડે, ને કોણ ભૂખ્યું થાયજી; શ્વાસ લ્યો નહીં એક પળ તો, ભીતર કોણ મૂંઝાયજી, કાયા ૨ કાનમાં કહો કોણ બેઠું, શબ્દ સાંભળી જાયજી; ગાનારાને જ્ઞાન ન મળે, કોણ ગળામાં ગાયજી. કાયા ૩ શ્વાસ રહે છે ચાલતો, કહો કોણ ઊંઘી જાયજી; આંખ નીરખે બ્રહ્માંડ આખું, જોનારો જોયો નવ જાયજી. કાયા ક્યાંથી આવ્યો ક્યાં વસ્યો, પાછો ક્યાં ઊડીને સંતાયજી; કાગ છેવટ સરવાળામાં, એ મુનિજન મૂંઝાયજી, કાયા ૫ * કાયા. ૭ For Personal & Private Use Only Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (૧૪) જતી હતી હું વાટમાં, સદ્ગુરુ મળ્યા સાથમાં; શુદ્ધ ચારિત્ર જોઈ હું તો, થંભી ગઈ થંભી ગઈ. જતી. ૧ નીચી નજરે ચાલતાં, પહેલું મહાવ્રત પાળતાં; ઈર્ષા સમિતિ જોઈ, હું તો થંભી ગઈ થંભી ગઈ. જતી, ૨ અમૃત વચનો બોલતાં, શાંત રસમાં ઝૂલતાં; ' પ્રેમમૂર્તિ જોઈ, હું તો થંભી ગઈ થંભી ગઈ. જતી, ૩ પંચ મહાવ્રત પાળતાં, અંતરને અજવાળતાં; શુદ્ધ જીવન જોઈને, હું તો થંભી ગઈ થંભી ગઈ. જતી. ૪ સંસારી સંગ છોડતાં, સ્વરૂપમાં મન જોડતાં; નિઃસંગ ભાવ જોઈ, હું તો થંભી ગઈ થંભી ગઈ. જતી. ૫ દેહભાવને ભૂલતાં, આત્મભાવમાં ડોલતાં; એવા પ્રતાપી જોઈ, હું તો થંભી ગઈ થંભી ગઈ. જતી. ૬ શુદ્ધ ચારિત્ર પાળતાં, આત્મ ભાવના ભાવતાં; એવા મુનિશ્રીને જોઈ, હું તો થંભી ગઈ થંભી ગઈ. જતી. ૭ પાંચ સમિતિ પાળતાં, ત્રણ ગુપ્તિ ધારતાં; શુદ્ધ સંયમ જોઈ, હું તો થંભી ગઈ થંભી ગઈ. જતી, ૮ અંતર સંયમ પાળતાં, મહાવીર પંથે ચાલતાં; રાજચંદ્ર પ્રભુ જોઈ, હું તો જાગી ગઈ જાગી ગઈ. જતી. ૯ વંદના સ્વીકારજો, રાજચંદ્ર પ્રભુજી તારજો; તારક પ્રભુને જોઈ, હું શરણે ગઈ શરણે ગઈ. જતી, ૧૦ * * For Personal & Private Use Only Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (૧૫) જનમ તેરા બાતોં હી બીત ગયો, તૂને કબહું ન કૃષ્ણ કહ્યો. પાંચ બરસકા ભોલાભાલા, અબ તો બસ ભયો; મકર પચીસી માયા કારણ, દેશ વિદેશ ગયો. તૂ ૧ તીસ બરસકી અબ મતિ ઊપજી, લોભ બઢે નિત નયો; માયા કોડી લાખ કરોડી, અજહું ન તૃત ભયો. તૂ ૨ વૃદ્ધ ભયો તબ આલસ ઊપજી, કફ નિત કંઠ રહ્યો; સંત સંગતિ કબહું ન કીની, વિરથા જનમ ગયો. તૂ૩ યે સંસાર મતલબકા લોભી, ગૂઠા ઠાઠ રચ્યો; કહત કબીર સમજ મન મૂરખ, તૂ ક્યોં ભૂલ ગયો. તૂ ૪ (૧૬) જ્યોત સે જ્યોત જગાઓ સદ્ગુરુ, જ્યોત સે જ્યોત જગાઓ, મેરા અંતર તિમિર મિટાઓ સગુરુ, જ્યોત સે જ્યોત જગાઓ. હે યોગેશ્વર હે શાનેશ્વર, હે સર્વેશ્વર હે પરમેશ્વર; નિજ કૃપા વરસાઓ. સદ્ગુરુ ૧ હમ બાલક તેરે દ્વારપે આયે, મંગલ દરશ દિખાઓ. સદ્ગુરુ ર શિશ ઝૂકાએ કરી તેરી આરતી, પ્રેમ સુધા બરસાઓ. સદ્ગુરુ ૩ અંતરમેં યુગ યુગસે સાંઈ, ચિત્ત શક્તિમાં જગાઓ. સદ્ગુરુ ૪ સાચી જ્યોત જગે હૃદયમેં, સોહમ્ નાદ જગાઓ. સદ્ગુરુ ૫ જીવન મુક્તાનંદ અવિનાશી ચરન શરન લગાઓ. સદ્ગુરુ ૬ Fe ધN For Personal & Private Use Only Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ તારાં નયણે અમીરસ ઝરતાં રે, અમી ઝરતાં રે; તમે છાંટો રે કૃપાળુ, અમી છાંટણાં. અમીરસ તારા ગંગા જમના ને, નહાતાં પાવન કરનારા; એ તો સ્વર્ગ તણાં સુખ આપતાં રે, દુઃખ કાપતાં રે. તમે, ૧ અમીરસ તારા માં ના દૂધડિયાની, વહેતી અમૃતની ધારા; એવા અમૃતનાં પાન કરાવતાં રે, મને ભાવતાં રે. તમે, ૨ અમીરસ તારા પાન કર્યેથી, થાય કંચનવર્ણ કાયા; એ તો ત્રિવિધના તાપને હરતાં રે, ભય ભાંગતાં રે. તમે ૩ અમીરસ તારા ચોરાસી લક્ષના, ફેરાને ટાળવાવાળા મારાં જન્મ-મરણ દુઃખ કાપતાં રે, સુખ આપતાં રે. તમે, ૪ અમીરસ તારા ભકતજનોને, ખોળે રમાડી પાયા; એવા અમીરસ આશિષ આપજો રે, તમે તારજો રે. તમે, ૫ * * * (૧૦) For Personal & Private Use Only Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (૧૮) પતિ પરમકૃપાળુ મારા રે, અવિનાશી સુખ દેનારા રે; તેને નિત્યે રાજી કરવા રે, તેની જ કૃપાને વરવા રે. પતિ. ૧ આ જીવન હવેનું ગાળું રે, ભવ ભણી હવે ન ભાળું રે, એવો નિશ્ચય કરી મનમાં રે, મૂકું તેને વર્તનમાં રે. પતિ. ૨ તેની જ વાતો ઉચ્ચારું રે, મનમાં તેને જ વિચારું રે; તેને જ સદા સંભારું રે, તેના પ્રતિ પ્રેમ વધારું રે. પતિ, ૩ પૂછું તો તેની જ વાતો રે, જાવા દઉં પર પંચાતો રે; તેમાં જ કરું તત્પરતા રે, ના રાખું ભાવો ફરતા રે. પતિ, ૪ તેની આજ્ઞા નિત પાળું રે, ક્ષણ ક્ષણ મંત્રે મન વાળું રે; બીજું ના ઇચ્છું કાંઈ રે, એ અચળ કરું ઉર માંહી રે. પતિ, ૫ બહુ કાળ થકી આ ઘડિયો રે, જીવ નરકનિગોદે પડિયો રે; હવે પરમકૃપાળુ જડિયો રે, ચિંતામણિ હાથે ચઢિયો રે. પતિ, ૬ તો હવે ઊણપ છે શાની રે, પુરુષાર્થ માત્ર કરવાની રે; તે કરવા મંડી પડવું રે, મુક્તિ સોપાને ચઢવું રે. પતિ, ૭ શું કરવા કાજે આવ્યો રે, ને શામાં કાળ ગુમાવ્યો રે; શું કરી રહ્યો છું આજે રે, એ નિત્ય તપાસું સાંજે રે. પતિ. ૮ આ નીરસ છે સંસાર રે, એમ જ્ઞાની કરે પોકાર રે; તો તેમાં ચિત્ત ન રાખું રે, એક જ ભક્તિરસ ચાખું રે. પતિ, ૯ રહેતાં પણ બીજે કામે રે, સીતા મન રમતું રામે રે; તેમ પરમકૃપાળુ શરણે રે, રહી કરું લીનતા સ્મરણે રે. પતિ. ૧૦ * * * (૧૧) For Personal & Private Use Only Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (૧૯) પરકમ્મા કરીને લાગું પાય રે, સદ્ગુરુજી મારા, તમો મળ્યાથી મહા સુખ થાય રે, વિશ્વભર વા'લા. ૧ ભટકી ભટકીને આવ્યો શરણે રે, સદ્ગુરુજી મારા; રાખો તમારે ચરણે રે, વિશ્વભર વા'લા. ર. દીનબંધુ દીન પ્રતિપાળ રે, સદ્ગુરુજી મારા; હું છું અજ્ઞાની નાનું બાળ રે, વિશ્વભર વા'લા. ૩ નજરો કરો તો લીલા નીરખું રે, સદ્ગુરુજી મારા; હૃદયકમળમાં ઘણું હરખું રે, વિશ્વભર વા'લા. ૪. માયાના બંધથી છોડાવો રે, સદ્ગુરુજી મારા; ભક્તિના ભેદ બતાવો રે, વિશ્વભર વા'લા. ૫ - ત્રિવિધ તાપ શમાવો રે, સદ્ગુરુજી મારા; ભવસાગર પાર ઉતારો રે, વિશ્વભર વા'લા. ૬ તૃષ્ણાના પૂરમાં તણાયો રે, સદ્ગુરુજી મારા; બૂડતાં બાંય મારી ગ્રાહો રે, વિશ્વભર વા'લા. ૭ કામી ક્રોધી ને લોભી જાણી રે, સદ્ગુરુજી મારા; દાસ સર્વને લેજો તારી રે, વિશ્વભર વા'લા. ૮ * * * (૧૨ For Personal & Private Use Only Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (૨૦) જાગીને જોઉં તો જગત દીસે નહીં, ઊંઘમાં અટપટા ભોગ ભાસે; ચિત્ત ચૈતન્યવિલાસ તદ્રુપ છે, બ્રહ્મ લટકાં કરે બ્રહ્મ પાસે. જાગી પંચ મહાભૂત પરિબ્રહ્મ વિષે ઊપજ્યાં, અણુ અણુ માંહી રહ્યા ૨ે વળગી; ફૂલ ને ફળ તે તો વૃક્ષનાં જાણવાં, થડ થકી ડાળ તે નહિ રે અળગી. જાગી ૨ વેદ તો એમ વદે, શ્રુતિ-સ્મૃતિ શાખ દે, કનક કુંડળ વિષે ભેદ નોયે; ઘાટ ઘડચા પછી, નામ રૂપ જૂજવાં, અંતે તો હેમનું હેમ ૧ જીવ ને શિવ તો, આપ ઇચ્છાએ થયા, રચી પરપંચ ચૌદ લોક કીધા; ભણે નરસૈંયો એ, તે જ તું, તે જ તું, એને સમર્યાથી કંઈ સંત સીધ્યાં. જાગી. ૪ ૧૩ હોયે. જાગી ૩ For Personal & Private Use Only Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (૨૧) હૈ આંખ વો જો શ્યામ કા દરશન ક્રિયા કરે, હૈ શિશ વો જો પ્રભુ ચરન મેં વંદન કિયા કરે; બેકાર વો મુખ હૈ જો રહે વ્યર્થ બાતો મેં, મુખ વો હૈ જો હરિનામકા સુમિરન કિયા કરે. ૧ હીરે મોતી હીરે મોતી સે નહીં શોભા હૈ હાથકી, હૈ હાથ જો ભગવાન કા પૂજન કિયા કરે; મરકર ભી અમર નામ હૈં ઉસ જીવકા જગ મેં, પ્રભુ પ્રેમ મેં બલિદાન જો જીવન કિયા કરે. ર ***** ઐસી લાગી લગન મીરાં હો ગઈ મગન, વો તો ગલી ગલી હરિ ગુન ગાને લગી; મહલોંમેં પલી બનકે જોગન ચલી, મીરાં રાની દીવાની કહાને લગી. વો ૩ કોઈ રોકે રોકે નહીં કોઈ ટોકે નહીં, મીરાં ગોવિંદ ગોપાલ ગાને લગી; બૈઠી સંતનકે સંગ રંગી મોહનકે રંગ, મીરાં પ્રેમીપ્રીતમકો મનાને લગી વો ૪ રાણાને વિષ દિયા માનો અમૃત પિયા, મીરાં સાગરમેં સરિતાસમાને લગી; દુઃખ લાખો સહે મુખસે ગોવિંદ કહે, મીરાં ગોવિંદ ગોપાલ ગાને લગી. વો ૫ * * * ૧૪. For Personal & Private Use Only Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (રર) ચદરિયા ઝીની રે બીની, કે રામ નામ રસભીની. અષ્ટ કમલકા ચરખા બનાયા, પાંચ તત્તકી પૂની; નવ દસ માસ બુનનકો લાગે, મૂરખ મૈલી કીની. ચદરિયા, ૧ જબ મોરી ચાદર બન ઘર આઈ, રંગરેજો દીની; ઐસા રંગ રંગ રંગરેઝને, લાલો લાલ કર દીની. ચદરિયા ૨ ચાદર ઓઢ શંકા મત કરીઓ, દો દિન તુમકો દીની; મૂરખ લોગ ભેદ નહીં જાને, દિન દિન મૈલી કીની. ચદરિયા ૩ ધ્રુવ પ્રફ્લાદ સુદામાને ઓઢી, શુકદેવને નિર્મલ કીની; દાસ કબીરને એસી ઓઢી, યૂ કી સૂં ધર દીની. ચદરિયા ૪ * - * (૨૩) તેરા રાજજી કરેંગે બેડા પાર, ઉદાસી મન કહેકો કરે; કાહકો ડરે રે કાહે કો ડરે, તેરા, ૧ નિયા તેરી રાજ હવાલે, લહર લહર હરિ આપ સંભાલે; હરિ આપ હી ઉઠાવે તેરા ભાર. ઉદાસી, ૨ કાબૂમે મઝધાર ઉસી કે, હાથોમેં પતવાર ઉસી કે; તેરી હાર ભી નહીં હૈ તેરી હાર. ઉદાસી, ૩ સહજ કિનારા મિલ જાયેગા, પરમ સહારા મિલ જાયેગા; ડોરી સોપકે તો દેખ ઈકબાર. ઉદાસી. ૪ તૂ નિર્દોષ તુઝે ક્યા ડર હૈ, પગ પગ પર સાથી ઈશ્વર છે; જરા ભાવનાએ કીજિઓ પુકાર. કૃપાળુદેવ.... * * * Sie (૧૫) For Personal & Private Use Only Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (૨૪) ગુરુ ઘેર આવ્યા તે દિવાળી, રહું રે મારા નાથને નિત્ય નિહાળી. ગુરુ શ્રી સહજાત્મ સ્વરૂપ ધ્યાવું, શુદ્ધ ચૈતન્ય સ્વામીના ગુણ ગાઉ; શ્રીમદ સદ્ગુરુ પદ શિર નામું ગુરુ ૧ સખી રે આજ આનંદની હેલી, વ્હાલાને વધાવું હું વહેલી પહેલી; ફિરું ? હું તો ઘરમાં ઘેલી ઘેલી, ગુરુ ર પ્રભુજીએ પ્રીત પૂરવની પાળી, હેતે ઘેર આવ્યા હાલી ચાલી; લાગી રે મને ગુરુપદશું તાળી. ગુરુ ૩ પ્રીતલડીના બાંધ્યા પ્રભુજી આવ્યા, સુખડાં મારાં સ્વરૂપ તણાં લાવ્યા; મહાપ્રભુ મારાં મનડામાં ભાવ્યાં. ગુર કૃપાળુની કીકી કામણગારી, તેમાં સખી સુરતા સમાઈ મારી; લીધું રે મેં તો નિજ પદ સંભારી. ગુરુ પ વ્હાલાજીનાં વ્હાલાં લાગે વેણાં, સ્વરૂપ જોઈ ઠરે મારાં નેણાં; ભાગ્યાં ર મારાં ભવભવનાં મેણાં. ગુરુ યોગેશ્વરના યોગબળે ચાલી, વિજાતિ વૃત્તિ સર્વ વાળી; સ્વજાતિની પ્રવહે પ્રણાલી. ગુરુ પરમગુરુ પોતામાં ભાળ્યા; દીવલડા તો દિલમાં અજવાળ્યા, ગયા દિન દાસ તણાં વાળ્યા. ગુર ८ પ્રભુપદ પ્રીતિ પ્રતીતિ વાધી, આત્માર્થે આજ્ઞા આરાધી; સમ્યક્ રત્નત્રયની એકતા સાધી. ગુરુ " *** ૧૬ For Personal & Private Use Only ૬ ૯ Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (૨૫) જાઓ જાઓ મેઘરાજા રાયચંદાને ધામ, જઈને કહેજો કે માધવીએ મોકલ્યા પ્રણામ. જાઓ, મુખડું જોવાને ઝંખે છે પ્રાણ મળવા આવોને ચતુર સુજાણ; વિનતી કરી કરી થાકી રીઝે નહીં મારો રામ. જાઓ, ૧ જીવનદોરી પળે પળે ઘટતી જાય, તમને મળવાની આશા વધતી જાય; દીધું વચન સંભારી આવો મન વિશરામ. જાઓ, ૨ કોઈ કહેતું કે ધીરજ ધારી રાખ, દરશન કરવા અધીરી થઈ છે આંખ; તારી ઘેલછામાં રંગી દીધું જીવન તમામ. જાઓ૩ અલખવાસી ! તારા ઘોડલા પલાણ, તારે પગલે બિછાવી દઉં પ્રાણ; આતમ અરપણ કરી દઉં હૃદયાભિરામ. જાઓ, ૪ મુખડું જોઈને શીતળ થાશે આંખ, જ્યોતિ થાશે રોમે રોમે લાખ લાખ; સુરતા તુજમાં સમાશે પરને કરી રામ રામ. જાઓ ૫ * * * મન લાગો મેરો યાર ફકીરીમેં. જો સુખ પાવો રામભજનમેં, સો સુખ નાહીં અમીરીમે ભલા બુરા સબકા સુનિ લીજે, કર ગુજરાન ગરીબીમે. મન, ૧ પ્રેમનગરમે રહની હમારી, ભલિ બની આઈ સબૂરીમે; હાથમેં કૂંડી, બગલમે સોટા ચાર દિસિ જાગીરીમેં. મન, ૨ આખિર યહ તન ખાક મિલેગા, કહા ફિરત મગરૂરીમેં; કહત કબીર સુનો ભાઈ સાધો, સાહિબ મિલે સબૂરીમે. મન. ૩ * * * ૧૭ For Personal & Private Use Only Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (૨૭) જીવનની આ પળ અણમોલ, તારા અંતરપટને ખોલ; એક વાર તો પ્રેમથી બોલ, સહજાત્મસ્વરૂપ પરમગુરુ; શાસ્ત્રો કહે છે વગાડી ઢોલ, મરતાં પહેલાં બાંધી છોડ એક વાર ..૧ ઈશ્વર કેરી આ માયાને, તું પોતાની માને છે, તારા દિલમાં જામેલી એ, ભ્રાંતિ તુજને બાંધે છે; ભલે કમાઈ લે લાખ કરોડ, ખોટી તારી દોડાદોડ, એક વાર ...૨ ઘર મારાથી ના છૂટે, એ ખોટું તારું બહાનું છે, બાપદાદા જ્યાં વસી ગયા, એ એક મુસાફરખાનું છે; રાગ-દ્વેષના બંધન છોડ, પુણ્ય તણું ભાતું (નાતું) તું જોડ, એક વાર ..૩ ભૂલ થયેલી સુધારી લે, એ જ ખરો માનવ છે, હારી બાજી જીતી લે, એમાં તારું ડહાપણ છે; આપી આવ્યો પ્રભુને કોલ, ભક્તિરસમાં હૈયું ઝબોળ; એક વાર ..૪ સત્સંગના સંગીત મહીં, તું હરિનાં ગુણલા ગાતો જા, અવસર આવ્યો ફરી ન આવે,સાચો માનવ બનતો (વાતો)જા, એકવાર.૫ * * * (૨૮) સત્સંગનો રસ ચાખ, પ્રાણી તું સત્સંગનો રસ ચાખ. પ્રથમ લાગે તીખો ને કડવો, પછી આંબા કેરી શાખ. પ્રાણી ૧ આ રે કાયાનો ગર્વ ન કીજે, અંતે થવાની છે ખાખ. પ્રાણી. ૨ હસ્તી ને ઘોડા, માલ ખજાના, કોઈ ન આવે સાથ. પ્રાણી, ૩ સત્સંગથી બે ઘડીમાં મુક્તિ, વેદ પૂરે છે સાખ. પ્રાણી, ૪ બાઈ મીરાં કે પ્રભુ ગિરિધર નાગર, હરિચરણે ચિત્ત રાખ. પ્રાણી ૫ ૧૮. For Personal & Private Use Only Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (ર૯) પ્રભુજી ! તુમ ચંદન હમ પાની, જાકી અંગ અંગ બાસ સમાની. પ્રભુજી, ૧ પ્રભુજી, તુમ ઘન બન હમ મોરા, જૈસે ચિતવત ચંદ્ર ચકોરા. પ્રભુજી, ૨ પ્રભુજી, તુમ દીપક હમ બાતી, જાકી જ્યોતિ બરે દિન રાતી. પ્રભુજી, ૩ પ્રભુજી, તુમ મોતી હમ ધાગા, જૈસે સોનહિ મિલત સુહાગા. પ્રભુજી, ૪ પ્રભુજી, તુમ સ્વામી હમ દાસા, ઐસી ભક્તિ કરે. રૈદાસા. પ્રભુજી, ૫ * * * ભજનમેં હોત આનંદ આનંદ, બરસત શબ્દ અમીને બાદલ, ભીંજત હૈ કોઈ સંત ભજન, ૧ અગ્રવાસ જહં તત્ત્વકી નદિયાં, માનો અઠારહ ગંગ; કરી સ્નાન મગન હૈ બૈઠે, ચઢવ શબ્દકો રંગ ભજન ૨ રોમ રોમ અભિઅંત ભીજે, પારસ પરસત અંગ; ગહો નિજ નામ ત્રાસ તન નાહિં, સાહબ હૈ તેરે સંગ. ભજન. ૩ પીવત નામરસ ચહૈ ન સુધારસ, ચૂવત અમીકી ગંગ; સો હંસા સત લોક સિધાવે, નિર્મલ પાકો અંગ ભજન, ૪ શ્વાસ ચાર રચ્યો હૈ સાહેબ, જહાં નહિ માયા મોહંગ; કહે કબીર સુનો ભાઈ સાધો, જપો સોહંગ. ભજન, ૫ * * * For Personal & Private Use Only Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (૩૧) પ્રેમી આવો રે, પ્રેમ સુધારસ પીવા. અગાધ જળમાં મોતી માટે, જ્યમ પેસે મરજીવા, ઝળહળ જ્યોતિ પ્રકટ પ્રભુ, દીસે રોમ રોમ દીવા. પ્રેમી, ૧ અંતરજામી સહુમાં વ્યાપક, અંતરમાં ઓળખાશે; જડતા જાળ જન્મની જાશે, પાતક પલે થાશે. પ્રેમી. ૨ રાગાદિક જે દોષ હોય, તે ભક્તિભાવથી ભાગે; ઈશ્વરની રચના દેખીને, ઉગ્ર જ્ઞાન ગુણ જાગે. પ્રેમી. ૩ જપ તપ જોગ જાગ વ્રત તીરથ, પંચ દેવની સેવા; તેણે તો કાંઈ પ્રભુ નવ રીઝે, પ્રેમ લક્ષણા જેવા. પ્રેમી, ૪ સહુ શણગાર સુંદરી પહેરે, પણ હોય કુલક્ષણ જેને. સાચા સ્નેહ વિના કો' કાળે, કંથ નહીં વશ તેને પ્રેમી, ૫ અંતરલક્ષ-પ્રેમ પ્રભુ સાથે, એક પલક નવ ભૂલે, જન છોટમ તે સાચી વનિતા, સ્વામી સંગ ઝૂલે. પ્રેમી ૬ (૩૨) સાધો મનકા માન ત્યાગો, કામ, ક્રોધ સંગત દુર્જનક, તાતે અહનિસ ભાગો. સાધો. ૧ સુખ દુઃખ દોનો સમ કરિ જાનૈ, ઔર માન અપમાના; હર્ષ શોક તે રહે અતીતા, તિન જગ તત્ત્વ પિછાના. સાધો રે અસ્તુતિ નિંદા દોઉ ત્યાગે, ખોજે પદ નિરવાના જન નાનક યહ ખેલ કઠિન હૈ, કોઉ ગુરુમુખ જાના. સાધો. ૩ * * * ૨) For Personal & Private Use Only Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (૩૩) ભોળી રે ભરવાડણ હરિને વેચવાને ચાલી રે; ગિરિવરધારીને ઉપાડી મટુકીમાં ઘાલી રે. ભોળી. ૧ શેરીએ શેરીએ સાદ પાડે, કોઈને લેવા મુરારી રે; નાથ અનાથનો વેચે ચૌટા વચ્ચે, આહીર નારી રે. ભોળી ૨ વ્રજનારી પૂછે શું છે માંહી, મધુર મોરલી વાગી રે; મટુકી ઉતારીને જોતાં, મૂર્છા સૌને લાગી રે. ભોળી ૩ બ્રહ્માદિક ઇંદ્રાદિક સરખા, કૌતુક ઊભા પેખે રે; ચૌદ લોકમાં ન માય તે, મટુકીમાં બેઠેલા દેખે રે. ભોળી ૪ ભક્તજનોના ભાગ્યે વ્રજમાં, પ્રગટ્યા અંતરજામી રે; દાસલડાને લાડ લડાવે, નરસૈંયાનો સ્વામી રે. ભોળી ૫ * * * (૩૪) નૈયા ઝુકાવી મેં તો જોજે ડૂબી જાય ના, ઝાંખો ઝાંખો દીવો મારો જોજે રે બુઝાય ના. સ્વાર્થનું સંગીત ચારેકોર ગુંજે, દુનિયામાં કોઈનું કોઈ નથી આજે, તનનો તંબૂરો મારો બેસૂરો થાય ના. ઝાંખો ૧ પાપ અને પુણ્યના ભેદ રે ભુલાતાં, રાગ અને દ્વેષ આજે ઘટ ઘટ ઘૂંટાતાં; જોજે આ જીવતરમાં ઝેર પ્રસરાય ના. ઝાંખો ર શ્રદ્ધાના દીવડાને જલતો જ રાખજે, નિશદિન સ્નેહ કેરું તેલ એમાં પૂરજે; મનના મંદિરિયે મારે અંધારાં થાય ના. ઝાંખો * * * ૨૧ For Personal & Private Use Only Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (૩૫) મન ફૂલા ફૂલા ફિરે જગતમેં, કેસા નાતા રે. માતા કહૈ યહ પૂત હમારો, બહેન કહે વીર મેરો; ભાઈ કહે યહ ભુજા હમારી, નારી કહે નર મેરા રે. મન, ૧ પેટ પકરકે માતા રોયે, બાંહ પકરકે ભાઈ; લપટ ઝાટકે તિરિયા રોયે, હંસ અકેલા જાઈ. મન, ૨ ચાર ગજી ચરગજી મંગાઈ, ચડ્યો કાકી ઘોડી; ચારો કોને આગ લગા દી, ફંક દીયો જેસે હોરી. મન ૩ હાડ જરે જુએ લાકડી ઓર, કેસ જરે જુએ ઘાંસા સોને જૈસી જરી ગઈ કાયા, કૌઉ ન આયો પાસા રે. મન, ૪ જબ તક જીયે માતા રોય, બહેન રોયે દશ માસા: તેરા દિવસ તક તિરિયા રોયે, ફિર કરે ઘર વાસા રે. મન, ૫ ઘરકી સ્ત્રી હૂંઢન લાગી, ટૂંઢ ફિરી ચહું દિશા રે; કહત કબીર સુનો ભાઈ સાધો, ઝૂઠી જગકી આશા રે. મન ૬ * * * ૨૨. For Personal & Private Use Only Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (૩૬) મને વ્હાલા શ્રી રાજ એવા, ગોપીજનને ગિરિધર જેવા. મને જેવો ચન્દ્ર ચકોરીને લાગે છે પ્યારો, જેવો દીપક પતંગિયાને છે પ્રાણ પ્યારો; જેવું ઝૂરે છે મીન જળના વિયોગમાં, મારો જીવ ઝૂરે છે એવો તમારા વિના; જેવું ઝૂરે છે બાળક માતા વિના, મારો જીવ ઝૂરે પ્રભુ તમારા વિના; મને વ્હાલા થાઓ શ્રી રાજ એવા, જાનકીને રઘુરાય જેવા. મને ૧ જેવું ચાતક રીઝે સ્વાતિ બિંદુ થકી, મારું હૈયું રીઝે રાજ સિંધુ થકી; જેવી ચંદાને જોઈ કુમુદિની ખીલે, મારો આતમ મારાં સ્વરૂપે ઝીલે; જેવી ગંગા સમાઈ જઈ સાગર મહીં, મારી પ્રીતિ વહો તમારા ચરણો મહીં; મને વ્હાલા થાઓ શ્રી રાજ એવા, લઘુરાજને શ્રી રાયચન્દ્ર જેવા. મને ૨ જેવી મુરલી સુણે શ્યામની રાધિકા, એવી પ્રેમે ઝીલું શ્રી રાજ વચનસુધા; જેવા મુનિ શાંત રહેતા સ્વરૂપ મહીં, મારું મન શાંત હો તમારા રૂપ મહીં; વ્હાલી તમને સ્વરૂપ સમાધિ પ્રભુ ! એવી વહાલપ થકી તમારા ચરણે રહું; મને વ્હાલા થાઓ શ્રી રાજ એવા, ગૌતમને શ્રી મહાવીર જેવા. મને ૩ * * * (૨૩ For Personal & Private Use Only Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (૩૭) મનો બુદ્ધિ અહંકાર ચિત્તાનિ નાહ, ન ચ શ્રોત્ર જિહે ન ચ પ્રાણ નેત્રે; ન ચ વ્યોમ ભૂમિ નું તેજો ન વાયુ, ચિદાનંદ રૂપઃ શિવોડહમ્ શિવોડહમ્. ૧ ન વા પ્રાણ સંશો ન વૈ પંચ વાયુ, ન વા સપ્ત ધાતુ ન વા પંચ કોશ; '' ન વાકપાણી પાદૌ ન ચૌપસ્થ પાયુ, ચિદાનંદ રૂપઃ શિવોહમ્ શિવોડહમ્. ૨. ન મે રાગદ્વેષ ન મે લોભમાંહી, મદો નૈવ મે નૈવ માત્સર્ય ભાવ; ન ધમ ન ચાર્થો ન કામો ન મોકા , ચિદાનંદ રૂપઃ શિવોડહમ્ શિવોહમ્. ૩ ન પુણ્ય ન પાપ ન સૌનું ન દુઃખ, ન મંત્રો ન તીર્થો ને વેદો ન યજ્ઞ ; અહં ભોજન નૈવ ભોજાં ન ભોકતા, ચિદાનંદ રૂપઃ શિવોSહમ્ શિવોહમ્. ૪ ન મે મૃત્યુશંકા ન મે જાતિભેદ, પિતા નૈવ મે નૈવ માતા ન જન્મ; ન બંધુને મિત્ર ગુરુ નૈવ શિષ્ય, ચિદાનંદ રૂપઃ શિવોહમ્ શિવોડહમ્. ૫ અહં નિર્વિકલ્પો નિરાકારરૂપ, વિભૂવ્યાપ્ત સર્વત્ર સર્વેન્દ્રિયાણા; સદા મે સમત્વ ન મુકિતનું બંધ , ચિદાનંદ રૂપઃ શિવોડહમ્ શિવોડહમ્. ૬ * * * For Personal & Private Use Only Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (૩૮) મંદિરે પધારો સ્વામી સલૂણા ! તમારા વિના નાથ ક્યાયે ગમે ના. મંદિરે અંતરની વાતો આંસુ કહે છે, કૃપાળુ ! હવે ઝાઝું તલસાવશો મા. મંદિરે, ૧ સ્મરણ જન્મ જૂનાં સ્મૃતિ માંહી આવે, નયન શોધતાં તમને પ્રભુ આર્તભાવે, કે મુખ પરથી દષ્ટિ હટાવી હટે ના. મંદિરે ૨ હરખાતી પળ પળ પ્રભુ તમને જોઈ, હવે દિન વિરહમાં વીતે રોઈ રોઈ, વિજોગનું દુઃખ આવું કોઈને હશો ના. મંદિરે ૩ તમે જઈ વસ્યા સ્વામી સ્વરૂપમહેલમાં, રઝળતી હું રહી આ સંસારરણમાં, હવે નાથ અંતરથી અળગા થશો મા. મંદિરે, ૪ પ્રભુ, મુજને તારો ! ઉગારો ! ઉગારો ! મૂકી મસ્તકે હાથ ઘોને સહારો, ક્ષમાવંતને ઝાઝું કહેવું ઘટે ના. મંદિરે, ૫ અંતરની જ્યોતિ પ્રગટાવી જાઓ, મનોહર મુખડું દરશાવી જાઓ, અમી આતમનાં છલકાવી જાઓ, દિલાસાથી દિલનું દુઃખ જશે ના. મંદિરે, ૬ * * * ૨૫) For Personal & Private Use Only Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (૩૯) મેરા સત્ ચિત્ આનંદરૂપ, કોઈ કોઈ જાને રે. મેરા. વૈત વચનકા મેં હું સદા, મન-વાણીકા મેં હું દ્રષ્ટા; મેં હું સાક્ષી રૂપ. કોઈ, પંચકોષમેં મેં હું જ્યારા, તીન અવસ્થાસે ભી ન્યારા; અનુભવ સિદ્ધ અનૂપ. કોઈ જન્મ-મરણ મેરા ધર્મ નહીં હૈ, પાપ-પુણ્ય કુછ કમ નહીં હૈ, અજ નિર્લેપી અરૂપ. કોઈ૩ સૂર્ય-ચંદ્રમે તેજ મેરા હૈ, અગ્નિમેં ભી ઓજ મેરા હૈ, અદ્વૈત સ્વરૂપ. કોઈ૪ તીન લોકકા મેં હૂં સ્વામી, ઘટ ઘટ વ્યાપક અંતરયામી; જય માલામેં સૂત. કોઈ પ રાજેશ્વર નિજ રૂપ પિછાનો, જીવ બ્રહ્મમેં ભેદ ન માનો; મેં હું બ્રહ્મ સ્વરૂપ. કોઈ૬ * * * (૪૦) હારે જનમ મરણરા સાથી, થાને નહિ બિસરું દિન-રાતી. થાં દેખ્યાં બિન કલ ન પડત હૈ, જાણત મેરી છાતી; ઊંચી ચઢ ચઢ પંથ નિહારું રોય રોય અંખિયાં રાતી. હારે, ૧ યો સંસાર સકલ જગ ઝૂઠો ઝૂઠા કુલરા ન્યાતી; દોઉ કર જોડ્યા અરજ કરું છું, સુણ લીજ્યા મારી બાતી. મારે. ૨ યો મન મેરો બડો હરામી, ક્યું મદમાતો હાથી; સગુરુ હાથ ધર્યો સિર ઉપર, આકુસ ટૅ સમઝાતી. હારે, ૩ પલ પલ પીવકો રૂપ નિહારું, નિરખ નિરખ સુખ પાતી; મીરાં કે પ્રભુ ગિરિધર નાગર, હરિચરણાં ચિત્ત રાતી. મ્હારે, ૪ | * * * ર૬ For Personal & Private Use Only Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (૪૧) રાજ રંગભીના મારે મંદિરે પધારો, હૈયાના હેતે તમને દઉં આવકારો. મંદિરે૦ જનમો જનમથી ઝૂરે છે ચેતના, ક્યાં સુધી દેશો વહાલા વિરહ વેદના, સુણવાને ઝંખું મીઠો બોલ તમારો. મંદિર, ૧ ભણકારા વાગે જાણે આવે રાજ નમણા, જાગીને જોઉં તો છેતરાતી ભ્રમણા, ભ્રમણાનો પરદો તોડી, ઘોને સહારો. મંદિર૨ વસતી જો તમ હૈયે અતિશય કરુણા, મુખડુ બતાવો મારા સમજુ સલૂણા, વિરહી હૃદયની વિનંતી સ્વીકારો. મંદિરે, ૩ * * * “ (૪૨) શું શોધે સજની ? તારું અંતર જોને ઉઘાડી; તને શું સમજાવે દાડી-દાડી રે. શું શોધે ? શું ૧ ગુરુગમ કૂંચી કરમાં લઈને, ઊઘડે અજ્ઞાન તાળું આજ્ઞાચક્રની ઉપર જોતાં, ત્યાં થાશે અજવાળું રે. શું, ૨ નિર્મળ નૂર નિરંતર વરસે, મહા મનોહર મોતી; અનહદ નાદ અહોનિશ બાજે, ઝળહળ દરસે જ્યોતિ રે. શું ૩ ઓસ્કાર નાદ અહોનિશ થાયે, ચિદાનંદ નિધિમાંથી; સોહમ્ પ્રકાશ કરે રગ રગમાં, ગુરુ વિના એ ગમ ક્યાંથી રે. શું ૪ તેહ પ્રકાશથી તુજને જડશે, સુંદર સ્વરૂપ તારું; છોટમ તેનો કત જાણે, તો ઊપજે સુખ સારું રે. શું ૫ * * (૨૭ For Personal & Private Use Only Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (૪૩) રોમે રોમે હું તારી થતી જાઉં છું તારા પ્રેમમાં કૃપાળું ભીંજાઉં છું. રોમે૦ હવે પરવડે નહીં રહેવાનું તારાથી દૂર, તારે રહેવાનું હૈયામાં હજરાહજૂર, તારાં સ્મરણોમાં ખોવાતી જાઉં છું. તારા ૧ હવે જોવું ના જગમાં હું નાતો કોઈથી, મને વ્હાલો તું વ્હાલો તું વ્હાલો સૌથી, તારી નજર્યુંમાં નજરાતી જાઉં છું. તારા ર હવે શરણું દીધું છે તે સત્ રાખજે, પતિવ્રતાની ભકિતની પત રાખજે, હું તો રાજ તારી દાસી કહેવાઉં છું. તારા, ૩ વીતરાગ તારા થકી હું સોહાઉં છું, હે રાજ! તારા થકી હું સોહાઉં છું. તારા, ૪ * * * (૪૪) સાંસ સાંસ મેં સુમિરન કરકે; બાર બાર બલિ જાઉં, તુમ બિન મેરો કોઈ ન ભગવદ્ જિસકો મેં અપનાઉં. સાંસ સાંસ મેં ૧ ઉઠત બેઠત તુહી આરાધું, આઠ પહર ગુન ગાઉં, ૐ ૩ૐ કી મધુર ધ્વનિ મેં અંતર હી હો જાઉં. સાંસ સાંસ મે ૨ તુમ ઠાકુર તુમ સાહિબ મેરે, તુમ્હરે હુકમ ચલાઉં; હે ભગવન્! મેં તેરો તેરો ચરણ-શરણ સુખ પાઉં. સાંસ સાંસ મેં ૩ * * * For Personal & Private Use Only Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (૪૫) લાગો છો પ્યારા પ્યારા કૃપાળુદેવ લાગો છો પ્યારા પ્યારા; જીવનપ્રાણ અમારા કૃપાળુદેવ લાગો. ૧ કોટિ સૂરજનું તેજ ભર્યું આપમાં, અંતરનું તમ ટાળનારા કૃપાળુદેવ. લાગો ૨ અનંત ચંદ્રની શીતળતા આપમાં, તપતાં હૈયાંને ઠારનારા કૃપાળુદેવ. લાગો, ૩ ગારુડીઓના ગારુડી આપ છો, મણિધર ડોલાવનારા કૃપાળુદેવ. લાગો, ૪ વડવાનલ સમ અતિ બળવંતા, બ્રહ્મ-પ્રકાશ રેલનારા કૃપાળુદેવ. લાગો, ૫ સર્વે સામર્થી ઐશ્વર્ય દાબી, નમ્રભાવે વર્તનારા કૃપાળુદેવ. લાગ ૬ સ્વાનુભવના અખંડ ધારક, સાધુતા શોભાવનારા કૃપાળુદેવ લાગો. ૭ પરોપકારી ગુરુહરિ, ભકતજનોના વહાલા કૃપાળુદેવ. લાગો ૮ * * * ૨૯. For Personal & Private Use Only Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (૪૬) વીતરાગી ! તારી માયા લાગી રે, તારી માયા લાગી. કોણ તમે છો? ક્યાંથી આવ્યા? જાગો ! આતમ ઉદાસી; નથી તમારો આ દેશ તમે છો, અલખલોકના વાસી; સુષુપ્ત ચેતનને જાગૃત કરતી, તારી બંસરી વાગી રે તારી, ૧ આતમ ભાવના ભાવતાં, જીવ લહે કેવળજ્ઞાન રે; સહજાન્મસ્વરૂપ પરમગુરુ, એનું ધરું એક ધ્યાન રે; મંત્રનું અમૃત પીતાં પીતાં, મનની ભ્રાંતિ ભાંગી રે. તારી, ૨ હૈયું મારું તે હરી લીધું, સાચી પ્રીત બતાવી; જીવન વિરહાશ્રુથી ભરી દે, સ્વામી ! કરુણા લાવી; દર્શન જ્યોતિ જલાવે એવી, ભક્તિની ઝંખના જાગી રે તારી. ૩ ધન્ય ભાગ્ય જેના પ્રાણમાં તારા, વિરહની જ્વાળા જાગે; નિર્મોહી તારી પ્રીતમાં ઝૂરતાં, સહજ સમાધિ લાગે; સાંપડ્યું તત્ત્વનું જેને, તુજશું તાળી લાગી રે તારી, ૪ દૃષ્ટિ કરે જ્યાં ત્યાં તને નીરખું, લયલીન થાઉં તુજમાં; બાહ્ય સૃષ્ટિને વિસરી જાઉં, સહેજે સમાઉં તુજમાં; રાજેશ્વર તારાં ચરણકમળની ઉમદા બની અનુરાગી રે તારી. ૫ * * (૩૦) For Personal & Private Use Only Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (૪૭) સમાધિસાધન રાજ તારું નામ, શાંતિનું ધામ રાજ તારું નામ. છોડી સર્વે વિષયાનંદ, રોમે રંગનું રાજ રંગ; દૂર થશે મોહફંદ, રટતાં રાજ નામ મંત્ર. ૧ શુદ્ધતા વિચારે ધ્યાઉં, જપતાં જપતાં રાજ નામ. શુદ્ધ સ્વરૂપ પાઉં, ભજતાં ભજતાં રાજ નામ. મૌન માંહી શાંતિ શાંતિ, શબ્દમાંય છલકે શાંતિ; પ્રવૃત્તિમાં શાંતિ શાંતિ, નિવૃત્તિમાં સમાધિ; ગૃહવાસે શાંતિ શાંતિ, એકાંતમાં સમાધિ. ૩ યોગ-ભોગમાં સમાધિ, સ્થિરતા સ્વરૂપ માંહી; પળ પળ જીવનની સમાધિ, શાંતિ રાજ નામ માંહી. શ્વાસે શ્વાસે ‘સોહેં-સોહં’, જ્યાં જોઉં ત્યાં ‘આતમ આતમ’; સ્વરૂપાનંદ પામું સહેજે સહજાનંદ. વરીને * * * (૪૮) ૨ For Personal & Private Use Only ૪ લિખનેવાલે तू હોકે દયાલ લિખ દે, સદ્ગુરુ કા પ્યાર લિખ દે; મે હૃદય અંદર માથે પે લિખ દે જ્યોતિ ગુરુકી, નૈનોમેં ઉનકા દીદાર લિખ દે; મેરે હૃદય-૧ જિહ્વા પે લિખ દે નામ ગુરુકા, કાનોં મેં શબ્દ ઝનકાર લિખ દે; મેરે હૃદય ર હાથો પે લિખ દે સેવા ગુરુકી, તન મન ધન ઉનપે વાર લિખ દે; મેરે હૃદય. ૩ પૈરો પે લિખ દે જાના ગુરુ કે દ્વાર, સારા હી જીવન ઉનકે સાથ લિખ દે; મેરે હૃદય. ૪ ઇક મત લિખના ગુરુ સે બિછડના, ચાહે તે સારા સંસાર લિખ દે. મેરે હૃદય પ * * * ૩૧ ૫ Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (૪૯) ગુરુ બિના, કેસે લાગે પાર; નૈયા પડી મઝધાર; ગુરુ બિના કૈસે લાગે પાર મૈ અપરાધી જન્મ જન્મકા, મનમેં બડા વિકાર; તુમ દાતા દુઃખ ભંજના, મેરી કરો સવાર; ગુરુ બિના, ૧ નાનક નામ જહાજ હૈ, ચઢે સો ઊતરે પાર. ગુરુ બિના, ર રામ રામ રટતે રહો, જબ લગ ઘટમેં પ્રાણ; કહત કબીર દયાલકે, ભનક પરેગી કાન. ગુરુ બિના ૩ કબીરા હરિકે રુઠે સે, ગુરુકી શરણી જાય; કહે કબીર, રુઠતે હરિ નહીં હોત સહાય. ગુરુ બિના, ૪ ગુરુ ગોવિંદ દોનો ખડે, કાકે લાગુ પાય; બલિહારી ગુરુ આપની, જિન ગોવિંદ દિયો બતાય. ગુરુ બિના, ૫ અંતરયામી એક તુમ હો, આતમકે આધાર; તુમ મોહે ના બિસારિયો, દીનબંધુ ભગવાન. ગુરુ બિના, ૬ * * ૩ર. For Personal & Private Use Only Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (૫૦) જ્ઞાનમય હો ચેતન, તો હે જગકા ક્યા કામ; મોક્ષ તેરી મંઝિલ હૈ, ધ્રુવ તેરા ધામ. મોક્ષ તેરી, ૧ પલ પલ કી ભૂલ, તુઝે પલ પલ રુલાયે; ભવ ભવમેં ભટકાકે, દુઃખ હી દિલાએ, અબ સદ્ગુરુકી વાણીકો, સુનો આતમ રામ. મોક્ષ તેરી. ૨ જગત મેં તેરા કોઈ નહીં હૈ સહારા, કહ કર મેરા મેરા, દુઃખ પાયા અપારા, ફિર ભી તું કરતા ક્યો ઉન્હીમે મુકામ. મોક્ષ તેરી. ૩ બાહર તેરા કોઈ નહીં સહારા, અતિ અંત ભાવ સબકો અપારા, ફિર ક્યા તૂ જિત માના, ઉનસે હૈ મહાન. મોક્ષ તેરી ૪ ચેતન સ્વયં સુખકા નિધાન હૈ, દુઃખકા કારણ તેરા અજ્ઞાન હૈ ! મેં તો પ્રભુ સુખમય હું ઐસા કર ધ્યાન. મોક્ષ તેરી, ૫ | સોચ તન કે કેવલ પર્યાયસે મલ હૈ; દિવ્ય અંતઃસ્થળ સુખ શાશ્વત અમલ હૈ, ભવ્ય અબ તો આશ્રય હૈ, યુવમેં અવિરામ. મોક્ષ તેરી ૬ મંઝિલકો પાનેકા હરદમ યતન હો, મુક્તરૂપ પ્રભુકા પ્રતિક્ષણ રટણ હો, શીધ્રહી મિલેગા તુઝે, તુઝકો શાશ્વત ધામ. મોક્ષ તેરી, ૭ * * * For Personal & Private Use Only Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (૫૧) જબસે પ્યારે શ્રીમદ્ભુ આયે, મેરા જીવન બદલ બદલ ગયા; જબસે મૈનેં તુજકો પાયા, મેરા જીવન બદલ ગયા. ઇસ તરહ કી જિંદગી મેં, મુઝે બનાયા પ્યાર દેકે ઇસલિયે મેરા મન તેરી છાયા. મેરા જીવન ૧ રાત કા પલ બિત ગયા હૈ, નયા સવેરા નિકલ આયા; ઇસલિયે મૈને યે ગીત ગાયા. . મેરા જીવન ગોદ મેં લે લો, હૃદય મેં રખો; અપને ચરણ મેં હમકો લે લો; સારે જગત કા તૂ હીં વિધાતા. મેરા જીવન ૩ પ્યારે હો તુમ, નિરાલે હો તુમ, મેરી આંખો કે તારે હો તુમ; અપના બનાલો પ્રભુ અર્પિત હૈ હમ. મેરા જીવન ૪ * * (૫૨) વસ્તુ પાયોજી મૈને રામ રતન ધન પાયો અમોલિક દી મેરે સદ્ગુરુ, કિરપા કર અપનાયો. પાયોજી મેને..... જનમ જનમકી પૂંજી પાઈ, જગમેં સભી ખોવાયો. પાયોજી મૈને..... ખર્ચે ન ખૂટે, ચોર ન લૂંટે, દિન દિન બઢત સવાયો. પાયોજી મૈને..... સત્ કી નાઁવ ખેવટીયા સદ્ગુરુ, ભવસાગર તર આયો. પાયોજી મૈને..... મીરાં કે પ્રભુ ગિરિધર નાગર, હરખ હરખ જસ ગાયો. પાયોજી મૈને...... * ૩૪. * For Personal & Private Use Only Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (૫૩) ગુરુદેવ મેરી મૈયા, ઉસ પાર લગા દેના; અબ તક તો નિભાયા હૈ, આગે ભી નિભા લેના. ગુરુદેવ, ૧ દલ બલ કે સાથ માયા, ઘેરે જો મુઝે આકર; તુમ દેખતે ન રહના, ઝટ આકર બચા લેના. ગુરુદેવ, ર સંભવ હૈ ઝંઝટો મેં, મેં તુમકો ભૂલ જાઉં; પર નાથ દયા કરકે, મુઝકો ન ભૂલા દેના. ગુરુદેવ, ૩ તુમ દેવ મેં પૂજારી, તુમ ઇષ્ટ મેં ઉપાસક; ચરણો મેં પડા તેરે, હે નાથ નિભા લેના. ગુરુદેવ, ૪ ગુરુદેવ મેરે પ્યારે, બસ ઇતની કૃપા કરના; દરબાર મેં જબ આઉં, તેરા દર્શન હો જાયે. ગુરુદેવ, ૫ જો તુમ હો, વહીં મેં હું, ઔર મૈં હૂં વહી તુમ હો; યે બાત અગર સચ હૈ, સચ કરકે દિખા દેના. ગુરુદેવ, ૬ * * * (૫૪) સફલ હુઆ હૈ ઉન્હીં કા જીવનજો તેરે ચરણો મેં આ ચુકે હૈ, ઉન્હી કી પૂજા હુઈ હૈ પૂરણ, જો તેરે ચરણો મેં આ ચૂકે હૈ, ન પાયા તુઝકો અમીર બનકે, ન પાયા તુઝકો ફકીર બનકે, ઉન્હીં કો તેરા હુઆ હૈ દર્શન, જો તેરે ચરણો મેં આ ચુકે હૈ, જહાઁ ભી જિસને તુણ્ડ પુકારા, વહીં પ્રગટ હો દિયા સહારા, કેટે હૈ ઉનકે દુઃખો કે બંધન, જો તેરે ચરણો મેં આ ચૂકે હૈ, શરણ તુમ્હારી જો જન ભી આતે, કૃપા સે તેરી વે મુક્તિ પાસે, ભક્તિ કા ભંડાર ઉન્હોને પાયા, જો તેરે ચરણો મેં આ ચૂકે હૈ. * * * (૩૫) For Personal & Private Use Only Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (૫૫) હોગા આત્મજ્ઞાન વો દિન કબ આયેગે, મિટે ભરમ અજ્ઞાન વો દિન કબ આયેંગે સદ્ગુરુદેવા કૃપા કરેગે, ભવબંધન સે પાર કરેંગે, બાલક અપના જાન, વો દિન.... મિટે ભરમ.... ગુરુકૃપા મન અધિકારી, ગાયે સદ્ગુરુ મહિમા પ્યારે; તવ ચરણોં કા ધ્યાન, વો દિન.... મિટે ભરમ..... જબ જબ આના પડે જગત મેં બની રહે રુચિ સસંગતમેં; સુમિરન હો ગુરુનામ, વો દિન.... મિટે ભરમ..... બારબાર ઇસ જગ મેં આંઉ, સદ્ગુરુદેવા ફલસુખ પૉલ, સબકે આવું કામ, વો દિન.... મિટે ભરમ..... (૫૬) દર્શન કર્યો ઘનશ્યામ નાથ, મોરી અંખિયાં પ્યાસી રે; મન મંદિરકી જ્યોત જગાદો, ઘટ ઘટ વાસી રે. દર્શન દયો, ૧ મંદિર મંદિર મૂરત તેરી, ફિર ભી ન દેખી સૂરત તેરી, યુગ બિતે ન આઈ મિલન કી પુરનમાસી રે.... દર્શન દયો ૨ દ્વાર દયાકા જબ તૂ ખોલે, પંચમ સૂરમેં ગંગા બોલે, અંધા દેખે લંગડા ચલકર, પહુંચે કાશી રે.... દર્શન દયોં ૩ પાની પીકર પ્યાસ બુઝાઉં, નનકો કેસે સમજાઉં, આંખ મિચૌલી અબ તો છોડો, મન કે વાસી રે.... દર્શન દયો. ૪ દ્વાર ખડા તેરા મતવાલા, માંગે તુમસે હાર નિરાલા, નરસી’ કી યહ વિનંતી સુન લો, હે ! દુઃખકે નાશી રે... દર્શન દયો. ૫ | ૩૬ For Personal & Private Use Only Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (૫૭) જરાં તો ઇતના બતા દો પ્રીતમ, લગી યે કૈસી લગા રહે હો, મુઝીમેં રહકર મુઝીસે અપની, યે ખોજ કૈસી કરા રહે હો. હૃદય મેં તુમ હો, તુમ્હી હો પ્રીતમ, પ્રેમ ભી તુમ હો, તુમ્હી હો પ્રેમી, પુકારતા દિલ તુમ્હી કો ક્યોં ફિર, જબ દિલમેં તુમ સમાં રહે હો. જરા તો ઇતના. પ્રાણો મેં તુમ હો, તુમ્હી હો ધડકન, સૃષ્ટિ ભી તુમ હો, તુમ્હી હો નૈનન, તુમ્હી કો પાકર, તુમ્હી કો ઢંઢે, જબ દિલમેં તુમ સમાં રહે હો. જરા તો ઇતના.... ભાવ ભી તુમ હો, તુમ્હી હો રચના, સંગીત તુમ હો, તુમ્હી હો રસના, સ્તુતિ તુમ્હારી તુહી એ ગાઊં, યે લીલા કેસી દીખા રહે હો. જરા તો ઇતના..... * (૫૮) હે ! પ્રભુ આનંદદાતા જ્ઞાન હમકો દીજિયે, શીધ્ર સારે દુર્ગુણોં કો દૂર હમસે કીજિયે. લીજિયે હમકો શરણમે, હમ સદાચારી બને, બ્રહ્મચારી ધર્મરક્ષક, વીરવ્રતધારી બને. પ્રેમ સે હમ ગુરુજનોં કી નિત્ય હી સેવા કરે, સત્ય બોલે, ઝૂઠ ત્યાગું, મેલ આપસમેં કરે, નિંદા કિસીકી, હમ કિસીસે ભૂલ કર ભી ના કરે. દિવ્ય જીવન હો હમારા, તેરે યશ ગાયા કરે. ઐસા અનુગ્રહ ઔર કૃપા હો હમપે પરમાત્મા, હો સભી નરનારી દિલસે, સબકે સબ ધર્માત્મા. હે ! પ્રભુ યહ પ્રાર્થના હૈ આપ ઇસે મંજૂર કરે, સબ સુખી સંસાર હો, યહ ભાવ રગ રગમે ભરે. ઈડ For Personal & Private Use Only Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (૫૯) રે! મનાજી તૂ તો જિન ચરણે ચિત્ત લાવ, તેરો અવસર વીત્યો જાય ઉદર ભરણકે કારણે રે, ગૌઆ વનમેં જાય, ચારો ચરે ચારો દિશી ફરે, એનું ચિત્તડું વાછરડામાંય; રે મનાજી, ૧ ચાર-પાંચ સહેલી મળીને, પનઘટ પાણી જાય, તાલી દિયે ખડખડ હસે એનું ચિત્તડું ગાગરડીમાંય; રે મનાજી, ૨ નટવો નાચે ચોકમાં ને, લખ આવે લખ જાય નાચ કરે નાટક કરે, એનું ચિત્તડું દોરડામાંય; રે મનાજી, ૩ સોની સોનાના ઘાટ ઘડે, વળી ઘડે રૂપાના ઘાટ, ઘાટ ઘડે મન રીજવે, એનું ચિત્તડું સોનૈયામાંય; રે મનાજી, ૪ જુગારિયા મન જુગટું ને, કામીને મન કામ, આનંદઘન” એમ વિનવે, ઐસા કરો પ્રભુકા ધ્યાન. રે મનાજી, ૫ (૬૦). ઐસી કરી ગુરુદેવ કૃપા, મેરે મોહકા બંધન તોડ દિયા. મેં ભટક રહા થા દિન રાત સદા, જગ, ઈન હાર બિહારન મેં, સપને સમ જગત દિખાયા મુઝે, મેરે ચંચલ મન કો મોડ દિયા; ઐસી કરી. ૧ કોઈ શેષ, ગણેશ, મહેશ રટે, કોઈ પૂજે પીર પૈગંબર કો, સબ પંથ ઓર ગ્રંથ છૂડાકર કે, ઇક ઈશ્વર સે ચિત્ત જોડ દિયા; એસી કરી ર કોઈ જાયે બનારસવાસ કરે, કોઈ તૂટે મથુરાનગરી મેં, જગવ્યાપક રૂપ દિખાયા મુઝે, મેરે ભરમ કા ભાંડા ફોડ દિયા; એસી કરી, ૩ ક્યાં કરું મેં અપને ગુરુકો અપન, કોઈ વસ્તુ નહીં તીનોં લોકો મેં, બ્રહ્માનંદ' સમાન ન હોવે કોઈ, ધન માણેક લાખ કરોડ દિયા; એસી કરી ૪ * * * ૩૮. For Personal & Private Use Only Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ મારા મરણ વખતે બધી મિલકત અહીં પથરાવજો, મારી નનામી સાથ કબ્રસ્તાનમાં પણ લાવજો, જે બાહુબલથી મેળવ્યું તે ભોગવી પણ ના શક્યો, અબજોની દૌલત આપતાં પણ આ સિકંદર ના બચ્યો; મારું મરણ થાતાં બધા હથિયાર લશ્કર લાવજો, પાછળ રહે મૃતદેહ આગળ સર્વેને દોડાવજો, આખા જગતને જીતનારું સૈન્ય પણ રડતું રહ્યાં, વિકરાળ દળ ભૂપાલને નહીં કાળથી છોડાવી શક્યું; મારા બધા વૈદ્યો, હકીમોને અહીં બોલાવજો, મારો જનાજો એ જ વૈદ્યોને ખભે ઉપડાવજો, કહો દર્દીઓના દર્દને દફનાવનારું કોણ છે ??? દોરી તૂટી આયુષ્યની તો સાંધનારું કોણ છે ??? બાંધી મુઠ્ઠીને રાખતાં જીવો જગતમાં આવતાં, ને, ખાલી હાથે આ જગતથી સૌ જીવો ચાલ્યા જતાં, યૌવન ફના, જીવન ફના, જર ને જગત પણ છે ફના, પરલોકમાં પરિણામ ફળશે, પુણ્યનાં ને પાપનાં. * * * (૩૯ For Personal & Private Use Only Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (૬૨) મંગલમ્ મંગલમ્ મંગલમ્ મંગલમ્ મંગલમ્ મંગલમ્ મંગલમ્ મંગલમ્ મંગલમ્ મંગલમ્ મંગલમ્ મંગલમ્ મંગલમ્ મંગલમ્ મંગલમ્ મંગલમ્ મંગલમ્ મંગલમ્ મંગલમ્ મંગલમ્ મંગલમ્ //ળા. ગુરુમંદિર ગુરુમંત્ર ગુરુભક્તિ ગુરુશ્રદ્ધા ગુરુજ્ઞાન ગુરુતપ ગુરુજ્ઞાન ગુરુચારિત્ર ગુરુભક્તિ ગુરુવ્યક્તિ ગુરુસેવા ગુરુકૃપા પ્રેમકૃપા ગુરુદયા ગુરુસમતા ગુરુસત્ય ગુરુપ્રીત ગુરુએક્ય સંતકૃપા ગુરુમંદિર ગુરુમંત્ર ગુરુસ્થાપના ગુરુદીવો મંગલમ્ મંગલમ્ Rાકાર ગુરુઆશિષ ગુરુ આજ્ઞા ગુરુપ્રતીતિ ગુરુદેવ . ગુરુશીલ ગુરુભાવ ગુરુદર્શન ગુરુતપ ગુરુશક્તિ ગુરુમુક્તિ ગુરુઆશિષ સંતકૃપા ગુરૂઆશ્રય ગુરુશાંતિ ગુરુક્ષમાં ગુરુત્યાગ ગુરુહિત ગુરુકૃપા પ્રેમકૃપા ગુરુ આજ્ઞા ગુરુશ્રદ્ધા ગુરુઆરતી ગુરુજ્ઞાન મંગલમ્ મંગલમ્ મંગલમ્ મંગલમ્ મંગલમ્ મંગલમ્ મંગલમ્ મંગલમ્ મંગલમ્ મંગલમ્ મંગલમ્ મંગલમ્ મંગલમ્ મંગલમ્ મંગલમ્ મંગલમ્ મંગલમ્ મંગલમ્ મંગલમ્ મંગલમ્ મંગલમ્ મંગલમ મંગલમ્ મંગલમ્ મંગલમ્ * * * ४० For Personal & Private Use Only Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (૬૩) હરિનામકે હીરે મોતી મૈં બિખરાવાં ગલી ગલી, લે લો રે કોઈ રામ કા પ્યાલા, શોર મચાવાં ગલી ગલી; જિસ જિસ ને યે હીરે લૂટે, વો તો માલામાલ હુએ, દુનિયા કે જો બને પૂજારી, આખિર વે કંગાલ હુએ, ધન દૌલત ઔર માયાવાલો, મૈં સમઝાવાં ગલી ગલી, હિરનામકે ૧ દૌલત કે દિવાનો સુન લો, એક દિન ઐસા આયેગા, ધન દૌલત ઔર માલ ખજાના, યહીં પડા રહ જાયેગા, સુંદર કાયા માટી હોગી, ચર્ચા હોગી ગલી ગલી, હરિનામકે, ૨ મિત્ર, પ્યારે સગે સંબંધી, એક દિન તૂજે ભૂલાયેંગે, જિનકો અપના કહતા હૈ તૂ વોહી આગ લગાયેંગે, ફૂલો કા યહ ચમન ખિલા હૈ, મૂરજાયેગી કલી કલી. હિરનામકે ૩ * * (૬૪) જો ભજે ગુરુકો સદા, સોહી પરમ પદ પાયેગા, દેહ કી માલા તિલક અરુ છાપ નહીં કિસ કામકે, પ્રેમ ભક્તિ કે બિના નહીં, નાથ કે મન ભાયેગા; સોહી પરમ ૧ દિલ કે દર્પણ કો સાફકર, દૂર કર અભિમાનકો, ખાક હો ગુરુકે ચરનકી, તો હરિ મિલ જાયેગા; સોહી પ૨મ ૨ છોડ દુનિયા કે મજે સબ, બૈઠકર એકાંતમેં, ધ્યાન ધર ગુરુ કે ચરણકા, ફિર જનમ નહીં આયેગા; સોહી પરમ ૩ દેઢ ભરોસા મનમેં કરકે, જો જપે ગુરુનામકો, કહેતા હૈ બ્રહ્માનંદ, બ્રહ્માનંદ બીચ સમાયેગા. સોહી પરમ ૪ *** ૪૧ For Personal & Private Use Only Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (૬૫) મેં તો જપું સદા તેરા નામ, સદ્ગુરુ દયા કરો, દયા કરો, હો કૃપા કરો, ...મેં તો જવું...; દ્વાર પે આયા ભક્ત તુમ્હારા, અપની દયાકે ખોલો દ્વારા, પૂરણ હો સબ કામ, સદ્ગુરુ દયા કરો; ભજન કીર્તન ગાઉં તેરા, નિશદિન પાઉં દર્શન તેરા, કૃષ્ણ કૃણ મેરે રામ, સદ્ગુરુ દયા કરો; જહાં તહાં દેખું સુરત તેરી, મનમેં બસ ગઈ મૂરત તેરી, શરણ મેં લે લો મેરે રામ, સદ્ગુરુ દયા કરો; સાધુ સંત કી સંગત દેના, અપને નામ કી રંગત દેના, અપના બના લો મેરે રામ, સગુરુ દયા કરો, મન મંદિર કી જ્યોત જગા દો, મુઝે અપના તુમ રૂપ દિખા દો, પહુંચા દો નિજ ધામ, સદ્ગુરુ દયા કરો. (૬૬) અબ હમ અમર ભયે, ન મરેંગે યા કારન મિથ્યાત દિયો તજ, કયું કર દેહ ધરેંગે? અ, ૧ રાગ દોષ જગબંધ કરત હૈ, ઈનો નાશ કરેંગે; મર્યો અનંત કાલતે પ્રાની, સો હમ કાલ હરેંગે. અ. ૨ દેહ વિનાશી હું અવિનાશી, અપની ગતિ પકરેંગે; નાસી જાતી હમ થિર વાસી, ચોખે હૈ નિખરેંગે. અ. ૩ મર્યો અનંતવાર બિનસમજ્યો, અબ સુખદુઃખ વિસરેંગે, આનંદઘન નિપટ નિકટ અક્ષર દો, નહીં સમરે સો મરેંગે. અ ૪ * * * અE૨ ૪૨, For Personal & Private Use Only Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (૬૭) હે ! મારા ઘટમાં બિરાજતા, આદિશ્વરા, મહાવીરા, શંખેશ્વરા, તમને સમયથી દાદા મારી તૃષ્ણા રે ટળી, મને ભવના ફેરાથી જાણે મુક્તિ રે મળી, મારી ભક્તિ રે ફળી.. મારા ઘટમાં... મેં તો અરિહંત સેવા કેરો મારગ લીધો, મેં તો વીર પ્રભુની ભક્તિ કેરો પ્યાલો રે પીધો, મારા રૂંવે રૂંવે રે એનો અમલ ચડ્યો, મારા અંતરે અડ્યો... મારા ઘટમાં....... હે ! માતા ત્રિશલાના જાયા હું તો વારી રે વારી, તમે ચંદનબાળાને નાથ લીધી ઉગારી, તમે ઓછું બોલ્યા ને જાનું આચર્યા સ્વામી, કોઈની જોઈના ખામી... મારા ઘટમાં..... હે ! રૂડી તીર્થંકરની પ્રીત જિન શાસનની રીત, રટો નવકાર મંત્ર તો થાશે જગમાં સૌની જીત, મને અસૂરી વેળાનો થાક લાગે રે જયારે, પ્રભુ આવજો ત્યારે.... મારા ઘટમાં... અમે જૈન થયાને ફેરો સફળ થયો, હવે, લખ રે ચોરાશીનો ભય રે ગયો, હું તો દિવસ ને રાત પ્રભુ ચરણો સેવું, તારા શરણે રહું.. મારા ઘટમાં... જય જય આદિશ્વર બોલો..... જય જય વીર પ્રભુ બોલો... * * * For Personal & Private Use Only Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (૬૮) (કવ્વાલી) આજ જવાની પર ઇતરાનેવાલે કલ પછતાયેગા ચઢતા સૂરજ ધીરે ધીરે, ઢલતા હૈ ઢલ જાયેગા ઢલ જાયેગા.......... ઢલ જાયેગા.... તૂ યહાં મુસાફિર હૈ, યે સરાએ ફાની છે, ચાર રોજ કી મહેમાન તેરી જિંદગાની હૈ, જર જમીન, જર ઝેવર, કુછ ન સાથ આયેગા, ખાલી હાથ આયા હૈ, ખાલી હાથે જાયેગા, જાનકર ભી અનજાના બન રહા હૈ દિવાને, અપની ઉફાની પર તન રહા હૈ દિવાને, કિસ કદર તું ખોયા હૈ, ઈસ જહાઁ કે મેલેમેં, તૂ ખુદા કો ભૂલા હૈ, ફસ કે ઇસ જમેલેમેં, આજ તક થે દેખા હૈ, પાનેવાલા હોતા હૈ, જિંદગી કો જો સમજા, જિંદગી પે રોતા હૈ, મિટનેવાલી દુનિયા કે, ઐતબાર કરતા હૈ, ક્યા સમજકર તૂ આખિર ઇસસે પ્યાર કરતા હૈ, અપની અપની ફીકરો મેં જો ભી હૈ વો ઉલ્યા , .. (૨) જિંદગી હકીકત મેં ક્યા હૈ, કૌન સમઝા હૈ??? .. (૨) આજ સમજ લે ... (પાછળ) (૪૪) For Personal & Private Use Only Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ આજ સમજ લે કલ કે મૌકા હાથ ન તેરે આયેગા, ઓ ! ગફલત કી નીંદ મેં સોનેવાલે ધોખા ખાયેગા, ચઢતા સૂરજ............... વકતને જમાને કી યે શમા દિખા ડાલા, કેસે કેસે રુસ્તમ કો ખાખ મેં મિલા ડાલા, યાદ કર સિકંદર કે હોંસલે તો આલી થે, જબ ગયા વો દુનિયા સે દોનો હાથ ખાલી છે, અબ ન વો હાલાકુ હૈ ઔર ન ઉસકે હાથી હે, જંગલૂ પોરસ હૈ ઔર ન ઉસકે સાથી હૈ, કલ જો તનકે ચલતે થે અપની શાનો શૌકત પર, શમ્મા તક નહીં જલતી આજ ઉનકી દુરબત પર, અદના હો યા આલા હો, સબકો લૌટ જાના હૈ..(૨) મુફનિસો, તવંગર કા કબ્રહી ઠિકાના હૈ. ... (૨) જૈસી કરવી.......... જૈસી કરની, વૈસી ભરની આજ કિયા કલ પાયેગા, સરકો ઉઠાકર ચલનેવાલા એક દિન ઠોકર ખાયેગા, ચઢતા સૂરજ........ મૌત સબકો આની હે કૌન ઇસસે છૂટા હૈ??? તૂ ફના નહીં હોગા યે ખયાલ ગૂઠા હે. (૪૫ For Personal & Private Use Only Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ સૌંસ તૂટતે હી સબ રિશ્તે ટૂટ જાયેગે, બાપ, માઁ, બહન, બીબી, બચ્ચે છૂટ જાયેંગે, જિનકો અપના કહતા હૈ, કબ વો તેરે સાથી હૈ??? કબ્ર હૈ તેરી મંજિલ ઔર યે બારાતી હૈ, તેરે જિતને હૈ ભાઈ, વક્ત કા ચલન દેશે, છીનકર તેરી દૌલત દો હી ગજ કફન દેંગે, કુર્તાપાક ડાલેંગે, લાકે કબ્રમેં તુઝકો અપને હાોંસે તેરે મુંહપે ખાક ડાલેંગે, તેરી સારી ઉલ્ફતકો ખાક મેં મિલા દેંગે, તેરે ચાહનેવાલે કબ તુઝે ભૂલા દેંગે, ઇસલિયે યે કહેતા હૂઁ ખૂબ સોચ લે દિલમેં, ફૂં ફસાયે બૈઠા હૈ જાન અપની મુશ્કિલમેં, ચઢતા સૂરજ......... કર ગુનાઓં સે તૌબા આતે વક્ત સંભલ જાયે, ..(૨) તનકા ક્યા ભરોસા હૈ જાન કબ નિકલ જાયેં, ..(૨) આનેવાલે....... મુઠ્ઠી બાંધક મુઠ્ઠી બાંધકે આનેવાલે, હાથ ફસા રહ જાયેગા, ધન, દૌલત જાગીર સે તૂને ચા પાયા ક્યા પાયેગા ?? ચઢતા સૂરજ........... *** ૪૬ For Personal & Private Use Only Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (૬૯) હે ! શારદે માં......... હે ! શારદે માં, અજ્ઞાનતા સે હમે તાર દે માં..... તૂ સ્વર કી દેવી, યે સંગીત તુજસે, હર શબ્દ તેરા હૈ, હર ગીત તુજસે, આ....... હમ હૈ અકેલે, હમ હૈ અધૂરે, તેરી શરણ હમ, હમેં પ્યાર દે માઁ.. હે ! શારદે માં.. હે! શારદે માં.૧ મુનીઓને સમઝી, ગુણીઓને જાની, વેદો કી ભાષા, પુરાનો કી બાની, આ...... હમ ભી તો સમઝે, હમ ભી તો જાને, વિદ્યા કા હમકો અધિકાર દે માં..... હે ! શારદે માં..૨ તૂ શ્વેતવર્ણી કમલ પે બિરાજે, હાથો મેં વીણા મુકુટ સર પે સાજે, આ....... મન સે હમારે મિટા દે અંધેરે, હિમર્કો ઉજાલો કા સંસાર દે માં....... હે શારદે માં..૩ * * * (૭૦) બૈર બેર નહીં આવે અવસર, બૈર બૈર નહીં આવે. ન્યું જાણે હું કર લે ભલાઈ, જનમ જનમ સુખ પાવે. અવ...૧ તન ધન જોબન સબ હી જૂઠો, પ્રાણ પલક મેં જાવે. અવ....૨ તન છૂટે ધન કૌન કામ કો, કાયક્ કૃપણ કહાવે. અવ...૩ જાકે દિલ મેં સાચ બસત હૈ, તાકૂ જૂઠ ન ભાવે. અવ....૪ આનંદઘન પ્રભુ ચલત પંથ મેં, સમરી સમરી ગુણ ગાવે. અવ...૫ * * * ४७ For Personal & Private Use Only Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (૭૧) અમી ભરેલાં એ નયન, હેત ભીનું એ વદન, યાદ આવે આજ, ક્યાં છો તે ગુરુ રાયચંદ ?? ક્યાં છો તે આનંદઘન, પ્રેમમૂર્તિ રાજ; અમી ભરેલાં... ધન્ય તે નગરી પ્રભુ, જ્યાં આપ વિચરતા હશો, ભવિક જનને તારવાં પ્રભુ દેશના દેતા હશો, હું અભાગી છું અહીં, સૂણવા ઝંખું તારો સાદ, દીનવત્સલ રાજ, ક્યાં છો તે ગુરુ રાયચંદ ?? ક્યાં છો તે આનંદઘન, પ્રેમમૂર્તિ રાજ; સુપ્રભાતે શિષ્યો તારાં ચરણ સ્પર્શને પામતાં, તારી મીઠી છાંયડીમાં આત્મ કારજ સાધતાં, વિરહ મારે માથે લખ્યો, મિલનનું નહી કોઈ એંધાણ, સદ્ગુરુ રાજ, ક્યાં છો તે ગુરુ રાયચંદ ?? ક્યાં છો તે આનંદઘન, પ્રેમમૂર્તિ રાજ; અશ્રુભીની આંખમાં યાદી ઝરે છે આપની, વીર પંથે ડગ માંડ્યો, તો પકડી આંગળી આપની, સત્સંગના એ પ્રસંગ, લાગ્યો જે સમકિત રંગ, મનડું ભીંજવે આજ, ક્યાં છો તે ગુરુ રાયચંદ ?? ક્યાં છો તે આનંદઘન પ્રેમમૂર્તિ રાજ; તે દીધેલું સહુને દઈને, તાહરી પૂજા કરું, જલકમલવત્ અહીં રહીં હું ભકિત પુષ્પ તને ધરું, એક તારો મારો ગુંજે મીઠો તુંહી તુંહી એક નામ, તુજને કોટી પ્રણામ, ક્યાં છો તે ગુરુ રાયચંદ?? ક્યાં છો હે આનંદઘન, યાદ આવે રાજ. * * * - --૪૮) For Personal & Private Use Only Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (૭૨) અલખ દેશ મેં વાસ હમારા, માયા સે હમ હૈ ન્યારા; નિર્મલ જ્યોતિ નિરાકાર હમ, હરદમ હમ ધ્રુવ કા તારા; સૂરતા સંગે ક્ષણ ક્ષણ રહના દુનિયાદારી દૂર કરણી, સોહમ્ જાપ કા ધ્યાન લગાના, મોક્ષ મહલ કી નિસરણી; પઢના ગણના સબ હી ઝૂઠા, જબ નહીં આતમ પિછાના, વર વિના ક્યા જાન તમાશા, લુણ બિના ભોજન કુ ખાના; આતમ જ્ઞાન વિના જન જાણો, જગમેં સઘળે અંધિયારા, સદ્ગુરુ સંગે આતમ જ્ઞાને, ઘટ ભીતર મેં ઉજિયારા; સબસે ન્યારા હમ સબ માંહી, જ્ઞાતા જ્ઞેયપણા ધ્યાવે, બુદ્ધિસાગર ધન ધન જગ મેં, આપ તરે પરકુ તારે, * * * (૭૩) શ્રી અનંત જિનશ્ ચોળ મજીઠનો રંગ સાચો રંગ તે ધર્મનો સા ધર્મ રંગ જીરણ નહીં સા દેહ તે જીરણ થાય રે સોનું તે વિણસે નહીં સા ઘાટ ઘડામણ જાય રે ગુ ૨ ત્રાંબું જે રસવેધિયું સા તે હોય જાચું હેમ રે ફરી ત્રાંબું તે નવિ હુએ સા એહવો જગગુરુ પ્રેમ રે ગુ ૩ સાહેલડિયાં, ગુણવેલડિયાં; બીજો રંગ પતંગ રે ગુ ૧ કરો, ૨. ઉત્તમ ગુણ અનુરાગથી સા. લહીએ ઉત્તમ ઠામ રે ઉત્તમ નિજ મહિમા વધુ સા દીપે ઉત્તમ ધામ રેં ગુરુ ૪ ઉદકબિંદુ સાયર ભળ્યો સા જિમ હોય અક્ષય અભંગ રે વાચક યશ કહે પ્રભુ ગુણે સા તિમ મુજ પ્રેમ પ્રસંગ રે ગુ પ * * ૪૯ * For Personal & Private Use Only Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (૭૪) પંથડો નિહાળું રે બીજા જિનતણો રે, અજિત અજિત ગુણધામ; જે તે જીત્યા રે તેણે હું જિતિયો રે, પુરુષ કિશ્ય મુજ નામ? પંથડો. ૧ ચરમ નયણ કરી મારગ જોવતાં રે, ભૂલ્યો સયલ સંસાર; જેણે નયણે કરી મારગ જોઈએ રે, નાયણ તે દિવ્ય વિચાર, પંથડો, ૨ પુરુષ પરંપરા અનુભવ જોવતાં રે, અંધો અંધ પલાય; વસ્તુ વિચારે જો આગમે કરી રે, ચરણ ધરણ નહિ ઠાય. પંથડો, ૩ તર્ક વિચારે રે વાદ પરંપરા રે, પાર ન પહોંચે કોય; અભિમત વસ્તુ વસ્તુગતે કહે રે, તે વિરલા જગ જોય. પંથડો, ૪ વસ્તુ વિચારે રે દિવ્ય નયનતણો રે, વિરહ પડ્યો નિરધાર; તરતમ જોગે રે તરતમ વાસના રે, વાસિત બોધ આધાર. પંથડો, ૫ કાળલબ્ધિ લહી પંથ નિહાળશું રે, એ આશા અવલંબ; એ જન જીવે રે જિનજી જાણજો રે, આનંદઘન મત અંબ, પંથડો, ૬ (૭૫) મેરે સદ્ગુરુ દીન દયાળ, કાગ સે હંસ બનાતે હૈ, મેરે સદ્ગુરુ દીન દયાળ, કે સોયા મનવા જગાતે હૈ, અજબ હે સંતો કા દરબાર, કિ દેતે જહાં ભક્તિ ભંડાર, શબ્દ અનમોલ સુનાતે હૈ, કિ મન કા ભરમ મિટાતે હૈ, ..મેરે સદગુરુ ગુરુજી સત્ કા દેતે જ્ઞાન, જીવ કા ઈશ સે લગતા ધ્યાન, કે અમૃત ખૂબ પિલાતે હૈ, કે મન કી પ્યાસ બુજાતે હૈ, ..મેરે સદ્ગુરુ હો કરલો ગુરુ ચરણો કા ધ્યાન, સહજ પ્રકાશ હો જાગે જ્ઞાન, વો અપના જ્ઞાન લૂટાતે હૈ, કિ ભવસે પાર લગાતે હૈ, મેરે સદ્ગુરુ * * * -૫૦ For Personal & Private Use Only Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (૭૬) સંભવદેવ તે ધુર સેવો સવે રે, લહી પ્રભુસેવન ભેદ; સેવન કારણ પહેલી ભૂમિકા રે, અભય અદ્વેષ અખેદ. સં. ૧ ભય ચંચલતા હો જે પરિણામની રે, દ્વેષ અરોચક ભાવ; ખેદ પ્રવૃત્તિ હો કરતાં થાકિયે રે, દોષ અબોધ લખાવ. સં. ૨ ચરમાવર્ત હો ચરમકરણ તથારે, ભવપરિત પરિપાક; દોષ ટળે વળી દષ્ટિ ખૂલે ભલી રે, પ્રાપ્તિ પ્રવચન વા. સં. ૩ પરિચય પાતિક-ઘાતિક સાધુશું રે અકુશળ અપચય ચેત; ગ્રંથ અધ્યાતમ શ્રવણ મનન કરી રે, પરિશીલન નયહેત. સં ૪ કારણજોગે હો કારજ નીપજે રે, એમાં કોઈ ન વાદ; પણ કારણ વિણ કારજ સાધિયે રે, એ નિજ મત ઉન્માદ, સં. ૫ મુગ્ધ સુગમ કરી સેવન આદરે રે, સેવન અગમ અનુપ; દેજો કદાચિત્ સેવક યાચના રે, આનંદઘન રસ રૂપ. સં ૬ ** * (૭૭) પીવતા નામ જો જુગન જુગ જીવતાં, નહિ વો વો મેરે....... જો નામ પીવે; કાલ વ્યાપે નહીં અમર વો હોએગા, આદિ ઔર અંત વો સદા જીવે;.... પીવતા નામ.... .... સંત જન અમર હૈ ઈસી હરિ નામ સે, કિસી હરિ નામ પર ચિત્ત દેવે;.... પીવતા નામ........૩ દાસ પલ કહે સુધારસ છોડકે ભયા અજ્ઞાન હૂં છાછ લેવે;..... પીવતા નામ.... ...૪ ** * ૧ ૫૧ For Personal & Private Use Only Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (૭૮) સમકિત દાતા સમકિત આપો, મન માગે થઈ મીઠું; છતી વસ્તુ દેતાં શું શોચો, મીઠું જે સહુએ દીઠું, પ્યારા પ્રાણ થકી છો રાજ, સંભવ જિનજી મુજને. ૧ એમ મત જાણો જે આપે લહીએ, તે લાબું શું લેવું પણ પરમારથ પ્રીછી આપે, તેહિજ કહીએ દેવું. ધ્યા. ૨ અર્થી હું, તું અર્થસમર્પક, ઈમ મત કરજો હસું, પ્રગટ હતું તુજને પણ પહેલાં, એ હાંસાનું પાસું. હા૩ પરમ પુરુષ તુમે પ્રથમ ભજીને, પામ્યા ઇમ પ્રભુતાઈ; તેણે રૂપે તેમને અમે ભજીએ, તેણે તુમ હાથ વડાઈ, પ્યા. ૪ તમે સ્વામી હું સેવાકામી, મુજ સ્વામી નિવાજે; નહિ તો હઠ માંડી માગંતાં, કિવિધ સેવક લાજે. હા. ૫ જ્યોતે જ્યોતિ મિલે મન પ્રીછે, કુણ લહેશે કુણ ભજશે; સાચી ભક્તિ તે હંસતણી પરે, ખીર-નીર નય કરશે. પ્યા ૬ ઓલગ કીધી તે લેખે આવી, ચરણભેટ પ્રભુ દીધી; રૂપ વિબુધનો મોહન પભણે, રસના પાવન કીધી. પ્યા ૭ * * * પર) For Personal & Private Use Only Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (૭૯) અભિનંદન જિન ! દરિશણ તરસીએ, દિરશણ દુર્લભ દેવ; મત મત ભેદે રે જો જઈ પૂછીએ, સહુ થાપે અહમેવ. અ ૧ સામાન્ય કરી દરિશણ દોહિલું, નિર્ણય સકલ વિશેષ; મદમેં ઘેર્યો રે અંધો કિમ કરે, રવિશશીરૂપ વિલેખ. અ ૨ હેતુ વિવાદે હો ચિત્ત ધરી જોઈએ, અતિ દુર્ગમ નયવાદ; આગમવાદે હો ગુરુગમકો નહીં, એ સબલો વિષવાદ અ ૩ ઘાતી ડુંગર આડા અતિ ઘણા, તુજ દરશણ જગનાથ; ધીઠાઈ કરી મારગ સંચરું, સેંગૂ કોઈ ન સાથ. અ ૪ રિશણ રિશણ રટતો જો ફરું, તો રણરોઝ સમાન; જેહને પિપાસા હો અમૃતપાનની, કિમ ભાંજે વિષપાન. અ તરસ ન આવે હો મરણજીવનતણો, સીઝે જો દરશણકાજ; દરિશણ દુર્લભ સુલભ કૃપા થકી, આનંદઘન મહારાજ. અ૬ ૫ *** (૮૦) મૂલડો થોડો ભાઈ વ્યાજડો ઘણો રે, કેમ કરી દીધો રે જાય; તલપદ પૂંજી મેં આપી સઘલીરે, તોહે વ્યાજ પૂરું નવિ થાય. વ્યાપાર ભાગો જલવટે રે, ધીરે નહીં નીસાની માય; વ્યાજ છોડાવી કોઈ ખંદા પરવઠે રે, તો મૂલ આપું સમ ખાય...ર હાટડું હાંડુ રૂડા માણકચોકમાં રે, સાજનીયાંનું મનડું મનાય; આનંદઘન પ્રભુશેઠ શિરોમણિ રે, બાંહડી ઝાલજો રે આય. * ** ૫૩ For Personal & Private Use Only ..૧ ..3 Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (૮૧) પદ્મપ્રભુ જિન, તુજ-મુજ આંતરું રે, કિમ ભાંજે ભગવંત? કર્મ વિપાકે હો કારણ જોઈને રે, કોઈ કહે મતિમંત ૫૦ ૧ પયઈ ઠિઈ અણુભાગ પ્રદેશથી રે, મૂલ ઉત્તર બહુ ભેદ, ઘાતી અઘાતી હો બંધોદય ઉદીરણા રે, સત્તા કર્મ વિચ્છેદ. ૫. ર કનકોલિવત્ પયડિપુરુષ તણી રે, જોડી અનાદિ સ્વભાવ અન્ય સંજોગી જિહાં લગે આતમા રે, સંસારી કહેવાય. ૫૩ કારણજોગે હો બંધ બંધને રે, કારણ મુક્તિ મુકાય; આસ્રવ સંવર નામ અનુક્રમે રે, હેય ઉપાદેય સુણાય. પ. ૪ યુજનકરણે હો અંતર તુજ પડ્યો રે, ગુણકરણે કરી ભંગ; ગ્રંથ ઉકતે કરી પંડિતજન કહ્યો રે, અંતર ભંગ સુસંગ. ૫, ૫ તુજ મુજ અંતર અંતર ભાંજશે રે, વાજશે મંગલ તૂર; જીવસરોવર અતિશય વધશે રે, આનંદઘન રસપૂર. ૫, ૬ * * * (૮૨) ક્યા સોવે ઉઠ જાગ બાઉ રે, ક્યા એ આંકણી; અંજલિ જલ ક્યું આયુ ઘટત હે, દેત પહોરીયાં ઘરિય ધાઉ રે. ઇંદ્ર ચંદ્ર નાગિંદ્ર મુનિંદ્ર ચલે, કોણ રાજા પતિ સાહ રાઉ રે; ક્યા ૧ ભમત ભમત ભવજલધિ પાયકે, ભગવંત ભજન વિન ભાઊ નાઉ રે; ક્યા રે કહા વિલંબ કરે અબ બાઉ રે, તરી ભવજલનિધિ પાર પાઉ રે, આનંદઘન ચેતનમય મૂરતિ, શુદ્ધ નિરંજન દેવ થાઉ રે. કયા ૩ * * * ૫૪) For Personal & Private Use Only Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (૮૩) દેખણ દે રે સખી, મુને દેખણ દે, ચંદ્રપ્રભુ મુખચંદ, સખી, ઉપશમ રસનો કંદ સખી, સેવે સૂર નર ઇંદ સખી, ગત કલિમલ દુઃખ વંદ. સખી મુને ૧ સુહમ નિગોદે ન દેખિયો સ, બાદર અતિહિ વિશેષ સ, પુઢવી આઉ ન લેખિયો સ, તેલ વાઉ ન લેશ સમુ. ૨ વનસ્પતિ અતિ ઘણ દિહા સ દીઠો નહીં, દીદાર સ, બિતિ ચઉરિદી જલ લીહા સ, ગતસશિ પણ ધાર સ, મુ.૩ સુર તિરિ નિરય નિવાસમાં સમનુજ અનારજ સાથ સ અપક્વતા પ્રતિભાસમાં સા ચતુર ન ચઢિયો હાથ સ મુ,૪ એમ અનેક થલ જાણિયે સે, દરિશણ વિણુ જિનદેવ સ. આગમથી મતિ આણિયે સ, કીજે નિર્મલ સેવ સ, મુ.૫ નિર્મલ સાધુ ભગતિ લહી સ, યોગ અવંચક હોય છે કિરિયા અવંચક તિમ સહી સર ફલ અવંચક જોય સ, મુ. ૬ પ્રેરક અવસરે જિનવરુ સ. મોહનીય ક્ષય જાય , કામિતપૂરણ સુરત, સ, આનંદઘન પ્રભુ પાય સ, મુ.૭. * * * (૫૫ For Personal & Private Use Only Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (૮૪) ચંદ્રપ્રભ જિન સાહેબા રે, તુમે છો ચતુર સુજાણ, મનના માન્યા; સેવા જાણો દાસની રે, દેશી ફળ નિર્વાણ, મનના માન્યા. આવો આવો રે ચતુર સુખભોગી, કીજે વાત એકાંત અભોગી, ગુણ ગોઠે પ્રગટે પ્રેમ, મનના માન્યા. ૧ ઓછું અધિવું પણ કહે રે, આસંગાયત જેહ; મ, આપે ફલ જે અણકહે રે, ગિરુઓ સાહેબ તેહ. મ, ૨ દીન કહા વિણ દાનથી રે, દાતાની વાધે મામ; મ, જલ દીએ ચાતક ખીજવી રે મેઘ હુઓ તિણે શ્યામ. મ, ૩ પિયુ પિયુ' કરી તેમને જપું રે, હું ચાતક તમે મેહ, મ, એક લહેરમાં દુઃખ હરો રે, વાધે બમણો નેહ, મ. ૪ મોડું વહેલું આપવું રે, તો શી ઢીલ કરાય ? મ, વાચક યશ કહે જગધણી રે, તુમ તૂઠે સુખ થાય. મ ૫ (૮૫) અબ મેરે પતિ ગતિ દેવ નિરંજન ભટકું કહા કહા સિર પટકું, કહા કરું જન રંજન. અબ. ૧ ખંજન દેગન દેગન લગાવું, ચાહૂ ન ચિતવન અંજન; સંજન ઘટ અંતર પરમાતમ, સકલ દુરિત ભયભંજન. અબ, ૨ એહ કામગવિ એહ કામઘટ, એહી સુધારસ મંજન, આનંદઘન પ્રભુ ઘટવનકે હરિ, કામ મતંગ ગજ ગંજન. અબ. ૩ * * * (૫૬, For Personal & Private Use Only Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (૮૬) દુઃખ દોહગ દૂર ટળ્યાં રે, સુખ સંપદશું ભેટ, લિંગ ધણી માથે ક્રિયા રે, કુણ ગંજે નર ખેટ, વિમલ જિન, દીઠાં લોયણ આજ, મારાં સીધ્યાં વાંછિત ચરણ-કમલ કમલા વસે રે, નિર્મલ થિર પદ દેખ; સમલ અસ્થિર પદ પરિહરે રે, પંકજ પામર પેખ. વિ ૨ મુજ મન તુજ પદપંકજે રે, લીનો ગુણ મકરંદ; રંક ગણે મંદરધરા રે, ઇંદ ચંદનાગિંદ. વિ ૩ કાજ. વિ ૧ સાહિબ ! સમરથ તું ધણી રે, પામ્યો પરમ ઉદાર; મન-વિશરામી વાલહો રે, આતમચો આધાર. વિ ૪ દરિશણ દીઠે જિનતણું રે, સંશય ન રહે વેધ; દિનકર કરભર પસરતાં રે, અંધકાર પ્રતિષેધ. વિ. ૫ અમિયભરી મૂરતિ રચી રે, ઉપમા ન ઘટે કોય; શાંત સુધારસ ઝીલતી રે, નીરખત તૃપ્તિ ન હોય. વિ૬ એક અરજ સેવક તણી રે, અવધારો જિનદેવ; કૃપા કરી મુજ દીજીએ રે, આનંદઘન પદ સેવ. વિ. ૭ ૫૭ For Personal & Private Use Only Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (૮૭) ધર્મ જિનેસર ગાઉં રંગશું, ભંગ મ પડશો હો પ્રીત જિનેસર; બીજો મનમંદિર આણું નહીં, એ અમ કુલવટ રીત જિ, ધ, ૧ ધરમ ધરમ કરતો જગસહુ ફિરે, ધરમ ન જાણે હો મર્મ જિ. ધરમ જિનેસર ચરણ ગ્રહ્યા પછી, કોઈ ન બાંધે હો કર્મ જિ. ધ. ૨ પ્રવચન અંજન જો સદ્ગુરુ કરે, દેખે પરમ નિધાન જિ. હૃદય નયણ નિહાળે જગધણી, મહિમા મેરુ સમાન જિ, ધ, ૩ દોડતા દોડતા દોડિયો, જેતી મનની રે દોડ જિ. પ્રેમ પ્રતીત વિચારો ટૂકડી, ગુરુગમ લેજો રે જોડ જિ, ધ૪ એક પંખી કેમ પ્રીતિ વરે પડે, ઉભય મિલ્યા હુએ સંધિ જિ. હું રાગી હું મોહે ફદિયો, તું નીરાગી નિરબંધ જિ. ધ ૫ પરમનિધાન પ્રગટ મુખ આગળ, જગત ઉલ્લંઘી હો જાય જિ. જ્યોતિ વિના જુઓ જગદીશની, અંધો અંધ પલાય જિ. ધ ૬ નિર્મલ ગુણ મણિરોહણ ભૂધરા, મુનિજન માનસ હંસ જિ. ધન્ય તે નગરી ધન્ય વેળા ઘડી, માતાપિતા કુળ વંશ જિ. ધ. ૭ મન મધુકર વર કરજોડી કહે, પદકજ નિકટ નિવાસ જિ. ઘનનામી આનંદઘન સાંભળો, એ સેવક અરદાસ જિ0. ધ૮ * * * (૫૮) For Personal & Private Use Only Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (૮૮). હાંરે મારે ધર્મણિંદશું લાગી પૂરણ પ્રીત જો, જીવલડો લલચાણો જિનજીની ઓળગે રે લો; હાંરે મુને થાશે કોઈક સમયે પ્રભુ સુપ્રસન્ન જો, વાતલડી તવ થાશે મારી સવિ વગેરે લો ૧ હરે પ્રભુ દુર્જનનો ભંભેર્યો મારો નાથ જો, ઓળવશે નહિ ક્યારે કીધી ચાકરી રે લો; હાંરે મારા સ્વામી સરખો કુણ છે દુનિયામાંહિ જો, જઈએ રે જિમ તેહને ઘર આશા કરી રે લો, ૨ હાંરે જસ સેવા સેતી સ્વારથની નહિ સિદ્ધ જો, ઠાલી રે શી કરવી તેહથી ગોઠડી રે લો; હાંરે કાંઈ જૂઠું ખાય તે મીઠાઈને માટે જો, કાંઈ રે પરમારથ વિણ નહિ પ્રીતડી રે લો. ૩ હાંરે પ્રભુ, અંતરજામી જીવન પ્રાણધાર જો, વાયો રે નવિ જાણ્યો કળિયુગ વાયરો રે લો; હાંરે પ્રભુ, લાયક નાયક ભક્ત-વચ્છલ ભગવંત જો, વારુ રે ગુણ કેરા સાહિબ સારુ રે લો, ૪ હાંરે પ્રભુ લાગી મુજને તારી માયા જોર જો, અળગા રે રહેવાથી હોય ઓસાંગળો રે લો; હાંરે કુણ જાણે અંતરગતિની વિણ મહારાજજો, હેજે રે હસી બોલો ઝંડી આમળો રે લો ૫ / (૫૯) For Personal & Private Use Only Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ હાંરે તારે મુખને મટકે અટક્યું મારું મન જો, આંખલડી અણિયાળી કામણગારડી રે લો; હાંરે મારાં નયણાં લંપટ જોવે ખિણ ખિણ તુજ જો, રાતે રે પ્રભુરૂપે ન રહે વારિયા રે લો૬, હાંરે પ્રભુ અળગા તોપણ જાણજો કરીને હજૂર જો, ' તાહરી રે બલિહારી હું જાઉં વારણે રે લો; હાંરે કવિ રૂપવિબુધનો મોહન કરે અરદાસ જો, ગિરુઆથી મન આણી ઊલટ અતિ ઘણો રે લો, ૭ * * * (૮૯) ગિરુઆ રે ગુણ તુમ તણા, શ્રી વર્ધમાન જિનરાયા રે; સુણતાં શ્રવણે અમી ઝરે, મારી નિર્મલ થાયે કાયા રે. ગિ, ૧ તુમ ગુણગણ ગંગાજલે, હું ઝીલીને નિર્મળ થાઉં રે; અવર ન ધંધો આદરું, નિશદિન તોરા ગુણ ગાઉં રે. ગિ, ર ઝીલ્યા જે ગંગાજલે, તે છિલ્લર જળ નવિ પેસે રે; જે માલતી ફૂલે મોડીઆ, તે બાવળ જઈ નવિ બેસે રે. ગિ, ૩ એમ અમે તુમ ગુણ ગોઠણું, રંગે રાયા ને વળી માગ્યા રે; તે કેમ પરસુર આદરું, જે પરનારી વશ રાચ્યા રે. ગિ ૪ તું ગતિ તું મતિ આશરો, તું આલંબન મુજ પ્યારો રે; વાચક યશ કહે માહરે, તું જીવ-જીવન આધારો રે. ગિ, ૫ * * * ૬O For Personal & Private Use Only Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (૯૦) મનડું કિમહિ ન બાઝે હો કુંથુજિન, મનડું મિહિ ન બાઝે જિમજિમ જતન કરીને રાખું, તિમતિમ અલગું ભાજે હો. કું. ૧ રજની વાસર વસતિ ઉજ્જડ, ગયણ પાયાલે જાય; સાપ ખાય ને મુખડું થોથું, એહ ઉખાણો ન્યાય હો. કું. રા મુકિતતણા અભિલાષી તપિયા, જ્ઞાન ને ધ્યાન અભ્યાસે; વયરીડું કાંઈ એહવું ચિતે, નાખે અવળે પાસે હો. કું, ૩ આગમ આગમધરને હાથે, નાવે કિણવિધ આ કું; કિહાં કણે જો હઠ કરી હટકું તો, વ્યાલાણી પરે વાંકું હો. કું. ૪ જો ઠગ કહું તો ઠગતું ન દેખું, શાહુકાર પણ નાંહી; સર્વમાંહી ને સહુથી અલગું, એ અચરિજ મનમાંહી હો. કું૫ જે જે કર્યું તે કાન ન ધારે, આપ મતે રહે કાલો; સુરનર પંડિતજન સમજાવે, સમજે ન માહરો સાલો હો. કું. ૬ મેં જાણ્યું એ લિંગ નપુંસક, સકલ મરદને ઠેલે; બીજી વાત સમર્થ છે નર, એહને કોઈ ન ઝેલે હો. કું, ૭ મન સાધ્યું તેણે સઘળું સાધ્યું, એ વાત નહિ ખોટી; એમ કહે સાધ્યું તે નવિ માનું, એ કહી વાત છે મોટી હો. કું, ૮ મનડું દુરારાધ્ય તે વશ આપ્યું, આગમથી મતિ આણું, આનંદઘન પ્રભુ માહરું આણો, તો સાચું કરી જાણે હો. કે ૯ * * * (૬૧) For Personal & Private Use Only Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (૯૧) મુનિસુવ્રત જિન વંદતાં, અતિ ઉલ્લસિત તન મન થાય રે; વદન અનોપમ નીરખતાં, મારાં ભવભવનાં દુઃખ જાય રે. મારાં ભવભવનાં દુઃખ જાય, જગતગુરુ જાગતો સુખકંદ રે; સુખકંદ અમંદ આણંદ, પરમ ગુરુ દીપતો સુખકંદ રે. ૧ નિશિ દિન સૂતાં જાગતાં, હઈડાથી ન રહે દૂર રે; જબ ઉપગાર સંભારીએ, તવ ઊપજે આનંદ પૂર રે. તે.જ.સુ.ર પ્રભુ ઉપકાર ગુણે ભર્યા, મન અવગુણ એક ન માય રે; ગુણ ગુણ અનુબંધી હુઆ, તે તો અક્ષય ભાવ કહાય રે. તેજિ.સુ.૩ અક્ષય પદ દિયે પ્રેમ જે, પ્રભુનું તે અનુભવ રૂ૫ રે; અક્ષર સ્વર ગોચર નહીં, એ તો અકલ અમાપ અરૂપ રે. એ.જ.સુ.૪ અક્ષર થોડા ગુણ ઘણા, સજ્જનના તે ન લિખાય રે; વાચક યશ કહે પ્રેમથી, પણ મનમાં પરખાય રે. ૫.જ.સુ.૫ * * * રામ કૃષ્ણ હરિ મુકુંદ મુરારી પાંડુરંગ પાંડુરંગ પાંડુરંગ હરિ. ચલો સખી વહા જાઈએ, જહાં બસે બ્રજરાજ; ગૌરસ બેચત હરિ મિલે, એક પંથ દો કાજ, મનમોહન મનમોહના, મનમોહન મનમાંહી; યા મોહન તે સોહના, તીન લોક મેં નાહી. ૧ For Personal & Private Use Only Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ કબીરા સબ જન નિધના, ધનવંતા નહીં કોઈ; ધનવંતા સોહી જાનીએ, જોક રામ નામ ધન હોઈ, જબ મેં થા તબ હરિ નહીં, અબ હરિ હૈ મેં નાહી; પ્રેમ ગલી અતિ સાંકડી, તામે દો ન સમાય. ૨ અનહોની પ્રભુ કર સકે, હોનહાર મિટ જાય; તુલસી ઈસ સંસાર મેં, રામ ભજન સુખદાય, ધર્મ ન અર્થ ન કામ સચિ, પદ ન ચાહવું નિર્વાણ; જનમ જનમ રતિ રામ પદ, યહ વરદાન ન આઈ. ૩ * * * (૯૩) દિલમાં દીવો કરો રે, દીવો કરો; કૂડાં કામ ક્રોધને પરહરો રે, દિલમાં દીવો કરો. ૧ દયા દીવેલ પ્રેમ પરીણયું લાવો મહી, સુરતાની દીવેટ બનાવો; પછી બ્રહ્મઅગ્નિને રે ચેતાવો રે, દિલમાં દીવો કરો રે. ૨ દીવો અણભે પ્રગટે એવો, ટાળે તિમિરના જેવો રે; તેને નેણેથી નીરખી લેવો રે, દિલમાં દીવો કરો રે. ૩ સાચા દિલમાં દીવો જ્યારે થાશે ત્યારે, અંધારું મટી જાશે રે; પછી બ્રહ્મલોક તો ઓળખાશે રે, દિલમાં દીવો કરો રે. ૪ દાસ રણછોડે ઘર સંભાળ્યું, જડી કૂંચી ને ઊઘડ્યું તાળું; થયું ભામંડળે અજવાળું રે, દિલમાં દીવો કરો રે. ૫ * * (૬૩) For Personal & Private Use Only Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (૯૪) મન કી તરંગ માર લે, બસ હો ગયા ભજન; આદત બુરી સુધાર લે, બસ હો ગયા ભજન. ૧ આયા હૈ – કહાં સે, ઔર જાયેગા કહાં; ઇતના હી મન વિચાર લે, બસ હો ગયા ભજન. ૨ નેકી સભી કે સાથ, જિતની બન્ને કરો; મત સિર હદી કા ભાર લે, બસ હો ગયા ભજન. ૩ દૃષ્ટિ સભી કે સાથ, જિતની બને કરો, સમતા કા આંજન આંજ લે, બસ હો ગયા ભજન. ૪ તુજકો બુરે બુરા કહે, તો સુનકે કર ક્ષમા; વાલી કે સ્વર સંભાર લે, બસ હો ગયા ભજન. ૫ * * * કૌન બતાવે બાટ ગુરુ બિના કૌન બતાવે બાટ... બડા વિકટ યમ ઘાટ ગુરુ બિન કૌન બતાવે.. ભ્રાંતિ કી પહાડી, નદીયા બીચ મોહ; અહંકાર કી લાટ સદ્ગુરુ બિના, કૌન બતાવે બાટ. ૧ કામ ક્રોધ દો પર્વત ઠાઢે; લોભ ચોર સંગાત સદગુરુ બિના, કૌન બતાવે બાટ.૨ મદ મત્સર કા નેહા બરસે; માયા પવન બઢે દાટ સદ્ગુરુ બિના, કૌન બતાવે બાટ.૩ કહત કબીર સુનો ભાઈ સાધો; ક્યાં તરના યે ઘાટ સદ્ગુરુ બિના, કૌન બતાવે બાટ.૪ * * * ૬૪) For Personal & Private Use Only Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (૯૬) હાલા લાગો છો વિશ્વઆધાર રે, સગપણ તમ સાથે .....૨.. હે મેં તો સર્વેથી મેલ્યો રે, મેં તો સર્વે મેલ્યો રે સંસાર રે સગપણ તમ સાથે. હે મારા મનમાં વસ્યા છો આવી શ્યામ રે, તમ સારું તજયા ધન ધામ રે ...૨.. હે મારું મનડું લોભાણું તમ કાજ રે મને નથી બીજાની આશ રે મારે માથે ધણી છો તમે એક રે સગપણ તમ સાથે. હે છે મારી અંખડ નિભાવજો અંખડ નિભાવજો ટેક સગપણ , તમ સાથે. વહાલા લાગો છો વિશ્વઆધાર રે સગપણ તમ સાથે હે મેં તો દેહ ધર્યો રે તમ કાજ રે તમને જોઈ મોહી છું, વ્રજ રાજ રે ...૨. હું તો હેતે વેચાણી તમ હાથ રે છો. બ્રહ્માનંદના નાથ સગપણ , તમ સાથે શ્રીજી લાડ તમે છો એક આધાર રે સગપણ તમ સાથે મેં તો સર્વેથી મેલ્યો, મેં તો સર્વેથી મેલ્યો સંસાર રે સગપણ તમ સાથે ...... For Personal & Private Use Only Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ જોઈ છેલ છબીલાની ચાલ રે મન મારું લોભાણું રે ...૨.. વળી ભુરખી નાખી છે નંદલાલ રે સહુ ઘેલી કહે છે સંસાર રે મેં તો નીરખ્યા છે નંદકુમાર રે હવે રટણા લાગી છે દિન રાત રે થઈ શિર સાટાની વાત રે બ્રહ્માનંદને હાથે ઝાલી જાય રે * * * (૯૭) ચેતન એસા ગ્યાન વિચારો, સોહં સોહં સોહં સોહં વણુ ન બીયા સારો ચેતન..૧ નિશ્ચય સ્વલક્ષણ અવલંબી; પ્રજ્ઞા છેની નિહારો; ઈહ છેની મધ્યપાતી દુવિધા; કરે જડ ચેતન ફારો. ચેતન...૨ તસ ઍની કરગ્રહીયે જો ધન સો તુમ સોહં ધારો સોહં જાનિ દટો તુમ મોહં હૈ હૈ સમકો વારો. ચેતન. ૩ કુલટા કુટિલ કુબુદ્ધિ કુમતિ છેડો હું નિજ ચારો સુખ આનંદ પદે તુમ બેસી, સ્વપરÉ વિસ્તારો. ચેતન....૪ For Personal & Private Use Only Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ D (૯૮) સગુરુ તુમ્હારે પ્યારને ક્યા ક્યા સીખા દિયા... સગુરુ તુમ્હારે પ્યારને જીના સીખા દિયા.. સતુ ગુરુ તુમ્હારે હારને ક્યા મુઝકો બના દિયા.. સત્ ગુરુ તુમ્હારે પ્યારને ઇન્સાં બના દિયા.. રહતે હૈ જલવે આપકે નજરોં મેં હર ઘડી મસ્તી કા જામ આપને ઐસા પીલા દિયા ભૂલા હુઆ થા રાસ્તા, ભટકા હુઆ થા મેં કિસ્મતને મુઝકો આપકે કાબિલ બના દિયા જીસ દિનસે મુઝકો આપને અપના બના લિયા દોનો જહાંકો દાસને તબસે ભૂલા દિયા જીસને કિસી કો આજ તક સજદા નહીં કિયા વો સર ભી મને આપકે દરપર ઝુકી દિયા સદ્ગુરુ તુમ્હારે હારને ક્યા ક્યા સિખા દિયા.. સત્ ગુરુ તુમ્હારે પ્યારને જીના સિખા દિયા સત્ ગુરુ તુમ્હારે પ્યારને ઇન્સાં બના દિયા સગુરુ તુમ્હારે પ્યારને કાબિલ બના દિયા સદ્ગુરુ . તુમ્હારે પ્યારને..... * * * ૬૭ For Personal & Private Use Only Private Use Only www.ja Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (૯૯) હરિ વસે હરિના જનમાં, તમે શું કરશો જઈ વનમાં રે. ભેખ ધરીને તમે શીદ ભટકો છો ? પ્રભુ નથી વન કે અરણમાં રે. કાશી જાઓ ને તમે ગંગાજી નહાવો, પ્રભુ નથી પાણી પવનમાં રે.. જોગ કરો ને ભલે યજ્ઞ કરાવો પ્રભુ નથી હોમ હવનમાં રે. સાધુની સંગે ને ભક્તિ અંગે અંગે, નિર્મળ ભાવોની ભજના રે. દેહમાં જાગે ને વિશ્વમાં વ્યાપે, જ્ઞાન ગુણે ઊભરાતો રે. બાઈ મીરાં કહે ગિરિધરનગર, હરિ વસે હરિના જનમાં રે. * * * (100) રામ કહો રહેમાન કહો કોઉ, કાન કહો મહાદેવરી; પારસનાથ કહો કોઉ બ્રહ્મા, સકલ બ્રહ્મ સ્વયમેવરી. રામ. ૧ ભાજન ભેદ કહાવત નાના, એક કૃતિકા રૂપરી; તૈસે ખંડ કલ્પના રોપિત, આપ અખંડ સરૂપરી. રામ. ૨ નિજપદ રમે રામ સો કહિયે, રહિમ કરે રહેમાનરી; ક્રશ કરમ કાન સો કહિયે, મહાદેવ નિવાણરી. રામ. ૩ પરસે રૂપ પારસ સો કહિયે, બ્રહ્મ ચિન્હ સો બ્રહ્મરી; ઇહ વિધ સાધો આપ આનંદઘન ચેતનમય નિઃકર્મરી. રામ. ૪ * * * (૬૮) For Personal & Private Use Only Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (૧૦૧) સંતો સો સદ્ગુરુ મોહિ ભાવે જો આવાગમન મિટાવે ડોલત ડિગે ન બોલત બિસરે ઐસે ઉપદેશ દ્રિઢાવે ..સંતો.. બિન ભ્રમહઠ ક્રિયાને ન્યારા સહજ સમાધિ લગાવે.. ઓ સંતો.. દ્વાર ન રોકે પવન ન રોકે ના અનહદ ઉરધ્યાવે ..સંતો.. યે મન જહાઁ જાએ તહ નિર્ભય સમતા સે ઠહરાવે ...ઓ સંત.. કર્મ કરે ઓર રહે અકર્મી ઐસી યુતિ બતાવે ..સંતો.. સદા આનંદ ફંદ સે ન્યારા ભોગ મે યોગ સિખાવે... ઓ સંતો.. તજ ધરતી આકાશ અધરમેં મઢઈયા છાવે ...સંતો.. ગ્યાન સરોવર સુન્નસિલા પર આસન અચલ જમાવે... ઓ સંતો.. કહે કબીર સદ્ગુરુ સોઈ સાચા જો ઘટ મેં અલખ જગાવે ...સંતો.. * * * For Personal & Private Use Only Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (૧૦૦) બિના નયન પાવે નહીં, બિના નયનકી બાત; સેવે સદ્ગુરુકે ચરન, સો પાવે સાક્ષાત્. ...૧ બૂઝી ચહત જો પ્યાસકો, હૈ બૂઝનની રીત; પાવે નહિ ગુરુગમ બિના, એહી અનાદિ સ્થિત. ...૨ એહી નહિ હૈ કલ્પના, એહી નહીં વિભંગ;. કઈ નર પંચમકાળમેં, દેખી વસ્તુ અભંગ. .... ૩ નહિ દે તું ઉપદેશકું, પ્રથમ લેહિ ઉપદેશ; સબસે ન્યારા અગમ હૈ, વો જ્ઞાનીકા દેશ....૪ જપ, તપ ઓર વ્રતાદિ સબ, તહાં લગી ભ્રમરૂપ, જહાં લગી નહિ સંતકી, પાઈ કૃપા અનુપ. ..૫ પાયાકી એ બાત હૈ, નિજ છંદનો છોડ; પિછે લાગ સત્પષકે, તો સબ બંધન તોડ. ૬ * * (૧૦૩) ચેતન શુદ્ધાતમકું ધ્યાવો, પર પરચે ધામધૂમ સદા; નિજ પરચે સુખ પાવો. ચેતન. ૧ નિજઘરમેં પ્રભુતા હૈ તેરી, પરસંગ નીચ કહાવો; પ્રત્યક્ષ રીત લખી તુમ એસી, ગહિયે આપ સુહાવો. ચેતન. ૨ યાવત્ તૃષ્ણા મોહ હૈ તુમકો, તાવત્ મિથ્યા ભાવો; સ્વસંવેદ ગ્યાન લહી કરિવો, ઠંડો ભ્રમક વિભાવો. ચેતન ૩ સુમતા ચેતનપતિÉ ઇણવિધ, કહે નિજ ઘરમેં આવો; આતમ ઉઠ સુધારસ પીયે, સુખ આનંદ પદ પાવો. ચેતન. ૪ * * * For Personal & Private Use Only Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (૧૦૪) ૐ ગુરવેભ્યો નમઃ...........(૨) ૐકાર બિંદુ સંયુક્ત, નિત્યં ધ્યાયન્તિ યોગિનઃ; કામદે મોક્ષદ ચેવ, ૐકારાય નમો નમઃ ૐ ગુરૂવેભ્યો નમ: ગુરુબ્રહ્મા ગુરુર્વિષ્ણુ ગુરુર્દેવો મહેશ્વરઃ ગુરુઃ સાક્ષાત્ પરબ્રહ્મ તસ્મ શ્રી ગુરવે નમઃ ૐ ગુરૂવેભ્યો નમઃ ધ્યાનમૂલં ગુરુમૂર્તિ પૂજામૂલં ગુરુપદમ્; મંત્રમૂલં ગુરુવાક્ય, મોક્ષમૂલ ગુરુકૃપા. ૐ ગુરૂવેભ્યો નમઃ અજ્ઞાનતિમિરાધાનાં જ્ઞાનાંજનશલાક્યા; ચક્ષુરુન્મિલિત યેન તસ્મ શ્રી ગુરવે નમઃ ૐ ગુરૂવેભ્યો નમઃ ગુરુ દીવો, ગુરુ દેવતા, ગુરુ વિણ ઘોર અંધાર; જે ગુરુવાણી વેગળા, રડવડીઆ સંસાર. ૐ ગુરૂવેભ્યો નમઃ દરખતમેં ફળ ગિર પડ્યા, બૂઝી ન મનકી પ્યાસ; ગુરુ મેલી ગોવિંદ ભજે, મિટે ન ગર્ભાવાસ. ૐ ગુરૂવેભ્યો નમઃ તું આનંદ છે, તું પ્રેમ છે, તું દયા છે, તું સત્ય છે; તું સ્થિર છે, તું અચળ છે, તું શુદ્ધ છે, તું બુદ્ધ છે, તું નિત્ય છે, નિર્વિકાર છે, નિરંજન નિરાકાર છે, તું પવિત્ર છે, પાપ રહિત છે, તું અક્ષય છે, અવિનાશી છે. તું શાંતિ છે, સમાધિ છે. * * * ૭૧ ) For Personal & Private Use Only Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (૧૦૫) હે પ્રભુ ! હે પ્રભુ ! શું કહું, દીનાનાથ દયાળ; હું તો દોષ અનંતનું, ભાજન છું કરુણાળ. ..૧ શુદ્ધ ભાવ મુજમાં નથી, નથી સર્વ તુજ રૂપ; નથી લઘુતા કે દીનતા, શું કહું પરમસ્વરૂપ ? ...૨ નથી આજ્ઞા ગુરુદેવની, અચળ કરી ઉરમાંહી; આપતણો વિશ્વાસ દૃઢ, ને પરમાદર નાહીં. ...૩ જોગ નથી સત્સંગનો, નથી સસેવા જોગ; કેવળ અર્પણતા નથી, નથી આશ્રય અનુયોગ. ....૪ હું પામર શું કરી શકું ? એવો નથી વિવેક; ચરણ શરણ ધીરજ નથી, મરણ સુધીની છેક. ...૫ અચિંત્ય તુજ માહાભ્યનો, નથી પ્રફુલ્લિત ભાવ; અંશ ન એકે સ્નેહનો, ને મળે પરમ પ્રભાવ. ..૬ અચળરૂપ આસક્તિ નહિ, નહીં વિરહનો તાપ; કથા અલભ તુજ પ્રેમની, નહિ તેનો પરિતાપ. ...૭ ભક્તિમાર્ગ પ્રવેશ નહિ, નહીં ભજન દેઢ ભાન; સમજ નહીં નિજધર્મની, નહિ શુભ દેશે સ્થાન. ...૮ કાળદોષ કળિથી થયો, નહિ મર્યાદા ધર્મ તોય નહીં વ્યાકુળતા, જુઓ પ્રભુ મુજ કર્મ. ...૯ સેવાને પ્રતિકૂળ છે, તે બંધન નથી ત્યાગ; દેહેન્દ્રિય માને નહીં, કરે બાહ્ય પર રાગ. ...૧૦ ૭ર) For Personal & Private Use Only Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ તુજ વિયોગ સ્કુરતો નથી, વચન નયન યમ નાહી; નહિ ઉદાસ અનભકતથી, તેમ ગૃહાદિક માંહીં. ...૧૧ અહંભાવથી રહિત નહિ, સ્વધર્મ સંચય નાહીં; નથી નિવૃત્તિ નિર્મળપણે, અન્ય ધર્મની કાંઈ. ...૧૨ એમ અનંત પ્રકારથી, સાધન રહિત હુંય; નહીં એક સગુણ પણ, મુખ બતાવું શું ? ...૧૩ કેવળ કરુણામૂર્તિ છો, દીનબંધુ દીનાનાથ; પાપી પરમ અનાથ છું, ગ્રહો પ્રભુજી હાથ. ...૧૪ અનંતકાળથી આથડડ્યો, વિના ભાન ભગવાન; સેવ્યા નહિ ગુરુ સંતને, મૂક્યું નહિ અભિમાન....૧૫ સંતચરણ આશ્રય વિના, સાધન કર્યો અનેક; પાર ન તેથી પામિયો, ઊગ્યો ન અંશ વિવેક...૧૬ સહુ સાધન બંધન થયાં, રહ્યો ન કોઈ ઉપાય; સત્ સાધન સમજ્યો નહીં, ત્યાં બંધન શું જાય ? ...૧૭ પ્રભુ પ્રભુ લય લાગી નહીં, પડ્યો ન સરુ પાય; દીઠા નહિ નિજ દોષ તો, તરીએ કોણ ઉપાય ? ...૧૮ અધમાધમ અધિકો પતિત, સકલ જગતમાં હુંય; એ નિશ્ચય આવ્યા વિના, સાધન કરશે શુંય ? ...૧૯ પડી પડી તુજ પદપંકજે, ફરી ફરી માગું એ જ; સદ્ગુરુ સંત સ્વરૂપ તુજ, એ દઢતા કરી દે જ. ...૨૦ * * * ૭૩ For Personal & Private Use Only Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (૧૦૬) યમનિયમ સંજમ આપ કિયો, પુનિ ત્યાગ બિરાગ અથાગ લહ્યો; વનવાસ લિયો મુખ મૌન રહ્યો, દઢ આસન પદ્મ લગાય દિયો. ૧ મન પન નિરોધ સ્વબોધ કિયો, હઠજોગ પ્રયોગ સુ તાર ભયો; જપ ભેદ જપ તપ ત્યોંહિ તપે, ઉરસેહિ ઉદાસી લહી સબપે. ...૨ સબ શાસ્ત્રનકે નય ધારિ હિયે, મત મંડન ખંડન ભેદ લિયે; વહ સાધન બાર અનંત કિયો, તદપિ કછુ હાથ હજુ ન પર્યો. ૩ અબ ક્યો ન બિચારત હૈ મનસે, કછુ ઔર રહા ઉન સાધનસે? બિન સદ્ગુરુ કોય ન ભેદ લહે, મુખ આગલ હૈ કહ બાત કહે? ...૪ કરુના હમ પાવત હૈ તુમકી, વહ બાત રહી સુગુરુગમકી; પલમેં પ્રગટે મુખ આગલસે જબ સદ્ગરુચર્ન સુપ્રેમ બસે ...૫ તનસે, મનસે, ધનસે, સબસે, ગુરુદેવકી આન સ્વ-આત્મ બસે તબ કારજ સિદ્ધ બને અપનો, રસ અમૃત પાહિ પ્રેમ ઘનો. ...૬ વહ સત્ય સુધા દરશાવહિંગે, ચતુરાંગુલ હે દમસે મિલહે; રસ દેવ નિરંજન કો પિવહી, ગહિ જોગ જુગાજુગ સો જીવી. ...૭ પરપ્રેમપ્રવાહ બઢે પ્રભુસે, સબ આગમભેદ સુકર બસે; વહ કેવલકો બીજ ગ્લાનિ કહે, નિજકો અનુભૌ બતલાઈ દિયે. ...૮ * * * ૭૪ For Personal & Private Use Only Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (૧૦૭) સુણો શાંતિ નિણંદ સોભાગી, હું તો થયો છું તુજ ગુણરાગી; તમે નિરાગી ભગવંત, જોતાં કેમ મલશે તંત. સુણો...૧ હું તો ક્રોધ કષાયનો ભરિયો, તું તો ઉપશમ રસનો દરિયો; હું તો અજ્ઞાને આવરિયો, તું તો કેવલ કમલા વરિયો. સુણો. ...૨ હું તો વિષયારસનો આશી, તે તો વિષયા કીધી નિરાશી; હું તો કર્મને ભારે ભર્યો, તેં તો પ્રભુભાર ઉતાર્યો સુણો. ...૩ હું તો મોહ તણે વશ પડિયો, તું તો સઘળા મોહને નડિયો, હું તો ભવસમુદ્રમાં ખૂતો, તું તો શિવમંદિર પહોતો. સુણો. ..૪ મારે જન્મમરણનો જોરો, તે તો તોડડ્યો તેહનો દોરો; મારો પાસો ન મેલે રાગ, તમે પ્રભુજી થયા વીતરાગ. સુણો. .૫ મને માયાએ મૂક્યો પાશી, તું તો નિરબંધન અવિનાશી, હું તો સમકિતથી અધૂરો, તું તો સકલ પદારથે પૂરો. સુણો. ...૬ મારે છો તું હિ પ્રભુ એક, ત્યારે મુજ સરીખા અનેક હું તો મનથી ન મૂકું માન, તું તો માનરહિત ભગવાન. સુણો. ...૭ મારું કીધું તે શું થાય, તું તો રંકને કરે રાય; એક કરો મુજ મહેરબાની, મ્હારો મુજરો લેજો માની. સુણો. ....૮ એકવાર જો નજરે નીરખો, તો કરો મુજને તુમસરીખો; જો સેવક તુમ સરીખો થાશે, તો ગુણ તમારા ગાશે. સુણો. ...૯ ભવોભવ તુમ ચરણોની સેવા, હું તો માગું છું દેવાધિદેવા; સામું જુઓને સેવક જાણી, એવી ઉદયરત્નની વાણી. સુણો. ૧૦ | * * * (૭૫) For Personal & Private Use Only Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (૧૦૮) અબ ચલો સંગ હમારે કાયા, તોહે બહુત જતન કર રાખી ...અબ ચલો.. તો યે કારણે મેં જીવ સંહારે, બોલે જૂઠ અપારે, ચોરી કરી પરનારી સેવી, જૂઠ પરિગ્રહ ધારે. ...૧ પટ આભૂષણ સૂંઘા, મૂઆ, અશન પાન નિત્ય ન્યારે, ફેર દિન ષસ તોએ સુંદર, તે સબ મલકર ડારે ...૨ જીવ સુણો યહ રીત અનાદિ, કહા કહત વારંવારે, મેં ન ચલૂંગી તોરે સંગ ચેતન, પાપ પુન્ય દો તારે..૩ જિનવર નામ સાર ભજ આતમ, કહાં ભરમ સંસારે, સદ્ગુરુ વચન પ્રતીત ભયે તબ, આનંદઘન ઉપકારે. ...૪ (૧૦૯) અવધૂ કયા માગું ગુનહીના, વે ગુન ગાન ન પ્રવીના ગાય ન જાનૂ બજાય ન જાનું ન જાનૂ સુરભેવા; રીઝ ન જાનૂ રીઝાય ન જાનૂ ન જાનું પદ સેવા. અવધૂ. ૧ વેદ ન જાનેં કિતાબ ન જાનૂ, જાનૂ ન લક્ષણ છંદા; તરકવાદ વિવાદ ન જાનૂ, ન જાનું કવિફંદા.... અવધૂ. ૨ જાપ ન જાનૂ, જુવાબ ન જાનૂ, ન જાનું કથવાતા; ભાવ ન જાનૂ ભગતિ ન જા, જાનૂ ન સીરા તાતા... અવધૂ. ૩ ગ્યાન ન જાનું વિગ્યાન ન જાનું, ન જાનૂ ભજનામાં (પદનામા) આનંદઘન પ્રભુ કે ઘરદ્યારે, રટન કરું ગુણધામા... અવધૂ. ૪ * * * For Personal & Private Use Only Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (૧૧૦) અવધૂ નામ હમારા રાખે, સો હી પરમ મહારસ ચાખે. અવધૂ. નહીં હમ પુરુષા નહીં હમ નારી, વરન ન ભાત હમારી; જાતિ ન પાતિ ન સાધન સાધક, નહીં હમ લઘુ નહીં ભારી. અવધૂ. ૧ નહીં હમ તાતે નહીં હમ સીરે, નહીં હમ દીર્ઘ નહીં છોટા નહીં હમ ભાઈ નહીં હમ ભગિની, નહીં હમ બાપ ન બેટા. અવધૂ. ૨ નહીં હમ મનસા નહીં હમ શબદો, નહીં હમ તનકી ધરણી; નહીં હમ ભેખ ભેખધર નાહી, નહીં હમ કરતા કરણી. અવધૂ. ૩ નહીં હમ દરસન નહીં હમ પરસન, રસ ન ગંધ કછુ નાહી; આનંદઘન ચેતનમય મૂરતિ, સેવકજન બલિ જાહીં. અવધૂ. ૪ * * (૧૧૧) પગ મને ધોવા દયોને રઘુરાઈ પ્રભુ મને શક પડ્યો મનમાંઈ. પગ... રામ લક્ષ્મણ જાનકીજી તીર ગંગાને જાયજી, નાવ માગી નીર ઉતરવા ગૃહ બોલ્યો ગમખાઈ. પગ.. રજ તમારી કામણગારી નાવ નારી થઈ જાય છે, તો તો અમારા રંકજનની આજીવિકા રે ટળી જાય, પગ.. જોઈ ચતુરતા ભીલ જનની જાનકી મુસ્કાયજી, અભણ કેવું યાદ રાખે ભણેલ ભૂલી જાય. પગ... બાવડી જાલી નઢવડીમા રામ ને ગુરુરાયજી, પાર ઉતારી પૂછવું રામે શું લેશો ઉતરાઈ. પગ... નાઈની કદી નાઈ લે નહિ આપણ ધંધાભાઈજી, કાગ કહે ઓલ્યા ખારવાની ખારવો કે ન ઉતરાઈ. પગ.. (૭૭ For Personal & Private Use Only Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (૧૧૨) અવધૂ સો જોગી ગુરુ મેરા, ઈન પદકા કરે રે નિવેડા. અ. ૧ તરુવર એક મૂલ બિન છાયા, બિન ફૂલે ફલ લાગી; શાખા પત્ર નહીં કછુ ઉન, અમૃત ગગને લાગા. અ. ૨ તરુવર એક પછી દોઉ બેઠે, એક ગુરુ એક ચેલા; ચેલેને જુગ ચણ ચણ ખાયા, ગુરુ નિરંતર ખેલા. અ. ૩ ગગન મંડલકે અધબિચ કૂવા, ઉહાં હૈ અમીકા વાલા; સગરા હોવે સો ભર ભર પીવે, નગરા જાવે પ્યાસા. અ. ૪ ગગન મંડલમેં ગઉ બિહાની, ધરતી દૂધ જમાયા; માખન થા સો વિરલા પાયા, છાસે જગત ભરમાયા. અ. ૫ થડ બિનું પત્ર પત્ર બિનું તુંબા, બિન જીમ્યા ગુણ ગાયા; ગાવન વાલેકા રૂપ ન રેખા, સુગુરુ સોહી બતાયા. અ. ૬ આતમ અનુભવ બિન નહીં જાને, અંતર જયોતિ જગાવે, ઘટ અંતર પારખે સોહી મૂરતિ, આનંદઘન પદ પાવે. અ. ૭ (૧૧૩) સુહાગણ ! જાગી અનુભવ પ્રીત, સુહાગણ; નિંદ અનાદિ અજ્ઞાનકી મિટ ગઈ નિજ રીત. સુ. ૧ ઘટમંદિર દીપક કિયો, સહજ સુયોતિ સરૂ૫; આપ પરાઈ આપુહી, ઠાનત વસતુ અનૂપ. સુર કહો દિખાવું રહું, કહાં સમજાઉં ભાર; તીર અચૂક હૈ પ્રેમકા,લાગે સો રહે ઠોર. સુ ૩ નાદ વિશુદ્ધ પ્રાણ, ગિને ન તૃણ મૃગલોય; આનંદઘન' પ્રભુ પ્રેમકી, અકથ કહાની હોય. સુ ૪ * * * * --- For Personal & Private Use Only Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RSS (૧૧૪) જીય જાને મેરી સફલ ધરીરી; જીય, ને સુત વનિતા યૌવન ધન માતો, ગર્ભતણી વેદન વિસરીરી. જય૦૧ સુપનકો રાજ સાચ કરી માનત, રાચત છાંહ ગગન બદરીરી; આઈ અચનાક કાલ તોપચી, ગોગો યે નાહર બકરીરી જીયાર અજહુ ચેત કછુ ચેતત નાંહિ, પકરી ટેક હારિલ લકરીરી; આનંદઘન' હીરો જન છાંડી, નર મોહતો માયા કકરીરી. જીય૩ * * * (૧૧૫) મહારો બાલુડો સંન્યાસી, દેહ દેવલ મઠવાસી. મહારો, ઈડા પિંગલા મારગ તજી યોગી, સુખમના ઘરવાસી; બ્રહ્મરંધ્ર મધિ આસન પૂરી બાબુ, અનહદ તાન બજાસી. મહારો, ૧ યમ નિયમ આસન જયકારી, પ્રાણાયામ અભ્યાસી; પ્રત્યાહાર ધારણા ધારી, ધ્યાન સમાધિ સમાસી. મહારો, ૨ મૂલ ઉત્તરગુણ મુદ્રા ધારી, પર્યકાસન ચારી; રેચક પૂરક કુંભક સારી, મન ઇંદ્રિય જયકારી. મહારો, ૩ થિરતા જોગ જુગતિ અનુકારી, આપોઆપ વિમાસી; આતમ પરમાતમ અનુસારી, સીઝે કાજ સમાસી. મહારો ૪ * * * -(૭૯) ૭૯. For Personal & Private Use Only Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (૧૧૬). નીરખને ગગનમાં કોણ ઘૂમી રહ્યો, તે જ હું તે જ હું શબ્દ બોલે; શ્યામના ચરણમાં ઈચ્છું છું મરણ રે, અહીંયાં કોઈ નથી કૃષ્ણ તોલે; ની.૧ શ્યામ શોભા ઘણી, બુદ્ધિ નવ શકે કળી, " અનંત ઓચ્છવમાં પંથ ભૂલી; જડ અને ચેતન રસ કરી જાણવો, - પકડી પ્રેમે સજીવન મૂળી; ની. ઝળહળ જ્યોત ઉદ્યોત રવિકોટમાં, | હેમની કોર ક્યાં નીસરે તોલે; સચ્ચિદાનંદ આનંદ ક્રીડા કરે, સોનાનાં પારણાંમાં હી ઝૂલે. ની. ૩ બત્તીવિણ, તેલવિણ, સૂત્રવિણ જો વળી, અચળ ઝળકે સદા અનળ દીવો; નેત્ર વિણ નીરખવો, રૂ૫ વિણ પરખવો, વણ જિવાએ રસ સરસ પીવો. ની.૪ અકળ અવિનાશી એ, નવ જ જાયે કળ્યો, અરધ ઉરધની માંહે હાલે; નરસૈંયાનો સ્વામી, સકળ વ્યાપી રહ્યો, પ્રેમના તંતમાં સંત ઝાલે. ની.૫ * * * (૮) For Personal & Private Use Only Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (૧૧૭) નિશદિન જોઉં તારી વાટડી, ઘરે આવો રે ઢોલા; મુજ સરિખી તુજ લાખ હૈ, મેરે તૂહી અમોલા. નિશ, ૧ જવહરી મોલ કરે લાલક, મેરા લાલ અમોલા; જ્યાકે પટંતર કો નહીં, ઉસકા ક્યા મોલા. નિશ, ર પંથ નિહારત લોયણે, દ્રગ લાગી અડોલા; જોગી સુરત સમાધિમાં, મુનિ ધ્યાન ઝકોલા. નિશ, ૩ કૌન તુને કિનવું કહું, કિમ માં મેં ખોલા; તેરે મુખ દીઠે ટલે, મેરે મનકા ચોલા. નિશ, ૪ મિત્ત વિવેક વાત કહું, સુમતા સુનિ બોલા; આનંદઘન' પ્રભુ આવશે, સેજડી રંગ રોલા. નિશ, ૫ * * * * (૧૧૮) અવધૂ અનુભવકલિકા જાગી, મતિ મેરી આતમ સમરન લાગી; અવધૂ. ૧ જાયે ન કબહુ ઔર ઢિગનેરી, તેરી વનિતા વેરી; માયા ચેડી કુટુંબ કરી હાથે, એક દેઢ દિન ઘેરી. અવધૂ, ર જનમ જરા મરણ વસી સારી, અસરન દુનિયાં જેતી; દઢવકાંઈ ન બાગમેં મીયાં, કિસપર મમતા એતી અવધૂ. ૩ અનુભવ રસમે રોગ ન સોગા, લોકવાદ બસ મેટા; કેવળ અચલ અનાદિ અબાધિત, શિવશંકરકા ભેટા. અવધૂ. ૪ વર્ષાબુદ સમુંદ સમાની, ખબર ન પાવે કોઈ; આનંદઘન’ હૈ જ્યોતિ સમાવે, અલખ કહાવે સોઈ. અવધૂ ૫ * * * (૮૧ ) For Personal & Private Use Only Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (૧૧૯) દેખો એક અપૂરવ ખેલા, આપણી બાજી આપણી બાજીગર; આપ ગુરુ આપ ચેલા. દેખો ૧ લોક અલોક બિચ આપ બિરાજિત, ગ્યાન પ્રકાશ અકેલા; બાજી છાંડ તહાં ચઢ બૈઠે, જિહાં સિંધુકા મેલા. દેખો, ર વાસ્વાદ ખટ નાદ સહુમેં, કિસમે કિસકે બોલા; પાહણકો ભાર કહી ઉઠાવત, એક તારકા ચોલા. દેખો ૩ પર્પદ પદકે જોગ સિરિખસ, ક્યાં કર ગજપદ તોલા; ‘આનંદઘન” પ્રભુ આય મિલ્યો તુમ, મિટ જાય મનકા ઝોલા. દેખો ૪ * * * (૧૨૦) કિત જાનતે હો પ્રાણનાથ, ઇત આપ નિહારો ઘરકો સાથ. ૧ ઉત માયા કાયા કબ ન જાત, વહુ જડ તુમ ચેતન જગ વિખ્યાત; ઉત કરમ ભરમ વિષ વેલિ સંગ, ઇત પરમ નરમ મતિ મેલિ રંગ. ..૨ ઉત કામ કપટ મદ મોહ માન, ઇત કેવળ અનુભવ અમૃતપાન; અલિ કહે સમતા ઉત દુઃખ અનંત, ઇત ખેલે આનંદઘન વસંત. .. ૩ * * * For Personal & Private Use Only Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ છે (૧૨૧) મમતા અબ જાગો પરમગુરુ પરમદેવ પ્યારે, મેટહું હમ તુમ બિચ ભેદ. ૧ આલી લાજ નિગોરી ગમારી જાત, મુહિ આન મનાવત વિવિધ ભાત. ૨ અલિ પર નિમૂલી કુલટી કાન, મુનિ તુહિ મિલન બિચ દેત હાન. ૩ પતિ મતવારે ઔર રંગ, રમે મમતા ગણિકાકે પ્રસંગ. ૪ જબ જડ તો જડ વાસ અંત, ચિત્ત ફૂલે “આનંદઘન” ભઈ વસંત. ૫ * * * (૧૨૨) અવધૂ પિયો અનુભવ રસ પ્યાલા, કહત પ્રેમ મતવાલા; અંતર સપ્ત ધાતુ રસ ભેદી, પરમ પ્રેમ ઉપજાવે; પૂરવ ભાવ અવસ્થા પલટી, અજબ રૂપ દરસાવે. અવધૂ. ૧ નખ શિખ રહત ખુમારી જાકી, સજલ સઘન ધન જૈસી; જિને એ પ્યાલા પિયા, તિનકું ઔર કૈફ રતિ કૈસી. અવધૂ. ૨ અમૃત હોય હલાહલ જાઉં, રોગ શોક નહીં વ્યાપે; રહત સદાં ગરકાવ નસામે, બંધન મમતા કાપે. અવધૂ૩ સત્ય સંતોષ હિયામેં ધારે, આતમ કાજ સુધારે; દીનભાવ હિરદે નહીં આણે, અપનો બિરુદ સંભારે અવધૂ૪ ભાવ દયા રણથંભ રોપકે, અનહદ તૂર બજાવે; ચિદાનંદ અતુલીબલ રાજા, જીત અરિ ઘર આવે. અવધૂ. ૫ * * * For Personal & Private Use Only Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (૧૨૩) પૂરવ પુણ્ય ઉદય કરી ચેતન, નીકા નરભવ પાયારે. દીનાનાથ દયાળ દયાનિધિ, દુર્લભ અધિ બતાયા રે; દશ દૃષ્ટાંતે દોહિલા નરભવ, ઉત્તરાધ્યયને ગાયા રે. પૂ. ૧ અવસર પાય વિષય રસ રાચત, તે તો મૂઢ કહાયા રે; કાગ ઉડાવણ કાજ વિપ્ર જિમ, ડાર મણિ પછતાયા રે. પૂ નદી ધોલ પાસાન ન્યાય કર, અર્ધ વાટ તો આયા રે; અર્ધ સુગમ આગલ રહી તિનકું, જિન કછુ મોહ ઘટાયારે. પૂ ચેતન ! ચારગતિમે નિશ્ચે, મોક્ષદ્વાર એ કાયા રે; કરત કામના સુર પણ યાકી જિનકૂં અનર્ગલ માયા રે. રોહણગિરિ જિમ રતનખાણ તિમ, ગુણી સહુ યામેં સમાયા રે; મહિમા મુખથી વરણાત જાકી, સુરપતિ મન શંકાયા રે. પૂ પ કલ્પવૃક્ષ સમ સંયમ કેરી અતિ શીતલ જિહાં છાયા રે; ચરણ કરણ ગુણ ધરણ મહામુનિ, મધુકર મન લોભાયા રે. પૂ ૬ યા તન વિણ તિહું કાલ કહો કિન, સાચા સુખ નિપજાયા રે; અવસર પાય ન ચૂક ચિદાનંદ, સદ્ગુરુ યું દરસાયા રે. પૂ ૮૪) * For Personal & Private Use Only Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ @g (૧૨૪) કોઈ અજબ તમાસા દેખા, જહાં રૂપ રંગ નહીં રેખા-ટેક અજબ ગેલી એક મહેલ બન્યા હે સબ દુનિયાસે ન્યારા. ચંદ સૂરજ કી અખંડ કિરન જ્યોત ન પહુંચે. ઉજીયારી. કોઈ ૧ બિના મૂલકા બાગ બન્યા હૈ, ચહું દસ લગે ફુવારા; પાંખકે ભમરા બેઠા, મગન પ્રેમ મતવારા. કોઈ ર બિના અધર સરોવર વાપર મુગતા ફળકો અમૃત બેઠે યુગ યુગ લહું ન ભરીયા, હંસાઃ ખાવે, મંસા. કોઈ૩ વાકો હાલ બાનન પાડ સો વાલા બાન ચલાવે, અધર નિશાન ઉડાવે; તો જુગ જુગ જીવે, ચૂકે સો તો મર જાવે. કોઈ૪ બાદર મહ મંડાણા, ધરતી પડે ન પાણી; ભેદ વિચારે, એહ પ્રવીણ નિશાની. કોઈ ૫ બિના - જાનનહારે * * * (૮૫, For Personal & Private Use Only Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (૧૫) નામ સુધારસ સાર સરવમાં, પરખી પ્રેમશુ પીધો રે - ટેક ભૂતળ પતિપદ તેને ન ભાવે, લહાવો નૌતમ લીધો રે. ના.૧ એ રસ મોઘો મૂલે મળે નહીં, વૈકુંઠ નાથને વ્હાલો રે, અજ ઉમિયાપતિ ઇચ્છક એના, અદ્વૈત પદનો પ્યાલો રે. નાર પુરણ બ્રહ્મ એ રસને પ્રીછો, નથી સમોવડ એવો રે; જગતનું જીવન એને રે કહીએ, મહા વીરલાનો મેવો રે. ના.૩ કોટી જગતને જપતપ તીરથ, તો એ તુલ્ય ન આવે રે; પૃથ્વી પાત્રને મૂકતા ભરીયું, એથી અધિક પાવે રે. ના.૪ નામ સમોવડ કોઈ ન આવે, અમૂલ્ય વસ્તુ એવી રે; સદ્ગુરુ સ્વામી કૃપા કરે તો, ત્યાંથી મળે તેવી રીતે. ના ૫ દુર્લભ દીઠો ને મહારસ મીઠો, સ્વાદ કહ્યો ન જાય રે; નીરાંત નામ સુધારસ પીતાં, હરિ સરખો થઈ જાવે રે. ના.૬ * * * (૮૬. For Personal & Private Use Only Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Sws (૧૨૬) મેર તો ડગે પણ જેનાં મનડાં ડગે નહીં, ભાંગી પડે બ્રહ્માંડજી; વિપત્તિ પડે તોયે વણસે નહીં જોને, સોઈ મારા હરિજનનાં પરમાણજી. મેરુ. ૧ ચિત્તની તો વૃત્તિ જેની સદાય જ નિર્મળ, ને કોઈની કરે નહીં આશજી; દાન દેવે પણ રહેવે અજાચી, રાખે વચનમાં વિશ્વાસ રે. મેરુ. ૨ હરખ ને શોકની ન આવે કદી હેડકી, ને આઠે પહોર આનંદજી; નિત્ય ઝીલે રે સત્સંગમાં ને રે, તોડે મોહમાયા કેરા ફંદ રે. મેરુ, ૩ તન મન ધન જેણે ગુરુજીને અર્યા, ને નામ-નિજારી નર ને નારજી; એકાંતે બેસીને અલખ આરાધે, તો પ્રભુજી પધારે એને દ્વાર રે. મેરુ, ૪ સંગતું કરો તો તમે એવાની કરજો, જે ભજનમાં રહેવે ભરપૂર રે; ગંગાસતી એમ બોલિયાં, જેને નેણે તે વરસે ઝાઝાં નૂર રે. મેરુ ૫ (૧૨૭) હરિ તારો અમને સથવારો, નોખા નોખા નામ ધારી ઊંચે બેસનારો. હરિ. ૧ કોઈક દિ' હસાવે તો તું કોઈક દિ' રડાવે, પાડે પછાડે તોયે લાડ તું લડાવે; દ્રૌપદીનાં ચીર પૂરી સહાય કરનારો. હરિ, ૨ માનુષના તે ઘાટ ઘડિયા રૂ૫ દઈ હજારો, લીલા તારી નીરખી નીરખી પામું ન એનો આરો; મઝધારે નૈયા અટકી એને પાર ઉતારો. હરિ. ૩ * * * (૮૭ For Personal & Private Use Only Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (૧૨૮) આજ ગઈ'તી હું સમવસરણમાં, જિન વચનામૃત પીવા રે, શ્રી પરમેશ્વર વદનકમલ છબી, નિરખ નિરખ હરખેવા રે. આજ ૧ તીન ભવનાયક શુદ્ધાતમ, તસ્વામૃતરસ વધું રે; સકલ ભવિક વસુધાની લાણી, મારું મન પણ તુટું રે. આજ ર મનમોહન જિનવરજી મુજને, અનુભવ પિયાલો દીધો રે; પૂરણાનંદ અક્ષય અવિચલરસ, ભક્તિ પવિત્ર થઈ પીધો રે. આજ, ૩ જ્ઞાનસુધા લાલીની લહેરે, અનાદિ વિભાવ વિસાય રે; સમ્યકજ્ઞાન સહજ અનુભવરસ, શુચી નિજ બોધ સમાર્યો રે. આજ, ૪ ભોળી સખીઓ એમ શું જોવો, મોહ મગન મત રાચો રે, દેવચંદ્ર પ્રભુશું એકતાને, મિલવો તે સુખ સાચો રે. આજ ૫ * * * (૧૨૯) સદ્ગુરુ દેવ દયાળુ દાતા, સદ્ગુરુ દેવ દયાળુ દાતા, દેવ દ્યો આતમજ્ઞાન, અરે મન ધરલે ગુરુ કા ધ્યાન. ..૧ ગુરુ ગંગા ગુરુ ગોમતી જાને, ગુરુ સરસ્વતી કે સમાન, અડસઠ તીરથ ગુરુ કે ચરણમેં કહેના મેરા માન, અરે મન. ગુરુ બીન દેવ કા ભેદ ન પાવે, ગુરુ બીન અંતર કુછ ભી ન જાગે, ગોવિંદરૂપ ગુરુજી કો જાનો, સમજ સમજ નાદાન. અરે મન.૩ ગુરુ મેરે બડે આતમજ્ઞાની, સદા સમદર્શી સત્યકામી, મધુર મધુર ઉનકી વાની, કરતી મુજકો દિવાની. અરે મન.૪ સદ્ગુરુ શબ્દ શ્રવણ કર મૂરખ, છોડ દે માન ગુમાન, દાસ સતાર કહે કર જોડી, હોવત જગ કલ્યાણ. અરે મન .૫ * * * For Personal & Private Use Only Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (૧૩૦) પગ ઘુંઘર બાંધ મીરાં નાચી રે... સાંસ કહે મીરાં ભઈ બાવરી, નનંદ કહે કુલ નાશી રે,.. પગ.૧ | વિષકા પ્યાલા રાણાજીને ભેજા, પીવત મીરાં મનરાજી રે;... પગ..૨ મીરાં કહે પ્રભુ ગિરધરનગર, મેં હું તમારી દાસી રે... પગ..૩ * * * (૧૩૧) યે મીઠા પ્રેમના પ્યાલા, કોઈ પિયેગા કિસ્મતવાલા, યે સત્સંગવાલા પ્યાલા, કોઈ પિયેગા કિસ્મતવાલા. પ્રેમ ગુરૂ છે, પ્રેમ હૈ ચેલા, પ્રેમ ધર્મ છે, પ્રેમ હૈ મૈલા, ગુરુ પ્રેમકી ફેરો માલા, કોઈ ફેરેગા કિસ્મતવાલા. યે મીઠા.૧ પ્રેમ બિના પ્રભુ નહીં મિલતે, મનકે કષ્ટ કભી નહીં ટલતે; ગુરુ પ્રેમ કરે ઉજીયારા, કોઈ કરેગા કિસ્મતવાલા... યે મીઠા.૨ પ્રેમકા ગહેના પ્રેમી પાવે, જન્મ મરણ કા દુઃખ મિટાવે, ગુરુ માટે કર્મ જંજાળા, કોઈ કા/ગા કિસ્મતવાલા. યે મીઠા. ૩ પ્રેમ હી સબકે કષ્ટ મિટાવે, લાખોસે દુરાચાર છુડાવે, ગુરુ પ્રેમમેં હો મતવાલા, કોઈ બનેગા કિસ્મતવાલા. યે મીઠા.૪ મુક્તિ કો સુખ પ્રેમી પાવે, નરકોમેં હરગીઝ નહીં જાવે, ગુરુ પ્રેમકા ભોજન આલા, કોઈ ખાયેગા કિસ્મતવાલા.... યે મીઠા. ૫ * * * (૮૯ For Personal & Private Use Only Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - (૧૩૨) જહવા સે આયો અમર વહ દેશવા, પાની ન પાન ધરતી અકસવા, ચાંદ ના સૂરજ ના રેન દિવસવા. ...૧ બ્રાહ્મન છત્રી ના સુદ બેસવા, મુગલ પઠાન ના સૈયદ સેઠવા, આદિ જયોતિ નહીં ગૌર ગનેશવા, બ્રહ્મા વિષ્ણુ મહેશ ના સેવા. ...૨ જોગિના જગતના મુનિપર બેસવા, આદિ ન અંત ના કાલ કલેસવા, દાસ કબીર લે આયે સંદેસવા, સાર શબ્દ ગ્રહિ ચલો વહ દેસવા. ...૩ ..૧ (૧૩૩) શું રે કરવું રે મારે, શું રે કરવું રે રાણા. મોતીની માળા રાણાજી, અંગે નથી ધરવી મારે; તુલસીની માળા પહેરી ફરવું. હીરની સાડીયો રાણાજી, અંગે નથી ધરવી મારે; ભગવી ચિથડીયો પહેરી ફરવું. બાઈ મીરાં કહે પ્રભુજી, ગિરધરના ગુણ વહાલા; ગાઈ ગાઈ ભવસાગર તરવું. ..૨ * * * For Personal & Private Use Only Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (૧ ૩૪). (૧૩૪) સુગરાનું સુખ શું વખાણું ? આનંદ અતિ સુગરાનું સુખ શું વખાણું, વૃત્તિના વેગ જેના વેગળા થયા છે, ને ઠરવાનું મળ્યું છે ઠેકાણું; આઠે પહોર નેહ નામની સંગાથે, આવરણ ઉરમાં ન આણે. ...૧ આ તન તેનું ને તેને તો તન નહીં, મનથી મૂકાયેલ જાણું; વિદેહીપણું દેહ દીસવા માત્ર, એવા પુરુષ ઉરમાં આણું. ....૨ જીવન મુક્ત તેને કહેવાય એવા પુરુષ પ્રમાણ, વાણીએ જુઓ તો વિકાર નહીં જેમાં; અજ્ઞાન આવરણ ઊઠી ગયા જેના, વાયુ અખંડિત વહાણું, રહે સંસારમાં ને ભિન્ન સંસારથી, એ સમજ્યામાં સાર વખાણું. ... ૩ * * * (૧૩૫) મેરા તેરા મનવા કેસે એક હોઈ રે. મેં કહેતા હું આંખે ન દેખી, તું કહેતા કાગજ કી લેખી, મેં કહેતા સૂર જા બનહારી, તું રાખે ઉરજાઈ રે. કૈસે એક, ૧ | મેં કહેતા તું જાગત રહીયો, તું રહા હૈ સોઈ રે, મૈ કહતા નિર્મોહી રહીયો, તું જાતા હૈ મોહી રે. કૈસે એક, ર સદગુરુ દ્વારા નિર્મલ બાહ, વામે, કાયા ધોરી રે, કહત કબીર સુનો ભાઈ સાધો, તબ તું ઐસા હોઈ રે. કૈસે એક ૩ * * * For Personal & Private Use Only Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (૧૩૬) સબ સે ઊંચી પ્રેમ સગાઈ, સબ સે ઊંચી પ્રેમ સગાઈ. દુર્યોધન કો મેવા ત્યાગ્યો.. સાધુ વિદુર ઘર આયી. સબસે..૧ જૂઠે ફલ શબરી કે ખાય બહુ વધી પ્રેમ લગાવી. સબસે..૨ પ્રેમ કે બસ અને રથ હાંક્યો ભૂલ ગયે ઠકુરાઈ. સબસે...૩ એસી પ્રીત બઢી વૃન્દાવન, ગોપીન નાચ નચાવી. સબસે....૪ અસુર દૂર ઈસ લાયક નાહી, કહેલ કર બઢાઈ., સબસે..૫ ઝ * * નિત્ય નિત્ય ભજીએ તારું નામ, પ્રેમ થકી અમને પ્રભુજી મળ્યા હો જી. આની પેરે ગંગા વાલા, પેલી પેરે જમના વાલા, આ... ને વચમાં ગોકુળિયું રૂડું ગામ. ..૧ અન્ન ન ભાવે મુને, નીંદરુ ન આવે વહાલા, આ... સહેજે પધારોને સુંદર શ્યામ. ..૨ બાઈ મીરાં કે પ્રભુ, ગિરિધરના ગુણ વહાલા, આ.... આ તો આખેરનાં રામે રામ. .. ૩ * For Personal & Private Use Only Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (૧૩૮) ઝાંખી ક્યાંથી થાય, હું પદ હૈયેથી ન વિસરાઈ; હરિની ઝાંખી ક્યાંથી થાય. હિમ ભરતાં વહેલે પહોરીયે, નદીયે નહાવા જાય, નિર્મળ જળમાં નહાયો ઘણું પણ, મનનો મેલ ન જાય. ..૧ વેદ પુરાણના પાઠ કરેને, આખી ગીતા ગાય, ગીતા જ્ઞાન ન ભીતર આવ્યું, મુખે ગાય શું થાય. ..૨ તિલક છાપી ને અંગે, મંડળીઓમાં જાય, જ્ઞાન વૈરાગ્યનાં ગાન કરે પણ, આતમજ્ઞાન ન થાય .. ૩ એકાદશી ઉપવાસ કરે ને, મંદિરમાં દેવ જાય, ભલું ન ભાઈનું ભાળી શકે, એને હાથે ભલું કોનું થાય. ..૪ ઉપર રૂડાં ભીતર કૂડાં, બાહર ડોળ દેખાય, અંતરયામી દીન દયાળુ, છેતરો ન છેતરાય. ..૫ કાવા દાવા કપટ ત્યાગી, હરિ શરણમાં જાય, માતા પિતા ગુરુ આશિષ મળતાં, ઝાંખી હરિની થાય હરિની ઝાંખી ત્યારે થાય. .. ૬ - - (૯૩. For Personal & Private Use Only Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (૧૩૯) સમજ ગયા તો હો જા મૌન, ભીતર બહાર રામ સમાયા, મેં હૂં ઔર વો કૌન, વો કૌન કૌન...૧ તર્ક કરે તો સંશય બઢતા, સંશય કા નહીં પારા, સાર મિલે સગુરુ કૃપા સે, તજ દે ઔર વિચારા. ..૨ યે જગ તો એક ખેલ પ્રભુકા, કૌતુક કી ખાન, ઘટતા બઢતા ઔર નષ્ટ હો, રહે ન એક સમાન. ૩ તેરા મેરા ભેદ માનકર, ભૂલા ચેતન , શાન, માયા મેં હી ઉલટ પલટ કર, ભટક રહા નાદાન. ..૪ * * * (૧૪૦). ફકીરોં કી દુનિયા અજબ હૈ નિરાલી, સદા ઉનકે ચહેરે પે રહેતી લાલી, ફકીરોં કી દુનિયા ગમ સે ભરી છે, ખુશી કી સદા બજતી રહેતી હૈ તાલી ફકીરો..૧ સદા રાજી રહેના ૨ઝા મેં પ્રભુકી, કોઈ કરે પૂજા કોઈ દેવે ગાલી. ફકીરો..૨ ન મરને કી ચિંતા ન જીને કી આશા, યહી હૈ શહેનશાહી નિરાલી. ફકીરો..૩ મનોકામના સબકી પૂરન હો સત્ ગુરુ, હી. ન જાયે ખાલી વહ કેસા સવાલી. ફકીરો.૪ ઇ. For Personal & Private Use Only Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ با ما ریا (૧૪૧) હરિ મારે હૃદયે રહેજો રે, દુઃખ જે દઉં સહેજો રે. વારે વારે કરીશ કાલાવાલા, માંગું તે દેવું પડશે વહાલા, તમે વેદ મંત્રોને સુણનારા, વેણ મારાં વેઠી લેજો કાલા, કે હરિ મને કાંઈ ન કહેજો રે, કે હરિ મારી આંખોથી વહેજો રે; કે હરિ મારે હૃદયે રહેજો રે. ..૧ હરિ હવે આપણે સરખે સરખા, હરિ તું મેઘ તો હું રે બરખા, હરિ તમે સૂરજ તો હું સોમ, હરિ તમે અક્ષર તો હું કૈં, હરિ મારે હૃદયે રહેજો રે, હરિ મને દર્શન દેજો રે; હરિ મારે હૃદયે રહેજો રે..૨ હરિ મારે હૃદયે રહેજો રે, હરિ મને કાંઈ ન કહેજો રે, હરિ મારી આંખોથી વહેજો રે, હરિ મને દર્શન દેજો રે; હરિ મારે હૃદયે રહેજો રે. . ૩ * * * w For Personal & Private Use Only Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (૧૪૨) ચલના હૈ દૂર મુસાફિર કાહે સોવે હૈ....' કાહે સોવે છે... ..૧ ચેત અચેત નર સોચ બાંવરે, બહુત નીંદ મે સોવે રે, કામ ક્રોધ મદ લોભ મેં ફસકર, ઉમરીયાં કાહે ખોવે રે. .૨ સિર પર માયા મોહ કી ગઠરી, સંગ દૂત દો હોવે રે, વો ગઠરી તારી બીચમે છીન ગઈ, મુંહ પકર ક્યું રોવે રે..૩ રાસ્તા તો હૈ દૂર કઠીન, ચલત અકેલા હોવે રે, સંગ સાથ તેરે કોઈ ન ચલેગા, આકે ડગરીયા જાને રે. ..૪ નદીયાં ગહેરી નાંવ પુરાની, કિસ વિધ પાર તું હોવે રે, કહેત કબીરા સુનો ભાઈ સાધો વ્યાજ ધોકે મૂલ ખોવે રે. ..૫ * * * * (૧૪૩) મન રે તું કાહે ના ધીર ધરે... વો નિર્મોહી મોહ ન જાને, જિનકા મોહ કરે. મન રે. ૧ ઇસ જીવનકી ચઢતી ઢલતી ધૂપ કો કિસને બાંધા, રંગ પે કિસને પહેરે ડાલે રૂપ કો કિસને જાના; કહે યે જતન કરે... મન રે. ૨ | ઇતના હી ઉપકાર સમજ, કોઈ જિતના સાથ નિભા દે, જનમ મરણકા મેલ હૈ સપના યહ સપના બિસરા દે; કોઈ ન સંગ મરે... મન રે ૩ * * * ૯૬ For Personal & Private Use Only Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ સદગુરુ મેલી શબદનાં ઘો (૧૪૪) થવા અંતરનું અધિકારી માન; આળસ મેલીને તમે આવો રે મેદાનમાં ને, સમજો સ ગુરુજીની સમાન છે. -સગુરુના, અંતર ભાંગ્યા વિના ઊભરો ન આવે પાનબાઈ ! પછી તો હરિ દેખાય સાક્ષાત્ જી. -સગુરુના સત્સંગરસ એ તો અગમ અપાર છે, તે તો પીવે કોઈ પવનહાર જી. - સગુરુના તન મનની શુદ્ધિ જ્યારે ભૂલી જશો પાનબાઈ ! ત્યારે અરસપરસ મળશે એકતાર જી. -સદ્ગુરુના, ધડ રે ઉપર શિશ જોને નવ મળે પાનબાઈ ! એવો ખેલ છે ખાંડા કેરી ધાર જી. -સગુરુના એમ તમે તમારું શિશ ઉતારો પાનબાઈ ! તો તો રમાડું તમને “બાવન બા'ર' જી. -સદ્ગુરુના હું અને મારું ઈ તો મનનું છે કારણ પાનબાઈ ! ઇ મન જ્યારે જોને મરી જાય છે. - સગુરુના ગંગા સતી એમ બોલિયાં રે પાનબાઈ ! ત્યારે પછી હતું તેમ દરશાય છે. -સદ્ગુરુના * * * For Personal & Private Use Only Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (૧૪૫) આહા કેવું ભાગ્ય જાગ્યું, વરના ચરણો મળ્યા; રોગ શોક દારિદ્રય સઘળાં, જેહથી દૂરે ટળ્યાં. આહા. ૧ ફેરો ફર્યો છે દુર્ગતિનો, શુભ ગતિ તરફેણમાં, અલ્પ કાલે મોક્ષ પામી, વિચરશું આનંદમાં. આહા. ૨ જેમના તપનો ન મહિમા, કરી શકે શક્રેશ ભી; " તેમને હું આવું શું બાળક, શકિતનો જ્યાં લેશ નહીં. આહા. ૩ કામધેનુ કામકુંભ, ચિતામણિ પ્રભુ તું મળ્યો; આજ મારે આંગણે શ્રી વીર કલ્પતરુ ફળ્યો. આહા. ૪ લબ્ધિના ભંડારવાલા, વીર પીર જપતાં થયા; ગૌતમ શ્રી મોક્ષધામી એ પ્રભુની ખરી દયા. આહા. ૫ * * (૧૪૬) મોહે લાગી લટક ગુરુ ચરનનકી, ચરન બિના મોહે કછુ નહીં ભાવે, જૂઠ માયા સબ સપનનકી. -મોહે, ભવસાગર સબ ફિકર નહીં સૂક મોહે ગયા હૈ, રનનકી. -મોહે. મીરાં કે પ્રભુ ગિરિધર નાગર, ઊલટ ભઈ મોહે નયનનકી. -મોહે, * * * (૯૮) For Personal & Private Use Only Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (૧૪૭) વીજળીને ચમકારે મોતીડાં પરોવતાં ત્યાં, અચાનક અંધારા થાશે જી; જોતજોતામાં દિવસ વયા ગયા પાનબાઈ ! એકવીશ હજાર છસોને કાળ ખાશે જી. જાણ્યા જેવી આ તો અજાણ છે પાનબાઈ! આ તો અધૂરિયાંને નો કહેવાય છે; આ ગુપત રસનો ખેલ છે અટપટો પાનબાઈ! આંટી મેલો તો પૂરણ સમજાય જી. -વીજળીને, નિરમળ થૈને આવો મેદાનમાં પાનબાઈ! જાણી લિયો જીવની જાત જી; સજાતિ વિજાતિની જુગતિ બતાવું, બીબે પાડી દઉં બીજી ભાત જી. -વીજળીને પિંડ બ્રહ્માંડથી પર છે ગુરુ પાનબાઈ! તેનો દેખાડું હું તમને દેશ જી; ગંગા સતી એમ બોલિયાં રે પાનબાઈ! ત્યાં નહિ માયાનો જરીએ લેશ જી. વીજળીને, * * * ૯૯. For Personal & Private Use Only Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (૧૪૮) છૂટાં છૂટાં તીર રે અમને મારો માં મોટાં બાઈજી રે, મેથી સહ્યું નવ જાય છે; કલેજાં અમારાં જોને વીંધી નાખ્યાં બાઈજી રે, છાતી મારી ફાટફાટ થાય છે. બાણ રે વાગ્યાં ને અમારાં રૂવાડાં વધાણાં બાઈજી રે મુખથી કહ્યું નવ જાય છે; આપોને વસ્તુ અમને લાભ જ લેવાને બાઈજી રે, પરિપૂર્ણ કરીને ક્રિયાય જી. -છૂટાં, હજી બાણ તમને નથી લાગ્યાં પાનબાઈ! બાણ લાગ્યાને હજુ વાર જી; બાણ રે વાગ્યાથી સુરતા ચઢે આસમાનમાં ને, દેહની દશા મટી જાય છે. -છૂટાં, બાણ રે વાગ્યાં હોય તો બોલાય નૈ પાનબાઈ! પરિપૂર્ણ વચનમાં વરતાય છે; ગંગા સતી એમ બોલિયાં રે પાનબાઈ! પૂરણ અધિકારી કહેવાય છે. છૂટાં * * * -100 For Personal & Private Use Only Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (૧૪૯) પીવા જ હોય તો રસ પી લેજો પાનબાઈ ! પિયાલો આવ્યો છે તત્કાળ જી '; વખત ગયા પછી પસ્તાવો થાશે પાનબાઈ ! ખાશે તમને કાળ ஆ અચાનક જાણવી જ હોય તો વસ્તુ જાણી લેજો પાનબાઈ ! નીકર જમીનમાં વસ્તુ જાશે જી નખશિખ હૃદયમાં ભરી ગુરુજીએ ઠેકાણું ઠાલવવાનું પાનબાઈ ! ખાવે જી; આપ રે મુવા વિના અંત નહિ આવે ગુરુગમ વિના ગોથાં. મરને ખોળામાં બેસારી તમને વસ્તુ આપાપણું ગળી તરત જાવે જી. -પીવો જ આપું જેથી કે'વાશે આ વખત આવ્યો છે મારે ચેતવાનો પાનબાઈ ! માન મેલીને થાવને હોશિયાર; ગંગા રે સતી એમ બોલિયાં રે પાનબાઈ ! હવે તમે હેતનાં તો જી. -પીવો જ ૧૦૧ બાંધો હથિયાર જી. -પીવો જ For Personal & Private Use Only Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (૧૫) વીણવો જ હોય તો રસ વણી લેજો પાનબાઈ ! હવે આવ્યો બરાબર વખત જી, ઊભાં રે થાવ પાનબાઈ! શૂરવીરપણું રાખો, હવે લાંબો નથી કાંઈ પંથ જી. વણવો આ રસપાત્ર પાનબાઈ અગમ અપાર છે કોઈને કહ્યો નવ જાય છે; એ રસ હું તમને બતાવું પાનબાઈ ! મારી પૂરણ થઈ છે દયાયજી. વણવો આ અજર રસ કોઈથી જર નહિ પાનબાઈ ! અધૂરાંને આપ્યું ઢોળાઈ જાય છે; પીઓને પિયાલો તમે પ્રેમ કરી પાનબાઈ ! ત્યારે લે'રમાં લે'ર સમાય જી. -વીણવો, આપ્યો રસ તમને ખોળામાં બેસાડ્યા પાનબાઈ ! મૂક્યો રે મસ્તક ઉપર હાથ છે, ગંગા સતી એમ બોલિયાં રે પાનબાઈ ! ત્યાં તો નિરખ્યા ત્રિભુવનનાથ જી. -વીણવો, * * * For Personal & Private Use Only Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (૧૫૧) મનને સ્થિર કરી આવો રે મેદાનમાં ને મિટાવી દઉં સર્વે કલેશ રે, હરિનો દેશ તમને એવો દેખાવું ને જ્યાં નહિ વર્ણ ને વેશ રે. સૂક્ષ્મ સુવું ને સૂક્ષ્મ ચાલવું ને પાનબાઈ! સૂક્ષ્મ કરવો વે'વાર રે, શરીરની સ્થિરતામાં ચિત્ત જેનું કાયમ ને વરતી ન ડોલે લગાર રે. -મનને કુબુદ્ધિવાળાનો સંગ તજવો ને પાનબાઈ! રે'વું એકાંતે અસંગ રે, કૂંચી બતાવું એનો અભિયાસ કરવો ને ચડાવવો નિત્ય નવો રંગ રે. -મનને, . માઈ! ચિત્ત વિષયમાંથી ખેંચવું ને પાનબાઈ! રે'વું સદાય ઇન્દ્રિયજીત રે, ગંગા સતી એમ બોલિયાં રે પાનબાઈ! તેથી થાય નૈ વિપરીત ચિત્ત રે. -મનને, * * * - ૧૦૩ For Personal & Private Use Only Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (૧૫૨) ગુરુદેવ તમારે દરવાજે, દોડું છું દરશનને કાજે, દરરોજ સવાર અને સાંજે દોડું છું દરશનને કાજે. સાક્ષાત્ કહો ક્યારે મળશો, ક્યારે નયનો પાવન કરશો ? જરી બોલો અલબેલા આજે, દોડું છું દરશનને કાજે. -ગુરુદેવ શું મુજથી અબોલા લઈ લીધાં, શું મુખડે તાળાં દઈ દીધાં ? સાંવરીયા તમને ના છાજે, દોડું છું દરશનને કાજે. -ગુરુદેવ, શું મુજ પરથી ઊતરી માયા, શું દોષો મુજમાં દેખાયા ? ભક્તિ તો પ્રભુ મારી લાજે, દોડું છું દરશનને કાજે. -ગુરુદેવ મહાયોગ મળ્યો છે મળવાનો, રણછોડ બન્યો છે દિવાનો, એ ઊર્મિ ઘટ ઘટમાં ગાજે, દોડું છું દરશનને કાજે. -ગુરુદેવ (૧૫૩) આર્ય હૈ શરણ તેરી, ગુરુદેવ કૃપા કર દો, ઇસ દીન દુ:ખી મનમેં, આનંદ સુધા ભર દો. -આયે દુનિયાસે હાર કરકે મેં દ્વાર તેરે આયા, શ્રદ્ધાકે સુમન ચુનકે સદ્ભાવસે યું લાયા; કરુણાકા હાથ સિરપર હે નાથ મેરે ધર દો. -આયે. કિસ ભાત કરું પૂજા, કોઈ વિધિ ના જાનું, તેરા સ્વરૂપ ભગવાન, કિસ આંખસે પહેચાનું; તૂટી મન વીણા મેં મેરી ભક્તિકા સ્વર ભરદો. -આયે. અનજાની મંઝિલ હૈ, ચૌ દિશા હૈ અંધિયારા, કરુણાનિધિ અબ તો બસ હૈ તેરા હી સહારા; ઇસ દાસ અકિંચનકો નિજ પરમ ધામ દે દો. -આયેટ *** ૧૦૪ For Personal & Private Use Only Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (૧૫૪) મેં શરણ પડા તેરી, ચરણોંમેં જગાદેના, ગુરુદેવ દયા કરકે, મુજકો અપના લેના. કરુણાનિધિ નામ તેરા, કરુણા દિખલાઓ તુમ, સોયે હુએ ભાગ્યોંકો, હે નાથ જગાઓ તુમ; મેરી નાંવ ભંવર ડોલે, ઇસે પાર લગા દેના. -ગુરુદેવ દયા તુમ સુખ કે સાગર હો, નિર્ધન કે સહારે હો, ઇસ મનમેં સમાયે હો, મુઝે પ્રાણોંસે પ્યારે હો; નિત્ય માલા જપું તેરી, નહીં દિલ સે ભૂલા દેના. -ગુરુદેવ દયા પાપી હું યા કપટી હું, જૈસા ભી હું તેરા હું, ઘરબાર છોડકર મૈં, જીવન સે ખેલા હું; દુ:ખકા મારા હું મેં, મેરા દુઃખડા મિટા દેના. -ગુરુદેવ દયા મૈં સબકા સેવક હું, તેરે ચરણોકા ચેલા હું, નહીં નાથ ભૂલાના મુજે, ઇસ જગમેં અકેલા હું; તેરે દરકા ભિખારી હું, મેરે દોષ મિટાદેના. -ગુરુદેવ દયા જય ગુરુદેવા - જય ગુરુદેવા - જય ગુરુદેવા * ૧૦૫ * For Personal & Private Use Only Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (૧૫૫) હરિ 38... હરિ ૐ.. મન તડપત હરિ દર્શનકો આજ, મોહ તુમ બિન બિગડે સઘરે કાજ; બિનતિ કરત હું... મેં રખિયો લાજ. -મન તુમ્હરે દ્વારકા મેં હું જોગી, . હમરી ઓર નજર કબ હોગી; સુન મેરે વ્યાકુલ મનકી બાત. -મન.. બિન ગુરુ જ્ઞાન કહાંસે પાઉં, દુજો દાન હરિ ગુન ગાઉં; સબ ગુનીજનમેં તુમ્હરા રાજ. મન મુરલી મનોહર આસન છોડો, ગોવર્ધન મેરી બાત ન તોડો; મોહે દરશન ભિક્ષા દે દો આજ. હરિ 8... હરિ ૐ... હરિ ૐ... * * * (૧૫૬) નજર નાખું ત્યાં હે શ્રી નારાયણ વિધવિધ રૂપે ભાળું નારાયણ. સૂરજ ચંદ્ર જ પ્રકાશ દેતાં સાગર સરિતા વહેતાં વહેતાં, તારો મહિમા જગને કહેતાં તારા રૂપ નિહાળું. ઝાડ પહાડને વૃક્ષવેલમાં વન ઉપવનને કલમ ફૂલમાં, આ સૃષ્ટિના હરેક ખેલમાં તારા તેજ નિહાળું. * * -૧૦ ઉં For Personal & Private Use Only Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (૧૫૭) ચેતન ચાલો ને હવે સુખ નહીં પરમાં મળે, આ તો ઝાંઝવાનાં પાણી, તૃષા નહીં રે છીપાણી; તૃપ્તિ નહીં રે મળે. -ચેતન જડ ને ચૈતન્યની પ્રીતિ રે પુરાણી, અનંત જન્મારામાં કરી શું કમાણી ? મતિ માયામાં મુંઝાણી આત્મ શક્તિ રે લૂંટાણી; શાંતિ નહીં રે મળે. -ચેતન, દુઃખના દરિયામાં ડૂબવાને લાગ્યો, ડૂબતાને ગુરુજીએ આવીને ઉગાય; હતો સ્વરૂપથી અજાણ, તેની કરાવી પિછાણ, ભવથી મુક્તિ રે મળે. -ચેતન, ભવ્ય આત્મા જાગે તેને તાલાવેલી લાગે, પ્રભુ કેરા પંથે એ પગલાં ભરતો આગે; ચાહે આત્માનું જ્ઞાન, સાચા સ્વરૂપનું ભાન, શાશ્વત સિદ્ધિ રે મળે. -ચેતન * * (૧૦૭) For Personal & Private Use Only Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * (૧૫૮) એક ઘૂંઘટે ઢાંક્યું કોડિયું.. હું તો નિસરી ભર હે...હે.. હે. લાજી રે મારો સાહેબો કોને કહું આવી વાત બજારજી, મરું, ખોવાયો, છે. ઘૂંઘટે . ટોડલે ટોડલે મેં તો તોરણો રે બાંધ્યાં, | મારી મેડિયું ઝાકઝમાળ જી; હે... જો બન ઝરૂખે રૂડી જાલરું રે વાગી, ઝાંઝર ઘૂઘરમાળ જી. -ઘૂંઘટે, રાત ઢળી ને ઘેરા ઘડિયાળાં વાગ્યા, અને પ્રાંગણમાં તૂટ્યાં દોર જી; છે. તો યે ના આવ્યો મારો સાહેબો સલૂણો, જાગી આઠે પહોર જી. -ઘૂંઘટે. ગરવા ગુરુએ એક શબ્દ સુણાવ્યો, અમને લાધ્યાં આતમજ્ઞાન જી; હે... ભીતર જોયું ત્યાં તો હાલો રે ભાળ્યો, આડશ એક અજ્ઞાન છે. ઘૂંઘટે. 8 ૧૦૮ For Personal & Private Use Only Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (૧૫૯) ઘેલી તો ફરું રે ઘરમાં ઘેલી તો ફરું મારા પિયુજી વિનાની ઘરમાં ઘેલી તો ફરું. -૧ વહાલા રે વિનાની અમને, ઘડી જુગ જેવી રે, જીવન વિનાની હું તો ઝૂરી રે મરું; મારા વહાલો જી વિનાની ઘરમાં ઘેલી તો ફરું. -૨ પ્રેમના પાહુલીએ પાડી પરવશ કીધાં રે, વચને વિંધાણી દિલની કોને રે કહ્યું મારા પિયુજી વિનાની ઘરમાં ઘેલી તો ફરું. -૩ તન મન ધન તો મારું તમે હર્યું ત્રિકમાં રે, નાથ વિનાની નયણે નીર તો ભરું; મારા પિયુજી વિનાની ઘરમાં ઘેલી. -૪ મનથી બંધાણી મારા ચિત્તથી વિંધાણી રે, પ્રિતમ આવો તો પ્રેમે પૂજાયું કરું; મારા પિયુજી વિનાની ઘરમાં. -૫ * * * -૧૦૯ For Personal & Private Use Only Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (૧૬૦) ક્યા તન માંજના રે, એક દિન મિટ્ટીમેં મિલ જાના, મિટ્ટીમેં મિલ જાના રે બંદે, ખાખમેં ખપ જાના; ક્યા તન માંજના રે. મિટ્ટી ચુન ગુન મહેલ બનાયા, બંદા કહે ઘર મેરા, એક દિન બંદા ઉઠ ચલેગા, યે ઘર તેરા ન મેરા, ક્યા તન માંજના રે. મિટ્ટી ઓઢણ મિટ્ટી બિછાવણ મિટ્ટી તારે શિરહાણા, ઇસ મિટ્ટીયાકા એક પૂત બનાયા અમર માન લો જાના; ક્યા તન માંજના રે. મિટ્ટી કહે કુંભારકો તૂ ક્યા જાને મોય, એક દિન ઐસા આવેગા પ્યારે મેં રૉદુંગી તોય; . ક્યા તન માંજના રે. લકડી કહે સુથાર કો રે તું ક્યા જાને મોય, એક દિન ઐસા આવેગા બંદે મેં ભેજુંગી તોય; ક્યા તન માંજના રે. દાન શિયળ તપ ભાવના રે શિવપુર મારગ ચાર, આનંદઘન ભાઈ ચેત લે પ્યારે આખિર જાના ગમાર; ક્યા તન માંજના રે. * * * (૧૧ For Personal & Private Use Only Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (૧૬૧) ધૂણી રે ધખાવી બેલી ! અમે તારા નામની, અમે તારાં નામની રે ! અલખનાં રે ધામની; ધૂણી રે ધખાવી... શાને રે કારણિયે જીવડા મારગમાં તું અટવાયો, ઘણુંયે સમજાવ્યું તોયે સંસારમાં તું લેપાયો, કરેલાં કરમ કેરી બાંધી રે ગઠરિયા; ધૂણી રે ધખાવી.... ભૂલો રે પડ્યો રે હંસો આંગણે ઊડીને આવ્યો, તન-મનથી તરછોડાયો મારગ મારગ અથડાયો, ગમ ના પડે રે એને... ઠાકુર તારા ધામની; ધૂણી રે ધખાવી... કોને રે કાજે રે જીવડા ઝંખના તને રે જાગી, કોની રે વાટ્યું રે જોતાં ભવની આ ભાવટ ભાંગી, તરસ્યું રે લાગી જીવને....ભક્તિના જામની * ૧૧૧ * ધૂણી રે ધખાવી... For Personal & Private Use Only Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (૧૬૨) પ્રાર્થના કરને કો અબ, હાથ યે ઊઠતે નહીં, માંગને કો ઔર કુછ, હોઠ યે ખુલતે નહીં, પા કે તુજકો ક્યા માગું, કુછ નહીં હૈ સૂઝતા, એક તેરા નામ મેરી રગ રગ મેં હૈ ગુંજતા, જલા દિયે ચિરાગ ઐસે, બુઝાલે કોઈ બુઝત નહીં; ગ્યાન કી ગંગા ને, મેરે કમ કો બહા દિયા, મેરે કિશનરૂપ સે, મેરા પરિચય કરા દિયા, કર રહે હૈ શુક્રિયા, આંસુ આકર સકતે નહીં. * * * (૧૬૩) અવતાર માનવીનો ફરીને નહીં મળે, અવસર તરી જવાનો ફરીને નહીં મળે. સુર લોકમાંયે ના મળે ભગવાન કોઈને, અહીંયાં મળ્યા પ્રભુ તે ફરીને નહીં મળે. -અવસર. જે ધરમ આચરી ને કરોડો તરી ગયા, આવો ધરમ અમૂલો ફરીને નહીં મળે. -અવસર. લઈ જાય પ્રેમથી તને કલ્યાણ મારગે, સંગાથ આ ગુરુનો ફરીને નહીં મળે. -અવસરકરશું ધરમ નિરાંતે તું કહે ગુમાનમાં, જે જાય છે ઘડી તે ફરીને નહીં મળે. -અવસર, * * * -૧૧) For Personal & Private Use Only Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (૧૬૪) પરલોકે સુખ પામવા, કર સારો સંકેત, હજી બાજી છે હાથમાં, ચેત ચેત નર ચેત. જીતવું ખરેખરું જોર કરીને દુશ્મન છે તુજ દેહમાં. ગાફીલ થઈને ગમાર તું, ફોગટ થઈશ ફજેત, હવે જરૂર હોશિયાર થઈ. –ચેત ચેત.. તન ધન તે તારાં નથી, નથી પ્રિયા પરણેત, પાછળ સૌ રહેશે પડ્યા. —ચેત ચેત.. રણખેત, -ચેત પ્રાણ જશે જ્યાં પિંડથી, પિંડ ગણાશે પ્રેત, માટીમાં માટી થશે. ચેત ચેત રહ્યાન રાણા રાજીઆ, સુર નર મુનિ સમેત, તું તો તરણા તુલ્ય છો. —ચેત રજકણ તારા રખડશે, જેમ રખડતી રેત, પછી નર તન પામીશ ક્યાં. —ચેત ચેત માટે મનમાં સમજીને, વિચારીને કર વેંત, ક્યાંથી આવ્યો, ક્યાં જવું. કાળા કેશ મટી ગયા, સર્વે બન્યા છે શ્વેત, રહ્યું. —ચેત ચેત. જોબન જોર જતું ચેત શુભ શિખામણ સમજીને, પ્રભુ સાથે કર હેત, અંતે અવિચળ એ જ છે. —ચેત * * * ૧૧૩ ચેત For Personal & Private Use Only —ચેત ચેત.. ચેત Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (૧૫) હે ગુરુવર, હે પરમેશ્વર, હે જ્ઞાની, હે દાતા, મેં ક્યું ન સમઝ પાઉં તુમકો....... (૨).. લોભ કર્યો મેં ક્રોધ કર્યો, ફિરભી તૂને માફ કિયો. ફિરભી મેં કહ્યું, ભજન ગાયો પર ભજન કિયો નહીં, અપને ગાન પર માન કર્યો, યે જાન્યો નહીં કે હર સ્વર; તેરી દયા સે નિકલો. ફિરભી મેં ક્યું હે આનંદઘન છે નિરંજન મેં કહ્યું ન સમઝ પાઉં તુમકો કપટ કર્યો ઈર્ષા કી મેંને, કિસી કે કામ મેં ન આયો, વિકાર મેં રહકર બુર કામ કિયો; ફિરભી તૂને મુઝકો અપનાયો. ફિરભી મેં ક્યું. હે નિર્મલ જ્ઞાની મેરે અંતર કો ભી નિર્મલ કર, મુઝકો અબ તો દૃષ્ટિ દે દે કિ સમઝ પાઉં મેં અબ તુમકો, ફિરભી મૈં ક્યું, * * * (૧૧) For Personal & Private Use Only Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (૧૬૬) તારા ઘટમાં ગોવિંદ બોલે.. હાં રે તારા ઘટમાં ગોવિંદ બોલે, બહાર એને શીદ ખોળે રે... બહાર એને શીદ ખોળ... જીવલડા. હાં રે તારા ઘટમાં ખાણ હીરાની, હાં રે તેને ગોત્યા વિના અજ્ઞાની; ગરીબી નહીં મટવાની રે.. ગરીબી નહીં મટવાની... જીવલડા. હાં રે તારા. હાં રે અજ્ઞાનતણા અવરોધે, હાં રે મૃગ કસ્તૂરીને ગોતે; ભટક સહુ વિણ બોધ રે... ભટક સહુ , વિણ બોધ.. જીવલડા. હાં રે તારા. હાં રે તારું રૂપ તું લેને તપાસી, હાં રે તું તો ઘટ ઘટ કેરો વાસી; ભુલવણીમાં પડી ફાંસી રે. ભુલવણીમાં પડી ફાંસી... જીવલડા. હાં રે તારા. હાં રે ગુરુ ગોવિંદ લેને ગોતી, હાં રે બની હંસ ચરી લે મોતી; નીરખવાને નિજ જ્યોતિ રે.. નીરખવાને નિજ જ્યોતિ.... જીવલડા. હાં રે તારા. * * * (૧૧૫) For Personal & Private Use Only Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (૧૬૭) હમ એક બને, હમ નેક બને, હમ જ્ઞાન કી જ્યોત જગાએ, હમ પ્રેમની પરબ બહાએ. હમ માનવતા ઔર પ્રેમ કરુણા સત્ય કી ધૂન લગાએ, હમ પ્રેમની પરબ બહાએ. સૂરજ-ચંદર નભકે તારે, હૈ દુનિયા કે સબ રખવાલે, ઉનકી તરહ હમ ચમક ચમકતે પંથ નિરાલા બનાએ; હમ જ્ઞાન કી જયોત જગાએ. હમ પ્રેમની પરબ બહાએ. રાષ્ટ્રભાવના કર્મ હમારા, માનવ સર્જન ધર્મ હમારા, વિદ્યા સંગે, ધરતી ઉછંગે અપની દુનિયા સજાએ; હમ જ્ઞાન કી જયોત જગાએ. હમ પ્રેમની પરબ બહાએ. પરિવર્તન હૈ માંગ જગતકી, નવ-વિચાર હૈ જનની ઉનકી, નવી દિશાએ, નવી ઉમંગે, નયા જહાંકો બનાએ; હમ જ્ઞાન કી જયોત જગાએ. હમ પ્રેમની પરબ બહાએ. ગાંધી મહાવીર-રામ-રહીમને, બુદ્ધ ઈશુને બોયે સપને, ઇન સપનોં કો સચ કરને હમ આતમ દીપ જલાએ; હમ જ્ઞાન કી જ્યોત જગાએ. હમ પ્રેમની પરબ બહાએ. * * * -૧૧૬ For Personal & Private Use Only Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (૧૬૮). મેરે ગુરુકી મહિમા અપાર, યે દુનિયા કયા જાને, ક્યા જાને કોઈ ક્યા જાને, ક્યા જાને કોઈ ક્યા જાને; મેરે ગુરુ હે તારનાર, યે દુનિયા કયા જાને. ૧ સદ્ગુરુ સાહેબ કી શાંત સુરતીયા, મન મંદિર મેં ઉનકી મૂરતીયા, જબ સે ઉનસે લાગી નઝરીયા, ગુરુ ને રંગ દી મેરી ચુનરીયા; ઓઢ કે મેં તો ઘુમ્ બાવરીયા, મેરા ધન્ય હુઆ અવતાર. યે દુનિયા ક્યા જાને... ૨ મેં ચલી ગુરુ કી હોને, સબ મોહ ઔર માયા ખોને, મેરે પાપ કો સારે ધોને, કરી એસી કૃપા ઉન્હોને; મુજે ગુરુ ને કિયા સ્વીકાર, યે દુનિયા ક્યા જાને.... ૩ સદ્ગુરુ સાહેબ કી પૂજા કરુંગી, ઉનકી આજ્ઞા શિર પે ધરુંગી, પંચામૃત સે ચરણ ધોઉંગી, તન મન ધન સે ઉન્ડ વર્ગી; દિલ કી સારી બાત કહુંગી, મેં સજી સોલા શૃંગાર. યે દુનિયા ક્યા જાને... ૪ મેં ચલી ગુરુ કો રિઝાને, સબ ખો કે ઉનકો પાને, મેરે દિલ મેં ઉન સમાને, મેરે હોંશ નહીં હૈ ઠિકાને. યે દુનિયા ક્યા જાને.... ૫ તુમકો પાના તુહે મનાના, આપ સિવા અબ કિસે રિઝાના, તુમકો હી મૈને અપના માના, જગ સારા મુઝે લાગે બેગાના; આપ કે જૈસા મુજે બનાના, દાસ સતલીન પર કિયા ઉપકાર યે દુનિયા ક્યા જાને.... ૬ * * * (૧૧૭. For Personal & Private Use Only Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (૧૬૯) કભી પ્યાસે કો પાની પીલાયા નહીં બાદ અમૃત પીલાને સે ક્યા ફાયદા.. કભી ગીરતે હુએ કો ઉઠાયા નહીં બાદ આંસુ બહાને સે ક્યા ફાયદા.. કભી પ્યાસે કો પાની.... (૧) મેં તો મંદિર ગયા પૂજા આરતી કી, પૂજા કરતે હુએ યે ખયાલ આ ગયા. કભી મા-બાપની સેવા કી હી નહીં (સીફ) ફિર પૂજા હી કરન? ક્યા ફાયદા.. કભી પ્યાસે કો પાની.... (૨) મેં તો સત્સંગ ગયા ગુરુ વાણી સુની ગુરુ વાણી કો સુનકર ખયાલ આ ગયા. જન્મ માનવ કા લેકે દયા ના કરી ફિર માનવ કહેલાને સે ક્યા ફાયદા.. કભી પ્યાસે કો પાની.... (૩) હો મૈને દાન કીયા મૈને જપ તપ કીયા દાન કરતે હુએ યે ખયાલ આ ગયા કભી ભૂખે કો ભોજન દલાયા નહીં દાન લાખો કા કરને સે ક્યા ફાયદા.. કભી પ્યાસે કો પાની...(૪) (પાછળ) ની ૧૧૮ For Personal & Private Use Only Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ગંગા નાહને હરિદ્વાર કાશી ગયા. ગંગા નહાતે હી મન મેં ખયાલ આ ગયા તન કો ધોયા મગર મનકો ધોયા નહીં ફિર ગંગા નહાને સે ક્યા ફાયદા કભી પ્યાસે કો પાની.... (૫). મૅને વેદ પઢે મૈને શાસ્ત્ર પહે શાસ્ત્ર પઢતે હુએ યે ખયાલ આ ગયા.. મૈને ગ્યાન કિસીકો બાંટા નહીં ફિર જ્ઞાની કહેલાને સે ક્યા ફાયદા કભી પ્યાસે કો પાની.. (૬) માતાપિતા કે હી ચરણો મેં ચારો ધામ હૈ આજા આજા યે હી મુકિત કા ધામ છે... પિતા-માતા કી સેવા કી હી નહીં ફિર તીર્થો મે જાને સે ક્યા ફાયદા... કભી પ્યાસે કો પાની.... (૭) * * * (૧૧૯ For Personal & Private Use Only WWW.jainelibrary.org Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (૧૭૦) હૈ તેરે અંતરમેં અનંત આનંદ સિંધુ લહેરાત ફિર ક્યું બાહર ભરમાતા... ક્યું એક બિંદુ મધુ બુંદ સ્વાદ હીત, જન્મ મરણ દુઃખ પાતા, તું ક્યું પર મેં લલચાતા... હૈ તેરે અંતરમેં ...૧ સુખ દુઃખ દોનો ક્ષણભંગુર છે, હર્ષ શોક ક્યા કરના, ફિલ્મ હૉલ મેં બેઠ કે પગલે, ક્યા રોના ક્યા હસના, યહ ભી દેખા, વહ ભી દેખલે, ઇનમે કહ્યું બહેનાતા; હૈ તેરે અંતરમેં ..૨ ક્રોધ, લોભ, મદ, મોહ, માન, માયા જીવનકી છલના, ક્ષણ પ્રતિક્ષણ જાગૃત હો રહેના, હો ના કહી કુછ સ્કૂલના, જો સાવધાન, જો સાવચેત વો સત્વર મંઝિલ પાતા; હે તેરે ' અંતરમેં આજ બિછડના, કાલ મિલન હૈ, ઉદય અસ્ત જીવન મેં, ઉશત અવનત છાયા ઘટતી, બઢતી હે જન જન મેં, સુખ દુ:ખ દાતા કોઈ નહીં, તું સ્વયં સ્વયં નિરમાતા; હૈ તેરે અંતરમેં ...૪ નિત્ય, નિરંજન, નિર્મળ, નિર્મમ, નિરાકાર, નિર્ભય તું, અજર, અમર, અવિચળ, અવિનાશી, અમલ, અખંડ અમૃત તું, શુદ્ધ, બુદ્ધ, પરિભકત, મુકત, તું હી હૈ ભાગ્ય વિધાતા; હૈ તેરે અંતરમેં ..૫ હં, કલેશ, ઉલઝન, અશાંતિ, સુખ દુઃખ નિપટ નિરાલા, જ્ઞાતા, દ્રષ્ટા, સાક્ષી તું તો, વીતરાગ ગુણવાલા, સ્વર્ણ વિચક્ષણ, જ્ઞાન જ્યોતિસે, ભ્રમર પાર ભવ પાતા; હૈ તેરે અંતરમેં -૧૨૦ ૩ For Personal & Private Use Only Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (૧૭૧) (સાખી–જો પ્રભુને ગુણ ગાવે, પરમ સુખી હો જાએ) જો પ્રભુ ચરનકો પૂજે, વિપદા પાસ ન આવે, પ્રભુ નામ કે જપસે, મન પાવન હો જાયે, પ્રભુ દર્શન જો પાએ, ભવ સાગર તર જાયે. પ્રભુજી તુમ બિન કૌન સહારા, પ્રભુજી તુમ બિન કૌન સહારા કૌન હૈ પાલનહારા, કૌન હૈ પાલનહારા બોલો મહાવીર, જય જય મહાવીર જય...૧ કાલી રાતે ઉજીયારે દિન, સબ હૈ મહિમા તેરી, ઔર કહીં અબ જાઉં ન ભગવન, તુઝમેં શ્રદ્ધા મેરી, રાહ દિખાઈ તૂને મુઝકો, છાયા જબ અંધિયારા કૌન હૈ પાલનહારા, ....કૌન હૈ..... બોલો મહાવીર, જય જય મહાવીર જય...૨ કલ ક્યા હોગા, જાનુ ના મેં, સબ કુછ તુઝપે છોડા, તૂને મુઝકો પાસ બિઠાયા, જબ સબને મુખ મોડા, તૂ હી સચ્ચા મીત કહાયે, બેગાના જગ સારા, કૌન હૈ પાલનહારા, ...કૌન હૈ..... બોલો મહાવીર, જય જય મહાવીર જય...૩ દુઃખ સુખ મેલા, ધૂપ છાંવકી, આતે જાતે રહેના, જાને કબ તક ઔર રહેગા, ઈન સાંસકા બહના, તૂને ઉસકો દીયા સહારા, જિસને તુઝે પુકારા, કૌન : 'હે પાલનહારા, ....કૌન હૈ..... બોલો મહાવીર, જય જય જય મહાવીર જય....૪ | પ્રભુજી તુમ બિન કૌન સહારા, પ્રભુજી...... કૌન હૈ પાલનહારા, ....કૌન હૈ...... બોલો મહાવીર, જય જય મહાવીર જય....૫ * * * (૧૨૧ For Personal & Private Use Only Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (૧૭ર) નૈયા મેરી બચાના નૈયા મેરી બચાના રે (૨) ઓ કહી રે, નૈયા મેરી બચાના રે, નૈયા મેરી બચાના રે... મૈયા ન જાને કહાં કેસે આયા, આંધી તૂફાનમેં ફસ ગયા રે, દેખ ડૂબ રહી હૈ નૈયા મેરી, બચાના રે, ઓ કાન્હા રે, નૈયા મેરી બચાના રે..... મૈયા (૧) માયાકા સાગર પ્રબલ, ચારો તરફ સે જલ હી જલ; દેખ જલ રહા હું, મર રહા હું, બચાના રે, ઓ કાહા રે, નૈયા મેરી બચાના રે.... મૈયા (૨) * * * (૧૭૩) ગુરુ ચરણનનમેં બૈઠકર ઐસે આંસુ આયે, કોટી કોટી મેરે કમ ધોયે, પાવન મુઝે બનાવે ગુરુ ચરણનનમેં બસ ગયો મો ચિત, નમન કરું મેં પલ પલ નિત નિત; ઇન ચરણનન કી મહિમા અપારા, ઝરત ઝરત છૂટે સંસારા, ચલત ચલાવત જાયે હરિ જીત; ઇન ચરણનન કો પાવે દુર્લભ, મોક્ષ દ્વાર યે, કહત ગુણી સબ, કિસન હુઈ હરિ કીરપા બહુ ઈત * * * ૧૨૨) T For Personal & Private Use Only Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Pos (૧૭૪) ગુરુ બિન જ્ઞાન ન ઉપજે, ગુરુ બિન મીટે ન ભેદ ગુરુ બિન સંશય ના મીટે, જય જય જય ગુરુદેવ સબ ચલો ગુરુ કે દેશ, પ્રેમ વેશમેં મંડળ સારા, વહાં બરસે અમૃતધારા... ટેક વહાં કામ ક્રોધ કી ગંધ નહીં, ઔર જન્માદિક દુઃખ વંદ્ર નહીં કહે નેતિ નેતિ શ્રુતિને ઉસે પુકારા.... વહા વહાં જાત પાતકી ચાલ નહીં, કોઈ રાજા યા કંગાલ નહીં, સમદષ્ટિસે હૈ, સબ હી એકાકારા... વહા ત્રિતાપો કી જો જ્વાલા હૈ, સદ્ગુરુ બુઝાનેવાલા હૈ વહાં નિત્ય સુખસાગર હૈ, અપરંપારા... વહા, જો ભૂલે ભટકે આતે હૈ, વો સીધી રાહ એ જાતે હૈ વહાં “સોહમ્” શબ્દકા બજતા હૈ નગારા... વહી, સદગુરુજી શાંતિદાતા હૈ, વો ત્રિલોકી કે ત્રાતા હૈ હૈ મોક્ષમાર્ગ કે સદ્ગુરુ અંતરજ્ઞાતા... વહા For Personal & Private Use Only Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (૧૭૫) તીરથ તીરથ મેં ગયો, કિયો ન નિર્મલ સ્નાન, મન મેં મેરે ફૂટી સુધા, નિશ દિન અમૃત પાન, મેરે તો મન મેં બહતી હૈ ગંગા, જમુના યહાઁ કાવેરી યહાઁ; આયે હે સદ્ગુરુ કેલાશ ઉઠાયે, લાયે હૈ સારે તીરથ યહાં. મેરે તો મન મેં.. લગી હૈ સમાધિ ગુરુ કી યહાં અબ, બના છે અનોખા તપોવન યહાં, મેરે તો મન મેં... જલતી હે ભદ્દી કમ કી હર પલ, સ્વર્ગ કહાં અબ નર્ક કહીં, મેરે તો , મન મેં.... (૧૭) ગુરુ માતાપિતા, ગુરુ બંધુ સખા, તેરે ચરણોમેં સ્વામી, મેરે કોટી પ્રણામ, પ્રિયતમ્ તુમ્હી, હૃદયનાથ તુમહી; તેરે ચરણોં મેં સ્વામી... તુહી ભકિત હો, તુમ્હી શકિત હો, તુમ્હી મુક્તિ હો, મેરે શ્યામશિવા તુમહી પ્રેરણા, તુમ્હી સાધના, આરાધના, મેરે શ્યામશિવા; પ્રેમ હો, તુમ્હી કરુણા હો, તુમ્હી મોક્ષ હો, મેરે શ્યામશિવા; તુમ્હી તુહી છે Cho For Personal & Private Use Only Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (૧૭૭). ગુરુ બિન જ્ઞાન ન ઉપજે, ગુરુ બિન મિટે ન દોષ, ગુરુ બિન લિખે ન સકો, ગુરુ બિન મિલે ન મોક્ષ; , , , , , , ગુરુ બિન કૌન મિટાવે ભવ દુઃખ........... ગુરુ બિન કૌન મિટાવે રે.. ગહેરી નદીયાં વેગ બડો , બહત જીવ સબ જાવે રે, કર કિરપા ગુરુ પકડ ભુજાસે, ખેંચ તીર પર લાવે રે.. ગુરુ બિન કૌન મિટાવે ભવ દુ:ખ............; જાના દૂર રાત અંધિયારી, ગેલા નજર ન આવે રે, સીધે મારગ પર પગ ધરકર, સુખસે ધામ પહુંચાવે રે.. ગુરુ બિન કૌન • મિટાવે ભવ દુઃખ............ કામ, ક્રોધ મદ લોભ ચાર મિલ, લૂંટ લૂંટ કર ખાવે રે, જ્ઞાન ખડગ દેકર કર માંહી સબ કો માર ભગાવે રે.. ગુરુ બિન કૌન મિટાવે ભવ દુઃખ..........; તન મન ધન સબ અર્પણ કરકે, જો ગુરુદેવ રીઝાવે રે, બ્રહ્માનંદ ભવસાગર દુસ્તર સો સહજે તરી જાવે રે.. ગુરુ બિન કૌન મિટાવે ભવ દુઃખ....... * * ૧૨૫) For Personal & Private Use Only Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (૧૭૮) મને ચટકી લાગી શબદની, હું તો ભૂલી મારા દેહનું ભાન, મને ચટકી.. મારી મટકી ફૂટી માનની, આ ગુરુ મૂર્તિમાં થઈ ગુલતાન, મને ચટકી. ઈંગલા પીંગલા સુખમની, હવે, તુરીયાતીતનું થયું છે ભાન, મને ચટકી. આ ગંગા જમુના સરસ્વતી, હવે ત્રિવેણીમાં કરું છું સ્નાન, મને ચટકી.. મને ચટકી લાગી શબદની, હું તો નખશિખ પામી પદ નિર્વાણ, મને ચટકી... સૂરતા શબ્દ નિશાનની, તત્ત્વ સ્વરૂપે તદાકાર, મને ચટકી. જ્ઞાની ગુરુની ગુંજથી, હવે, અંગે અંગમાં થયો આનંદ, મને ચટકી.. મને ચટકી લાગી શબદની, વણાની ધૂન મેં તો સુણી મારે કાન, મને ચટકી.. મને શાન મળી સત્ વચનની, હવે નામથી રીઝયા નિરંજન નાથ, મને ચટકી.. હું તો પ્રગટ પુરુષને પૂજતી, જેથી કરીને થઈ હવે ઠામ, મને ચટકી. * * * (૧૨૬) s For Personal & Private Use Only Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ p (૧૭૯) | “આત્મસાક્ષાત્કાર સ્તવન” જ ધન્ય ધન્ય ચોઘડિયું મારે આજનું રે મેં તો નિરખ્યો આત્મપ્રભુદેવ..... ધન્ય... (પ્રગટ્યો છે આત્મદેવ ભાણ).... ધન્ય... પોષવદી દશમને દિવસે રે, સ્વાનુભવ થયો સાક્ષાત્... ધન્ય... આત્મ પરિણતિ આજે અભેદ કરી રે, ઉગ્ર પુરુષાર્થી બન્યો હું આજ... ધન્ય... ઉગ્ર પુરુષાર્થે અનુભવ્યો દેવ..... ધન્ય... નિજાનંદનાં ઝરણાં વરસી રહ્યાં રે, નિજ આત્મસ્વરૂપ મોઝાર... ધન્ય... સ્વરૂપધારા આજે ઉલ્લસી રહી રે, સ્વરૂપાનંદમાં બન્યો હું લીન..ધન્ય... જ્ઞાયકદેવને પ્રગટ નિહાળીને રે, જન્મ કર્યો સાર્થક મેં આજ... ધન્ય... ધન્ય ધન્ય ધ્રાંગધ્રા ગામને રે, જ્યાં બિરાજ્યા સદ્ગુરુ દેવ... ધન્ય... ગુરુજી પુનિત તારા પ્રભાવથી રે, મુક્તિમાં મેં કીધાં પ્રયાણ... ધન્ય... ગુરુજી તુજ ચરણમાં રાખજો રે, સેવકની એક જ અરદાસ... ધન્ય... | વિજયની એક જ અભિલાષ.. ધન્ય... * (૧૮૦) * “આધ્યાત્મિક સ્તવન” * અમે રે શુદ્ધ સદા રે જ્ઞાયક ગામના, અમે રે શુદ્ધ સદા રે જ્ઞાયક ગામના જ્ઞાયક જ્ઞાનમાં જ્ઞાયક જણાય છે, જ્ઞાતા જ્ઞાન જ્ઞય જ્ઞાયક ગર્ભિત છે, શાતા જ્ઞાન 3ય અભેદ ગાયક રે... $ાયક ગામના... જ્ઞપ્તિ જ્ઞાનમાં એવો સ્વપર પ્રતિભાસ છે, સ્વપર પ્રતિભાસમાં સ્વનું એક લક્ષ છે, સ્વપર પ્રકાશક પણ સ્વપ્રકાશક નામ રે... જ્ઞાયક ગામના.. હવે તો બસ એક ાયક જ્ઞાયક છે, ધ્યેય શાયક ને ય જ્ઞાયક છે, ધ્યેય ડ્રોયનાં ગીત ગુંજે રે સાયકમે.... ગાયક ગામના... જ્ઞયાકાર જ્ઞાનમાં જ્ઞાયક જણાય છે, જ્ઞાનાકાર જ્ઞાન છે તો જ્ઞાયક જ્ઞાયક છે, જ્ઞાન તો જ્ઞાન બસ જ્ઞાનાકાર જ્ઞાયક રે... જ્ઞાયક ગામના.. લોકાલોક શેય એ તો અભૂતની વાત છે, જ્ઞાન યનો ભેદ સભૂતની જાત છે, જ્ઞાતા જ્ઞાન શેય અભેદ નિશ્ચય છે,... જ્ઞાયક ગામના... હશો. અમે રે શુદ્ધ સદા રે શાયક ગામના........ ૧૨૭ For Personal & Private Use Only Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (૧૮૧). * “સ્વાનુભવદશા મહિમા” * ધન્ય રે દિવસ આ અહો, જાગી શાંતિ અપૂર્વ રે, આત્મધારા આજે ઉલ્લસી, પ્રગટ કર્યો આત્મદેવ રે. ટાળ્યો મિથ્યાત્વમોહ રે... ધન્ય રે. ૧. અહો અહો હું તુજને નમું, નમો તુજ નમો તુજ રે, અમિત ફળ દાન દાતારની, તુજશું થઈ આજે ભેટ રે... ધન્ય રે. ૨. નિજાનંદનાં ઝરણાં ઝર્યા, તુજ આત્મ મોઝારજી, ઉપશમરસકંદ નિરખીયો, હૃદયે આદ્યાત અપારજી... ધન્ય રે. ૩. આત્મ પરિણતિ અભેદ કરી, ઉગ્ર પુરુષાર્થે આજ રે, નિશદિન વધતી અનુભવ દશા, અલ્પ સમયે તુમ વીતરાગજી... ધન્ય રે. ૪. ધન્ય નગર ધન્ય વેળાઘડી, ધન્ય ધન્ય તુજ અવતારજી, મહિમા શી કરું તાહરી, લળી લળી લાગુ હું પાયજી... ધન્ય. રે. ૫. મહિમા શી કરું તાહરી, સસેવક લાગે પાયજી............. (૧૮૨) મ “શ્રી શાંતિનાથજી જિન સ્તવન” જ શાંતિ જિનેશ્વર સાચો સાહિબ, શાંતિકરણ અનુકૂલમે હો જિનજી તું મેરા મનમેં તું મેરા દિલમેં.... ધ્યાન ધરું પલ પલ સાહેબજી, તું મેરા મનમેં તું મેરા દિલમેં ભવમાં ભમતાં મેં દરિશન પાયો, આશા પૂરો એક પલમેં હો જિનજી... તું મેરા મનમેં...ધ્યાન. નિરમલ જ્યોત વદન પર સોહે નિકસ્યો જ્યુ ચંદ વાદળ મેં હો જિનજી.. તું મેરા મનમેં...ધ્યાન. મેરો મન તુમ સાથે લીનો મીન વસે જળમેં સાહેબજી..... તું મેરા મનમેં....ધ્યાન. જિનરંગ કહે પ્રભુ શાંતિ જિનેશ્વર દીઠોજી દેવ સકલમે હો જિનજી....... તું મેરા મનમે...ધ્યાન. ઈ For Personal & Private Use Only Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (૧૮૩) “આત્મકીર્તન” (રાગ-પીલુ મિશ્ર, તાલ-કેરવા) હું સ્વતંત્ર નિશ્ચલ નિષ્કામ, જ્ઞાના દ્રષ્ટા આતમરામ. ટેક. મૈ વહ હૂઁ જો હૈ ભગવાન, જો મૈં હૂઁ વહ હૈ ભગવાન; અંતર યહી ઉપરી જાન, વે વિરાગ યહ રાગ વિતાન.... ૧, મમ સ્વરૂપ હૈ સિદ્ધ સમાન, અમિત શક્તિ સુખ જ્ઞાન નિધાન; કિન્તુ આશવશ ખોયા જ્ઞાન, બના ભિખારી નિપટ અજાન..... સુખદુઃખ દાતા કોઈ ન આન, મોહ રાગ રુષ દુઃખકી ખાન; નિજ કો નિજ પરકો પર જાન, ફિર દુઃખકા નહીં લેશ નિદાન..... ૩. જિન શિવ ઈશ્વર બ્રહ્મા રામ, વિષ્ણુ બુદ્ધ હરિ જિસકે નામ; રાગ ત્યાગી પહુંચું નિજધામ, આકુલતાકા ફરી ક્યાં કામ..... ૪. હોતા જગત સ્વયં પરિણામ, મૈં જગકા કર્તા ક્યાં કામ; દૂર હટો પરકૃત પરિણામ, સહજાનંદ રહું અભિરામ.... ૫. (૧૮૪) * “ગુરુદેવ સ્તવન” “ (રાગ-પ્યારો સુપાર્શ્વકો નામ) વંદન હો ગુરુરાજ, તુજને વંદન હો ગુરુરાજ. અગણિત તારા ગુણો સાંભળી નિશદિન કર પ્રણામ. તુજને. અંતરની જ્યોત જગી છે, ઝળકી છે મુમુક્ષુ મોઝાર..... તુજને. હિંડોળે ગુરુજી ઝૂલો નિશદિન સ્વરૂપે લીન...... દેવની ગાદીએ બેસી સ્થાપ્યું વીર શાસન..... તુજને. તુજને. કાળે શાંત જ મળિયા સ છે મારાં $18..... તુજને. મારા સેવ્ય તમે છો, સેવક હું મારો ની રટના દોને ૧૨૯ તુજ સ્વરૂપ કુંદકુંદ પંચમ ગુરુજી તું હી તું હી દર્શન સ્વામ..... તુજને. તુજને. લાગી દયાળ..... For Personal & Private Use Only ૨. Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (૧૮૫) * “કૃપાદશાનું સ્તવન” * કપા મારા નાથની થાતી, દશા એની બદલી જાતી, ઊંચા કે નીચનો ભેદ નહીં એને હોય ન રાજા કે રંક; મહેર થાતાં એને સદ્ગુરુ કેરી, ફરે લખેલા લેખ, ભલે હોય જાતી વિજાતિ..... દશા એની...... કૃપા. સત્સંગ કરવામાં સ્નેહ વધે, વળી ઓળખે સાર અસાર, પોતાના દોષને પોતે પીછાણી, હાંકી કાઢે ઘરબાર, વસ્તુ એને સહેજે સમજાતી.. દશા એની બદલી જાતી... અંતર આતુર મળવા પ્રભુને, વહે આ સુંડાની ધાર, વિષ જેવા એને સુખ જ લાગે, એને લાગે કડવો સંસાર, ' રહે એ તો જગથી ઉદાસી, દશા એની બદલી જાતી.... કૃપા. આત્મ અનુભવી સંતને દેખીને, હૈયું શીતળ થાય, ગુણ ગવાતા જયાં હોય પ્રભુના દોડી દોડી ત્યાં જાય, પ્રીતિ ઉરમાં ન સમાતી, દશા એની બદલી જાતી... કૃપા. પ્રભુના પ્રેમમાં હસે રડે વળી, નાચે કૂદે ને ગાય, દેવો પણ એનાં દર્શન કરવા, ત્યાં તો દોડી દોડી જાય, વૃત્તિ એની ઊંચી જણાતી, દશા એની બદલી જાતી... કૃપા. (૧૮૬) * “આત્મસ્વરૂપ ધૂન” * હું છું ચેતન જ્ઞાન સ્વરૂપ, નિર્મળ કેવળ જ્ઞાન સ્વરૂપ શાયક છું હું શુદ્ધ સ્વરૂપ, જ્ઞાયક જ્ઞાયક જ્ઞાયક રૂપ. દેહાદિથી ભિશ સ્વરૂપ, રાગાદિથી ભિન્ન સ્વરૂ૫. જડ પુદ્ગલથી ભિન્ન સ્વરૂપ, સૌ જીવોથી ભિન્ન સ્વરૂપ. સૌ વસ્તુથી ભિન્ન સ્વરૂપ, અખંડ કેવળ જ્ઞાયક રૂપ. શુદ્ધ નિરંજન જ્ઞાન સ્વરૂપ, નિરાકાર હું જ્ઞાન સ્વરૂપ. અવિનાશી હું જ્ઞાન સ્વરૂપ, અજરામર હું જ્ઞાન સ્વરૂપ. સહજાનંદ હું જ્ઞાન સ્વરૂપ, પરમાનંદ હું જ્ઞાન સ્વરૂપ. સચ્ચિદાનંદ હું જ્ઞાન સ્વરૂપ, અખંડાનંદ હું જ્ઞાન સ્વરૂપ. “શુદ્ધચિટ્ટપોડહમ્” -૧૩ ઇUS For Personal & Private Use Only Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ હાલો શાયક શાયક શાયક ગુરુજી સુખ (૧૮૭) “જ્ઞાયકદેવ સ્તવન’ હાલો ગાયકના ગામમાં રે, જ્ઞાયકના ગામમાં ને શુદ્ધ સ્વભાવમાં રે....... હાલો......... મારો ચૈતન્ય અજર અમર અવિનાશી જ્ઞાનનો દરિયો મારો સુખ શાંતિથી ભરિયો રે....... હાલો...... દેવમાં આનંદ અપાર છે સહુ હાલો શાયકના ધામમાં રે...... હાલો...... ચાંદલો રે...... હાલો...... મારા જ્ઞાનથી ભરીયા તે તો શાયકને પમાડે રે....... હાલો...... સાગરમાં ને વિજય વિલાસમાં ગાયક ગામમાં રહીએ રે......... હાલો...... * ૧૩૧ For Personal & Private Use Only Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (૧૮૮) ૐ જય ગુરુદેવ હરે...... પ્રભુ જય ગુરુદેવ હરે, શરણાગત હમ તેરે..... (2).. મનમેં ભક્તિ તુમ્હારી, સેવા હો તનસે, ગુરુ સેવા, હો બુદ્ધિ વિવેકવંતી તનસે... જીવન શુદ્ધ કરે...... ૐ જય ગુરુદેવ હરે.. માત પિતા ગુરુ સેવા, સાદર નિત્ય કરે, $2... ગુરુ સાદર, નિત્ય સદ્ગુણ સંપત્તિ સંચય... (3).. નિશદિન અધિક કરે......ૐૐ જય ગુરુદેવ હરે.. કામ, ક્રોધ મદ મત્સર, લોભ મોહ સારે, ગુરુ લોભ, મોહ a2.... નષ્ટ કરે હો... (2)... પુણ્ય કરે ધનસે...., ૐ જય ગુરુદેવ હરે.. ગુરુ આત્મ કોઈ નહીં હૈ પરાયા, હમ સબ હૈ તેરે, ગુરુ હમ સબ બંધુ ભાવ વિકસિત હૈ ak..... સંપત્તિ જીવનમેં... (૨) સાત્ત્વિક ભાવ ભરે...... ૐ જય ગુરુદેવ હરે.. સદ્ગુરુદેવ કી આરતી, ભક્તિ સહિત ગાવે, ભક્તિ સહિત કર... (૨) સબકા ભલા કરે...... ૐ જય ગુરુદેવ હરે.. .... પાકર.... (૨).. પ્રભુમય હો જાવે...... ૐ જય ગુરુદેવ હરે.. * * * ૧૩૨ For Personal & Private Use Only Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -- (૧૮૯) મૈત્રી ભાવનું પવિત્ર ઝરણું, મુજ હૈયામાં વહ્યા કરે, શુભ થાઓ આ સકલ વિશ્વનું એવી ભાવના નિત્ય રહે; ગુણથી ભરેલા ગુણીજન દેખી, હૈયું મારું નૃત્ય કરે, એ સંતોના ચરણકમલમાં, મુજ જીવનનું અર્થ રહે... મૈત્રી. ૧ | દીન, કૂર ને ધર્મ વિહોણા, દેખી દિલમાં દર્દ રહે, કરુણા ભીની આંખોમાંથી, અશ્રુનો શુભ સ્રોત વહે... મૈત્રી, ૨ માર્ગ ભૂલેલા જીવન પથિકને, માર્ગ ચીંધવા ઊભો રહું કરે ઉપેક્ષા એ મારગની, તોયે સમતા ચિત્ત ધરું... મૈત્રી, ૩ ચંદ્ર-પ્રભુની ધર્મ ભાવના, હૈયે સૌ માનવ લાવે, વેર ઝેરનાં પાપ તજીને, મંગલ ગીતો એ ગાવે... મૈત્રી, ૪ | * * * ટી અધ્યાત્મ ગાથાઓ * ઘનઘાતિ કર્મ વિહીનને ચોત્રીસ અતિશય યુક્ત છે, કેવલ્યજ્ઞાનાદિક પરમગુણ યુકત શ્રી અર્પત છે. નિયમસાર-૭૧. છે અષ્ટકર્મ વિનષ્ટ, અષ્ટ મહાગુણે સંયુક્ત છે, શાશ્વત, પરમને લોક-અગ્રવિરાજમાન શ્રી સિદ્ધ છે. નિયમસાર-૭૨. પરિપૂર્ણ પંચાચારમાં, વળી ધીર, ગુણગંભીર છે, પંચેન્દ્રિયગજના દર્પદલને દક્ષ શ્રી આચાર્ય છે. નિયમસાર-૭૩. રત્નરાયે સંયુકતને નિઃકાક્ષભાવથી યુકત છે, જિનવરકથિત અર્થોપદેશે શૂર શ્રી વિઝાય છે. નિયમસાર-૭૪. , ૧૩૩ For Personal & Private Use Only Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ P નિગ્રંથ છે, નિર્મોહ છે, વ્યાપારથી પ્રવિમુકત છે, ચઉવિધ આરાધન વિષે નિત્યાનુરક્ત શ્રી સાધુ છે. નિયમસાર-૭૫. હું બાળ-વૃદ્ધ યુવાન નહિ ને, તેમનું કારણ નહિ, કર્તા ન કારયિતા ન અનુમંતા હું કર્તાનો નહિ. નિયમસાર-૭૯. સો ભૂતમાં સમતા મને, કો સાથે વેર મને નહિ, આશા ખરેખર છોડીને, પ્રાપ્તિ કરું છું સમાધિની. નિયમસાર-૧૦૪. મારો સુશાશ્વત એક દર્શન, જ્ઞાન લક્ષણ જીવ છે, બાકી બધા સંયોગ લક્ષણ ભાવ મુજથી બાહ્ય છે. નિયમસાર-૧૦૨. ચારિત્ર્ય છે તે ધર્મ છે, જે ધર્મ છે તે સામ્ય છે, ને સામ્ય જીવનો મોહ ક્ષોભ વિહીન નિજ પરિણામ છે. પ્રવચનસાર-૭. અત્યત આત્મોત્પન્ન વિષયાતીત અનુપ અનંતને, વિચ્છેદ હિન છે સુખ અહો ! શુદ્ધોપયોગ પ્રસિદ્ધને. પ્રવચનસાર-૧૩. જે જાણતો અહંતને ગુણ, દ્રવ્યને પર્યયપણે, તે જીવ જાણે આત્માને, તસુ મોહ પામે લય ખરે. પ્રવચનસાર-૮૦. અહત સૌ કર્મો તણો કરી નાશ એ જ વિધિ વડે, ઉપદેશ પણ એમ જ કરી, નિવૃત્ત થયા નમું તેમને. પ્રવચનસાર-૮૨. શ્રમણો, જિનો, તિર્થંકરો આ રીત સેવી માર્ગને, સિદ્ધિ વર્યા; નમું તેમને, નિર્વાણના તે માર્ગને. પ્રવચનસાર-૧૯૯, એ રીત તેથી આત્માને જ્ઞાયક સ્વભાવી જાણીને, નિર્મમ પણે રહી સ્થિત આ પરિવર્લ્સ છું હું મમત્વને. પ્રવચનસાર-૨૦૦. નથી અપ્રમત્ત કે પ્રમત્ત નથી જે એક જ્ઞાયકભાવ છે, એ રીત “શુદ્ધ' કથાયને જે જ્ઞાત તે તો તેજ છે. સમયસાર-૬. વ્યવહારનય અભૂતાર્થ દર્શિત, શુદ્ધનય ભૂતાર્થ છે, ભૂતાર્થ ને આશ્રિત જીવ સુદૃષ્ટિ નિશ્ચય હોય છે. સમયસાર-૧૧. .. ૧૩૪ For Personal & Private Use Only Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ પણ છે કર્મ જીવમાં બદ્ધ વા અણબદ્ધ એ નયપક્ષ છે, પણ પક્ષથી અતિક્રાન્ત ભાખ્યો તે સમયનો સાર છે. સમયસાર-૧૪૨. જે શુદ્ધ જાણે આત્માને, તે શુદ્ધ આત્મા જ મેળવે, અણશુદ્ધ જાણે આત્મને અણશુદ્ધ આત્મ જ તે લહે. સમયસાર-૧૮૬. આમાં સદા પ્રીતિવંત બન, આમાં સદા સંતુષ્ટને, આનાથી બન તું તૃપ્ત, તુજને સુખ અહો ઉત્તમ થશે. સમયસાર-૨૦૬. જીવ-બંધ બન્ને નિયત નિજ નિજ લક્ષણે છેદાય છે, પ્રજ્ઞા છીણી થકી છેદતાં બન્ને જુદા પડી જાય છે. સમયસાર-ર૯૪. એ જીવ કેમ ગ્રહાય? જીવ ગ્રહાય છે પ્રજ્ઞા વડે, પ્રજ્ઞાથી જેમ જુદો કર્યો ત્યમ ગ્રહણ પણ પ્રજ્ઞા વડે. સમયસાર-૨૯૬. પ્રજ્ઞાથી ગ્રહવો નિશ્ચયે જે દેખનારો તે જ હું, બાકી બધા જે ભાવ તે સૌ મુજ થકી પર-જાણવું સમયસાર-૨૯૮. પ્રજ્ઞાથી ગ્રહવો - નિશ્ચયે, જે જાણનારો તે જ હું, બાકી બધા જે ભાવ તે સ મુજ થકી પર-જાણવું. સમયસાર-૨૯૯. જ્યમ નેત્ર, તેમ જ જ્ઞાન નથી કારક, નથી વેદક અરે ! જાણે જ કર્મોદય નિરજરા, બંધ તેમજ મોક્ષને. સમયસાર-૩૨૦. જયમ શિલ્પી કર્મ કરે પરંતુ તે નહીં તન્મય બને, ત્યમ જીવ પણ કર્મો કરે પણ તે નહીં તન્મય બને. સમયસાર-૩૪૯. જ્યમ સેટિકા નથી પણ તણી, છે સેટિકા બસ સેટિકા જ્ઞાયક નથી ત્યમ પર તણો, જ્ઞાયક ખરે જ્ઞાયક તથા. સમયસાર-૩૫૬. તું સ્થા૫ નિજને મોક્ષપંથે, ધ્યા, અનુભવ તેહને; તેમાં જ નિત્ય વિહાર કર, નહિ વિહર પર દ્રવ્યો વિષે. સમયસાર-૪૧૨. તેથી ન કરવો રાગ જરીયે, ક્યાંય પણ મોક્ષેચ્છુએ વીતરાગ થઈને એ રીતે, ભવ્ય ભવસાગર તરે. પંચાસ્તિકાય-૧૭ર. ૧૩૫ For Personal & Private Use Only Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ --જૂન (૧૯0) * આરતી - સરુદેવ જય સદ્ગુરુ સ્વામી ! ૐ જય સદ્ગુરુ સ્વામી ! અધમોદ્ધારણ પ્રભુજી ! (૨) નમીએ શિશ નામી. (ટેક) અલખ નિરંજન આપ છો તમે અવિનાશી.. ગુરુ ! શુદ્ધ સ્વયંપ્રકાશી (૨) સહુના સુખરાશિ..... 38 જય સચ્ચિદાનંદ સ્વરૂપ શબ્દાતીત સ્વામી.. ગુરુ! શબ્દસુધારસસિંધુ ! (૨) અવિચલ પદધામી.... 38 જય, રામ રૂપે રમી રહ્યા છો સર્વ મહીં વ્યાપી... ગુરુ ! અનુપમ રૂપ તમારું (૨) કોણ શકે પામી ?.... ૐ જય. ભવસાગરમાં ડૂબતા જીવ તારી લીધા... ગુરુ ! ‘તત્ત્વમસિ' સમજાવી (૨) આપ સ્વરૂપ કીધા... ૐ જય. શંકર શુદ્ધ સ્વરૂપ એ કરુણા તારી... ગુરુ! સકળ જગતમાં સેવા (૨) એક જ સુખકારી... ૐ જય. * * * ૧૩૬ For Personal & Private Use Only Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (૧૯૧) * સ્તુતિ કે અહંતો ભગવંત ઈન્દ્રમહિતા સિદ્ધાશ્ચ સિદ્ધિસ્થિતા આચાર્યા જિનશાસનોન્નતિકરાઃ પૂજ્યા ઉપાધ્યાયકા શ્રીસિદ્ધાન્તસુપાઠકા મુનિવરાઃ રત્નત્રયારાધકાઃ પંચે તે પરમેષ્ઠિનઃ પ્રતિદિન કુવંતુ વો મંગલમ્. ..૧ મહાદેવ્યા કુષિરત્ન, શબ્દજીતવરાત્મજમ્; રાજચંદ્રમાં વંદે, તત્ત્વલોચનદાયક.... ..૨ અજ્ઞાનતિમિરાધાનાં જ્ઞાનાંજનશલાક્યા; ચક્ષત્મિલિતં યેન તસ્મ શ્રી ગુરવે નમઃ ૩ * * * ૧૩૭) For Personal & Private Use Only Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * શ્રી માણિભદ્ર દેવની સ્તુતિ * ઘણા. ધારેલું કામ સહુ સિદ્ધ કરવા, છો દેવ સાચા તમે, ને વિનો સઘળાં વિનાશ કરવા, છો શકિતશાળી તમે, જે ચરણો ખરા હૃદયથી, તેને ઉપાધિ નથી, એવા શ્રી માણિભદ્ર દેવ તમને, વંદુ ઘણા ભાવથી, સુખ સમસ્ત ' જગને, જે છે સદા જાગતાં, સેવાના પલકમાં, - કષ્ટો બધાં કાપતાં, સિદ્ધિ સર્વ મળે અને ભય ટળે, આપે સદા સમિતિ, એવા શ્રી માણિભદ્ર દેવ નમતાં, આનંદ થાયે અતિ. કરનારના * ૧૮ ઝેડ - ૦૯ (૧૩૮) For Personal & Private Use Only Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * પદ્માવતી માતાજીની સ્તુતિ * પદ્માવતી ભગવતી, મૂર્તિ નિહાળી, આનંદ મંગલ ભયો, સવિ દુઃખ ટાળી; અભુત જયોતિ ઝલકે નયને તુમારી, વંદુ સદા સુખકારી, જયકાર કારી. ૧ ભદ્રાસના ચીકરા, ફણીધારનારી, સર્વોપરી સ્થિતિ કરી, સુપ્રભાવશાળી; ધરણેન્દ્ર અગ્ર મહિષી જગ શોભનારી, શ્રી પાર્થભકત જનના અઘ કાપનારી. રા. * * * * શ્રી પદ્માવતીદેવીનો ટૂંકો જાપ * ઓ હ્રીં એ કલીં શ્રી પદ્માવતીદેત્રે નમઃ | * * * * શ્રી મહાલક્ષ્મીદેવીનો જાપ * Iઓ શ્રીં હ્રીં કલીં શ્રી મહાલચ્ચે નમઃ | * * * * શ્રી ઘંટાકર્ણ મહાવીર મંત્ર * ૐ હ્રીં શ્રી કલી મહાવીર, ઘંટાકર્ણ મહાબલ / સર્વોપર્વતી રક્ષ દુષ્ટાન્ શત્રુનું નિવારય /૧ી. શાંતિ તુષ્ટિ ચ પુષ્ટિ ચ, ધન વૃદ્ધિ જયંકુર / દર્શન દેહિ પ્રત્યક્ષ, સંરક્ષ સર્વે સંકટાત્ પરા રણે વને સમુદ્ર ચ રક્ષ સંરક્ષ મે કુતમ્ | અગ્નિ ચોરાદિતો રક્ષ, ત્વનામમઝા જાપતઃ રૂા. ત્વનામમન્સ માત્રણ, સ્વેષ્ટ સિદ્ધિઃ પ્રજાયતામ્ | કૌ કલીં હ્રીં મહાવીર ઘંટાકર્ણ નમોસ્તુતે ઠઃ ઇ: 6: સ્વાહા * * * (૧૩૯ For Personal & Private Use Only Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ આરતી જય જય આરતી આદિ જિણંદા; નાભિરાયા મરૂદેવીકો નંદા... જય. ૧ પહેલી નરભવ પામીને લહાવો આરતી દૂસરી આરતી ધુળેવા મંડપમાં જગ તીસરી આરતી દીન અજવાળા... ત્રિભુવન સુર નર ઇંદ્ર કરે તોરી સેવા... ચોથી આરતી ચઉગતિ ચૂ; મનવાંછિત ફળ શિવસુખ પૂરે... જય. પંચમી આરતી પુણ્ય ઉપાયા; મૂલચંદે ઋષભ ગુણ ગાયા... જય. ** * મંગલ દીવો દીવો રે દીવો ૨ે દીવો પ્રભુ મંગલિક આરતી ઉતારીને બહુ ચિરંજીવો... સોહામણું ઘેર અંબર ખેલે અમરા પૂજા કીજે; લીજે... જય. દીપાળ ભણે એણે ભાવે ભગતે વિઘન દયાળા; જય.' દેવા; જય. દીવો; ૫ કુળ અજુવાળી; નિવારી.... દીવો. For Personal & Private Use Only ૬ દીવો. ૧ પર્વ દિવાળી; બાળી... દીવો. ર દીપાળ ભણે એણે આરતી ઉતારી રાજા અમ ઘેર મંગલિક તુમ ઘરમંગલિક; મંગલિક ચતુર્વિધ સંઘને હોજો... દીવો. ૫ *** ૧૪૦ એ કળિકાળે; કુમારપાળે... દીવો. ૪ Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ શ્રી ઋષભદેવ ભગવાન આદિમં પૃથિવીનાથ,-માદિમં નિષ્પરિગ્રહમ્ આદિમં તીર્થનાથં ચ, ઋષભસ્વામિનું સ્તુમઃ * સ્તુતિ શ્રી શાંતિનાથ ભગવાન સુધાસોદરવાજ્યોજ્ના નિર્મલીકૃતદિન્મુખઃ મૃગલમાઃ તમઃશાન્ત્ય, શાન્તિાથજિનોડસ્તુ વઃ શ્રી નેમિનાથ ભગવાન *** યદુવંશસમુદ્દેન્દુઃ, અરિષ્ટનેમિર્ભગવાન, કર્મકક્ષહુતાશનઃ ભૂયાદ્રોડરિષ્ટનાશનઃ * * * શ્રી પાર્શ્વનાથ ભગવાન કમઠે ધરણેન્દ્રેચ, સ્વોચિત કર્મ કુતિ પ્રભુસ્તુલ્યમનોવૃત્તિઃ, પાર્શ્વનાથઃ શ્રિયેઽસ્તુ વઃ * શ્રી મહાવીર ભગવાન વીરઃ સર્વસુરાસુરેન્દ્રમહિતો વીર બુધાઃ સંશ્રિતાઃ વીરેણાભિહતઃ સ્વકર્મનિચયો, વીરાય નિત્યં નમઃ વીરાત્તીર્થમિદં પ્રવૃત્તમતુલ, વીરસ્ય ઘોર તપો વીરે શ્રીકૃતિકીર્તિકાન્તિનિચયઃ, શ્રી વીર ! ભદ્રે દિશ * * * ૧૪૧ For Personal & Private Use Only Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * દૂધનો પ્રક્ષાલ કરતી વખતે બોલવાના દુહા * મેરુશિખર નવરાવે હો, સુરપતિ મેરુશિખર નવરાવે, જન્મકાળ જિનવરજીક જાણી પંચરૂપ કરી આવે; સુરપતિ મેરુશિખર નવરાવે. ૧ રત્ન પ્રમુખ અડ જાતિના કળશ, ઔષધિ ચૂરણ મિલાવે, ખીર સમુદ્ર તીર્થોદિક આણી, સ્નાત્ર કરી ગુણ ગાવે; સુરપતિ મેરુશિખર નવરાવે. ૨ એણી પેરે જિન પ્રતિમાકો નવલ કરી બોધિબીજમાનું વાવે, અનુક્રમે ગુણ રત્નાકર ફરસી, જિન ઉત્તમ પદ પાવે; સુરપતિ મેરુશિખર નવરાવે. ૩ * પાણીનો પ્રક્ષાલ કરતી વખતે બોલવાના દુહા * જલપૂજા જુગત કરો, મેલ અનાદિ વિનાશ; જલપૂજા ફળ મુજ હોજો, માગો એમ પ્રભુ પાસે. ૧ જ્ઞાન કળશ ભરી આતમા, સમતા રસ ભરપૂર; શ્રી જિનને નવરાવતાં, કર્મ થાયે ચકચૂર. ૨ * * * * ચંદન કેસર (બ્રાસ)ની પૂજા કરતાં બોલવાનો દુહો * શીતળ ગુણ જેહમાં રહ્યો, શીતળ પ્રભુ મુખ રંગ; આત્મ શીતળ કરવા ભણી, પૂજો અરિહા અંગ ! (૧૪૨) For Personal & Private Use Only Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ પ્રભુજીના નવાંગી પૂજાના દુહા ૧... અંગૂઠે- જલભરી સંપુટ પત્રમાં, યુગલિક નર પૂરુંત; ઋષભ ચરણ અંગૂઠડે, દાયક ભવજલ અંત. ર... ઢીંચણે - જાનુબળે કાઉસગ્ગ રહ્યા, વિચર્યા દેશ-વિદેશ; ખડા ખડા કેવળ લહ્યું, પૂજો જાનું નરેશ. ૩... કાંડ લોકાંતિક વચને કરી, વરસ્યાં વરસી દાન; કર કાંડે પ્રભુ પૂજાના, પૂજો વિ બહુમાન, ૪... ખભે - માન ગયું દોય અંશથી, દેખી વીર્ય અત્યંત; ભુજા બળે ભવજલ તર્યા, પૂજો ખંધ મહંત, પ... શિખાએ - સિદ્ધશિલા ગુણ ઊજળી, લોકાંતે ભગવંત; વસિયા તેણે કારણ ભવિ, શિરશિખા પૂર્જત. - ૬... કપાળે - તીર્થંકર પદ પુણ્યથી, ત્રિભુવન જન સેવંત; ત્રિભુવન તિલક સમા પ્રભુ, ભાલ તિલક જયવંત. ૭... કંઠે - સોળ પ્રહર પ્રભુ દેશના, કંઠે વિવર વર્તુલ; મધુરધ્વનિ સુરનર સુણે, તેણે ગળે તિલક અમૂલ. ૮... હ્રદયે - હ્રદય કમલ ઉપશમ બળે, બાળ્યા રાગ ને દ્વેષ; હિમ દહે વનખંડને, હૃદય તિલક સંતોષ. ૯... નાભિ ત્નત્રયી ગુણ ઊજળી, સકલ સુગુણ વિશ્રામ; નાભિ કમળની પૂજાના, કરતા અવિચલ ધામ. - ઉપસંહાર : ઉપદેશક નવતત્ત્વનાં, તેણે નવ અંગ જિણંદ; પૂજો બહુવિધ રાગણું, કહે શુભવીર મુણીંદ. * * ૧૪૩ For Personal & Private Use Only Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ણ * પુષ્પ પૂજા કરતી વખતે બોલવાના દુહા + સુરભિ અખંડ કુસુમગ્રહિ, પૂજો ગત સંતાપ; સુમ જંતુ ભવ્ય જ પરે, કરીયે સમક્તિ છાપ ! પ્રભુ કંઠે કવી ફૂલની માળા, થુલ થકી વ્રત ઉચ્ચેરીએ; ચિત ચોખે ચોરી નવ કરીએ, સ્વામી અદત્ત કદાપિ ન લીજે ભેદ અઢાર પરિહરિયે.... ચિત * * * * ધૂપની પૂજાનો દુહો * ધ્યાનઘટા પ્રગટાવીયે, વામનયન જિન ધૂપ; મિચ્છર દુર્ગધ દૂર ટળે, પ્રગટે આત્મ-સ્વરૂપ ! અમે ધૂપની પૂજા કરીએ રે, ઓ મન માન્યા મોહનજી. અમે ધૂપઘટા અનુસરીએ રે, ઓ મન માન્યા મોહનજી. પ્રભુ! નહીં કોઈ તમારી તોલે રે, ઓ મન માન્યા મોહનજી. પ્રભુ! અંતે છે શરણ તમારું રે, ઓ મન માન્યા મોહનજી. દીપક પૂજા કરતાં બોલવાનો દુહો * દ્રવ્ય દીપક સુવિવેકથી, કરતાં દુઃખ હોય ફોક; ભાવ પ્રદીપ પ્રગટ હુએ, ભાસિત લોકાલોક ! મ (થાળીમાં ચોખા લઈને બોલવાનો દુહો) * શુદ્ધ અખંડ અક્ષત ગ્રહિ, નંદાવર્ત વિશાલ; પૂરી પ્રભુ સન્મુખ રહો, ટાળી સકલ જંજાળ ! * * * (૧૪૪ For Personal & Private Use Only Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * ચામર પૂજાનો દુહો * બે બાજુ ચામર ઢાળે એક આગલ વજ ઉલાળે, જઈ મેરુ ધરી ઉસંગે, ઇન્દ્ર ચોસઠ મળ્યા રંગે; પ્રભુ પાર્થનું મુખડું જોવા, ભવોભવના પાતિક ખોવા. * દર્પણ પૂજા કરતી વખતે બોલવાનો દુહો * પ્રભુ દર્શન કરવા ભણી, દર્પણ પૂજા વિશાલ; આત્મ દર્પણથી જુએ, દર્શન હોય તત્કાલ. * * * પંખા પૂજા કરતી વખતે બોલવાનો દુહો * અગ્નિ કોણે એક યૌવના રે, રયણમય પંખો હાથ, ચલત શિબિકા ગાવતી રે, સર્વ સહેલી સાથ; નમો નિત્ય નાથજી રે. * * * જ ત્રણ ઢગલી અને સિદ્ધશિલા કરતી વખતે બોલવાનો દુહો * દર્શન-શાન-ચારિત્રના, આરાધનથી સાર, સિદ્ધ શિલાની ઉપરે, હો મુજ વાસ શ્રીકાર. -૧૪૫ For Personal & Private Use Only Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * સાથિયો કરતી વખતે બોલવાના દુહા 2K અક્ષત પૂજા કરતા થકા, સફલ કરું અવતાર, ફળ માગું પ્રભુ આગળે, તાર તાર મુજ તાર; ૧ સાંસારિક ફલ માંગીને, રખડ્યો બહુ સંસાર, અષ્ટ કર્મ નિવારવા, માગું મોક્ષફળ સાર; ર ચિહુંગતિ ભ્રમણ સંસારમાં, જન્મમરણ જંજાળ, પંચમગતિ વિણ જીવને, સુખ નહિ ગિતું કાળ. ૩ * * * * નૈવેદ્ય પૂજા કરતી વખતે બોલવાના દુહા * અાહારી પદ મેં કર્યા, વિગ્રહ ગઈ, અનંત, દૂર કરી તે દીજીએ, અણાહારી શિવ સંત ! ન કરી નૈવેદ્ય પૂજના, ન ધરી ગુરુની શીખ; લેશે પરભવે અશાતા, ઘર ઘર માંગશે ભીખ ! * * * * ફળ પૂજા કરતી વખતે બોલવાના દુહા ઇન્દ્રાદિક પૂજા ભણી, ફલ લાવે ધરી રાગ; પુરુષોત્તમ પૂજા કરી, માંગે શિવફળ ત્યાગ ! * * * (૧૪૬ For Personal & Private Use Only Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * ચૈત્યવંદન વિધિ મક શ્રી પ્રણિપાત અર્થાત્ ખમાસમણ ઈચ્છામિ ખમાસમણો વંદિઉં જાવણિજ્જાએ નિસાહિઆએ મFએણ વંદામિ || (આ પ્રમાણે બોલી ત્રણ ખમાસમણ દઈ, બેસી ઢીંચણ ઊભો રાખી જમણો ઢીંચણ નીચે રાખી બેસવું અને નીચે પ્રમાણે કહેવું - ઇચ્છાકારેણ સંદિસહ ભગવન્! ચૈત્યવંદન કરું ? ઇચ્છ.) (૧) સકલકુશલવલ્લી પુષ્પરાવર્તમેળો, દુરિતતિમિરભાનુ કલ્પવૃક્ષોપમાનઃ ભવજલનિધિપોતઃ સર્વસંપત્તિહેતુઃ સ ભવતુ સતત વ: શ્રેયસે શાંતિનાથઃ શ્રેયસે પાર્શ્વનાથ તુજ મૂર્તિને નીરખવા, મુજ નયનાં તરસે, તુજ ગુણગણને બોલવા, રસના મુજ હરસે. કાયા અતિ આનંદ મુજ, તુજ યુગપદ ફરસે, તો સેવક તાર્યા વિના, કહો પ્રભુ કેમ સરસે. એમ જાણીને સાહિબા એ, નેક નજર મોહે જોય, જ્ઞાનવિમલ પ્રભુ નજરથી, તેહશું જ નહિ હોય. ( અંકિંચિ ૬ જં કિંચિ નામ તિર્થં, સગે પાયાલિ માણસે લોએ; જાઈ જિણબિંબઈ, તાઈ સવાઈ વંદામિ. ૧ * * * -૧૪૭ For Personal & Private Use Only Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * નમુત્થણે વા શાસ્તવ નમુત્યુર્ણ અરિહંતાણે, ભગવંતાણં (૧) આઈગરાણ, તિત્થરાયણ, સયસબુધ્ધાણં; (૨) પુરિસુત્તમાશં, પુરિસસીહાણે, પુરિસવરપુંડરિયાણ પુરિવરગંધહસ્થીર્ણ; (૩) લોગરમાણે, લોગહિઆણં, લોગપઈવાણું, લોગપજ્જો-અગરાણ, (૪) અભયદયાણ, ચખુદયાણ, મગ્નદયાણ, સરણદયાણ, જીવદયાણ, બોડિદયાણ, (૫) ધમ્મદયાણ, ધમ્મદેસયાણં, ધમ્મનાયગાણું, ધમ્મસારહીણ, ધમ્મવરચારિત ચક્કવફીણ, દીવો તાણે સરણ ગઈ પઈટ્ટા, (૬) અપ્પડિહયવરનાણંદસણધરાણે વિયેટ્ટછઉમાશં; (૭) જિણાણે જાવયાણતિન્નાëતારયાણું, બુધ્ધાણં બોલ્યાણે, મુત્તાણે, મોહગાણું; (૮) સવલૂર્ણ સવદરિસીપ્સ, સિવમયલમરુમહંત મદ્ભય મખ્વાબાહ મપુણરાવિત્તિ સિધ્ધિગઈનામધેયંઠાણ સંપત્તાણું, નમો જિહાણ, જિઅભયાણ; (૯) જે આ અઈઆ સિધ્ધા, જે અ ભવિસ્તૃત્તિ અણાગએ કાલે સંપઈ અ વટ્ટમાણા, સવ્વ તિવિહેણ વંદામિ. જાવંતિ ચેઈઆઈ * જાવંતિ ચેઈઆઈ, ઉઢે આ અહે આ તિરિઅલોએ અ; સવ્વાઈ તાઈ વંદે, ઈહ સંતો તત્થ સંતાઈ. ૧ * * * ઇચ્છામિ ખમાસમણ વંદિઉં જાવણિજજાએ નિસાહિઆએ મFણ વંદામિ ll * જાવંતિ કે વિ સાહૂ સૂત્ર * જાવંત કે વિ સાહૂ, ભરોરવય મહાવિદેહે અ; સલ્વેસિં તેસિં પણઓ, તિવિહેણ તિદંડ વિરયાણું. ૧ * * * નમોહસિદ્ધાચાર્યોપાધ્યાયસર્વસાધુભ્ય * * * N For Personal & Private Use Only Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * ઉવસગ્ગહરં સ્તવન ઉવસગ્ગહર પાસે, પાસ વંદામિ કમ્મઘણમુક્ક; વિસહર વિસનિશા, મંગલકલ્યાણઆવાસ. ૧ વિસહર કુલિંગમત, કંઠે ધારેઈ જો સયા મણુઓ; તસ્સ ગહરોગમારિ, દુજરા જંતિ ઉવસામ. ૨ ચિઠ્ઠઉ દૂર મતો, તુઝ પણામો વિ બહુફલો હોઈ; નરતિરિએ સુવિ જીવા, પાવંતિ ન દુઃખદોગર્સ. ૩ તુહ સમ્મત્તે લદ્ધ, ચિંતામણી કપડાયવક્મણિએ; પાવંતિ અવિપૅણ, જીવા અયરામ ઠાણે. ૪ ઈઅ સંથુઓ મહાયસ ! ભિત્તિભરનિલ્મણ હિઅએણ; તા દેવ ! દિજ્જ બોહિં, ભવે ભવે પાસજિણચંદ ! ૫ * * * રીમ લઘુશાંતિ (શાંતિનાથ પ્રભુનું) સૂત્ર * શાંતિ શાંતિ નિશાંત, શાંત શાંતાડશિવ નમસ્કૃત્ય સ્તોતુઃ શાંતિ નિમિત્ત, મંત્રપદૈઃ શાંતયે સ્તૌમિ. ૧ ઓમિતિ નિશ્ચિત વચસે, નમો નમો ભગવતેડહેતે પૂજામ; શાંતિજિનાય જયવતે, યશસ્વિને, સ્વામિને દમિના.... ૨ સકલાતિશેષકમહા-સંપત્તિ સમન્વિતાય શસ્યાય; ટોલો ક્ય-પૂજિતાય ચ, નમો નમ: શાંતિદેવાય. ૩ | સમર - સુસમૂહ-સ્વામિક - સંપૂજિતાય ન જિતાય ભુવનજન પાલનો દ્યત-તમાય સતત નમસ્તસ્મૃ. ૪ સર્વ-દુરિતોઘનાશન-કરાય સોંડશિવ-પ્રશમનાય દુષ્ટ-ગ્રહ ભૂતપિશાચ, શાકિનીનાં પ્રમથના. ૫ - ૧૪૯ For Personal & Private Use Only Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ઈ યસ્યતિ નામ-મંત્ર-પ્રધાનવાક્યોપયોગ-કૃત-તોષા, “ણિ વિજયા કુરુતે જનહિત-મિતિ ચ નુતા નમત તે શાંતિ.... ૬ ભવતુ નમસ્તે ભગવતિ ! વિજયે ! સુજયે ! પરપરરજિતે ! અપરાજિત ! જગત્યાં જયતીતિ જયાવહ ! ભવતિ. ૭ સર્વસ્યાપિ ચ સંઘસ્ય ભદ્ર-કલ્યાણ-મંગલ-પ્રદદે ! સાધૂનાં ચ સદાશિવ-સુતુષ્ટિ-પુષ્ટિપ્રદે ! જીયાઃ '૮ ભવ્યાનાં કૃત-સિદ્ધ ! નિવૃત્તિ-નિર્વાણ-જનનિ ! સત્યાનમ્ અભય-પ્રદાન-નિરતે ! નમોડસ્તુ સ્વસ્તિપ્રદે તુલ્યું. ૯ ભકતાનાં જંતુનાં શુભાવો ! નિત્યમુઘતે ! દેવિ ! સમ્યમ્ દષ્ટિનાં ધૃતિ-રતિ ! મતિ બુદ્ધિ – પ્રદાનાય. ૧૦ જિનશાસન નિરતાનાં શાંતિ-નતાનાં ચ જગતિ જનતાનામ્ શ્રીસંપત્કીર્તિ-યશો - વર્ધ્વનિ જય દેવિ ! વિજયસ્વ. ૧૧ સલિલાનલ-વિષ-વિષધર-દુષ્ટગ્રહ રાજ-રોગ-રણભયતઃ રાક્ષસ રિપુ ગણ મારી-ચૌરેતિ થાપદાદિભ્ય ૧૨ અથ રક્ષ રક્ષ સુશિવં કુરુ કુરુ શાંતિ ચ કુરુ કુરુ સદેતિ; વૃષ્ટિ કુરુ કુરુ પુષ્ટિ કુરુ કુરુ સ્વસ્તિ ચ કુરુ કુરુ વમ્. ૧૩ ભગવતિ ! ગુણવતિ ! શિવશાંતિ-તુષ્ટિ પુષ્ટિ સ્વસ્તીહ કુરુ કુરુ જનાનામ્ ઓમિતિ નમો નમો હોં હીં હું છુંઃ યઃ ક્ષઃ હીં ફુટુ ફુટુ સ્વાહા. ૧૪ એવં યજ્ઞામાક્ષર-પુરસ્સર સંસ્તુતા જયા-દેવી; કુરુતે શાંતિ નમતાં, નમો નમ: શાંતયે તસ્મૃ. ૧૫ ઈતિ પૂર્વસૂરિ-દશિત - મંત્રપદ-વિદર્ભિતઃ સ્તવઃ શાંતિઃ સલિલાદિ-ભયવિનાશી શાંત્યાદિ-કરશ ભકિતમતામ્. ૧૬ For Personal & Private Use Only Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ યૌન પઠતિ સદા, કૃણોતિ ભાવયતિ વા યથાયોગમ્ સ હિ શાંતિપદ યાયાત્ સૂરિઃ શ્રીમાનદેવશ્વ. ૧૭ ઉપસર્ગો ક્ષય યાત્તિ છિલ્વેનતે વિષ્નવલયઃ મનઃ પ્રસન્નતામતિ પૂજ્યમાને જિનેશ્વરે. ૧૮ સર્વમંગલ-માંગલ્ય સર્વ-કલ્યાણકારણમ્ પ્રધાન સર્વ-ધમણાં જૈન જયતિ શાસનમ્. ૧૯ ૯ જયવીયરાય , (બે હાથ લલાટે રાખીને) જય વીયરાય ! જગગુરુ! હોઉ મમ તુહ પભાવઓ ભયવં; ભવનિઓ મગાણુસારિઆ ઈદફલસિદ્ધિ. ૧ લોગવિરુદ્ધચ્ચાઓ, ગુરુજણપૂઆ પરWકરણ ચ; સુહગુરુ-જોગો તવયણ-સેવણા આભવમખંડા. ૨ (બે હાથ નીચે કરીને) વારિજઈ જઈ વિ નિયાણબંધણું વિયરાય ! તુહ સમયે; તહ વિ મમ હુજ સેવા, ભવે ભવે તુહ ચલણાણે. ૩ દુખ-ખઓ, કમ્મ-મ્બઓ, સમાધિમરણં ચ બહિલાભો અ; સંપજી મહ એએ, તુહ નાહ ! પણામ - કરણેણં. ૪ સર્વ મંગલમાંગલ્ય, સર્વ કલ્યાણકારણું; પ્રધાન સર્વ ધર્માણાં, જે ન જયતિ શાસન. ૫ બ અરિહંત એઈયાણં સૂત્ર * (ઊભા થઈને) અરિહંત ચેઈયાણું, કરેમિ કાઉસ્સગ્ગ ૧ વંદણવત્તિયાએ, પૂઅણવત્તિયાએ, સક્કારવત્તિયાએ; સમ્માણવત્તિયાએ; ૨ બોહિલાભવત્તિયાએ; નિરુવસગ્ગવત્તિયાએ; ૧૫૧) For Personal & Private Use Only Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ સદ્ધાએ, મેહાએ, ધીઈએ, ધારણાએ, અણુપ્તેહાએ, વઢમાણીએ, ઠામિ કાઉસ્સગ્ગ, ૩ * ** અન્નત્ય અન્નત્ય ઊસિએણે નીસિએણે ખાસિએણં, છીએણ જંભાઈએણં, ઉડુએણં, વાયનિસગ્ગુણ ભમલીએ પિત્તમુચ્છાએ; (૧) સુહુમેહિં અંગસંચાલેહિ, સુહુમહિ ખેલસંચાલેહિં, સુહુમેહિં દિક્રિસંચાલેહિં, (૨) એવમાઈએહિં, આગારેહિ, અભગ્ગો અવિરાહિઓ, હુજ્જુ મે કાઉસ્સગ્ગો; (૩) જાવ અરિહંતાણં, ભગવંતાણં, નમુક્કારેણં ન પારેમિ (૪) તાવ કાર્ય, ઠાણેણં, મોણેણં, ઝાણેણં, અપ્પાણં વોસિરામિ. (૫) (એક નવકારમંત્રનો કાઉસ્સગ્ગ કરવો, અને થોય સાંભળવી) શ્રી નવકારમંત્ર નમો અરિહંતાણં નમો સિદ્ધાણં નમો આયરિઆણં નમો ઉવજ્ઝાયાણં નમો લોએ સવ્વસાહૂણં એસો પંચ નમુક્કારો સવ્વપાવપ્પણાસણો મંગલાણં ચ સવ્વસિં પઢમં હવઈ મંગલ (કાઉસ્સગ્ગ પારીને થોય કહેવી) થોય મનહર મૂર્તિ અરિહંત તણી, મુજ આશ ફળી તુજ દર્શનની; કરું વંદના હૈયે ભાવ ધરી, ભવસાગર તરણી તું જ તરી. (પછી ખમાસમણ દેવું) ૧૫૨) For Personal & Private Use Only Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ૦ ૦ V U = = = n m I ૧૪ આલ્ફાબેટિક અનુક્રમણિકા ભક્તિ પદો પાના નંબર અ-આ-ઐ-ઓ અચરિજ દેખા ભારી રે સાધો. ઓળખો અંદરવાળો. અગર હૈ પ્રેમ દર્શનકા.......... ......... અબ મેરે સમકિત સાવન આયો.. અબ સોંપ દિયા ઇસ જીવનકો અબ હમ આનંદકો ઘર પાયો.. આણું તાજું કાંઈ ન જાણું.... આપને તારા અંતરનો એક તાર.... આ રે અવસરની હું તો જાઉં રે બલિહારી.. ઐસી લાગી લગન મીરાં હો ગઈ મગન (હે આંખ વો જો). ઐસી કરી ગુરુદેવ કૃપા... ....... અબ હમ અમર ભયે ન મરેંગે............. આજે જવાની પર ઇતરાનેવાલે (કવ્વાલી).... અમી ભરેલાં એ નયન.. અલખ દેશ મેં વાસ હમારા......... અભિનંદનજિન ! દરિશણ તરસીએ. અબ મેરે પતિ ગતિ દેવ નિરંજન.. અબ ચલો સંગ હમારે કાયા.. અવધૂ ક્યા માગું ગુનહીના.. અવધૂ નામ હમારા રાખે. અવધૂ સો જોગી ગુરુ મેરા... અવધૂ અનુભવકલિકા જાગી. છે. અબ જાગો પરમગુરુ પરમદેવ પ્યારે. ૩૮ ૪૨ ४४ ४८ ૪૯ ........ ' ' t 0ાગા .......... ૧૫૩ For Personal & Private Use Only Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ પાના નંબર જી થે ભક્તિ પદો અવધૂ પિયો અનુભવ રસ પ્યાલા... આજ ગઈ'તી હું સમવસરણમાં.. આહા કેવું ભાગ્ય જાગ્યું, વરના ચરણો મળ્યા.. આયે હૈ શરણ તેરી, ગુરુદેવ કૃપા કર દો.. અવતાર માનવીનો ફરીને નહીં મળે.......... આત્મસાક્ષાત્કાર સ્તવન..................... આધ્યાત્મિક સ્તવન... આત્મકીર્તન. આત્મસ્વરૂપ ધૂન .... 13 ૧૨૭ ૧૨૭ ૧૨૯ ૧ ૩૦ ઊંચી મેડી તે મારા સંતની રે ....... ૪૦ ૐ મંગલમ્.. ૐ કાર બિંદુ સંયુક્ત ૐ જય ગુરુદેવ હરે. ૭૧ ૧ ૩ર ૫૪ ૬૪ •••••.... કાયાનો ઘડનારો ઘટમાંય... ક્યા સોવે ઊઠ જાગ બાઉ રે. કોન બતાવે બાટ ગુરુ બિના. કિત જનમતે હો પ્રાણનાથ.... કોઈ અજબ તમાસા દેખા........ ક્યા તન માંજના રે એક દિન મિટ્ટી મેં.. કભી પ્યાસે કો પાની પીલાયા નહીં.... કૃપાદશાનું સ્તવન.. ૧ ૧0 ૧૧૮ ૧૩) For Personal & Private Use Only Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ણિ ભક્તિ પદો પાના નંબર પણ ૧૬ રા ૬O ૧૦૪ ગુરુ ઘેર આવ્યા તે દિવાળી.. ગુરુ બિના, કૈસે લાગે પાર........... ગુરુદેવ મેરી મૈયા..... ગિરુઆ રે ગુણ તુમ તણા... ગુરુદેવ તમારે દરવાજે, દોડું છું દર્શનને કાજે.. ગુરુ ચરણનનમેં બેઠકર.. ગુરુ બિન જ્ઞાન ન ઊપજે.. ગુરુ માતાપિતા, ગુરુ બંધુ સખા.. ગુરુ બિન જ્ઞાન ન ઊપજે.. ગુરુદેવ સ્તવન... ૧૨૨ ૧૨૩ ......, ૧૨૪ ૧૨૫ ૧૨૯ ઘૂંઘટે ઢાંક્યું એક કોડિયું. ઘેલી તો ફરું રે ઘરમાં ઘેલી તો ફરું....... ૧૦૮ ૧૦૯ ચદરિયા ઝીની રે બીની.. ચંદ્રપ્રભ જિન સાહેબા રે. ચેતન એસા ગ્યાન વિચારો.. ........ ચેતન શુદ્ધાતમકું ધ્યાવો.. ............... ચલના હૈ દૂર મુસાફિર કહે.. ચેતન ચાલોને હવે સુખ નહીં પરમાં મળે. ૧૦૭ છૂટાં છૂટાં રે તીર રે અમને......... ૧૦૦ હક જતી હતી હું વાટમાં................. ૧૫૫) For Personal & Private Use Only WWW.jainelibrary.org Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ પાના નંબર છે ભક્તિ પદો જનમ તેરા બાતોં હી બીત ગયો.. જ્યોત સે જ્યોત જગાઓ સદ્ગુરુ...... જાગીને જોઉં તો જગત દીસે નહિ. જાઓ જાઓ મેઘરાજા... જીવનની આ પળ અણમોલ. જબસે પ્યારે શ્રીમદ્જી આયે.... જરાં તો ઇતના બતા દો પ્રીતમ જો ભજે ગુરુકો સદા.. ................ જીય જાને મેરી સફલ ધરીરી..... જહવા સે આયો અમર વહ દેશવા. જય સદ્ગુરુ સ્વામી..(આરતી).. ઝાંખી ક્યાંથી થાય, હું-પદ હૈયેથી.......... તારા નયણે અમીરસ ઝરતાં રે..... તેરા રાજજી કરેંગે બેડો પાર....... તારા ઘટમાં ગોવિંદ બોલે.... તીરથ તીરથ મૈ ગયો................ ૧૧૫ દર્શન દયો ઘનશ્યામ નાથ..... દેખણ દે રે સખી, મુને દેખણ દે. દુઃખ દોહગ દૂરે ટળ્યાં રે.... દિલમાં દીવો કરો રે... દેખો એક અપૂરવ ખેલા.............. ....... (૧૫૬) For Personal & Private Use Only Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ થે ભક્તિ પદો પાના નંબર ધર્મ જિનેસર ગાઉં રંગશું. ધૂણી રે ધખાવી બેલી! અમે તારા નામની... ... નૈયા ઝુકાવી મેં તો જોજે ડૂબી જાય ના નીરખને ગગનમાં કોણ ઘૂમી રહ્યો નિશદિન જોઉં તારી વાટડી.. નામ સુધારસ સાર સરવમાં... નિત્ય નિત્ય ભજીએ તારું નામ..... નજર નાખું ત્યાં હે શ્રી નારાયણ.... નૈયા મેરી બચાના રે... ............... ૧૦૬ ૧૨૨ જ્ઞાનમય હો ચેતન, તોહે જગકા.... જ્ઞાયકદેવ સ્તવન....... ૩૩ ૧૩૧ પતિ પરમકૃપાળુ મારા રે. પરકમ્મા કરીને લાગું પાય રે.. પ્રભુજી ! તુમ ચંદન હમ પાની. પ્રેમી આવો રે.. પાયોજી મૈને રામ રતન ધન.. પંથડો નિહાળું રે બીજા જિનતણો. પીવતા નામ જો જુગ જુગ જીવતાં. પદ્મપ્રભુ જિન, તુજ-મુજ આંતરું રે. પગ મને ધોવા દયોને રઘુરાઈ.. પૂરવ પુણ્ય ઉદય કરી ચેતન..... For Personal & Private Use Only Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ પાના નંબર ૮૯ ૧૦૧ ભક્તિ પદો પગ ઘુંઘર બાંધ મીરાં નાચી રે..... ......... પીવો જ હોય તો રસ પી લેજો પાનબાઈ.. પ્રાર્થના કરને કો અબ, હાથ યે ઊઠતે નહીં.. પરલોકે સુખ પામવા, કર સારો સંકેત. ” પ્રભુજી તુમ બીન કોન સહારા....................... ૧૧૨ - - ફકીરોં કી દુનિયા અજબ હૈ નિરાલી........... ....... બૈર બૈર નહીં આવે અવસર.. બિના નયન પાવે નહીં ભજનમેં હોત આનંદ આનંદ.. ભોળી રે ભરવાડણ હરિને..... મ ...... મન લાગો મેરો યાર ફકીરીમેં. મન મસ્ત હુઆ.. મન ફૂલા ફૂલા ફિરે જગતમેં.. મને વ્હાલા થાઓ શ્રી રાજ એવા.. મનો બુદ્ધિ અહંકાર..... મંદિરે પધારો સ્વામી સલૂણા..... મેરા સત્ ચિત્ આનંદરૂપ... મહારે જનમ મરણરા સાથી.. મારા મરણ વખતે બધી.... મેં તો જપું સદા તેરા નામ... હક મેરે સદ્ગુરુ દીન દયાળ......... For Personal & Private Use Only Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ પાના નંબર ६४ ૯૧ ઈ ભક્તિ પદો મૂલડો થોડો ભાઈ વ્યાજડો ઘણો રે. મનડું કિમતિ ન બાઝે હો કુંથુજિન........ મુનિસુવ્રત જિન વંદતાં... મન કી તરંગ માર લે..... મહારો બાલુડો સંન્યાસી.. મેરુ તો ડગે પણ જેનાં મનડાં ડગે નહીં... મેરા તેરા મનવા કૈસે એક હોઈ.... મન રે તૂ કાહે ના ધીર ધરે. મોહે લાગી લટક ગુરુ ચરનનકી.............. મનને સ્થિર કરી આવો રે મેદાનમાં.. મેં શરણ પડા તેરી, ચરણો મેં જગા દેના....... મેરે ગુરુકી મહિમા અપાર, યે દુનિયા ક્યા જાને. મને ચટકી લાગી શબદની. મૈત્રી ભાવનું પવિત્ર ઝરણું.. ય યે તો પ્રેમ કી બાત હૈ ઉધો. યમનિયમ સંજમ આપ કિયો. ......... યે મીઠા પ્રેમના પ્યાલા કોઈ પિયેગા.......... ૯૮ ૧/૫ ૧ ૧૭ ૧૨૬ ................ ૧ ૩૩ ૨૭ ૨૮ રાજ રંગભીના મારે... રોમે રોમે હું તારી થતી જાઉં છું.. રે ! મનાજી તું તો જિન ચરણે. રામ કૃષ્ણ હરિ મુકુંદ મુરારી.... રામ કહો રહેમાન કહો... ૩૮ ૬૨ -૧પ૯ For Personal & Private Use Only Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ળિ ભક્તિ પદો પાના નંબર છું •••••• લાગો છો પ્યારા પ્યારા કૃપાળુદેવ.. લિખનેવાલે તૂ હોકે દયાલ લિખ દે, વીતરાગી ! તારી માયા લાગી રે.. વ્હાલા લાગો છો વિશ્વઆધાર રે.............. વીજળીને ચમકારે મોતીડાં પરોવતાં પાનબાઈ... વિણવો જ હોય તો રસ વણી લેજો પાનબાઈ.... .............. ...... શું શોધે સજની ?.. શું રે કરવું રે મારે ........... સ સત્સંગનો રસ ચાખ.. સાધો મનકા માન ત્યાગો.. સાંસ સાંસ મેં સુમરિન કરકે.. સમાધિસાધન રાજ તારું નામ સફલ હુઆ હૈ ઉન્હી કા જીવન. સંભવદવ તે ધૂર સેવો રે............... સમક્તિ દાતા સમક્તિ આપો.. સગુરુ તુમ્હારે પ્યારને..... સંતો સો સગુરુ મોહિ ભાવે..... સુણો શાંતિ નિણંદ સોભાગી... સુહાગણ ! જાગી અનુભવ પ્રીત. સદ્ગુરુ દેવ દયાળુ દાતા........ સુગરાનું સુખ શું વખાણું ?........... For Personal & Private Use Only Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ પાના નંબર ૯૨ ૯૪ થે ભક્તિ પદો સબ સે ઊંચી પ્રેમ સગાઈ. સમજ ગયા તો હો જા મૌન.. સગુરુ શબદનાં થવા અધિકારી.. સ્વાનુભવદશા મહિમા....................... સ્તુતિ................... ............. ૧૨૮ ૧૩૭ ४८ શ્રી અનંત જિનશું કરો.. શ્રી શાંતિનાથજી જિન સ્તવન.... ૧૨૮ ૩૬ ...... હોગા આત્મજ્ઞાન વો દિન.. હે ! પ્રભુ આનંદદાતા.. હરિનામ, હીરે મોતી. હે ! મારા ઘટમાં બીરાજતાં.. હે ! શારદે માં. હાંરે મારે ધર્મણિંદશું લાગી... હરિ વસે હરિના જનમાં.. હે પ્રભુ! હે પ્રભુ ! શું કહું.. હરિ તારો અમને સથવારો.. હરિ મારે હૃદયે રહેજો રે હરિ ૐ .... હરિ ૐ... હે ગુરુવર, પરેશ્વર, હે જ્ઞાની, હે દાતા... હમ એક બને, હમ નેક બને. હૈ તેરે અંતરમેં અનંત આનંદ સિંધુ........ ૧૦૬ ૧૧૪ ૧૧૬ ૧૨) ૧૬૧ For Personal & Private Use Only Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ For Personal & Private Use Only Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ For Personal & Private Use Only