________________
7 યતિધર્મવિંશિકા
અન્વયાર્થ:
ફત્હ અહીં=બ્રહ્મચર્યના વિષયમાં, જાયસ વેન્હેિં કાય, સ્પર્શ, (અને) રૂપ વડે, વ સમળેહિં શબ્દ અને મન વડે । રાગના કારણે મેદુળોનો મૈથુનના યોગવાળો, મોઝુવયં મોહના ઉદયવાળો રતો અને રતિફળવાળો સન્ત પવિયો સર્વ પ્રવિચાર છે. ગાથાર્થ:
બ્રહ્મચર્યના વિષયમાં કાય, સ્પર્શ, રૂપ, શબ્દ અને મન વડે રાગના કારણે મૈથુનના યોગવાળો, મોહના ઉદયવાળો અને રતિફળવાળો સર્વ પ્રવિચાર છે.
ભાવાર્થ:
કાયકૃત ભોગક્રિયા એ કાયપ્રવિચારણા છે. સ્પર્શ કરીને વિજાતીય સાથેના આનંદની ક્રિયા કરવી એ સ્પર્શપ્રવિચારણા છે. વિજાતીયનું રૂપ જોવાથી આનંદ થાય તે રૂપપ્રવિચારણા છે. વિજાતીયના શબ્દો સાંભળીને આનંદનો પરિણામ થવો તે શબ્દપ્રવિચારણા છે અને વિજાતીયના વિચારમાત્રથી આનંદ થવો તે મનપ્રવિચારણા છે. આ પાંચે પરિણામો રાગના કારણે મૈથુનના યોગરૂપ છે અર્થાત્ મૈથુનસંજ્ઞારૂપ છે. આ પાંચે પરિણામમાંથી કોઇ પણ પરિણામ વર્તતો હોય ત્યારે જીવ વેદમોહનીયના ઉદયવાળો હોય છે. આ પાંચે પરિણામો રતિફળવાળા છે, અર્થાત્ તે પાંચેમાંથી કોઇ પણ પરિણામમાં જીવ ઉપયોગવાળો હોય ત્યારે જીવને માનસિક રતિનો અનુભવ થાય છે, અને તે પાંચે પરિણામ અબ્રહ્મના પરિણામ સ્વરૂપ છે. ૧૧-૧૫૫
અવતરણિકા -
ગાથા-૧૪માં બતાવ્યું કે પાંચ પ્રકારની પ્રવિચારણાનો પરિત્યાગ એ બ્રહ્મચર્ય છે. અહીં કોઇને ભ્રમ થાય કે અનુત્તરવિમાનવાસી દેવોને પાંચે પ્રકારની પ્રવિચારણા હોતી નથી, તેથી તેઓમાં પણ બ્રહ્મચર્ય છે. તેથી કહે છે -
एयस्साभावं मि वि नो बंभमणुत्तराण जं तेसिं बंभे ण मणोवित्ती तह परिसुद्धासयाभावा ।। १६ ।। एतस्याभावेऽपि नो ब्रह्मानुत्तराणां यत्तेषां परिशुद्धाशयाभावात् ॥૬॥
ब्रह्म
न मनोवृत्तिस्तथा
१८
અન્વયાર્થ:
અનુત્તરાળ અનુત્તરવાસી દેવોને યમ્સમાöમિ વિ આના-પ્રવિચારના
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
