________________
7 આલોચનાવિંશિકા
एवमपि च पक्षादि जायत आलोचनाया विषय इति । भावानाभोगतश्चैव ||૬||
गुरुकार्यानालोचनाद्
અન્વયાર્થ:
વમવિ ય આમ છતાં પણ=જ્યારે દુષ્ચરિત થાય છે ત્યારે જ આલોચના કરવી જોઇએ આમ છતાં પણ, ગુરુગ્ગાળાનોય ગુરુ=મોટા કાર્યને કારણે આલોચન નહીં થવાથી માવાળાઓને સેવ અને ભાવનો અનાભોગ થવાથી જ પવવારૂં પક્ષાદિ આતોયળાઓ આલોચનાનો વિત્તઓ વિષય નાયરૂ થાય છે.
* ત્તિ પાદપૂર્તિ માટે છે.
ગાથાર્થ:
૧૦૨
જ્યારે દુષ્પરિત થાય છે ત્યારે જ આલોચના કરવી જોઇએ. આમ છતાં પણ મોટા કાર્યને કારણે આલોચન નહીં થવાથી અને ભાવનો અનાભોગ થવાથી જ પક્ષાદિ આલોચનાનો વિષય થાય છે.
ભાવાર્થ:
સામાન્ય રીતે સંયમ જીવનમાં કોઇ પણ દોષ લાગે કે તરત આલોચના કરવાની હોય છે. આમ છતાં સ્વાધ્યાય, વૈયાવચ્ચ આદિ કોઇ મોટું કાર્ય કરવાનું હોય અને તે સિદાતું હોય અને તેથી ત્યારે આલોચના ન થઇ હોય. વળી કોઇકવાર પોતે કરેલા પાપોની આલોચના કરી હોય, છતાં કોઇક ભાવમાં અનાભોગને કારણે ખ્યાલ રહ્યો ન હોય એવું પણ બને. તેથી જો કોઇ પણ આલોચના કરવાની રહી ગઇ હોય, તો તેને પક્ષ કે ચાતુર્માસ આદિમાં આલોચના કરવી જોઇએ. આથી જ પક્ષ અને ચાતુર્માસ આદિ આલોચનાના વિષય બને છે, અર્થાત્ પક્ષાદિમાં પણ ફરી આલોચના કરવાની હોય છે. અને તે વખતે જે પૂર્વમાં આલોચના કરી લીધેલ છે તેની આલોચના કરવાની નથી, પરંતુ ગુરુ કાર્યને કારણે જેની આલોચના કરવાની રહી ગઇ હોય, તેની આલોચના કરવાની છે; અને આલોચના કરતાં પણ કોઇક સૂક્ષ્મભાવ રહી ગયા હોય, અને પાછળથી સ્મૃતિમાં આવ્યા હોય તેની આલોચના કરવાની છે.
અવતણિકા:
આ રીતે આલોચનાનું સંક્ષિપ્તથી સ્વરૂપ બતાવ્યા પછી આલોચનામાં કેવા પ્રકારનો ભાવ કરવો જોઇએ કે જેથી થયેલા પાપોની શુદ્ધિ થાય, તે બતાવવા અર્થે કહે છે
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
