________________
Uસિદ્ધસુખવિંશિકાd.
૨૧૮
ગાથાર્થઃ
કાળભેદ હોતે છતે પણ સર્વ સિદ્ધોનું આ સુખ સર્વ પ્રકારે સમાન હોય છે, જે કારણથી તે પ્રકારના ક્ષણભેદમાં પણ જે રીતે કરોડની સંપત્તિ સમાન હોય છે. આ સૂક્ષ્મ છે, અર્થાત્ સર્વ સિદ્ધોનું સુખ સમાન છે તે સૂક્ષ્મ બુદ્ધિનો વિષય છે. ભાવાર્થ:
“સિદ્ધનું સુખ નિરતિશય છે. તેથી જે જીવો જ્યારે સિદ્ધ થાય છે તે જીવો ત્યારથી ઉત્કૃષ્ટ સુખને પામે છે. આથી ભૂતકાળમાં ગયેલા સિદ્ધને જેવું સુખ છે તેવું જ સુખ વર્તમાનમાં જનાર સિદ્ધને હોય છે. તેથી સર્વ પ્રકારે સર્વ સિદ્ધના જીવોનું સુખ સમાન છે. તેમાં હેતુ કહે છે કે, જે કારણથી તે પ્રકારના ક્ષણભેદમાં પણ જે રીતે કરોડની સંપત્તિ સમાન છે. આનો ભાવ એ છે કે કોઇ માણસ પૂર્વમાં કરોડની સંપત્તિ પ્રાપ્ત કરે, જ્યારે કોઇ બીજો માણસ પાછળથી કરોડની સંપત્તિ પ્રાપ્ત કરે તો તે પ્રાપ્તિમાં કાળભેદ તો છે જ, તો પણ તે બંનેની સંપત્તિની સંખ્યા સમાન જ છે. તે જ રીતે સિદ્ધનું સુખ પ્રાપ્તિની અપેક્ષાએ ભિન્ન ભિન્ન કાળમાં હોવા છતાં પણ માત્રાની અપેક્ષાએ બધાનું સુખ સરખું જ છે. સંપત્તિના દષ્ટાંતથી સર્વ સિદ્ધનું સુખ સમાન બતાવ્યું, તો પણ કોઈને પ્રશ્ન થાય કે “સંપત્તિ એ બાહ્ય પુદ્ગલાત્મક પદાર્થ છે અને સંખ્યાથી સમાન છે. પરંતુ સિદ્ધના જીવોનું સુખ તો જીવના પરિણામ સ્વરૂપ છે. તેથી તે સુખ સર્વનું સમાન છે કે જુદા જુદા પ્રકારનું છે?” આવી શંકા થવાનું કારણ એ છે કે સંસારમાં પણ સમાન ભોગાદિની ક્રિયાથી સુખમાં ભેદ દેખાય છે. તેથી કહે છે કે આ પદાર્થ સૂક્ષ્મ બુદ્ધિથી જણાય તેવો છે.
તે આ રીતે - બે માણસ પાસે આગળ પાછળ કરોડની સંપત્તિ પ્રાપ્ત થઈ હોય તો પણ કરોડની સંપત્તિરૂપે તો તે સંપત્તિ સમાન જ છે, તેમ સ્વીકારી શકાય. પરંતુ સુખનું વેદન તો જીવનો અંતરંગ પરિણામ છે, તેથી જેવા પ્રકારનો તેનો ઉપયોગ હોય તે પ્રમાણે તે સુખના વેદનમાં તરતમતા સંસારી જીવોમાં પ્રત્યક્ષથી દેખાય છે. તે રીતે સિદ્ધના જીવોને પણ બાહ્ય કોઈ ઉપદ્રવ ન હોય તો પણ જીવના ઉપયોગના ભેદના કારણે સિદ્ધના સુખમાં તરતમતા છે કે નહિ તેવી શંકા વિચારકને થાય. આમ છતાં, જો વિચારક સૂક્ષ્મબુદ્ધિથી વિચારે તો સમજી શકે કે સર્વ કર્મથી રહિત પૂર્ણ ચેતને બધા જીવોની સમાન છે, તેથી સર્વ પ્રકારના ઉપદ્રવ વગરનો જ્ઞાનનો ઉપયોગ પણ બધાનો સમાન છે. તેને કારણે પોતાના જ્ઞાનભાવમાં બધા સિદ્ધના જીવો સમાનરૂપે પ્રતિષ્ઠિત છે. તેથી જ તે દરેકને સુખ સમાન પ્રકારે જ સંવેદન થાય છે. ૨૦-૧3
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
