________________
3સિસુખવિંશિકા7
તેને સિદ્ધના સુખની પ્રાપ્તિ પછીના ભવિષ્યકાળના સર્વ સમયોથી ગુણવામાં
સંખ્યા આવે,
આવે.
તે પ્રકારની એક અનંતતા ગ્રહણ કરવા માટે વિશેષથી ત્રણે પણ રાશિ એક અનંતરૂપે સ્થાપિત થાય તેમ કહેલ છે.
૨૧૬
અહીં સર્વ આકાશના પ્રદેશો, અનંત વર્ગમૂળની સંખ્યાનું અનંત અને કાળનું અનંત તે ત્રણેનો સરવાળો કરીને તે એક અનંત થાય તે ગ્રહણ કરવું નથી. અસત્ કલ્પનાથી ધારો કે,
(અ) સર્વ આકાશ પ્રદેશો = ૧,૦૦,૦૦૦.
(બ) આકાશ પ્રદેશોનો વર્ગ =૧,૦૦,૦૦૦ x ૧,૦૦,૦૦ x ૧,૦૦,૦૦૦ એવું લાખ વાર ગુણવું.
(અહીં લાખ વર્ગ કરવાનો છે એક વર્ગ કરવાનો નથી અને આકાશપ્રદેશોની સંખ્યાના અનંત વર્ગ કરવાના છે, પરંતુ આકાશની સંખ્યા લાખની ધારી છે તેથી લાખ વર્ગ કરવાના નથી.) સર્વ કાળના પ્રદેશો = ૧૦,૦૦
(ક)
સમ્યગ્ અનંતતા = (બ) X (ક)
પરંતુ અ+બ+ક સમ્યગ્ અનંતતા નથી.
તેથી સમ્યક્ અનંતતા તરીકે (બ) x (ક) જ ગ્રહણ કરવાનું છે. કેમ કે પૂર્વની ગાથામાં જ સિદ્ધના સુખની રાશિને અનંત વર્ગમૂળથી કરીને અતિ નાની કરેલ અને તે સર્વ આકાશમાં ન સમાય તેમ કહેલું છે. તેથી જેમ ત્યાં વર્ગમૂળથી નાની કરી તેમ અહીં સર્વ આકાશના ક્ષેત્રના પ્રદેશોની સંખ્યાને અનંતી વખત વર્ગ કરવાથી મોટી સંખ્યા પ્રાપ્ત થાય અને તે સંખ્યાને પણ કાળની સંખ્યા વડે ગુણવામાં આવે તેટલી સિદ્ધના સુખની રાશિ છે. અહીં કાળથી ગુણવાનું પ્રયોજન એ છે કે સિદ્ધનું સુખ પ્રગટ્યા પછી સદા રહે છે. તેથી રાશિ કાળની અપેક્ષાએ પણ ઘણી મોટી છે તે બતાવવું છે.
વળી સર્વ આકાશના પ્રદેશો અતિ મોટી સંખ્યામાં છે, અને તેનું અનંતી વખત વર્ગ કરવાનું પ્રયોજન એ છે કે સંસારનું ક્ષયોપશમભાવનું સુખ પણ ષસ્થાનપતિત છે. તેથી ત્યાં પણ કોઇક આત્માનું સુખ જેટલું હોય તેના કરતાં અન્ય કોઇકનું અનંતગણું પ્રાપ્ત થઇ શકે છે. પરંતુ તે અનંતા કરતાં ઘણું મોટું અનંતું સિદ્ધનું સુખ છે. તે બતાવવા માટે સર્વ આકાશપ્રદેશની સંખ્યાને અનંતા વર્ગ બતાવીને સિદ્ધના સુખની મોટી અનંત સંખ્યા બતાવેલ છે.
આટલી સુખની રાશિ ભેગી કરીએ ત્યારે સમ્યગ્ તે પ્રકારની અનંતતા થાય, એમ
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
