________________
O રિદ્ધસુખવિંશિકા)
૨૧૪ અqયાર્થ:
રૂલ્ય અહીંયાં= સિદ્ધના સુખના વિષયમાં વ્યાપક સર્વ કાળ વડે ગુણવું, ગતવ મય ર અને અનંતવર્ગભાજન=અનંત વર્ગમૂળ કરવું, સવ્વાલામા સર્વ આકાશમાં નહિ માવું = જે (છઠી ગાથાનું જે કથન છે તે) માં તાત્ય તુ અનંત એવા તેના=મોક્ષસુખના દર્શન માટે જ કહેવાયું છે.)
ગાથાર્થ:
સિદ્ધના સુખના વિષયમાં સર્વ કાળ વડે ગુણવાનું અને અનંતવર્ગભાજન-અનંત વર્ગમૂળ કરવાનું, સર્વ આકાશમાં ન સમાવવાનું જે છઠી ગાથાનું કથન છે તે અનંત મોક્ષસુખના દર્શન માટે જ કહેવાયું છે.
ભાવાર્થ:
તત્ત્વથી સિદ્ધનું સુખ નિરતિશય એકરૂપ જ છે, તો પણ સંસારનાં તમામ સુખોને કલ્પનાથી એક ઠેકાણે ભેગાં કરવામાં આવે તો તેના કરતાં પણ તે અતિશયવાળું છે. સંસારનાં સુખો ભિન્ન ભિન્ન ઇન્દ્રિયોના અને ભિન્ન ભિન્ન વિષયોના અને કષાયોના ઉપયોગથી અનેક પ્રકારનાં છે, તેવું આ સુખ નથી, પરંતુ આત્માની પૂર્ણ સ્વસ્થતારૂપ એક સ્વરૂપવાળું સુખ છે. તેથી કોઇને લાગે કે સંસારમાં અનેક પ્રકારનાં સુખો છે અને મોક્ષમાં તો એક જ પ્રકારનું સુખ છે, માટે મોક્ષના સુખ કરતાં સંસારનું સુખ શ્રેષ્ઠ છે. તે ભ્રમના નિવારણ માટે પ્રથમ કહ્યું કે સિદ્ધના જીવો જ્યારથી સિદ્ધના સુખને પામે છે ત્યારથી તે સુખ શાશ્વત કાળ માટે છે, અને તે રીતે પ્રકર્ષવાળું સદા રહે છે. જ્યારે સંસારનું કોઇ પણ સુખ ભોગકાળમાં જ હોય છે, ત્યારપછી તે સુખ પ્રતીતિનો વિષય બનતું નથી, તેથી સંસારનું સુખ અલ્પકાલીન
સંસાર કરતાં મોક્ષનું સુખ અનંતગણું બતાવવા માટે અહીં સર્વકાળના સમયથી ગુણાકાર કર્યો છે. તેથી સંસારના સુખની અલ્પકાલીનતા અને મોક્ષના સુખની અનંતકાલીનતા બતાવીને મોક્ષસુખની અનંતતા બતાવવી છે.
વળી, સંસારનાં સુખો અનેક પ્રકારનાં છે, અને મોક્ષનું સ્વરૂપ એક જ સ્વરૂપવાળું છે તેથી મોક્ષ કરતાં સંસારનું સુખ અતિશયતાવાળું છે તેવો ભ્રમ થાય. તેના નિવારણ માટે સિદ્ધના સુખનાં અનંત વર્ગમૂળ કરીને એનો નાનો અંશ કરીને, તેનો નાનો અંશ પણ ઘણો મોટો છે તે બતાવવા માટે સર્વ આકાશમાં તે સુખ સમાય નહીં તેમ બતાવેલ છે. અહીં આકાશ એટલા માટે ગ્રહણ કરેલ છે કે આકાશદ્રવ્ય સર્વ કાળના સમયો કરતાં પણ અનંત ગુણા અધિક પ્રદેશવાળું દ્રવ્ય છે. તે આકાશમાં પણ આ સુખ સમાય નહીં તેમ બતાવીને
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
