________________
૧પ૯
યોગવિંશિકાd आलंबणं पि एवं रूविमरूवी य इत्थ परमु त्ति । तगुणपरिणइरूवो सुहुमोऽणालंबणो नाम ॥१९॥ आलम्बनमप्येतद् रूप्यरूपी चात्र परम इति । तद्गुणपरिणतिरूपः सूक्ष्मोऽनालम्बनो नाम ॥१९।।
અન્વયાર્થઃ
રૂલ્ય અહીં યોગની વિચારણામાં યં માdવ પિ આ આલંબન પણ વિમ્ રૂપી જષ્ણુ મહવી અને બીજું અરૂપી ત્તિ એ પ્રમાણે (બે પ્રકારનાં છે).
તગુણપરિફવો તેના ગુણો સાથે સમાપત્તિસ્વરૂપ પરિણતિરૂપ એટલે કે જે બીજા પ્રકારનો અરૂપી આલંબનસ્વરૂપ સિદ્ધાત્મા છે, તે સિદ્ધાત્માના ગુણોની સાથે સમાપત્તિસ્વરૂપ જે પરિણતિ છે, તે પરિણતિરૂપ સુસુમોડMIdવો નામ સૂક્ષ્મ અનાલંબન નામનો (યોગ છે) અથવા પાઠાન્તરથી સૂક્ષ્મ આલંબન નામનો યોગ છે.
ગાથાર્થ:
યોગની વિચારણામાં આ આલંબન પણ રૂપી અને અરૂપી એમ બે પ્રકારનાં છે. સિદ્ધાત્મા એ અરૂપી આલંબનસ્વરૂપ છે. તે સિદ્ધાત્માના કેવળજ્ઞાનાદિ ગુણો સાથે જીવની સમાપત્તિરૂપ પરિણતિ એ સૂક્ષ્મ અનાલંબન નામનો યોગ છે અથવા પાઠાન્તરથી સૂક્ષ્મ આલંબન નામનો યોગ છે.
ભાવાર્થ:
યોગની વિચારણામાં આ આલંબન પણ બે પ્રકારનું છે. એક રૂપી આલંબન જે સમવસરણમાં રહેલા જિનસ્વરૂપ કે જિનેશ્વરની પ્રતિમા સ્વરૂપ છે અને બીજું અરૂપી આલંબન જે અરૂપી એવા સિદ્ધાત્મા સ્વરૂપ છે.
બીજા પ્રકારનું આલંબન તે ગાથાના ઉત્તરાર્ધથી બતાવે છે - સિદ્ધાત્માના જે કેવલજ્ઞાનાદિ ગુણો છે, તે ગુણોને અવલંબીને ધ્યાતાની સમાપત્તિરૂપે જે પરિણતિ હોય છે, તે પરિણતિરૂપ સૂક્ષ્મ અનાલંબનયોગ છે.
તાત્પર્ય એ છે કે કોઈ જીવ સ્થાન, ઊર્ણ, અર્થ અને આલંબનમાં યત્ન કરીને જ્યારે શકિતના પ્રકર્ષવાળો થાય છે ત્યારે સિદ્ધ પરમાત્માના સ્વરૂપને પકડવા માટે ઉપયોગવાળો થાય છે. તે વખતે તે સૂત્રનું કે સૂત્રના અર્થનું કે સિદ્ધ પરમાત્માને કહેનારા શબ્દોનું કે મૂર્તિનું આલંબન લેતો નથી, પરંતુ કેવલજ્ઞાનાદિમય એવી જે જીવની પરિણતિ છે તે પરિણતિને જ શ્રુતના બળથી જોવા પ્રયત્ન કરે છે. અને ઉપયોગની તન્મયતાને કારણે
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
