________________
વડેવલજ્ઞાનવિંશિકા]
૧૭૦ શેયો જે સમયે જે સ્વરૂપે પડેલા છે તે સમયે તે સ્વરૂપે જ જ્ઞયને ગ્રહણ કરે તેવો પરિણામ કેવળજ્ઞાનનો છે. તેનાથી અન્ય કોઇ બીજો પરિણામ કેવળજ્ઞાનનો નથી. ll૧૮-૬/ળા
અવતરણિકા:
સાતમી ગાથાના ઉત્તરાર્ધમાં કહ્યું કે કેવલજ્ઞાનનો આકાર શેયના ગ્રહણના પરિણામરૂપ છે, અન્ય નહિ. તે જ વાતને દઢ કરતાં કહે છે -
इहरा उ अमुत्तस्सा को वाऽऽगारो न यावि पडिबिंबं ।
आदरिसगिव्व विसयस्स एस तह जुत्तिजोगाओ ॥८॥ इतरथा त्वमूर्तस्य को वाऽऽकारो न चापि प्रतिबिंबम् । आदर्शक इव विषयस्यैष तथा युक्तियोगात् ।।८।।
અqયાર્થ:
૪૩વળી આવું ન માનો તો=જ્ઞયના ગ્રહાગપરિણામરૂપ કેવળજ્ઞાનનો આકાર ન માનો તો અમુત્તા કે વાગડો અમૂર્ત એવા કેવળજ્ઞાનનો શો આકાર? (હોઇ શકે?)=કોઇ આકાર હોઇ શકે નહિ. યાવિ વળી મારવ્ય વિસય પડિવિવે દર્પણમાં વિષયના પ્રતિબિંબ જેવો પણ આ=કેવળજ્ઞાનનો આકાર છે તેમ ન કહેવું. તદ ત્તિનો કેમ કે તે પ્રકારની યુક્તિનો યોગ છે.
ગાથાર્થઃ
શેયના ગ્રહોગપરિણામરૂપ કેવળજ્ઞાનનો આકાર ન માનો તો અમૂર્ત એવા કેવળજ્ઞાનનો કોઇ આકાર હોઈ શકે નહિ. વળી દર્પણમાં વિષયના પ્રતિબિંબ જેવો કેવળજ્ઞાનનો આકાર છે તેમ ન કહેવું, કેમ કે તે પ્રકારની યુક્તિનો યોગ છે. જદ પંચમીના કારણે કેમ કે શબ્દનો પ્રયોગ છે.
ભાવાર્થ:
શેયના ગ્રહાગપરિણામરૂપ કેવળજ્ઞાનનો આકાર ન માનો તો કેવળજ્ઞાન અમૂર્ત છે, તેથી તેનો કોઈ આકાર હોઇ શકે નહિ; કેમ કે મૂર્ત વસ્તુ જ સાકાર છે, અમૂર્ત વસ્તુ નિરાકાર છે. અહીં કોઈને પ્રશ્ન થાય કે દર્પગમાં, દર્પણ સન્મુખ રહેલા વિષયોનું પ્રતિબિંબ થાય છે, તેમ આત્મામાં રહેલ કેવળજ્ઞાનરૂપ દર્પણમાં પદાર્થનું પ્રતિબિંબ પડે છે, અને તે જ કેવળજ્ઞાનનો આકાર છે. તેનું નિરાકરણ કરતાં કહે છે કે દર્પણમાં વિષયના પ્રતિબિંબ
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
