________________
૧૩૭
7 યોગવિંશિકાન્ત
હોય અને કદાચ તેના સ્થાનાદિમાં શુદ્ધિનો અભાવ વર્તતો હોય તો પણ તે સિદ્ધયોગીના સાંનિધ્યથી તે સિદ્ધયોગી બની જાય છે. અર્થાત્ તે સિદ્ધયોગીના સાંનિધ્યમાં રહીને ચૈત્યવંદન ક્રિયામાં યત્ન કરતો હોય તો તેની ચૈત્યવંદન ક્રિયા સિદ્ધયોગી જેવી બની શકે છે. તેથી તે સિદ્ધયોગી પરગત સ્વસદશ ફલસંપાદક બને છે, એટલે કે પોતાને જે ફળ પ્રાપ્ત થયું છે તેવું જ ફળ બીજાને પ્રાપ્ત કરાવી શકે છે. અને આથી જ સિદ્ધયોગીના સાંનિધ્યમાં રહીને ક્રિયા કરનારને અલ્પ યત્નથી તે ક્રિયાની સિદ્ધિ થાય છે. ત્યાર પછી તે પણ સિદ્ધયોગી જેવો બની જાય છે.
આ ચારે ભેદોને સંક્ષેપથી આ રીતે જાણી શકાય
(૧) ઇચ્છાયોગની પ્રવૃત્તિ શાસ્ત્રાનુસારી કરાતી હોવા છતાં વિકલતાવાળી હોય છે. આમ છતાં, શાસ્ત્રાનુસારી થવાના અભિમુખ ભાવવાળી હોય છે.
(૨) પ્રવૃત્તિયોગ શાસ્ત્રાનુસારે સર્વ અંગોથી યુક્ત પ્રવૃત્તિરૂપે હોય છે. આમ છતાં, વ્યાઘાતક સામગ્રી પ્રવૃત્તિયોગમાં સ્ખલના પેદા કરી શકે છે, તેથી જ ત્યાં બાધકચિંતા હોય
છે.
(૩) સ્થિરયોગમાં કોઇ બાધક સામગ્રી પ્રવૃત્તિનો વ્યાઘાત કરી શકે નહિ તેવો સ્થિરભાવ હોય છે.
-
(૪) સિદ્ધિયોગમાં સિદ્ધયોગીને તે ક્રિયા જીવની પ્રકૃતિરૂપે સિદ્ધ થયેલી હોય છે, અને આથી જ તેના વર્તુળને પામનારા જીવોને તેની અસર થાય છે. તેના સાંનિધ્યમાં રહી જે આત્મા યોગ સાધવા યત્ન કરતો હોય તેને સિદ્ધયોગીના બળથી તે અનુષ્ઠાન અલ્પ યત્નથી સિદ્ધ થાય છે, અને તેથી તે સાધક પણ સિદ્ધયોગી બની જાય છે. II૧૭-૫/૬ા
અવતરણિકા :
પૂર્વમાં સ્થાનાદિના ઇચ્છાદિ ભેદો બતાવ્યા, હવે સ્થાનાદિના આવા ઇચ્છાદિ ભેદ થવાનાં કારણો શું છે? તે બતાવવા માટે કહે છે
एए य चित्तरूवा तहा (तह) क्खओवसमजोगओ हुंति । तस्स उ सद्धापीयाइजोगओ भव्वसत्ताणं ॥ ७॥ एते च चित्ररूपास्तथा क्षयोपशमयोगतो भवन्ति । तस्य तु श्रद्धाप्रीत्यादियोगतो भव्यसत्त्वानाम् ||७||
અન્વયાર્થ:
મન્વસત્તાળું ય અને ભવ્ય સત્ત્વોના સફ્રાપીયાનાોળો શ્રદ્ધા, પ્રીતિ આદિના
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
