________________
૮૫
આલોયણાવિંશિકાd. અવતરણિકા:
ગાથા ૭ માં કહ્યું કે ચારિત્રધર્મ સેવન કરનારા બધા સાધુ સિદ્ધકર્મા થતા નથી, તો પ્રશ્ન થાય કે સિદ્ધકર્મા ગુરુ કેવા હોય? તે બતાવતાં કહે છે -
एसो पुण नियमेणं गीयत्थाइगुणसंजुओ चेव । धम्मकहापक्खेवगविसेसओ होइ उ विसिट्ठो ॥८॥ एष पुनर्नियमेन गीतार्थादिगुणसंयुतश्चैव ।
धर्मकथाप्रक्षेपकविशेषतो भवति तु विशिष्टः ।।८।। અqયાર્થ:
સો પુછા વળી આકસિદ્ધકર્મા ગુરુ નિયમેળ નિયમથી યત્યાસંકુનો વગીતાર્થ આદિ ગુણયુક્ત જ હોય મહીપજ્વવવિયેતનો તેમાં પણ જે ધર્મકથા પ્રક્ષેપક વિશેષ હોય તેનાથી તે વિણિકો રોદ વિશિષ્ટ (સિદ્ધકર્મા ગુરુ) થાય છે. ગાથાર્થ:
વળી સિદ્ધકર્મા ગુરુ નિયમથી ગીતાર્થ આદિ ગુણ યુક્ત જ હોય. તેમાં વળી જે ધર્મકથા-પ્રક્ષેપક-વિશેષ હોય તે વિશિષ્ટ સિદ્ધકર્મા ગુરુ થાય છે. ભાવાર્થ:
સિદ્ધકર્મા ગુરુ નિયમથી ગીતાર્થ આદિ ગુણયુક્ત જ હોય. તેથી એ પ્રાપ્ત થાય કે ભાવથી ચારિત્રસંપન્ન હોય, પણ ગીતાર્થ આદિ ગુણો ન હોય તો તે સિદ્ધકર્મા ગુરુ હોઇ શકે નહિ. આવા સિદ્ધકર્મા ગુરુ જ વિશેષ પ્રકારે આલોચના કરવા માટે યોગ્ય છે.
સિદ્ધકર્મા ગુરુમાં પણ જેની પાસે વિશેષ પ્રકારની ધર્મકથા કરવાની શક્તિ છે અને જેઓ ગીતાર્થ આદિ ગુણયુક્ત તો છે જ, તો તેવા પાસે આલોચના કરનાર જીવ ક્વચિત્ માયા કે લાદિ પરિણામવાળો હોય પરંતુ તેની માયાદિ નિવર્તનીય હોય તો, આવા વિશિષ્ટ સિદ્ધકર્મા ગુરુઓ તે જીવમાં આલોચનાને અનુકૂળ તીવ્ર સંવેગ પેદા કરે તેવી ધર્મકથા કહીને, તેના માયાદિ ભાવોને નિવર્તન કરી શકે છે. જ્યારે તેના વિશેષ સામર્થ્ય વગરના સિદ્ધકર્મા ગુરુ હોય તો, આલોચના કરનાર સ્વયં યથાર્થ આલોચના કરવા તત્પર હોય અને કવચિત્ ક્ષોભાદિ પામતો હોય, તો તેના ક્ષોભ નિવર્તન માટે ઉચિત યત્ન કરી શકે તો પણ, ધર્મકથા દ્વારા વિશેષ શુદ્ધિ કરાવવા માટે સમર્થ ન બને. તેથી આવા વિશિષ્ટ સિદ્ધકર્મવાળા ગુરુ ઉપલબ્ધ હોય તો તેઓની પાસે જ આલોચના કરવી જોઈએ. ll૧૫-૮
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
