Trishashti Shalaka Purush Charitrasya Gadyatmaka Saroddhar Part 06

Author(s): Shubhankarsuri, Dharmkirtivijay
Publisher: Kalikal Sarvagya Shri Hemchandracharya Navam Janmashatabdi Smruti Sanskar Shikshannidhi Ahmedabad

Page 35

त्रिषष्टिशलाकापुरुषचरितम्-गद्यात्मकसारोद्धारः एवं विषण्णे पुष्पे शक्र: "प्रभुः कथं विहरती"ति दध्यौ । अवधिना च स्थूणाके प्रतिमास्थितं प्रभुं विषण्णं तं नैमित्तिकं पुष्पं च ज्ञात्वा शीघ्रमागत्य प्रभुं पुष्पस्य पश्यत एव प्रणम्य पुष्पमुवाच"शास्त्रं किं निन्दसि ? न हि शास्त्रकृतो मिथ्या वाचः । त्वं बाह्यान्येव लक्षणानि जानासि नाऽन्तराणि । प्रभोहि रक्तमवित्रं क्षीरधवलं, नि:श्वासः पङ्कजवदामोदी, वपुश्च निरामयं मलादिवर्जितं च । अयं जगत्पतिर्धर्मचक्री वीराख्य: सिद्धार्थपुत्रः । चतुष्पष्टिरपीन्द्रा अस्य प्रभोः सेवकाः । तव फलाशाविषयचक्री प्रभोः पुरतः कः ? असौ वार्षिकदानं दत्त्वा भवच्छेदमिच्छू राज्यं विहाय परिव्रज्यैवं विहरति । तच्छास्त्राणि संवदन्त्येव, विषादं मा गाः, तवाऽभीष्टं ददामि । यतः स्वामिदर्शनं न मोघं कस्याऽपि" । एवमुक्त्वा तस्येष्टं दत्त्वा प्रभुं प्रणम्य च शक्रः स्वस्थानं ययौ ।
दशमं पर्व - तृतीयः सर्गः राजगृहं प्राप स प्रभुणाऽलङ्कृते । शालाकोण एव तन्तुवायमनुज्ञाप्य सिंहसमीपे शृगाल इवाऽवात्सीत् ।
प्रभुरपि मासक्षपणपारणार्थं पाणिपात्रो विजयश्रेष्ठिनो गृहं प्राविशत् । सुमतिः श्रेष्ठी च परया भक्त्या स्वामिनं प्रत्यलाभयत् । तदानीं च देवा अहो दानं सुदानमित्याघोषयन्तस्तद्गृहे वसुधारादिकानि पञ्च दिव्यानि चक्रुः । गोशालस्तु तच्छ्रुत्वा दध्यौ-"अयं मुनिरसामान्यः, यतोऽस्याऽन्नदातुर्गुहे पञ्च दिव्यानि जातानि । तच्चित्रफलकं त्यक्त्वाऽस्य शिष्यो भवामि, ईदृशो हि गुरुरवश्यं फलदः" । तस्मिन्नेवं चिन्तयत्येव प्रभुः पारयित्वा तत्र शालायामेत्य प्रतिमया तस्थौ ।
गोशालश्च प्रभुं नत्वाऽवादीत्-"मौनिनस्तव प्रभावो मया नाऽज्ञायि, अहं तव शिष्यो भविष्यामि, त्वमेव मम शरणम्" । एवमुक्त्वा च स तथाचकार । प्रभुश्च मौनेनैवाऽस्थात् । गोशालश्च भिक्षोपजीवी प्रभोः शिष्यतां गतः कदाचिदपि प्रभुपार्वं नाऽमुञ्चत् । प्रभुश्च द्वितीयमासक्षपणे आनन्दस्य गृहं गतस्तेन भक्त-पानाद्यैर्भक्त्या प्रतिलम्भितः । तृतीयमासक्षपणे च प्रभुः सुनन्देन गृहमेधिना सर्वकामगुणाख्येनाऽऽहारेण प्रतिलम्भितः । गोशालकोऽपि च भिक्षयोदरं पूरयन् सदा प्रभुमसेवत ।
अथ कार्तिकपूर्णिमायां प्राप्तायां गोशालो दध्यौ-"अयं ज्ञानी श्रूयते, तदस्य ज्ञान परीक्षे" । एवं विचार्य स वीरप्रभु पप्रच्छ-"स्वामिन् ! प्रतिगृहं वार्षिकोत्सवे प्रवृत्तेऽहं भिक्षायां कि प्राप्स्यामि, तत् कथय" । तत: स्वामिसङ्कान्त: सिद्धार्थ उवाच"भद्र ! धान्याम्लकोद्रवकूरै जितो दक्षिणायामेकं कूटं रूपकं च प्राप्स्यसि" । तच्छ्रुत्वा च गोशालो दिनोदयादारभ्य विशिष्टभोजनाय
अथ वीरप्रभुः कायोत्सर्ग पारयित्वा विहरन् राजगृहं पुरं प्राप । तस्य नगरस्य समीप एव नालन्दाया: पूर्वस्यां कस्यचित् तन्तुवायस्य विशालां शालां गत्वा प्रभुस्तं वर्षां वस्तुमनुज्ञाप्य तस्या एकदेशे मासक्षपणमाश्रितोऽस्थात् ।
इतश्च मङ्ख्यो मखलिर्बभूव । तस्य भार्या च भद्रा । तौ च चित्रपट्टिकां दधानौ भुवं विजहतुः । एकदा च शरवणग्रामं प्राप्य भद्रा गोबहुलस्य विप्रस्य गोशालायां सुतमसूत । गोशालाजातत्वाच्च स गोशालाख्यः प्राप्तयौवनो निजं मखशिल्पं शिक्षितवान् । स्वभावत: कलही, पित्राज्ञाविराधको, दुर्लक्षणः, कूटपण्डितः स पितृभ्यां कलहं कृत्वा चित्रपट्टिकामादाय भ्रमन् भिक्षयोपजीवन्