________________
૧નાનું કુટુંબ-મોટું કુટુંબ-વિશ્વકુટુંબ
તિા. ૧૬-૪-૯૫ ના “વિશ્વ વાત્સલ્ય” પાના ૬૭ ઉપર “સંતબાલ પરિવાર સંમેલન મથાળા નીચેના લખાણમાં પા. ૬૮ ઉપર અંબુભાઈના વક્તવ્યમાં પરિવાર ભાવનામાંથી પોષાયેલું બળ'ની વાતનો અછડતો ઉલ્લેખ છે.
આમાં અંગતતા હોવા છતાં આ બળ કઈ રીતે વિકસે છે અને સમાજસેવી સંસ્થાઓમાં કેવા કેવા પ્રશ્નો હોય છે; નવા ઊભા થાય છે; નવી નવી સમસ્યાઓ સર્જે છે અને એમાં વ્યક્તિ, સંસ્થા, સમાજ અને સંતપુરુષોનું પ્રત્યક્ષ પરોક્ષ માર્ગદર્શન કઈ રીતે કેવું કેવું કામ કરે છે. ખાસ તો સમાજ ઘડતર કેમ થાય છે તે જાણવા સમજવા અને આચારમાં મૂકવા જેવું લાગ્યું છે. આ દૃષ્ટિએ થોડા હપતાઓમાં અહીં જ એ આપવા ધાર્યું છે.]
બરાબર ૪૭ વર્ષ થયાં એ ઘટનાને રાણપુરની ભાદર નદીમાં રેત કાંકરીના પથારામાં અમે બેઠા હતા. મુનિશ્રી સંતબાલજી, શ્રી મણિભાઈ પટેલ, શ્રી જયંતીલાલ ખુશાલદાસ શાહ અને આ લખાણ લખનાર અંબુભાઈ શાહ એમ અમે ચાર હતા.
ધોમ તાપ તપવાની શરૂઆત થઈ ગઈ હતી. પણ અમારી વાતનો અંત ન આવ્યો. ચર્ચા અધૂરી જ રાખવી પડી. જોકે વાતના મુદ્દાઓ સ્પષ્ટ હતા અને નિર્ણયાત્મક ભૂમિકા માટેનાં બંને બાજુનાં મંતવ્યો પણ ખુલ્લા મનથી રજૂ થઈ ગયાં જ હતાં, પણ નિર્ણય થઈ શક્યો નહોતો. મુનિશ્રીનો વિહાર સૌરાષ્ટ્ર તરફ હતો. તડકો આકરો થાય તે પહેલાં વાતનું જાણે સમાપન થતું હોય એમ મુનિશ્રીએ મને કહ્યું :
“જુઓ વિચારજો. નિર્ણય હવે તમારે જ કરવાનો છે. વાત તો બધી થઈ જ ગઈ છે.”
એ મતલબનું કહીને મુનિશ્રી અને મણિભાઈએ સૌરાષ્ટ્ર ભણી પ્રયાણ કર્યું. જયંતીભાઈ અને હું રાણપુરથી બસમાં ધંધૂકા થઈ ટ્રેનમાં ગૂંદી ગામમાં આવ્યા. ત્યારે હજુ આશ્રમ નહોતો. ગુંદી ગામની ધર્મશાળામાં કે ગામના વેપારી શ્રી હરિલાલ ચતુરભાઈ શાહને ત્યાં અમે જતાં આવતાં રોકાતા.
ડિસેમ્બર ૧૯૪૭માં મુનિશ્રીના પ્રયોગમાં જોડાયાને પાંચ છ મહિના થઈ ગયા હતા. નૈતિકભાવે ડાંગર અને ઘઉં ખરીદવા, સંઘરવા અને વેચવાનું કામ પુરજોશમાં ભાલનળકાંઠા ખેડૂત મંડળે શરૂ કરી દીધું હતું. ખેડૂત મંડળના મંત્રી તરીકે મારે સતત ગામડાંનો પ્રવાસ કરવાનો રહેતો. ખેડૂતોનો સહકાર ઘણો
સંત સમાગમનાં સંભારણાં
