________________
૩૦
ક્રિયા પર થતી વ્યવહારમાં જોવા મળતી નથી. ત્યાં અમારા જેવા ગૃહસ્થ કહે એની અસર તો ક્યાંથી થાય ?
મુનિશ્રીએ તો સને ૧૯૩૭થી જ આ પરંપરામાં ફેરફાર કરીને સાધ્વીજીને વંદન કરવાનું ચાલુ કરી જ દીધું હતું. જાહેર નિવેદન પણ કર્યું જ હતું.
શબ્દોના અર્થઘટન અને પરંપરામાં યુગાનુકૂળ પરિવર્તન કરવાના પોતાના અભિગમ અને વલણ માટે મુનિશ્રી શાસ્ત્રોના આધારો પણ કોઈ કોઈ વખત ટાંકીને ઉદાહરણ પણ આપતા.
મતલબ, પુરુષ લિંગવાળો પુરુષ જાતિનો પુરુષ નહિ, પણ સ્ત્રી અને પુરુષમાં રહેલ ‘આત્મા શ્રેષ્ઠ’ છે એમ અર્થ અમને સમજાવ્યો હતો. અને તે અર્થમાં તો સ્ત્રી કે પુરુષ બંનેમાં રહેલો આત્મા કે ચૈતન્ય શ્રેષ્ઠ જ છે.
આ સ્ત્રી પુરુષ સમાનતાની મુનિશ્રીની મૌલિક વિચારણા કેટલી બધી સત્યનાં મૂળ તરફ લઈ જનારી હતી તેનો એક વધુ દાખલો જોઈએ.
શ્રીમદ્ રાજચંદ્રના વિચારોથી તો મુનિશ્રી આંતર બાહ્ય ઓતપ્રોત હતા. શ્રીમદ્ કાવ્યની એક કડીમાં “ગણે કાષ્ઠની પૂતળી તે ભગવાન સમાન’ એમ શબ્દ રચના છે.
મુનિશ્રીને લાગ્યું કે ભગવદ્ભાવ માટે સ્ત્રીને લાકડાની પૂતળી રૂપે જ શા માટે જોવી ? વાસના ક્ષય માટે કે વિકાર ઉપર વિજય મેળવવા માટે સ્ત્રીપુરુષ બંનેએ પુરુષાર્થ કરવાનો છે. તો સ્ત્રીને સ્ત્રી રહેવા દેવી અને તેના પ્રત્યે માતા છે, તેમ માતૃવત્ ભાવે પુરુષે જોવું એમ શા માટે નહિ ?
એટલે એમણે શ્રીમદ્ કાવ્યની એ કડીને નીચે પ્રમાણે ફેરફાર કરીને એક પત્રમાં શ્રીમદ્ ભક્ત એવાં જિજ્ઞાસુ સાધિકા બહેનશ્રી પુષ્પાબેન અરવિંદભાઈ મહેતાને લખી.
“ગણે માતૃવત્ નારીને, તે ભગવાન સમાન’’ જોકે આ વ્યક્તિગત વાત અને વ્યક્તિગત કરેલ ફેરફાર વ્યાપક કરવાનો કશો પ્રયત્ન થયો નથી.
પરંપરા, રૂઢિ અને માન્યતાઓમાં વિકૃતિઓ પથરાઈને ઊંડી જડ નાખી બેસે છે ત્યારે ક્રાંતદ્રષ્ટા મહાપુરુષો કોઈ ને કોઈ નિમિત્ત પૂરું પાડીને તેમાં મૂળભૂત અને ક્રાંતિકારી ફેરફારો કરતા જ હોય છે.
સ્ત્રી પુરુષની સમાનતાની પ્રસ્થાપના માટે તીર્થંકર ભગવાન મહાવીર સ્વામીએ કરેલ અભિગ્રહ અને પાંચ મહિના ને પચ્ચીસ દિવસના ઉપવાસ પછી સંત સમાગમનાં સંભારણાં
