________________
પ૦
હરિજન આશ્રમ, અમદાવાદ અને ધોળકા રહે છે, પણ બકરાણા એમના હૈયેથી છૂટી ગયું નથી. બકરાણા એક બને અને એકતાનો એકડો ઘૂંટે તો મીડાં તો એના પર ચડશે અને દેશ એક અને અખંડ રહેશે.
રાષ્ટ્રીય સમસ્યાને આમ સાવ સાદી રીતે સમજાવતા આ સંતની ક્રાંતદષ્ટિનો પરિચય અમને આવી ગ્રામસભાઓમાં થતો ગયો.
૧૩ લોકશાહી અને અધ્યાત્મ સન ૧૯૪૬નો “વિશ્વવત્સલ ચિંતક વર્ગ અરણેજ (તા. ધોળકા) બુટમાતાના મંદિરની વિશાળ જગામાં ચાલ્યો હતો. વર્ગના પ્રેરકપ્રણેતા હતા મુનિશ્રી સંતબાલજી. તે વખતે હું સિંધ હૈદરાબાદ ધંધાર્થે રહેતો હતો. પણ સન ૧૯૪પના મુનિશ્રીના વિરમગામ ચાતુર્માસથી મને મુનિશ્રીના વિચારો અને કાર્ય પ્રત્યે થયેલ આકર્ષણથી ખાસ આ વર્ગમાં પૂરા દિવસો શિબિરાર્થી તરીકે રહ્યો હતો. બુટમાતાના ટ્રસ્ટી ધોળકાના વકીલ શ્રી શાન્તિલાલ શાહને મુનિશ્રીમાં શ્રદ્ધાભક્તિને લઈને બુટમાતાનાં બધાં સાધન સગવડો વર્ગને મળ્યાં હતાં. ભોજનખર્ચની વ્યવસ્થા સંસ્થાના વડીલ શ્રી છોટુભાઈ મહેતાએ કરી હતી. તે વખતે અનાજ ઉપર કન્ટ્રોલ હતો, વર્ગ માટે સરકારી અનાજનો કોટા ઘઉં ચોખા-રાતડીઓ મકાઈ જે કંઈ મળતું તેના પર ચાલતું.
બુટમાતાના ટ્રસ્ટી શ્રી શાન્તિભાઈ વકીલે વર્નપૂર્ણાહુતિનું છેલ્લું ભોજન પોતાના તરફથી આપવાનું નોતરું ખૂબ જ ઉષ્મા અને પ્રેમથી આપ્યું. વડીલ શ્રી છોટુભાઈ અને શિબિર સંચાલક મોડાસાના ડૉક્ટર શ્રી રસિકલાલ હરજીવનદાસ શાહે સ્વીકારી લીધું. વાત સાંભળી કે આ ભોજનમાં લાડવા બનાવવાના છે. આ જાણીને કેટલાક ખૂબ ખુશ થયા. તો કેટલાકને એમ લાગ્યું કે, “આપણે શિબિરાર્થી છીએ. શિબિરના દિવસોમાં તો સરકારી અનાજની સાદી રસોઈ જે શિબિરમાં રોજ ખાઈએ છીએ તે જ ખાવી જોઈએ. ભલેને શાન્તિભાઈ યજમાન બન્યા હોય, પણ આપણાથી આ દિવસોમાં લાડવા તો ખવાય જ નહિ.' જ્યારે મોટાભાગનો મત એવો હતો કે “આમંત્રણ સ્વીકાર્યું છે. પછી યજમાન જે રસોઈ કરીને ખવરાવે તે ખાવું જોઈએ, આરોગ્ય, વ્રત કે અપધ્ય-અખાધવાનગી વગેરે કારણે અપવાદ હોઈ શકે, પણ અમુક જ રસોઈ કરો એમ કહેવું ઉચિત નહિ કહેવાય.'
સંત સમાગમનાં સંભારણાં
