________________
63
છતાં સમાજને માટે ભિક્ષા માગવાના ઘણા પ્રસંગો તો હું ટાળવા જ મથું છું. ભાલ નળકાંઠાના પ્રયોગમાં મૂડીવાદ સામેનું યુદ્ધ મોખરે હોવાને કારણે મને લાગ્યા જ કર્યું છે કે અમીરાત ભરી ભિક્ષાવૃત્તિ પર નભનાર સંઘને મુસીબત ભલે વેઠવી પડે, પણ એ જ મુસીબત એનું અને આપના૨નું તેજ વધારનારી બને એ વિશે મને તલભાર શંકા નથી.'' (વિ. વા. તા. ૧-૪-૪૯)
“સત્તા અને ધનની અનુચિત ખુશામત કર્યા વિના, એટલું જ નહિ પરંતુ વિશેષમાં એ બંનેને પોતપોતાનાં યોગ્ય સ્થાનો બતાવી આપવાનું લક્ષ ચૂક્યા વિના, દુષ્કાળ જેવી અણીને ટાંકણે કામ કરવું ભારે મુશ્કેલ છે.
માણસ અને પશુને જીવાડવાનો જ ખ્યાલ હશે તો આ સંગ્રામમાં ટકી નહિ શકાય.” (વિ. વા. ૧૬-૨-૪૯ અગ્રલેખ) સુપાત્ર દાનનો મહિમા અને દાનની મહત્તા વિષે મુનિશ્રી લખે છે : “જૈન આગમોમાં સુપાત્ર દાનનો મહિમા ઘણો મોટો છે તે નીચેનો નીતિગ્રંથમાંનો શ્લોક એ દૃષ્ટિએ મનનીય છે;
શતેષુ જાયતે શૂર, સહસેષુ ચ પંડિતઃ
વક્તા દશ સહસ્ત્રેષુ, દાતા ભવંત વા ન વા.
એટલે કે સેંકડો માનવીઓમાંથી કોઈક જ શૂર નીકળે છે, હજારો માણસોમાંથી માંડ એકાદ પંડિત નીપજે છે, લાખોમાં કોઈક જ સાચો અને નિર્દોષ વક્તા પાર્ક છે, જ્યારે લાખોમાં પણ માંડ એકાદ દાતા પાકે અથવા નયે પાકે.
નિસ્પૃહી દાતા જેમ દુર્લભ છે તેમ નિસ્પૃહી યાચક પણ દુર્લભ છે આજે જરૂર છે નિસ્પૃહી દાતાઓની અને નિસ્પૃહી યાચકોની.’’
“ધનદાતાઓને માત્ર પ્રતિષ્ઠાની લાલચથી દોરવીને પણ કામ કઢાવી લેવામાં જેઓ માને છે, તેમણે એ ન ભૂલવું જોઈએ કે તેઓ પ્રજામાં સ્થળ લાભ તો પહોંચાડી શકે છે; પણ સાથે સાથે દાન લીધા પછી પ્રજાનું તેજ વધારવું જોઈએ તેટલું વધારી શકતા નથી. આ ખોટ પેલી રાહતના લાભ કરતાં અનેક ગણી વધુ અને દુ:ખદ છે. . જ્યાં ફાળા ઉપરાંત યોગ્ય વિનિમય અને ઘડતરનું કામ હોય ત્યાં માત્ર ફાળો ઠીક મળશે કે સાધનો મળશે એવી કોઈ લાલચે ધનિકોને મુખ્ય સ્થાન આપવા જતાં આપણે જાતે જ ધનની પ્રતિષ્ઠા વધારીએ છીએ. સમય તો ખોટાં મૂલ્યાંકનનો ધરમૂળથી પણ પલટી નાખવાનો છે. (વિ. વા. ૧૬-૧-૪૯)
સંત સમાગમનાં સંભારણાં
