________________
તરીકે સ્મરણશક્તિ મેળવીને આ રીતે કોઈ પણ માણસ અવધાન કરી શકે છે તે સમજાવવા માટે જાહેરસભામાં અવધાન કરી બતાવવાની માગણી મુનિશ્રીએ સ્વીકારી. અને એક દિવસ બપોરે જાહેરમાં મારી સાંભરણ મુજબ ૫૦ અવધાન મુનિશ્રીએ કરી બતાવ્યા હતા.
એ વિષયની સમજૂતી પણ થોડીક તે દિવસે મુનિશ્રીએ આપી તેમાંથી અમે બે-ચાર જુવાનિયાઓએ મુનિશ્રીને વિનંતી કરી કે -
મહારાજશ્રી, અમને આ શીખવાડો ને ?” અને મુનિશ્રીએ તરત જ ઉંમગથી હા પાડી.
બીજે દિવસથી રોજ સવારે એક કલાકનો સમય અમે બે જણ શીખવા જતા. એક હું અને બીજો એક વિદ્યાર્થી કેશવલાલ શાહ, જેમણે પાછળથી મોટી વયે ધંધાર્થે મુંબઈ જઈને જન્મભૂમિ-પત્રમાં પણ કામ સંભાળ્યું હતું એવો ખ્યાલ છે.
અવધાન શીખવાની રીત કંઈક આવી હતી : મનમાં એક સો ચિત્રો ક્રમબદ્ધ યાદ કરી રાખવાનાં. ગોખી ગોખીને ઘૂંટી ઘૂંટીને મનમાં ભૂલ કર્યા વિના એક પછી એક આ સો ચિત્રો બરાબર પાકાં સ્મૃતિપટ પર અંકિત થઈ જવાં જોઈએ.
આ સો ચિત્રો કયાં ક્યાં યાદ રાખવાં ? તે દરેકની પોતાની રસરુચિ મુજબ સરળ પડે તેમ નક્કી કરવાનાં હોય છે. સંતબાલજીએ ક્રમ નક્કી કરેલો તેમાં (૧) મા (૨) ગાય (૩) ઘી (૪) ચા (પ) પાઉં એમ ૧ થી ૧૦૦ ચિત્રોનો ક્રમ અભ્યાસમાં તો થોડાંજ ચિત્રોનો ક્રમ યાદ રાખવાનો હતો. અમે તો નવા નિશાળી હતા. એટલે શરૂઆત પાંચેક ચિત્રોથી કરાવીને પછી ક્રમશઃ ૨૫ ચિત્રો સુધી અમે યાદ રાખી લેતાં શીખી ગયા હતા.
ચિત્રોના ક્રમમાં પ્રથમ માનું ચિત્ર એટલા માટે સંતબાલજીએ રાખ્યું હતું કે, દરેકને પ્રથમ પોતાની મા એ નજીકમાં નજીકનું અને વધુમાં વધુ પરિચિત પાત્ર છે. ત્યારપછી આંગણાની ગાય અને ઘી વગેરે નજીકનાં અને પરિચિત ચીજો કે પાત્રો યાદ રાખવાં સરળ પડે પણ આ ચિત્રોનો ક્રમ તો દરેક અવધાન કરનારે પોતાને અનુકૂળ પડે તે જ પસંદ કરી યાદ કરી લેવાનાં હોય છે.
અમારે શરૂઆત બાળપોથીની જેમ હળવા અવધાનથી શીખવાની રીતે કરવાની હતી. તેથી એક પછી એક પાંચ શબ્દો ક્રમ પ્રમાણે બોલાય તે જ ક્રમ પ્રમાણે મનમાં યાદ રાખી લેવાના હતા. અને પછી પાંચેય શબ્દો બોલાયા હોય તે જ ક્રમમાં એક પછી એક બોલી જવાના હતા.
સંત સમાગમનાં સંભારણાં
