________________
૮૮
તોફાનો ન થાય અને થાય તો તેને અંકુશમાં રાખવા કામ કરશે.
પણ ધર્મદષ્ટિની અથવા અહિંસક સમાજ રચનામાં હિંસાને શમાવવા રોકવાશાંતિસૈનિકોએ ત્યાં પહોંચી જવું જોઈએ. જેમની તૈયારી હોય તેમણે પોતાના પરિવારની સંમતિ મેળવીને તા. ૧ નવેમ્બરે અમદાવાદ પહોંચી જવું જોઈએ.”
આ લેખના લખનાર લેખકની તે વખતે માનસિક તૈયારી હતી જ. બન્ને ભાઈઓ અને માતાપિતા અમદાવાદ રહેતાં હતાં તેમણે તો છેલ્લા નવેક વર્ષ થયાં સમાધાન મેળવી જ લીધું હતું. પુત્રી ચિ. જ્યો—ા ૧૦ વર્ષની અને પુત્ર ચંદ્રવદન ચાર વર્ષનો તે વખતે હતાં. કમળાની સંમતિ લેવી જરૂરી હતી.
ગૂંદી આશ્રમની ૩૧-૧૦-પ૯ની તે આખી રાત ભૂલાતી નથી, અમે બંનેયે મટકું પણ માર્યા વિના આખી રાત પસાર કરી. કમળાનું કહેવું હતું કે, “બંને સંતાનો નાનાં છે. ત્યાં શું થાય તે કંઈ કહેવાય નહિ. આમનું કોણ ?” સૂઈ ગયેલાં બન્ને બાળકો તરફ જોઈને આંખમાં આંસુ સાથે મને કહેતાં જ રહ્યાં.
“મુનિશ્રીના આશીર્વાદ છે. અને ઈશ્વર ઉપર આપણી શ્રદ્ધા છે. દાંત આપ્યા છે તે ચાવણું આપે જ છે. પોતપોતાનું ભવિષ્ય લઈને જ એ આવ્યાં છે.” વગેરે દલીલોથી હું સમજાવતો રહ્યો.
એ નહોતાં સમજતાં એવું તો હું નહોતો માનતો. “સમજાવતો રહ્યો” એમ લખવાને બદલે કહેતો રહ્યો એમ કહેવું વધુ ઉચિત છે. એમ કહેવું જોઈએ.
આ પ્રથમ જ પ્રસંગ એવો હતો કે આમ આખી રાત પરસ્પરને કહેવામાં ગઈ. જો કે મારા મનમાં તો વિશ્વાસ હતો કે છેવટે સંમતિ આપશે.
અને એ વિશ્વાસ પરોઢ થવા આવ્યું ત્યારે ફળદાયી થઈને રહ્યો. સંમતિ મળી ગઈ. પરોઢના શટલ અમદાવાદ જતી હતી તેમાં નવેક વાગ્યે અમદાવાદ પહોંચ્યો. ન ધારેલી સંખ્યા ૨૬ ભાઈઓ-બહેનો શાંતિસૈનિકની કામગીરી માટે આવી ગયાં. ભદ્રના કોંગ્રેસ ભવનમાં સહુનો ઉતારો હતો. સરકારી રાહે મહાદ્વિભાષી રાજ્યની શરૂઆત, પૂરતા પોલીસ બંદોબસ્ત સાથે થઈ. સમાચાર મળ્યા કે ઝવેરીવાડના નાકા પાસે કંઈક પ્રમાણમાં મામલો તોફાને ચડ્યો છે. અમે શાંતિસૈનિકના ઝબ્બા ઉપર લગાવેલા નિશાન સાથે ત્યાં પહોંચી ગયા. પોલીસ બંદોબસ્ત પૂરતો હોવાથી હિંસક તોફાન થતું અટકી ગયું હતું. અમારે કંઈ કરવાપણું નહોતું. આખો દિવસ વાતાવરણમાં ઉત્તેજના રહી, પણ શાંતિથી પસાર થઈ ગયો. અમે સહુ અમદાવાદથી હેમખેમ વિદાય લઈ હર્ષ સાથે છાતી ફુલાવતા સહુસહુના ઘેર ગયા. હું રાત્રો નવેક વાગ્યે ટ્રેનથી ભુરખી
સંત સમાગમનાં સંભારણાં
