________________
૪૯
એક આવે. ૧ અને ૧ નો ભાગાકાર કરો તો પણ જવાબ એક આવે. અને ૧ માંથી ૧ બાદ કરો તો જવાબ શૂન્ય આવે. બરાબર ને ?”
જવાબમાં ઘણાએ હા પાડી. પછી મુનિશ્રીએ સમજાવ્યું :
બે એકડે અગીઆર ત્યારે જ થાય કે બે એકડાની વચ્ચે કશું જ હોય નહિ. બંને એકડા કશું ચિહ્ન રાખ્યા વગર પડદો કે અંતર રાખ્યા વિના તદ્દન પાસે પાસે બેઠા હોય ત્યારે એકડા બે, પણ અગીઆર બની જાય. પરંતુ જો વચ્ચે વત્તા, ગુણ્યા, ભાગ્યા, બાદ એમ કોઈ ને કોઈ આવરણ ચિહ્ન હોય તો જવાબમાં આપણે જોયું તેમ બે, એક કે શૂન્ય આવે. ખરું કે નહિ ?”
હા હા એમ અનેક અવાજો આવ્યા. પછી મુનિશ્રીએ બીજો દાખલો આપ્યો.
એક ગામ તમારા જેવું નાનું. વસ્તી હશે હજાર અગીઆરસો માણસોની. એક રાત્રે પાંચ ધાડપાડુઓએ ગામમાં ધાડ પાડી અને ગામને લૂંટ્યું. આમ કેમ બન્યું ? કહો જોઈએ ?” મુનિશ્રીએ જવાબ માગ્યો.
સભામાંથી કોઈ બોલ્યું નહિ. બધા મૌન બેઠા રહ્યા. પછી મુનિશ્રીએ સમજાવ્યું :
ધાડપાડુ હતા માત્ર પાંચ. પણ એમની વચ્ચે કોઈ અંતર નહોતું. એકતા હતી, એટલે પાંચ હોવા છતાં એમની શક્તિ ૧ ૧ ૧ ૧ ૧ જેટલી થઈ ગઈ.
જ્યારે ગામની વસ્તી ૧૧૦૦ની હોવા છતાં સહુની વચ્ચે સંપ નહોતો. અંતર હતું. સહુ સાંઠો સાંઠો જુદા હતા. મારે શું ? પડશે તે ભોગવશે, એમ સમજી કોઈ ઘરની બહાર નીકળ્યા નહિ; એટલે અગીઆરસો હોવા છતાં એકલા જ રહ્યા. અને ગામ લૂંટાયું.”
આજે રાષ્ટ્રની-દેશની એકતાની-અખંડિતતાની ખૂબ જરૂર છે. કોમ, જ્ઞાતિ, જાતિ, ધર્મ-સંપ્રદાય, પ્રદેશ એમ અનેક પ્રકારની સંકુચિતતાઓની લાગણીઓથી દેશ ઘેરાયેલો છે. ગામડું આમાંથી મુક્ત બને અને એક બને તો દેશ એક બને. બકરાણાએ તો વિશ્વવત્સલ ચિંતકવર્ગ ભરીને એ દિશામાં જવાની પહેલ કરી છે. રવુભાભાઈ જેવા ગણિત અવધાનની સિદ્ધિ પ્રાપ્ત કરી છે તેવા આગેવાન પણ બકરાણામાં તો વસે છે. એટલે બકરાણા માટે આમ એકતાનું ગણિત સમજવું કઠણ નથી. વર્ગ ભરવામાં નિમિત્ત બનેલા જયંતીભાઈ અને દેવીબહેન આજે ભલે બકરાણા વતન હોવા છતાં, બકરાણામાં રહેતાં નથી, અને ગાંધીજીને
સંત સમાગમનાં સંભારણાં
