________________
૪૪
નાનચંદભાઈ બગડ ગયા. પાણી સુધ્ધાં બગડનું ન પીવું, એવા સંકલ્પ સાથે ગયા. રોજ સવારે જાય. સાંજ સુધી રોકાય. ધીમે ધીમે ગામલોકોનો સંપર્ક વધવા લાગ્યો. કુનેહપૂર્વક વાતો કરી કરીને ચોર અને ચોરી કરનાર કોણ કોણ છે તે વાતો જાણી લીધી. જાણેલી વાતો સાચી છે તેની ખાતરી પરોક્ષપણે કરી લીધી. અનાયાસે પણ ચોરી કરનારનાં નામો સાચાં હતાં તે જ જાણવા મળ્યાં. દિવસોની તપાસ પછી મળેલી તમામ માહિતી મુનિશ્રી પાસે ૨જૂ થઈ. મુનિશ્રીએ ખેડૂતમંડળના આગેવાનો સાથે પણ સંપર્ક ચાલુ રાખી આ કિસ્સામાં લોકશક્તિનો ઉપયોગ કરવાની પૂર્વભૂમિકા તૈયાર કરવા માંડી હતી.
ચોરી કરનાર કોણ છે તેની ખાતરી થયા પછી ધર્મદ્રષ્ટિની સમાજ રચનામાં શું કરવું ? એ સવાલ આવ્યો. વળી જે કંઈ કરવાપણું આવે તેમાં લોકશક્તિ મુખ્ય રહેવી જોઈએ. લોકશાહી શાસનમાં ક્ષતિ ન પહોંચે તેમ થવું જોઈએ. રાજ્યની પોલીસ કે તંત્રને વચ્ચે ન આવવું પડે તે પણ જોવું જોઈએ. અને પરિણામ પણ આવવું જોઈએ.
આમ અનેક પાસાંઓ ધ્યાનમાં રાખી આ કામ કરવાનું હતું. ગામલોકોમાં ડર હતો. કાયરતા હતી. રાજ્યશાસન ભ્રષ્ટ અને નિંભર હતું. શાસનકર્તાઓનો ભરોસો સત્તામાં હતો. સેવાલક્ષી સેવકોની સાત્ત્વિકતા કે સજ્જનતા ઉદાસીન, નિષ્ક્રિય કે નિર્માલ્ય હતી. સાધુસંતો તો મર્યા પછીના પરલોક કલ્યાણની કથાવાર્તાઓમાંથી ઊંચા જ આવતા નહોતા. એમને આ લોકના કલ્યાણના પ્રશ્નોમાં જાણે રસ જ નહોતો. ચારે તરફનો અંધકાર જાણે ઘેરી વળ્યો હતો.
એવી સ્થિતિમાં મુનિશ્રીએ દિવસોના મંથન પછી જાણે, અમૃત લાધ્યું હોય એમ ‘બગડ સમાજ શુદ્ધિપ્રયોગ’ નામ આપીને સાંકળરૂપના તપ સાથેની પ્રાર્થનાનો અન્યાય-અનિષ્ટના પ્રતિકારનો સામુદાયિક કાર્યક્રમ આપ્યો. એકેક ગામથી રોજ ચાર ચાર ખેડૂતોની ટુકડી બગડ આવે, ઉપવાસ કરે, બીજે દિવસે પાછી જાય. ગામમાં પ્રભાતફેરી, સરઘસ, સૂત્રોચ્ચાર, પત્રિકાવાચન, સમૂહપ્રાર્થના જેવા કાર્યક્રમો રાખ્યા. નાનચંદભાઈને શુદ્ધિપ્રયોગનું સંચાલન સોંપ્યું.
દિવસો તો થોડા ગયા, પણ ગામલોકોની ચેતના જાગી. ચોરી કરનારા કાઠીભાઈઓને પણ અપીલ થઈ અને ગામની જાહેરસભામાં એમણે કબૂલાત કરીને ચોરીની કિંમત જેટલી રૂપિયા ૫૦૦ની રકમનો માનેપાત આપ્યો. સુંદર અને સુખદ અંત આવ્યો.
તપોમય પ્રાર્થનાનો પ્રભાવ સમાજ જીવન પર કેવો પડે છે તે અનુભવ
સંત સમાગમનાં સંભારણાં
