________________
૨૫
પણ બીજે જ દિવસે રજા હતી. અને તે દિવસે રૂદાતલથી પણ ચાર માઈલ દૂરના કટોસણરોડ સ્ટેશને ઢેબરભાઈની સભા અને મેઘાણી પણ આવવાના છે, એવી ઊડતી વાત આવેલી. એટલે અમે ચાર-પાંચ છોકરાઓ સવારના ચાલતા રૂદાતલથી કટોસણ રોડ સ્ટેશને જવા નીકળ્યા. રસ્તામાં ફતેહપુર-નાનું ગામ આવે. ગામની બહાર રસ્તા ઉપર જ ગામનો ચોરો. ત્યાં ગામના થોડા માણસો બેઠેલા. અમે ત્યાં થોડો વિસામો લેવા બેઠા. પૂછપરછમાં અમે શા માટે કટોસણ રોડ જઈએ છીએ તેની વાત કરતાં મેં માનો કે બે-ચાર વાક્યોનું પ્રવચન જ આપી દીધું. એની મતલબ એ હતી કે -
અત્યારે આખો દેશ આઝાદીની લડત લડે છે ત્યારે આપણે પણ એ લડતને આપણી શક્તિ પ્રમાણે સાથ આપવો જોઈએ. બીજું કંઈ ન કરી શકીએ તો, સરકારી ટપાલમાં પોસ્ટકાર્ડ ન ખરીદ કરીએ, ટપાલ ન લખીએ અને એમ પોસ્ટનો બહિષ્કાર કરીને બ્રિટિશ સરકારને સાથ ન આપીએ.”
આ સિવાય એકેય વાર જાહેર પ્રવચન આપ્યું નહોતું. એટલે મુનિશ્રીએ મને બોલવાનું સૂચન કર્યું ત્યારે ખૂબ જ ક્ષોભ થયો. છતાં મુનિશ્રીએ કહ્યું એટલે આશા સમજી માંડ માંડ ઊભો થયો. અને ધીમે ધીમે ધૃજતાં ધ્રૂજતાં વૈદફળીની સફાઈની-કીડાના થરો નીકળ્યા અને તેના પ્રત્યાઘાતો સાંભળ્યા તે વાતો કરી.
મુનિશ્રીએ ત્યારપછી સમાપન કરતાં જૈન શાસ્ત્રોમાં ત્રણગુપ્તિ અને પાંચસમિતિ જેને અષ્ટપ્રવચનમાતા કહેવાય છે તે સાદી-સરળ ભાષામાં સમજાવી અને કહ્યું કે, જૈન પરિવારને તો આ વાત સમજાવવાની ન હોય, કારણ કે જૈન સાધુ સાધ્વીજી મહારાજો એમના ઉપદેશમાં આ બધી વાતો કરતાં હોય એટલે ખાવામાં, પીવામાં, ચાલવામાં, બેસવા-ઊઠવામાં, કોઈ વસ્તુ આપવા-લેવામાં કે મળ-મૂત્ર, ઘૂંક, લીંટના નિકાલમાં કેવી જાગૃતિ રાખવી કે જેનાથી કોઈ પણ જીવને હાનિ કે ઈજા ન થાય, અને તેની રક્ષા થાય, એ જૈનોને માટે નવી વાત નથી. પણ દુ:ખની વાત છે કે, આજે તો મોટા ભાગે ક્રિયા જડતાને લઈને ક્રિયા પાછળનું વિજ્ઞાન ભૂલી જવાયું હોવાથી રૂઢ પરંપરાવશ સ્થૂળ ક્રિયા થાય છે. સ્વચ્છતાના સંસ્કારને ખીલવવાની અપીલ કરતાં કહ્યું કે, સ્વચ્છતા જાળવવી એ સક્રિય અહિંસાની અને ગંદકી કરવી એ સક્રિય હિંસાની દિશામાં લઈ જતી ક્રિયા છે.
મુનિશ્રીના તે રાત્રિપ્રવચનમાંથી ધર્મ-અધર્મ, પાપ-પુણ્ય અને હિંસાઅહિંસાની વાતોનો મર્મ સમજવાની એક નવી જ દૃષ્ટિ કે સૂઝ મળી.
સંત સમાગમનાં સંભારણાં
