________________
33
કરતાં, પણ, પાછળના ચરણનો અમલ કરવા જેવી પ્રકૃતિ નહિ હોવાથી સાચી વાત પણ અપ્રિય રીતે કહેતાં.
સહુનો એક સરખો વર્ષોનો આ અનુભવ હતો. અને સ્પષ્ટ તારણ કાઢ્યું કે, મીરાંબહેન જો પ્રકૃતિ સુધારે અને સાચું લાગે તે મધુર વાણીથી સામાને સમજાવે તો સોનું છે, તેમાં સુગંધ ભળે, અને કેન્દ્રના વિકાસમાં રહેલું આ પ્રબળ અવરોધક તત્ત્વ દૂર થઈ જાય અને તો કેન્દ્રનો વિકાસ અને પ્રગતિ પણ થઈ શકે. છેલ્લા વર્ષોમાં (ચોક્કસ દિવસ યાદ નથી) મુનિશ્રી સાથે એકાંત ચર્ચામાં અમે મુનિશ્રીને આ વાત કરી.
મુનિશ્રીએ કહ્યું : “તમારી વાત સાચી છે, પણ છેવટે તો કુદરતનું ધાર્યું જ થાય છે, એમ સમજી સમાધાન મેળવવું રહ્યું.’
અમે કહ્યું : “પણ મહારાજશ્રી અહીં તો મીરાંબહેનનું ધાર્યું જ થાય છે. એ ના પાડે પછી અહીં એમની ઇચ્છાની ઉ૫૨વટ કોઈ જઈ શકતું નથી. એમની ના પણ વસ્તુના ગુણદોષ પર હોય છે એવું યે નથી. એ કહે છે તે સાચું છે માટે આપ સંમત થાઓ છો એવું પણ અમે માનતા નથી. મીરાંબહેનની વાત ખોટી હોય છતાં આપ એમને કશું કહેતા નથી. એમની ઇચ્છા વગર અહીં કશું પણ કામ ન થાય તો પણ આપ સાવ અનાસક્તિથી ચાલતા હો એમ અમને લાગે છે. પછી આ કેન્દ્રનો વિકાસ કઈ રીતે થશે ?”
મુનિશ્રીએ જવાબમાં કહ્યું : “આજ સુધી આપણે નારીજાતિની ભયંકર અવહેલના કરી છે એ પાપનું પ્રાયશ્ચિત કોઈકે તો કરવું પડશે ને ? મીરાંબહેન તો એક નિમિત્ત માત્ર છે. વર્ષો સુધીના સહવાસ પછી પણ તે પોતાની પ્રકૃતિ પર કાબૂ રાખી શકતાં નથી. તો પુરુષજાતિ પણ હજારો વર્ષ પછી પોતાની પુરુષપ્રધાન પ્રકૃતિ ક્યાં બદલાવી શક્યો છે ? ખરેખર તો સ્ત્રી-પુરુષ બંનેએ પોતાની આ પ્રકૃતિ બદલાવવી જોઈએ. મીરાંબહેને પોતાની પ્રકૃતિ સુધારવી જોઈએ. અને તમારા જેવાએ એમને સમજાવતા રહેવું જોઈએ. મેં તો એમને માતૃજાતિનાં પ્રતીકરૂપ માન્યાં છે. અને કેન્દ્રમાતાનું સ્થાન પણ આપી દીધું છે તે પ્રકૃતિ સુધા૨શે એવી આશા રાખીએ. અને કેન્દ્રનો વિકાસ થવાને જ્યારે પણ નિર્માણ થયું હશે ત્યારે થશે એમ સમાધાન મેળવીને ધીરજ ધરીએ.’
છેલ્લે એક દલીલ કરવા ખાતર જ અમે કરી ! “મહારાજશ્રી આ કંઈ બુદ્ધિમાં ઊતરતું નથી.'
સંત સમાગમનાં સંભારણાં
