________________
અમે તો ઘરમાં સફાઈ કરીએ એવી રીતે ચોક-આંગણાને ચોખ્ખાં બનાવતા. મારા હાથમાં પાવડો હતો. ચબૂતરાની બિલકુલ નજીકમાં જઈને પાવડાનો ઘા માર્યો તો ગંદકીનો પોપડો ઊખડ્યો અને બીજો ઘા કર્યો ત્યાં તો એકલા કીડાનો થર જ પાવડા સાથે બહાર આવ્યો. હું તો એકદમ ચમકીને પાવડો મૂકીને બે ડગલાં પાછો હટી ગયો. છોટુભાઈને આ કીડાનો થર બતાવ્યો. છોટુભાઈએ પાવડો હાથમાં લઈ ઘા મારવા શરૂ કર્યા. પછી તો મેં પણ મન કઠણ કરીને એ જ રીતે કીડાના થરના થર અને ગંદકીના પોપડા ચબૂતરા ફરતા આખા ચોકમાંથી તદન પૂરેપૂરા સાફ કર્યા. મહોલ્લાના લોકો તો અંદરખાને રાજી, પણ ઉપરથી નારાજી વ્યક્ત કરતા હતા. કંઈક કકળાટ અને બડબડાટ કરતા સંભળાયા. કીડા મારી કાઢવા તેનું પાપ લાગશે એવું પણ સાંભળવા મળ્યું. પરંતુ આખો મહોલ્લો એવો તો સાફ કરી નાખ્યો કે, ત્યાં કોઈને ગંદવાડ કરવાનું કે કચરો નાખવાનું મન ન થાય. પ્રાથમિક શાળાના પાઠ્યપુસ્તકની કવિતાની પેલી કડી -
ચોખ્ખો મારો ઓટલો, ચોખ્ખો ઘરનો ચોક,
ચોખું સૌનું આંગણું, ચોખ્ખાં સૌએ લોક.” જાણે આજે સાર્થક થઈ એમ અનુભવ થયો.
મુનિશ્રીની રાત્રિ પ્રાર્થના હવે નીચે સુતારફળીના ચોકમાં થતી. સંખ્યા ૨૦-૨૫ની આવતી. તે દિવસે રાત્રે પ્રાર્થના પછી મહારાજશ્રીએ પોતાનું પ્રાસંગિક ન કહેતાં, મને કહ્યું કે, “અંબુભાઈ, આજે તો તમારા સફાઈકામના અનુભવ કહો.”
જિંદગીમાં કોઈવાર આમ જાહેરમાં બોલેલો નહિ. છઠ્ઠી ચોપડીમાં રૂદાતલમાં ભણતો હતો ત્યારની વાત છે. મેઘાણીજીનું “શિવાજીનું હાલરડું” અને “કોઈનો લાડકવાયો” કાવ્ય કોઈકની પાસેથી મેં સાંભળ્યું. ઉતારી લીધું અને રાત્રે કણબી વાસના બે માઢ વચ્ચે થોડા ગ્રામજનોની હાજરીમાં, મારો કંઠ સારો એટલે કોઈકના આગ્રહથી મેં એ કાવ્યો ગાઈ સંભળાવેલાં. બીજા દિવસે શાળામાં મારા શિક્ષકે મને એ બદલ ઠપકો આપતાં કહેલું પણ ખરું કે, અત્યારે તારે અભ્યાસમાં જ ધ્યાન આપવું જોઈએ. આમ આઝાદીનાં ગીતો ગાવામાં અભ્યાસ બગડશે અને “સત્તા આગળ શાણપણ શા કામનું ?” એમ આઝાદી મળી જવાની ? વગેરે.
સંત સમાગમનાં સંભારણાં
