________________
૨૩
પૂરી થાય એવું નથી; પણ પ્રજા તરીકે નાગરિક ધર્મ બજાવવાની ફરજ સમજીને આ કામની શરૂઆત કરી દેવી જોઈએ. સફાઈનાં સાધનો - ઝાડ, તબડકાં, કોદાળી, પાવડા, ટોપલા વગેરેની વ્યવસ્થા પણ કરી દીધી હતી વગેરે વાતો મુનિશ્રીએ અને છોટુભાઈએ સમજાવી.
અંતે ૧૪ નામોની વિરમગામ શહેર સફાઈ સમિતિની રચના થઈ. મેં પણ મારું નામ નોંધાવ્યું. મને તો સમિતિનો મંત્રી નીમ્યો. નક્કી કર્યા પ્રમાણે બીજે દિવસે સવારે આઠ વાગ્યે સુતાર ફળીના ચોકઠામાં મુનિશ્રીના નિવાસસ્થાનના બારણાની બહાર ચૌદમાંથી અમે નવ જણ હાજર થયા. જેમાં પાંચ વિદ્યાર્થી હતા. અને ચાર મોટા જેમાં છોટુભાઈ-કાશીબહેન પણ ખરાં.
બહાર ચોકમાં અમે નવે જણ લાઈનમાં ઊભા રહ્યા. અમારા એક હાથમાં ઊભું ઝાડું, અને તબડકું, કોદાળી કે પાવડો ગમે તે એક બીજું સાધન બીજા હાથમાં. મુનિશ્રીએ પ્રાસંગિક બે શબ્દોમાં સ્વચ્છતાના સંસ્કારનું મહત્ત્વ સમજાવી શુભેચ્છાઓ આપી. દરમિયાન મારા ઘરના નજીકના જૈનોના મોટા મહોલ્લાનાં બહેનો પાણી ભરવા જતાં આવતાં આ નવતર દૃશ્ય જોવા ઘડીભર ઊભાં રહેતાં. મને તો એ ઓળખે જ. મને એ વખતે મનમાં એટલી બધી શરમ આવી કે ધરતી મારગ આપે તો એમાં સમાઈ જાઉં એમ થયું. હું કોણ ? અને આવું ભંગીનું કામ મારે કરવાનું? પણ આવી ભરાણા જેવું થયું હતું. ભાગી જવું પણ શક્ય ન હતું.
છોટુભાઈ-કાશીબહેન સાથે ત્યારે કશો પરિચય નહિ. પણ એમની હૂંફસાથ એ દિવસે એવાં મળ્યાં કે એમની નિકટ અવાયું. એક કલાક બરાબર દિલથી પૂરી મહેનત કરીને પ્રથમ વોર્ડનો પ્રથમ મહોલ્લો એકદમ સ્વચ્છ બનાવી
દીધો.
- નિયમિત રીતે રોજ, અમે એક કલાક આ રીતે સફાઈકામ કરતા. થોડાક જ દિવસમાં જૈન મહોલ્લો, વૈદ્ય ફળીમાં સફાઈ કરવા માટે ગયા. મહોલ્લાની વચ્ચોવચ્ચ પક્ષીઓને ચણ નાખવાનો એક ચબૂતરો છે. આખા મહોલ્લાનો એંઠવાડ અને કચરો આ ચબૂતરાની આજુબાજુમાં નંખાયજૈનોના ઘેર ચોકડીમોરી-નહિ. ગટર તો ત્યારે વિરમગામમાં હતી જ નહિ. પેશાબ-નાનાં બાળકોનું જાજરૂ બધું જ આ ચબૂતરાના ચોકમાં ઠલવાય. મ્યુનિ. ના કામદારો કોઈકવાર આવી ચડે તે ઉપર ઉપરથી આમતેમ હાથ હલાવીને થોડો કચરો લઈ જાય.
સંત સમાગમનાં સંભારણાં
