________________
૧૦
છેવટે મેં સંમતિ આપી. ઘેર આવી કમળાને વાત કરી. એમણે તરત જ ના પાડી. કારણમાં કહ્યું :
“મારે ફંડફાળામાંથી મકાન કરવું નથી. ચંદ્રવદનના નસીબમાં ઘરનું ઘર લખ્યું હશે તો એને મળી રહેશે. પણ કોઈ આંગળી ચીંધીને કહે કે આ ઘર ફંડફાળા કરીને બંધાવ્યું છે તો એવું ચંદ્રવદનને સાંભળવું પડે એવું મારે કરવું નથી.”
મારી ઘણી સમજાવટ અને મહારાજશ્રીની દૃષ્ટિએ આ એક સારો દાખલો બને તેવું કામ થાય છે. તેમાં સંમત થાઓ વગેરે દલીલો કર્યા પછી પણ કમળાએ સંમતિ ન જ આપી. અને જોરદાર વિરોધ કર્યો.
મેં તો સંમતિ આપી જ હતી. એટલે ભોજન પછી મુનિશ્રીના સાંનિધ્યમાં ખેડૂતો-કાર્યકરોની સભામાં મારે રકમ સ્વીકારી લેવાની વાત થઈ જ હતી. બપોરે સભા મળી. ત્યારે મેં મહારાજશ્રીને નજીકમાં જઈ ધીમેથી કમળાની દૃષ્ટિ અને દલીલ સમજાવી અને કહ્યું :
હું તો પ્રયોગના ભાગરૂપ આ વાત આવી છે, અને તેમાં સંમત છું, પણ કમળાનો ભારે વિરોધ હોઈ આ વાત પડતી મૂકવા માંગું છું. માટે આપ હવે આગ્રહ ન રાખો અને ખેડૂત આગેવાનોને પણ આપની દૃષ્ટિ સાથે મારી અને કમળાની દલીલ અને ભૂમિકા સમજાવો. જેથી અમે ખેડૂતોની ઉચ્ચ ભાવનાનો અનાદર નથી કરતા, પણ પૂરા આદર સાથે આ રકમ સ્વીકારતા નથી. એની પાછળની દૃષ્ટિ બધા સમજે અને કશી ગેરસમજ કોઈના મનમાં ન રહે.”
પછી તો કમળાને પણ સભામાં બોલાવ્યાં. મહારાજશ્રીએ તેમને પાસે બોલાવીને સાંભળ્યાં. અને પછી સુંદર રીતે આખો પ્રસંગ સમજાવ્યો. આવેલી રકમ સહુ સહુને પાછી આપી દેવી એમ નક્કી કર્યું અને સહુએ ધન્યતા અનુભવી અને પ્રસન્નતાથી સહુ વિખરાયા.
આ ઘટના ભાલ નળકાંઠા પ્રયોગમાં તે વખતે શિરટોચ કલગીરૂપ બની. પ્રયોગને જીવન સમર્પિત કર્યાની અને સાર્થકતા અનુભવી. વ્યક્તિગત જીવન, સંસ્થાગત હૂંફને લઈને વ્યક્તિગત નાના કુટુંબમાંથી સંસ્થાગત મોટા કુટુંબમાં અવ્યક્ત રૂપે ફેરવાતું જતું હોવાની ભાવનાને આ ઘટનાની પુષ્ટિ મળી. સમાજરૂપી વ્યાપક કુટુંબની ભાવના બળવત્તર થતી હોવાનો અહેસાસ પણ થયો. છેવટે “ઘરનું ઘર' થયું જ
મુનિશ્રી ગૂંદી આશ્રમમાંથી વિહાર કરીને ચિંચણ તરફ સ્થિર વાસ માટે ગયા. આ તરફ છોટુભાઈ, ફલજીભાઈના મનમાં “ધરતીનો છેડો ઘર' અને
સંત સમાગમનાં સંભારણાં
