________________
ઓગસ્ટ-સપ્ટેમ્બર, ૨૦૧૨ ஸ்ஸ்ஸ்ஸ்ஸ்ஸ்ஸ்ஸ் ay 8
૨૭
ર
એમ આ છ આવશ્યકની આરાધના સાધકના આત્મવિશુદ્ધિના પ્રત્યેકની વિગતપૂર્ણ સમજા આ આગમમાં આપવામાં આવી ૨ લક્ષને સફળ બનાવવામાં સહાયક બને છે. છે. ઉપરાંત, આચાર્યની આઠ સંપદાનું વર્ણન, વિદ્યા અને મંત્રો વચ્ચેનો તફાવત વગેરેની ચર્ચા પણ પ્રાપ્ત થાય છે.
2
પ્રતિક્રમણ સાધક અને શ્રાવક બન્ને માટે દરરોજ કરવા યોગ્ય
મ
2
છે
"
8
મહાનિશીથ સૂત્ર. મહાmમધ્ય. આ સૂત્ર મધ્યરાત્રીએ જ શિષ્યને તે આપી શકાય. આ આગમના ૮ વિભાગ છે, જેમાં પ્રથમ વિભાગમાં ૬ અધ્યયન છે અને બાકીના બે ચૂલિકાઓ છે. વિશાળ આગમ છે. ૪૫૪૮ શ્લોક પ્રમાણ ગ્રંથ છે.
2
2
છું એવી પ્રક્રિયા છે જેનાથી આત્માની શુદ્ધિ અને વિશુદ્ધિ વર્તે છે. કર્મો જે દરરોજ બંધાતા હોય તે નિધન બંધાય છે અને નિકાચિત કક્ષાના થતાં અટકી જાય છે. તેની પ્રક્રિયા પણ આજ પ્રતિક્રમણ રસૂત્રમાં બતાવેલી છે. જે કર્મને અવશ્ય ભોગવ્યા વિના ક્ષય કરી દેશકાય તે નિશ્ચત. દરરોજના પાપનું જ્યારે પ્રતિક્રમણ કરવામાં હૈ આવે છે ત્યારે પાપની કક્ષા નિઘ્ધત બની જાય છે. પરંતુ જ્યારે “પ્રતિક્રમણ કરવામાં નથી આવતું ત્યારે તે કર્મો નિકાચિત બની જાય તેનું વર્ણન આ સૂત્રમાં છે. સાધકો અને શ્રાવકો નિત્ય 8 પ્રતિક્રમણ કરે તો તે પરમપદ સુધી પહોંચી શકે છે.
આ આગમ સંયમી જીવનની વિશુદ્ધિ પર ખૂબ જ ભાર મૂકે છે.? સરળતા, આચારશુદ્ધિ, ભૂલો સુધારવાની તત્પરતા, વૈરાગ્યભાવ દે તેમજ આજ્ઞાધીનતા વગેરે વર્ણન છે.
2
×
2
2
18
ઓધનિર્યુક્તિ (મૂળસૂત્ર). મૂર્તિપૂજા સંપ્રદાય પણ ૪ મૂળસૂત્રો ગણાવે છે, પરંતુ ૪થા સૂત્ર તરીકે ઓપનિર્યુક્તિ સૂત્રની ગણના કરી છે. આ સૂત્ર સ્થાનકવાસી તેમજ તેરાપંથી સંપ્રદાયને માન્ય નથી. 2 આ આગમ, પૂજ્ય આચાર્ય શ્રી ભદ્રબાહુસ્વામીએ ‘પ્રત્યાખ્યાન તે પ્રવાદ' નામના નવમા પૂર્વમાંથી સંકલિત કર્યું છે.
8
ર
ર
ઓધ=સંક્ષેપથી સાધુના જીવનને લગતી તમામ નાની મોટી બાબતનું વર્ણન, આદર્શ શ્રમશચર્ચારૂપ વર્ણન આ ગ્રંથમાં છે. આ રૂ આગમમાં મુખ્યત્વે પિડલેહણ, પિંડ, ઉપધિનું વર્ણન, અનાયતનનો ૨ ત્યાગ, પ્રતિસેવના, આલોચના અને વિશુદ્ધિનું વર્ણન છે.
2
ર
સાધુ-સાધ્વીની સમાચારીનું વર્ણન છે. સંયમ જીવનના પ્રાણ રે સ્વરૂપ, ચરણ સિત્તરી અને તેને સહાય એવી કરાસિત્તરીનું વર્ણન છે. ચરણકરણાનુયોગનું આ સૂત્ર છે. સાધુ પોતાના આચારમાં સ્થિર રહે અને જયણાનું ખાસ પાલન કરે તે હકીકત સચોટ રીતે દર્શાવી છે. બિમાર સાધુની સેવા માટે વૈદને બોલવાની વિધિ અને શ્રાવક પાસેથી ઔષધ મેળવવાની વિધિ પણ વર્ણવી છે. ચોમાસામાં દે
8
૧૪
પ્રબુદ્ધ જીવન : આગમ પરિચય વિશેષાંક __________~
2
ર અગિયાર અગ સૂત્રો, બાર ઉપાંગ સૂત્રો, ચાર મૂળ, ચાર છંદ અને ઈ એક આવશ્ય સૂત્ર એમ બત્રીસ આગમો આત્મસુધારણા માટે સાધકને કઈ રીતે ઉપયોગી છે તેની વિચારણા આપણે કરી સ્થાનકવાસી અને તેરાપંથ સંપ્રદાયમાં બીશ આગમ સૂત્રોનો સ્વીકાર થયો છે. 8 શ્વેતાંબર મૂર્તિપૂજક આરાધકોની માન્યતા પ્રમાણે દસ પયત્નો ? સૂત્ર-પ્રકીર્ણક સહિત બીજા તેર આગમગ્રંથોને સ્વીકાર્યા છે. તીર્થંકર દેવે અર્થથી જણાવેલ શ્રુતને અનુસરીને પ્રજ્ઞાવાન મુનિવરો જેની રચના કરે તેને પ્રકીર્ણક કે પયશા કહે છે.
×
2
ર
2
8
ચતુઃશરણ પ્રકીર્ણકમાં ૩૪ અતિષયોથી વિભૂષિત અરિહંતોનો પરિચય અને ચાર શા સ્વીકારની વાત સાથે દુષ્કૃત્ય ગીં ને ? સુકૃત અનુમોદનાની વાત કહી છે. મહાપ્રત્યાખ્યાનમાં પાપ કરવું એ દુષ્કર નથી પરંતુ કરેલા પાપોની નિર્મળ ભાવે આોચના કરવી એ દુષ્કર છે કહી આલોચના વિધિ કહી છે. ભક્તપ્રતિજ્ઞા પ્રત્યાખ્યાનમાં
2
8 ભક્ત એટલે આહાર અને પ્રતિજ્ઞા એટલે પ્રત્યાખ્યાન જીવનના અંત સમયે આહાર ત્યાગના પચ્ચખાણ કઈ રીતે લેવા તે વિધિ બતાવી છે.
8
2
8
આ આગમોમાં બાળ પંડિતમરણ અને પંડિતમરણની વિચારણા તે છે. પ્રત્યાખ્યાનનું વર્ણન, અનશન માટેની યોગ્યતા અને પૂર્વતૈયારી,
8
? સંથારાનું વર્ણન, વૈરાગ્ય ભાવને દૃઢ કરતી વાતો, ગચ્છાચારમાં સાધુ-સાધ્વીની મર્યાદા, જ્યોતિષ અને દેવેન્દ્રોનું વર્ણન, મરણસમાધિ પ્રકીર્ણકમાં મરણ સુધારવા માટેની આદર્શ પદ્ધતિઓ ૐ આત્મસુધારા માટે ઉપયોગી છે.
2
2
ર જિતકલ્પસૂત્ર (પંચકલ્યા) ૧૦૩ ગાથાઓના આ આગમમાં, ?સાધુજીવનમાં લાગેલા અતિચારો, અનાચારોના દશ અને તે ઓગણીશ પ્રકારના પ્રાયશ્ચિત્તોનું વર્ણન કર્યું છે. આ ગંભીર ગ્રંથ
છે. ગીતાર્થ ભગવંતો જ આ ગ્રંથના અધિકારી ગણાય છે.
2
8
પાંચ પ્રકારના વ્યવહારથી જૈનશાસન ચાલે છે. (૧) આગમ ૩(૨) શ્રુત (૩) આજ્ઞા (૪) ધારણા અને (૫) જિત વ્યવહાર. આ 20
WW
U
વિહાર કરવાથી લાગતા દોષોનું વર્ણન છે. આહાર લેવાના અને નહૈ લેવાના છ કારણો દર્શાવ્યાં છે. શય્યા, ઉપધિ, પડિલેહણ પાત્રા કેટલાં રાખવાં વગેરે દર્શાવ્યું છે.
ર
2
સાધુ ૪૫ આગમ વાંચી શકે જ્યારે શ્રાવકો ગુરુમુખેથી ૩૯ તે આગમ સાંભળી શકે તેવી પરંપરા છે. ર
જિનશાસનના સમગ્ર બંધારણનો પાયો આ આગમગ્રંથો છે? જેમાંથી ગુરુઆજ્ઞા દ્વારા યત્કિંચિત આચરણ કરવાથી પરમપદના માર્ગની પ્રાપ્તિ સહજ બને છે.
2
8
મો ક્ષારો જાગૃત રહી આત્મસુધારણા કરવાની શીખો ઉત્તરાધ્યયન સૂત્ર (૪/૬)માં આપી છે. 8
સૂતેલી વ્યક્તિની વચ્ચે પણ પ્રજ્ઞાસંપન્ન પંડિત જાગૃત રહે છે. પ્રમાદમાં એ વિશ્વાસ કરતો નથી. કાળ થી નિર્દય છે. શરીર ન દુર્બળ છે. ભારેડ પંખીની માફક સાવધાનીથી વિચરવું જોઈએ. વિશ્વના તમામ વિષયો એક યા બીજી રીતે આગમમાં સંગોપ્યા
ஸ் ஸ்
2
8
ஸ் ஸ் ஸ் ஸ்
8
ર
