________________
( ૮૪ | પ્રબુદ્ધ જીવન : આગમ પરિચય વિશેષાંક
ઓગસ્ટ-સપ્ટેમ્બર, ૨૦૧૨ ) 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 . ૨ નિરયાવલિકા આદિ પાંચ અંગોનો ઉપસંહાર
રીતે કર્મના ભારથી ભરેલો જીવ અધોગતિવાળો હોય તેથી2 છે આ પાંચ વર્ગાત્મક ઉપાંગ સૂત્રમાં પહેલાં નરકનું વર્ણન, ત્યારપછી અધોલોકથી ઊર્ધ્વલોક સુધીનું વર્ણન કરતાં સૂત્રકારે પ્રથમ પાપની ૨ હૈદેવલોકનું વર્ણન, ત્યારપછી જ્યોતિષિ દેવોનું વર્ણન, ત્યારપછી પંક્તિ દર્શાવી, ત્યારપછી પુણ્યની પંક્તિ દર્શાવી છે. પ્રથમ વૈમાનિક દેવલોકમાં દેવીઓને ઉત્પન્ન થવાનું વર્ણન અને અંતમાં આ લેખ આ ઉપાંગોનો અભ્યાસ કરવા પ્રેરક બને છે અંતે સર્વાર્થસિદ્ધ વિમાનમાં ઉત્પન્ન થવાનું વર્ણન આવે છે. આ અને આત્મોત્થાનમાં નિમિત્ત બને એ જ અભ્યર્થના. * * * ou
T uuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuu
' વિનમ્રતાનો વારિધિ
லலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலல
ટ, ઈન્દ્રભૂતિ ગૌતમ શિષ્યગણ સહિત ભગવાન મહાવીર સાથે છે એવા સમયે જ્ઞાની ગુરુ ગૌતમ કોલ્લાક સંનિવેશના મધ્ય : 8 S: વાદવિવાદ કરવા ચાલ્યા. ધરતીમાં કંપ ઊઠ્યો. આકાશમાં વાદળો ભાગમાંથી પસાર થઈ રહ્યા છે. ૨: ગર્યો. પર્વતો ડોલ્યા. સર્વજ્ઞ મહાવીરને હમણાં જ પકડું અને દીપ્તિમંત મુખ અને અનોખી પ્રતિભા ધરાવતા ગુરુ ગૌતમ: ૨શાસ્ત્રાર્થ કરીને હું અભિમાન ઓગાળી દઉં. સર્વજ્ઞપદ એટલે શું જે માર્ગેથી પસાર થાય ત્યાં એમને પ્રણામ કરવા લોકોનાં ટોળા :૨ ૨, એની કદાચ મહાવીરને ખબર નહીં હોય!
વળતાં પણ ગુરુ ગૌતમ સ્વામી નીચે નજરે ચાલ્યા કરતા. એમને : શ્રમણ ભગવાન મહાવીર સમવસરણના મધ્યભાગમાં તો હરપળ ભગવાન મહાવીરનું સ્મરણ રહેતું. પોતાના આરાધ્ય: S: ધર્મદેશના દેતા બેઠા હતા. જનગણથી પર્ષદા ઊભરાતી હતી. ગુરુ અને પરમાત્મા હતા એ. પ્રભુનું નામ એ સતત વિચારતા: ૨. મહાવીરની કરુણાએ સિંહ અને ગાયને સાથે બેસાડ્યા હતા. અને મનમાં થતું: અહો ! એ કેવા કરુણાળુ છે! પ્રભુનું અહર્નિશ ૨. જન્મવેરી એ પ્રાણીઓ વેર વિસરી ગયાં હતાં. રાય અને રંક સહુ સ્મરણ એમને દુનિયાથી અલગ રાખતું. ૨. એકાગ્ર બનીને દેશના સાંભળતાં હતાં. ભગવાન મહાવીરની માર્ગમાં કોઈએ કહ્યું: “પ્રભુ, આપે જાણ્યું?’ ટ, વાણી સાંભળતાં સોના દિલમાં શાતા વળતી હતી. જ્ઞાની ‘શું?' છે. ગૌતમને આવતા નિહાળીને તેમણે આવકાર્યા.
‘મહાશ્રાવક આનંદને અવધિજ્ઞાન થયું છે!' : “ઈન્દ્રભૂતિ ગૌતમ, આવો. રસ્તામાં કોઈ તકલીફ તો નથી પડીને !' “ઓહ, કેવું સરસ!” ૨. ગૌતમ સ્તબ્ધ થઈ ગયા. આમને તો મારા નામનીય ખબર છે! ગૌતમ સ્વામીને થયું કે જે વ્યક્તિએ સાધના કરીને આવી છે ૨. “કેમ ન હોય?’ ધરતીમાં કંપ ઊઠે એમ ચિત્તમાંથી અહંકાર અનુપમ સિદ્ધિ મેળવી છે તેની પાસે પોતે જવું જોઈએ. એ આનંદ :૨ 8: ઊઠ્યો: હું એટલે કોણ? મને કોણ ન પિછાણે ? ને વળી મનમાં શ્રાવકના ઘરે પહોંચ્યા ત્યારે આનંદ શ્રાવકે પોતાને થયેલા.8 છે; થયું, મહાવીર સર્વજ્ઞ છે તો સાચું માનું, જો મારા ચિત્તમાં જ્ઞાનની વાત કરી. ગૌતમ સ્વામીએ કહ્યું: ‘ગૃહસ્થને આવું વિશાળ : ૨. વર્ષોથી પડેલી શંકા કહ્યા વિના દૂર કરી આપે! | જ્ઞાન ન થઈ શકે.” છે; ને સામેથી મેઘ-ગંભીર અવાજ સંભળાયો. જાણે એમાં જ્ઞાની આનંદ શ્રાવકે કહ્યું, ‘પ્રભુ, આપ અસત્ય બોલો છો. આપે છે 8: ગૌતમના સમગ્ર ચેતનને કોઈ પોકારતું હતું.
પ્રાયશ્ચિત્ત લેવું જોઈએ.’ આનંદની વાણીમાં વિનય હતો. : , ‘ગૌતમ, તમને આત્મા વિશે શંકા છે ને?' ને પ્રભુ મહાવીરે પણ આનો નિર્ણય કોણ કરે ? ગુરુ ગૌતમ ઊપડ્યા પ્રભુ:8 છે. ઉમેર્યું: ‘ગૌતમ, આ જગતમાં જીવ છે એટલે જન્મ અને પુનર્જન્મ પાસે. જઈને પૂછ્યું, “પ્રભુ અમારા બેમાં કોણ સાચું? શું ૨ છે. સુખ અને દુઃખ છે. પુણ્ય અને પાપ છે અને એટલે જ તો મારે પ્રાયશ્ચિત્ત લેવું પડે ?' ૨સંસારની ઘટમાળ છે. આત્માને પરિભ્રમણ કરવું પડે છે. એમાંથી ભગવાન મહાવીરે હસતાં હસતાં કહ્યું, ‘ગૌતમ, ભંતે, ૨
છૂટવા માટે કર્મનો ક્ષય કરવો પડે છે. મોક્ષમાર્ગે ચાલવું પડે છે. ગૃહસ્થને આવી વિશાળ મર્યાદામાં જ્ઞાન થઈ શકે. તારે આનંદ છે 2 ગૌતમ, ભાઈ, એ મોક્ષમાર્ગે તું જા !”
શ્રાવકને મિચ્છામી દુક્કડમ્ દેવા જોઈએ. ક્ષમા માગવી જોઈએ.' છેને જ્ઞાની ગૌતમે પગ પકડી લીધા! એમણે કહ્યું: ‘પ્રભુ, તમે જ જ્ઞાનના મેરુ જેવા ગૌતમ સ્વામી આનંદ શ્રાવકને મિચ્છામી છે ૨. સાચા સર્વજ્ઞ છો. મને તારો નાથ !' પ્રભુએ એમને દીક્ષા આપી. દુક્કડમ્ દઈ આવ્યા. લોકોએ એ દિવસે સાચા જ્ઞાનીની નમ્રતા: ૨. થોડાક સમય પછીની વાત છે.
નિહાળીને પોતાની જાતને ધન્ય માની. 8: વસંત મહોરી છે. પૃથ્વી રમણે ચડી છે. હવા ખુશનુમા વહે | Hઆચાર્ય વાત્સલ્યદીપજી મ. સા..
லலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலி
શinnini ninni
