________________
ઓગસ્ટ-સપ્ટેમ્બર, ૨૦૧૨ ~ ~
~
ઉપરાંત સાધુની દિનચર્યાનું પણ વર્ણન નોંધપાત્ર છે. પ્રતિલેખનવંદન-ગુરુ આજ્ઞા મુજબ વૈયાવચ્ચ કે સ્વાધ્યાય વગેરે ક્રિયા કરે છે. મુનિ દિવસના પ્રથમ પ્રહરમાં સ્વાધ્યાય કરું, બીજા પ્રહરમાં ધ્યાન, ત્રીજા પ્રહરમાં ભિક્ષાચર્યા અને ચોથા પ્રહરમાં સ્વાધ્યાય કરે. સાધુની રાત્રિ- ચર્ચામાં-પ્રથમ પ્રહરમાં સ્વાધ્યાય, બીજા પ્રહરમાં ધ્યાન, ત્રીજા પ્રહરમાં નિદ્રા અને ચોથા પ્રહોરમાં સ્વાધ્યાય કરે. પ્રતિલેખન માટેની વિધિનું પણ વર્ણન છે. ઉભડક આસને બેસીને થતનાપૂર્વક ધીમેથી પ્રતિલેખન કરે. સંપૂર્ણ એકાગ્રતા ?અને શાંતિથી આ ક્રિયા ક૨વાની આજ્ઞા છે. વીતરાગની આજ્ઞા ખૂબ મહત્ત્વની હોય છે. તેનો સ્વીકાર કરવાથી લાભ થાય છે. ? ચરણ–કરણ સિત્તરી :
ર
ર
ર
2
8
ઉપાધ્યાયના ગુણ વર્ણવતાં જ્ઞાનીઓએ ‘કરણ-ચરણ સિત્તરી અર્થાત્ કરણના ૭૦ અને ચરણના ૭૦ બોલ કહ્યા છે. ચરણ ?એટલે ચારિત્ર અને કરણ એટલે જે વખતે, જેવો અવસર તેવી ક્રિયા કરવામાં આવે તે કરણ છે.
કરણ સિત્તરી
૪ પિંડ વિશુદ્ધિ
ધ સમિતિ
8
8
8
8
8
ર
ર
2
8
8
ર
2
૧૨ ભાવના
૧૨ ડિમા
වර්ග
૫ ઈન્દ્રિય નિરોધ
૨૫ પ્રતિયંખના
૩ ગુપ્તિ
૪ અભિગ્રહ
પ્રબુદ્ધ જીવન : આગમ સૂત્ર વિશેષાંક ૭૭૭ – ૭ –
ઉદરપૂર્તિ કરે છે.
G
ચરણ સિત્તરી
૯૫ મહાવ્રત ૧૦ શ્રમણ ધર્મ
૧૭ સંયમ
૧૦ વૈયાવચ્ચ
- બ્રહ્મચર્ય ગુપ્તિ
૩ જ્ઞાનાદિ
૧૨ તપ
૪ કોધાદિષાય
૧૧૭
ર
D આહાર ગ્રહણ-ત્યાગના કારણો
સાધુ છ કારોમાંથી કોઈ એક કારણ ઉપસ્થિત થાય ત્યારે તે ત્રીજા પ્રહરમાં આહાર-પાણીની ગવેષણા કરે. (૧) ક્ષુધા વેદનાની? શાંતિ માટે, (૨) વૈયાવૃત્ય માટે, (૩) ધૈર્યા સમિતિના પાલન તે માટે, (૪) સંયમ પાલન માટે, (૫) પ્રાણોની રક્ષા માટે-જીવન હૈ નિર્વાહ માટે, (૬) ધર્મ ચિંતન માટે, આહાર મળે તો સંયમની 2 વૃદ્ધિ અને ન મળે તો તપની વૃદ્ધિ એવી ભાવના વ્યક્ત થાય છે. 8
2
છ કારણોથી આહાર-પાણીનો ત્યાગ કરે તો સંયમનું અને તે તીર્થંકરની આજ્ઞાનું અતિક્રમણ થતું નથી. (૧) રોગગ્રસ્ત થાય, તે (૨) ઉપસર્ગ આવે, (૩) બ્રહ્મચર્યરૂપ ગુપ્તિની રક્ષા માટે, (૪)તે પ્રાણીઓની દયા માટે, (૫) તપ માટે, (૬) શરીરનો ત્યાગ કરવા માટે. આહાર શુદ્ધિ
8
ર
મ
ર
આહાર શુદ્ધિ માટે સાધુએ ખૂબ કાળજી રાખવાની હોય છે. તે ગોચરીમાં ઓછામાં ઓછા દોષ લાગે તેની સાવધાની રાખવાની ટે છે. ગૃહસ્થે પોતાને માટે બનાવેલ આહારમાંથી આહાર ગ્રહણ
8
કરવાનો હોય છે. આહાર પ્રાપ્તિ માટે ગૃહસ્થના ઘરમાં પ્રવેશ
2
મ
૭૦
૭૦
આમાંની પ્રત્યેકની ચર્ચા આ આગમ ગ્રંથમાં કરવામાં આવી છે. ‘અષ્ટ પ્રવચનમાતા'ની ગોદમાં સાધુના જીવનનો મહત્ત્વનો આધ્યાત્મિક વિકાસ થાય છે અને સમ્યજ્ઞાન-દર્શન-ચારિત્ર અને તપની સાધનાથી મોક્ષ રમણીને વરે છે.
દ
2
મહાવીર વંદના
2
સંયમ નિર્વાહના આવશ્યક સાધનોને ઉપધિ કહે છે. વસ્ત્ર, સંપાત્ર, રજોહરણ, મુહપતી વગેરેને સાધુજીવનની ઉપધિ કહે છે. મર્યાદિત ઉપધિથી સંયમનો નિર્વાહ કરે છે.
વિદ્યાબેન મહાસુખલાલ શાહ (ખંભાતવાળા)ના અનુદાનથી શ્રી મુંબઈ જૈન યુવક સંઘે પાટકર હોલમાં ‘મહાવીર વંદના'નું આયોજન કર્યું હતું. તેની આંઑડીયો C.D. વિના મૂલ્યે મળશે. જેમને આ ઓડીયો C.D. જોઈતી હોય તેઓએ નીચેના સરનામે
2
2
ર
? સાધુની ભિક્ષાચરીને ગોચરી કહે છે. પિંડ એટલે અશન, પાણી, ફૉન કરી મેળવી લેવા વિનંતી. કુરીયર કરવામાં નહીં આવે. મેવામીઠાઈ તથા મુખવાસ-એ ચારેય પ્રકારના આહારનો સમૂહ અને એષણા એટલે શોધવું, પિંડેષણા એટલે આહારની સદોષતાનિર્દોષતાનું શોધન કરવું (૧) નિર્દોષ આહારની શોધ કરવી, (૨) ગૃહસ્થના ઘેરથી નિર્દોષ રીતે આહાર ગ્રહણ કરવો (૩) માકેટ, ૯મે માળે, ઓપેરા હાઉસ, મુંબઈ-૪૦૦ ૦૦૪.
પંદર પંદર ભક્તિ ગીતો ધરાવતી આ ઓડીયો C.D. ઘર તે વસાવી રાખવા જેવી છે તો સર્વેને આ લાભ લેવા વિનંતી.
શ્રી મહેશભાઈ જે. શા, C/o. વિસ્ડ જ્વેલ્સ, ૯૨૫, પારેખ
2
દૈનિર્દોષ રીતે પ્રાપ્ત કરેલા આહારના રસાસ્વાદનો ત્યાગ કરીને
અનાસક્ત-ભાવે ભોગવવો, સાધુ માધુકરીવૃત્તિથી પોતાની
ટે. નં. : ૨૩૮૬૩૮૨૬. મોબાઈલ : ૯૮૨૧૯૩૨૬૯૩. સમય બપોરે ૧૨-૦૦ થી ૫-૦૦ સુધી.
કરતાં સાધુએ પૂર્ણ સંયમભાવ રાખવો જરૂરી છે. ઘરના વિવિધ મનોહર સ્થાનો, આકર્ષક વસ્તુઓ પર રાગભાવ કરે નહીં ગૃહસ્થ સાથે બિનજરૂરી વાતો કરે નહીં. રસાસ્વાદના ત્યાગથી સાધુએ તે જીવન વ્યતીત કરવું જોઈએ. આહાર શુદ્ધિથી સાધુના પંચાચારની? શુદ્ધિ થાય છે. એષણાની શુદ્ધિમાં જ સાધુતાની સમગ્ર-સંયમી જીવનની શુદ્ધિ છે.
8
આ સૂત્રમાં, સાધક જીવનને ઉપયોગી ઉપકારક અનેક બાબતોનું 18 સંક્ષેપમાં સચોટ વર્ણન છે. સાધુતાના શિખરે પહોંચવા માટે આ ગ્રંથ (આગમ) મહત્ત્વનું અવલંબન બની રહે છે.
મ
ર
