Prabuddha Jivan 2012 08 Agam Parichay Visheshank

Author(s): Dhanvant Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh

Page 140

૧૪૦ | પ્રબુદ્ધ જીવન : આગમ પરિચય વિશેષાંક
ઓગસ્ટ-સપ્ટેમ્બર, ૨૦૧૨) Q૦ ૦ 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 છું છે આ અંકમાં પ્રસ્તુત ગમોનાં જૈન પારિભાષિક શબ્દોની સમજુતી 8 $ છઠું જ્ઞાતાધર્મકથા સૂત્ર:
ધાર્મિક ક્રિયા માર્ગ જેની આલોચના લેવાની રહે છે, અને પુનરાવર્તન ૨ ૧. શ્રુતસ્કંધ=ભાગ (Volume), ૨. સૂચિમૂલક ધર્મ=અશુદ્ધિ અર્થાત્ કરવાનું હોતું નથી., ૫. મહાવ્રતાદિ પાંચ મહાવ્રત (૧) જીવદયા પાળવી સૅ દ્રવ્યથી અને ભાવથી અપવિત્રતા દૂર કરી પવિત્ર બનવું, ૩. સાગરોપમ (૨) સાચું બોલવું (૩) ચોરી ન કરવી (૪) બ્રહ્મચર્ય પાળવું (૫) ૨
=અસંખ્યાત સમયના કાળમાનનો નિશ્ચય કરતી ઉપમા, ૪. કાંક્ષા=અન્ય પરિગ્રહ ન કરવો. સાધુ-સાધ્વીજી માટે મહાવ્રત અને શ્રાવક-શ્રાવિકા છે મતોના આડંબર દેખી તેની ઇચ્છા કરવી, ૫. વિચિકિત્સા=ધર્મકરણીના માટે અણુવ્રત. & ફળમાં સંદેહ રાખવો, ૬. ગોપન=આત્મગુણોની રક્ષા માટે ઉન્માર્ગે જતાં ૧૨મું ઉવવાઈ સૂત્ર: રોકી નિયંત્રણ કરવું.
૧. સમુચ્છિમૂ જે જીવો સ્ત્રી-પુરુષના સંયોગ વગર પોતાની મેળે જ છે હું ૭મું ઉપાસક દશાંગ સૂત્રઃ
ઉત્પન્ન થાય તે સમુચ્છિમ્ છે, ૨. સમોસરણ=તીર્થંકર પ્રભુનો ઉપદેશ ૪ ૧. પલ્યોપમ=અસંખ્યાત સમયના કાળમાનનો નિશ્ચય કરતી ઉપમા, ૨. સાંભળવા માટે દેવો દ્વારા રચિત બેઠકોનું સ્થાન (એક જાતની વ્યાસપીઠ પ્રતિમા–આત્મશુદ્ધિ માટેનું વિશેષ અનુષ્ઠાન અથવા વિશેષ પ્રતિજ્ઞારૂપ કે વિશિષ્ટ સ્ટેડિયમ) જેમાં ત્રણ પ્રકારના ગઢ હોય, રૂપાનો ગઢ ને સોનાના ૨ આરાધના, ૩. અવધિ જ્ઞાન=રૂપી દ્રવ્યોને માનનારૂં મર્યાદિત યથાર્થ જ્ઞાન, કાંગરા, સોનાનો ગઢ ને રત્નના કાંગરા, રત્નનો ગઢ ને મણિરત્નના
૪. દ્વાદશાંગી=૧૨ અંગ સૂત્ર (આગમ), ૫. સ્કૂલના=ભૂલચૂક અથવા કાંગરા. આમ ત્રિગડા ગઢની રચના હોય, જેમાં સાધુ-સાધ્વી, શ્રાવક- ૨ ૨ વ્રતમાં દોષ, ૬. નિયતિવાદ=“જે થવાનું છે તે બધું નિશ્ચિત છે'-પુરુષાર્થ શ્રાવિકા, દેવ-દેવી, પશુ-પ્રાણી આદિની બેઠકોના સ્થાન હોય, ગોળાકાર ૨ છે કે કર્મનું કોઈ મહત્ત્વ નથી તેવું માનનારા, ૭. શતપાક તેલ=સો પ્રકારના હોય, વચમાં પ્રભુજી બિરાજે. સ્ફટિક સિંહાસનના કારણે એમના ચારે ૨ ૨ દ્રવ્ય નાંખી અથવા સો વાર પકાવેલ હોય તેવું તેલ, ૭. સહસંપાક તેલ=હજાર બાજુથી દર્શન થાય એવી રચના હોય, ૩. અનિમેષ=આંખનો પલકારો છે હૈ ઔષધિ નાંખી તૈયાર થયેલું તેલ.
માર્યા વગર જોવું, ૪. સ્વયંબુદ્ધ=ગુરુના ઉપદેશ વિના પોતાની મેળે છે ૮મું અંતગડ સૂત્ર:
જાતિસ્મરણ આદિ જ્ઞાનથી પ્રતિબોધ પામે તે, ૫. વજઋષભ નારાજ છે ૬ ૧. પ્રતિલેખન-વિધિપૂર્વક જોવું, ૨. અગુરુલઘુ=ન ભારે, ન હલકો-તેવો સંઘયણ-વજ=ખીતી, ઋષભ=પાટો, નારાચ=મર્કટ બંધ૬ આત્માનો ગુણ, ૩. મન:પર્યવજ્ઞાન=અઢી દ્વીપમાં રહેતા સંજ્ઞી જીવોના સંઘયણ=શરીરની મજબૂતાઈ–શરીરમાં અસ્થિઓનું બંધારણ એટલે જે ૨ મનના ભાવો જાણનારૂં જ્ઞાન, ૪. નિયાણકડા=ધર્મકરણીનું ફળ માંગનારા. શરીરની રચનામાં બે પડખેથી મર્કટબંધે કરી બાંધીને તેના પર હાડકાંનો ૨૯મું અંતગડ સૂત્ર:
પાટો વીંટાળી ખીલી જેવા હાડકાથી સજ્જડ કર્યા હોય એવું બંધારણ, ૨૧. પ્રીતિદાન=માતાપિતા તરફથી પ્રેમપૂર્વક દીકરાને અપાતું દાન, ૨. લોઢા જેવું મજબૂતસંઘયણ, ૬. માન-ઉન્માન પ્રમાણ=એક જાતની તોલ- ૨ ૨ અભિગ્રહ=ધારેલા નિયમોની પરિપૂર્ણતા થાય તોજ પારણું કરવું. માપની ક્રિયા, ૭. સમવાય=સમૂહ, સંબંધ. છે ૧૦મું પ્રશ્નવ્યાકરણ સૂત્ર:
૧૩મું રાજપરોણીય સૂત્ર : હું ૧. પરમાધામી=ઘોર પાપ આચરણ કરવાવાળા, કૂર પરિણામવાળા, પરમ ૧. અક્રિયાવાદી મત=આખું જગત કંઈ પણ ક્રિયા કરતું નથી એવો મત, 6 અધાર્મિક દેવો. ૨. વૈક્રિય શરીર રૂપ પરાવર્તન કરવાની શક્તિ. તે શરીરમાં ૨. ભવસિદ્ધક=જેના સંસાર પરિભ્રમણનો સ્વપુરૂષાર્થથી ક્યારેક અંત
હાડકા અને માંસ આદિન હોય. ૩. ચક્રવર્તી ૬ ખંડનો વિજેતા રાજા. ૪. આવી શકે તેવા જીવ, ૩. અભયસિદ્ધક=જેના સંસારભ્રમણનો ક્યારેય $ ઈર્યા=રસ્તામાં ગમનાગમન સમયે જતનાપૂર્વક ચાલવું. ૫. એષણા= અંત થવાનો નથી તેવા જીવ, ૪. વિપથગામી કુમાર્ગે જનાર, ૫. $ ૨ ગોચરીના આગમોક્ત નિયમો. ૬. આદાન-નિક્ષેપણ=વસ્ત્ર પાત્ર આદિ તત્પથગામી યોગ્ય માર્ગે જનાર, ૬. ઊર્ધ્વગમનઃસિદ્ધક્ષેત્રમાં જનાર-ઉપર ૨ લેવા-મૂકવા.
તરફ જનાર, ૭. સમ્યગ્દષ્ટિ=વીતરાગી એવા કેવળી ભગવંતે જે વસ્તુનું ૨ ૨ ૧૧મું વિપાક સૂત્ર:
જેવું સ્વરૂપ બતાવ્યું હોય તેવું યથાર્થ માનવું, ૮. હૈ ૧. ઘાતકર્મ-આત્માના મૂળ ગુણોની ઘાત કરનાર-૪ કર્મ-જ્ઞાનાવરણીય, સંહનન=સંઘયણ-હાડકાંની રચના-બંધારણ. 2 દર્શનાવરણીય, મોહનીય, અંતરાય. ૨. અઘાતી કર્મ આત્માના મૂળ ગુણોની ૧૪મું જીવાજીવભિગમ સૂત્ર: & ઘાત ન કરનાર-૪ કર્મ-વેદનીય, આયુષ્ય, નામ અને ગોત્ર. ૧. પ્રત્તિપ્રત્તિ=જેમાં અન્ય મતનું પ્રતિપાદન થયું હોય તે, ૨. ઘનોદધિ જામેલા છે S છેદ સૂત્રો નિબંધોના પારિભાષિક શબ્દોની સમજૂતી :
પાણીનો સમુદ્ર-બરફનો સમુદ્ર, ૩. આભિનિબોધિક=વસ્તુને ગ્રહણ કરાવનાર ૨ ૧. જ્ઞાનાદિ પાંચ આચાર=જ્ઞાનાચાર, દર્શનાચાર, ચારિત્રાચાર, તપાચાર, સ્પષ્ટ બોધ, મતિજ્ઞાનનો પર્યાયવાચી શબ્દ છે. ૨ વીર્યાચાર, ૨. અવચૂરિ વગેરે ગ્રંથોકસૂત્ર, ભાષ્ય, નિયુક્ત, ચૂર્ણિ, ૧૬ મું સૂર્ય પ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર: ૨ ટીકા વગેરે ગ્રંથો, ૩. ઉત્સર્ગ માર્ગ=શાસ્ત્રમાં જણાવેલ ધાર્મિક ક્રિયાના ૧. અવસ્થિત=કાયમ એક જ સ્થિતિમાં રહેવું, ૨. અનવસ્થિત=એક જગ્ને ૨ નિયમ પ્રમાણે જ વર્તવાનો ધાર્મિક ક્રિયામાર્ગ, ૪. અપવાદ માર્ગ=કોઈ સ્થિતિમાં ન હોવું, ૩. પૌરુષી=પોરસી (પહો૨) સંબંધી, ૪. સંસ્થાનક છે હૈ પ્રતિકૂળ સંજોગોમાં ગુરુ આજ્ઞા પ્રમાણે નિયમને ઓળંગીને કરવાનો આકાર, ૫. સવંત્સર=એક વર્ષનો સમય, ૬. આયામ-વિખંભ- ૨
லலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலலல