Prabuddha Jivan 2012 08 Agam Parichay Visheshank

Author(s): Dhanvant Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh

Page 49

ઓગસ્ટ-સપ્ટેમ્બર, ૨૦૧૨
ஸ் ஸ் ஸ் ஸ்ஸ்ஸ்ஸ்
U B
ર
ભાવથી ચાર કષાયના ત્યાગી શ્રમણ અપરિગ્રહી કહેવાય છે. સૂત્રકારે ૩૩ બોલના માધ્યમથી શ્રમોને માટે તૈય (છોડવા તે યોગ્ય), જોય (જાણવા યોગ્ય) અને ઉપાદેય (આચરવા યોગ્ય) ? બોલને બતાવ્યા છે.
ર
2
સાધુને કોઈ પણ ક્ષેત્રમાં કે કોઈ પરિસ્થિતિમાં આહારનો સંચય કરવાનો નિષેધ છે કારણકે સાધુ આપ્યંતર પરિગ્રહરૂપ કે મમત્વભાવના સર્વથા ત્યાગી હોય છે. ભિાચાર્યની વિધિ અને તે નિર્ધારૂપ નિયોનું અહીં પ્રતિપાદન કર્યું છે. મારણાંતિક કષ્ટદાયક પરિસ્થતિઓમાં પણ ઔષધ સંગ્રહનો નિષેધ નિષ્પરિઅહીં સાધુની કસોટીની ઉચ્ચતમ અવસ્થા છે. સાધુ જીવનની ઉજ્જવળતાનું ભવ્ય ચિત્ર નિગ્રંથોની ૩૧ ઉપમા દ્વારા અંકિત થાય છે. અપરિગ્રહ
2
8
મહાવ્રતની પાંચ ભાવનાઓ છે.
ર
(૧) શ્રોતેન્દ્રિય સંયમ, (૨) ચક્ષુરિન્દ્રિય સંયમ, (૩) ઘ્રાણેન્દ્રિય તે સંયમ, (૪) રસનેન્દ્રિય સંયમ, (૫) સ્પર્શેન્દ્રિય સંયમ. 2 મૂર્છા કે આસક્તિના સ્થાન પાંચ ઇન્દ્રિયોના વિષયો છે. પાંચે 2 ઇન્દ્રિયના મનોજ્ઞ વિષયમાં રાગ કે અમનોજ્ઞ વિષયમાં દ્વેષ કરતા નથી તે જ અપરિગની કહેવાય.
2
આ પાંચ સંવર રૂપ ધર્મદ્વાર સર્વ દુઃખોથી મુક્તિના ઉપાયરૂપ
ચોળા ને સોચા
1
હિંદ મેં મલ્લકુમારી કો પ્રભાવિક કરવું તો પૂરું મિથિલા જનપદ મેં મે૨ા ડંકા બજ જાયેગા.
2
ર
2
। ચોલા અપની શિષ્યાઓ કે સાથે મલ્લકુમારી કે અન્તઃપુર Iમેં આઈ ઔર અપને ધર્મ કા પ્રવચન કરને લગી. મલ્લીકુમારી ને
-પછા
ર
।
I
પ્રબુદ્ધ જીવન : આગમ પરિચય વિશેષાંક
ஸ்ஸ்ஸ்
રા
21
81
21 81
8
ર
“આપ કે ધર્મ કા મૂલ ક્યા હૈ ?’’
ચોક્ષા ને કહા–
“હમારે ધર્મ કા મૂલ આધાર હૈ શુદ્ધિ, મિટ્ટી એવં જુલ દ્વારા શુદ્ધિ રખના, તીર્થસ્નાન કરના, ઔર દાન દેના, યહી સ્વર્ગ એવં મોક્ષ કા માર્ગ હૈ.’’
મલ્લીકુમારી ને પુછા–
“ક્યા રક્ત સે સને વસ્ત્ર કો રક્ત સે ધોને ૫૨ ઉસકા દાગ Iમિટ જાતા હૈ ?''
“નહીં. ધા સંભવ નહી .ક
“તો ફિર હિંસા કરને સે આત્મા કી શુદ્ધિ કૈસે હો સકતી હૈ? ક્યોં કિ જલ સ્થાન મેં ભી તો જીવ હિંસા હી હોતી હૈ.'' શ્રીકુમારી કી સચોટ યુક્તિયોં કે સામને ચૌક્ષા નિરૂત્તર હો કર જમીન કી તરફ દેખને લગી. મલકુમારી ને કહા| ચોલા! ધર્મ કા મૂત્ર વિવેક છે. હિંસા, અસત્ય આદિ કા
2
O
ભગવાન મલ્લીનાથ : અનુસંધાન પૃષ્ટ ૪૨થી શાલુ
૪૯
છે– 'મનુવન વિમાનળઠ્ઠાણૢ '
2
પ્રશ્નવ્યાકરણ સૂત્રમાં વ્યાવહારિક પ્રણ વર્ણવાયો છે. આજે ર વ્યવહાર પક્ષને અવગણી ફક્ત અને સીધી આત્માની, ધ્યાન-તે સમાધિની વાતો કરતા લોકો માટે એટલું જ કહી શકાય કે વ્યવહાર પક્ષની મજબૂતી વિના ધર્મનો પાથી જ હલબલી જાય છે, સંવરનું પાલન કર્યા વગર મોક્ષ શક્ય જ નથી. 2
મ
$2
જૈન શાસ્ત્રના આગમો વ્યક્તિલક્ષી તો છે જ પણ સામાજિક, નૈતિક, આર્થિક, પર્યાવરણ લક્ષી પણ છે, જે સંવર દ્વારમાંર અહિંસા, સત્ય, અચૌર્ય, બ્રહ્મચર્ય અને અપરિગ્રહીના સથવારે તે સિદ્ધ થાય છે.
8
હિંસા, માંસાહાર, ઇંડાસેવન, આદિ અનિષ્ટ પ્રવૃત્તિનું સેવન કરનાર વ્યક્તિ જો એકવાર પ્રશ્નવ્યાકરણમાં વર્ણવેલ નરકની યાતનાનું વાંચન, ચિંતન કરે તો તે પાપથી જરૂર અટકશે, પાપર જરૂર ખટકશે અને પાપથી જરૂર પાછો વળશે. હિંસા ધર્મથી વિપરીત રૃ છે. ‘હિંસા નામો ભવેતધર્મો ન ભૂતો ન મવિષ્યતિ’ – હિંસા ત્રિકાળમાં? પણ ધર્મ બની શકતી નથી.
ટૂંકમાં, પ્રશ્નવ્યાકરણ સૂત્ર અધર્મથી ધર્મ, આશ્રવણી સેવ, બંધનથી મુક્તિની શિક્ષા અને તાલિમ દેતું ઉત્તમ આગમસૂત્ર છે.* * મ
8
ર
2
ત્યાગ કરને સે હી આત્મશુદ્ધિ હો સકતી હૈ, કેવલ જય ઔરતે મિટ્ટી સે નહીં.' '
8
ચૌલા કો નિરૂત્તર દેખકર અન્તઃપુર કી દાકિયાઁ હઁસ પર હંસને લગી.
ચોક્ષા ને દાસિયોં કો હંસતે દેખા તો ક્રોધ મેં ભન ભનાક૨ 2 ઉઠ ગઈ.
અચ્છા, મે૨ા અપમાન કિયા હૈ. મેં ઈસકા મજા ચખાઉંગી.- ૨ ઈસે એને રાજા કડી પત્ની બનાઉંગી જહાઁ દાસિયોં કી તરહ રહનાનું પડેગા...
2
18
કુપિત અપમાનિત ચોક્ષા ઘૂમતી હુઈ કમ્પિલપુર કે રાજા જિતશત્રુ કે રાજ મહલોં મેં આઈ. વહાઁ ધર્મ ઉપદેશ દિયા. પ્રવચન કે પશ્ચાત્ રાજા જિતશત્રુ ને પુછાને
12
“ભગવતી, આપ તો અનેક અન્તઃપુરો મેં જાતી રહતી હૈં.18 વૈદિન-મેરી રાનિયોં જૈસી સુન્દર રશિયાઁ શાષદ્ હી કહીં આપને શું ?
12
દંખ હોંગી'
ચોક્ષા કો મલ્લીકુમારી સે અપમાન કા બદલા લેને કા સુનહરા અવસ૨ મિલ ગયા. ઉસને કહા
ર
ર
ર
2
“રાજન! મિથિલા કી રાજકુમારી મતી કે સામને આપકી અન્તઃપુર કી મશાઁ તો હીરે કે સામને કાંચ કા ટુકડા છે.1 (વધુ માટે જુઓ અનુસંધાન પાનું ૫૨ મ
2