________________
४४
|
પ્રબુદ્ધ જીવન : આગમ પરિચય વિશેષાંક
ઓગસ્ટ-સપ્ટેમ્બર, ૨૦૧૨)
லலலலலலலலல லலல
તો પાણી ન મળ્યું હોય અને જો પાણી મળ્યું હોય તો ભોજન ન અજોડ તપસ્યા ઉત્કૃષ્ટ ભાવે કરી અને એક માસની અંતિમ સાધના ૨ શ્રેમળ્યું હોય. આવી અવસ્થામાં પણ અદીન, પ્રસન્નચિત્ત, કષાય- કરી સર્વાર્થસિદ્ધ વિમાનમાં ઉત્પન્ન થયા છે. ત્યાં તે ત્રીસ 8 મુક્ત અને વિષાદરહિત ઉપશમ ભાવમાં, સમાધિ ભાવમાં સ્થિત સાગરોપમની સ્થિતિ પૂર્ણ કરીને મહાવિદેહ ક્ષેત્રમાં ઉત્પન્ન થશે ? $રહ્યા. જેમ સર્પ બીજા કોઈ લક્ષ્ય વિના માત્ર પોતાની દેહ રક્ષા અને ત્યાંથી સિદ્ધ થશે. શ્રેમાટે જ દરમાં પ્રવેશ કરે છે તેમ ધન્ય અણગાર પણ રસાસ્વાદ સમ્યક્ તપ એ અનંત કર્મની નિર્જરાનું પ્રધાન સાધન છે. અનંત શ્રે ૨વગેરે કોઈ પણ લક્ષ્ય વિના માત્ર સંયમ નિર્વાહ માટે જ આહાર તીર્થકરોએ તેમ જ અન્ય સર્વ સાધકોએ તપનો માર્ગ અપનાવ્યો ૨ ૨કરે છે.
છે. સંસારના સર્વ ભૌતિક ભાવોને છોડ્યા પછી સંયમમાર્ગને છે 6 ઉગ્રતા, કઠોર અભિગ્રહ અને અણીશુદ્ધ સંયમની કસોટી પર પરિપક્વ બનાવવા માટે તપસાધના અનિવાર્ય છે. ધન્ય અણગારે છે $ચડીને ધન્ય અણગારનું શરીર કુશ બનતું ગયું, પરંતુ તેનાથી એ સાબિત કરી બતાવ્યું કે શરીરની શક્તિ કરતા આત્મશક્તિ શ્રેતેમનો આત્મા વધારે તેજસ્વી બની ગયો. પ્રતિદિન વધતું જતું અનંતગણી છે. શ્રમુખનું તેજ ઢાંકેલા અગ્નિની સમાન દેદીપ્યમાન બની ગયું હતું. તે ઉપરાંત અહીં ઉલ્લેખનીય એ છે કે ગુણીજનોના ગુણાનુવાદ ૨
ધન્ય અણગારની શારીરિક સ્થિતિમાં કેટલું પરિવર્તન થયું હતું નિઃસંકોચપણે કરવા જ જોઈએ. પ્રમોદ ભાવના ભાવવામાં ક્યાંય 2 ૯તે માટે દરેક જિજ્ઞાસુ વાંચકે આ અધ્યયન વાંચવા યોગ્ય છે. પ્રમાદ ન કરવો જોઈએ. સાક્ષાત્ તીર્થકરે પોતાના જ શિષ્યની સાહિત્યમાં ભાગ્યે જ આવું તપશ્ચર્યાનું વર્ણન વાંચવા મળી શકે. સ્વમુખે પ્રશંસા કરી, તે એક પ્રેરક પ્રસંગ છે. તીવ્રતમ તપના પ્રભાવથી એક એક અંગ સુકાઈને કેવાં થઈ ગયાં જૈન આગમમાં ઠેર ઠેર અનશન તપનું શ્રેષ્ઠ ક્રિયાત્મક ચિત્રાંકન ૨હતાં તેનું ઉપમા અલંકારથી વર્ણન કરવામાં આવ્યું છે. પગ, થયું છે. અનશન તપ તે જ સાધક કરી શકે છે કે જેણે શરીરની હેપગની આંગળીઓ, જંઘા (પીંડી), ઘૂંટણ, ઊરુ (સાથળો), કમ્મર, આસક્તિનો ત્યાગ કર્યો હોય. અનશનમાં ચાર આહાર સાથે 8 ૯ઉદર, પાંસળી, બાહુ, હાથ, હાથની આંગળીઓ, ગર્દન, દાઢી, હોઠ, ઈચ્છાઓ, કષાયો અને વિષયવાસનાનો પણ ત્યાગ કરવામાં આવે છે Sજીભ, નાક, આંખ, મસ્તક આદિ અવયવોમાં માંસ અને લોહી દેખાતાં છે. આ ત્યાગમાં મૃત્યુની ચાહના હોતી નથી. જ્યારે શરીર શ્રેન હતાં. ફક્ત હાડકાં, ચામડાં અને નસો જ દેખાતી હતી. સાધનામાં સહાયક ન રહેતાં બાધક બની જાય ત્યારે તે ત્યાગવા ૨ ઘોર તપસ્વી ધન્ય અણગારનાં છાતીના હાડકાં ગંગાની લહેરો યોગ્ય બની જાય છે. તે સમયે સ્વેચ્છાએ મરણ પ્રતિ પ્રયાણ કરવામાં ૨ (મોજાં) સમાન અલગ-અલગ પ્રતીત થતાં હતાં. કરોડના મણકા આવે છે. સંથારો આત્મહત્યા છે એ એક બ્રાંત ધારણા છે, આ 8 & રૂદ્રાક્ષની માળાના મણકાની સમાન સ્પષ્ટ ગણી શકાય તેવા હતા. સત્ય નથી.
ભૂજાઓ સૂકાઈને સૂકાયેલા સર્પની સમાન થઈ ગઈ હતી. હાથ આત્મહત્યા તે વ્યક્તિ જ કરે છે જે પરિસ્થિતિઓથી ત્રાસેલા ૨ઘોડાની ઢીલી લગામ સમાન લટકી ગયા હતા. કંપવાગ્રસ્ત રોગીની હોય છે, જેની મનોકામના પૂર્ણ થતી નથી, અપમાનિત હોય Pજેમ તેમનું મસ્તક ધ્રૂજતું હતું. તેમનું શારીરિક બળ બિલકુલ ક્ષીણ છે, તીવ્ર ક્રોધનો આવેગ હોય છે તે વ્યક્તિ વિષ, ફાંસો વગેરે ૨ 2થઈ ગયું હતું. ફક્ત આત્માની શક્તિથી ચાલતા હતા. સર્વથા વિવિધ પ્રકારના પ્રયોગ કરી જીવનનો અંત લાવે છે. જ્યારે છે દુર્બળ હોવાને કારણે બોલવામાં પણ અત્યંત શ્રમ પડતો હતો. સંથારામાં આ બધાનો અભાવ હોય છે. સંથારામાં વિવિધ પ્રકારના ૪ Sશરીર એટલું ખખડી ગયું હતું કે જ્યારે તેઓ ચાલતા ત્યારે પ્રયોગ હોતા નથી પણ એક જ સમાન પ્રયોગ જેમાં આત્માના શ્રેહાડકાંઓ પરસ્પર અથડાવાના કારણે કોલસાની ભરેલી ગાડીની નિજ ગુણોને પ્રગટ કરવાની તીવ્રતર ભાવના હોય છે. કોઈ પણ
જેમ અવાજ આવતો હતો. તપશ્ચર્યામાં એ પ્રકારે તન્મય થઈ ગયા પ્રકારની કીર્તિની કામના કે કોઈ પણ ભોતિક સુખની ચાહના ૨ &હતા કે પોતાના શરીરથી પણ નિરપેક્ષ થઈ ગયા હતા. શરીરધારી હોતી નથી. સર્વ જીવ સાથે ખમત્ ખામણા કરી મોક્ષની સાધનાની છે હોવા છતાં પણ એ અશરીરી જેવા બની ગયા હતા. તેમ છતાં ભાવના હોય છે માટે સંથારો આત્મહત્યા નથી પણ આત્માની સુખશયા ? તેમનો આત્મા તપના પ્રખર તેજથી અત્યંત સુશોભિત થઈ ગયો છે.
જ્યારે દેહનું મમત્વ ઘટે ત્યારે જ આત્માનું આત્મત્વ ઝળકી છે આવા તપોધની ધન્ય અણગારની ખુદ ભગવાન મહાવીર ઊઠે છે. શુદ્ધ આત્મત્વની પ્રાપ્તિ થાય ત્યારે જ સિદ્ધત્વની પ્રાપ્તિ છે હૈપ્રશંસા કરતાં કહે છે કે તેમના ઈન્દ્રભૂતિ પ્રમુખ ચૌદ હજાર થઈ શકે છે. આવો ઉચ્ચ ને ઉત્તમ બોધ અનુત્તરોપપાતિક સૂત્ર છે ૬ શ્રમણોમાં ધન્ય અણગાર મહાદુષ્કરકારક અને મહાનિર્જરાકારક દ્વારા મળે છે.
છે. ધન્યમુનિ યથાર્થનામાં તથા ગુણા સિદ્ધ થયા. આઠ મહિનાની லேலல்ல லல லலல லலல லல லலலல லல லலல லல லலல ல ல ல
லலலலலலலலலலலலலலலலலல,
હતો.
