________________
૨૪૨
શબ્દાર્થ
છમુહ - ષમુખ.
જખિંદો - યક્ષેન્દ્ર. પવાલ - પાતાળ.
કૂબેર - કૂબેર. કિન્નર - કિન્નર.
વરૂણો - વરૂણ. ગલો - ગરૂડ.
ભિઉડી - ભૃકુટી. ગંધવ્ય - ગંધર્વ.
ગોમેહો - ગોમેધ. - ૧ ગૌમુખ- સોના જેવા વર્ણવાળો, ગજવાહન અને ચાર ભુજાવાળો છે. જમણી બે ભુજામાં વરદ તથા અક્ષમાળા અને ડાબી બે ભુજામાં માતુલિંગ (બીજોરૂ) અને પાશ હોય છે. ર મહાયક્ષ- શ્યામ વર્ણ, ચાર મુખ, ગજવાહન અને આઠ હાથવાળો છે. જમણા ચાર હાથમાં વરદ, મુગર, અક્ષસૂત્ર (નાની માળા) અને પાશ હોય છે. ડાબા ચાર હાથમાં બીજો રૂં, અભય, અંકુશ અને શક્તિ છે. ૩ ત્રિમુખ- ત્રણ નેત્ર, ત્રણ મુખ, શ્યામવર્ણ, મયૂરવાહન અને છ ભુજાવાળો છે. જમણી ત્રણ ભુજા, નકુલ, ગદા અને અભય યુક્ત હોય અને ડાબી ત્રણ ભુજા બીજોરું, નાગ અને અક્ષસૂત્ર યુક્ત હોય છે. ૪ ઈશ્વર- શ્યામ કાન્તિ, ગજવાહન અને ચાર ભુજાવાળો છે. જમણી ભુજાઓમાં બીજો ૩ અને અક્ષસૂત્ર હોય. ડાબી ભુજાઓમાં નકુલ ને અંકુશ હોય. ૫ તુંબરૂ- શ્વેતવર્ણ, ગરૂડવાહન અને ચાર ભુજાવાળો છે. જમણા બે હાથ વરદ અને શક્તિ યુક્ત હોય અને ડાબા બે હાથ ગદા અને નાગપાશ યુક્ત હોય. ૬ કુસુમ- નીલવર્ણ, કુરંગ (હરણ) વાહન અને ચાર ભુજાવાળો છે. જમણા બે હાથમાં ફળ અને અભય હોય છે અને ડાબા બે હાથમાં નકુલ અને અક્ષસૂત્ર હોય છે. ૭ માતંગ- નીલવર્ણ, ગજવાહન અને ચાર ભુજાવાળો છે. જમણી બે ભુજાઓમાં બીલ્વ અને પાશ હોય ત્યારે ડાબી બે ભુજાઓમાં નકુલ અને અંકુશ હોય. ૮ વિજય- હરિતવર્ણ, ત્રણ લોચન, હંસવાહન અને ભુજાવાળો છે. જમણા હાથમાં ચક્ર અને ડાબા હાથમાં મુદ્ભર હોય. ૯ અજિત- શ્વેતવર્ણ, કૂર્મ વાહન અને ચાર ભુજાવાળો છે. જમણા બે હાથમાં માતુલિંગ. અક્ષસૂત્ર યુક્ત હોય છે અને ડાબા બે હાથ નકુલ, કુંતકાલ યુક્ત છે. ૧૦બ્રહ્મ-ચાર મુખ, ત્રણ નેત્ર, શ્વેતવર્ણ, પદ્માસન અને આઠ ભુજાવાળો છે. જમણા ચાર હાથમાં માતુલિંગ, મુદ્ગર, પાશ અને અભય હોય છે અને ડાબા ચાર હાથમાં નકલ, ગદા, અંકુશ અને
