________________
સ્કૃતિ
પ્રત્યક્ષમૂલક હાઈ પ્રમાણ છે એ તૈયાયિક મત
૬૯
_141. ननु मन्वादिस्मृतयोऽपि वेदमूलत्वात् प्रमाणं, नान्यतः इति । अत्रोच्यते । तदेतद्वेदमूलतया प्रामाण्यं योगिप्रत्यक्षं धर्मग्राहकममृष्यमाणाः किलाचक्षते भवन्तः, एतच्च न युक्तम् । यथा हि भगवानीश्वरः सर्वस्य कर्ता सर्यस्येशिता सर्यदर्शी सर्वानुकम्पी च वेदानां प्रणेता समर्थितः तथा योगिप्रत्यक्षमपि धर्मग्रहणे निपुणमस्मदादिप्रत्यक्षविलक्षणं प्रत्यक्षलक्षणे समर्थितमेव । तस्मात् तन्मूला एव मन्वादिदेशना भवन्तु ।
_141. १२ (= भाभास) - मनु योरे-जी २मृति। ५५५ ६५स पाने २ પ્રમાણ છે, બીજા કોઈ કારણે નહિ
Rયાયિક અહીં અમે ઉત્તરમાં જણાવીએ છીએ કે ધર્મના ગ્રાહક તરીકે ગિપ્રત્યક્ષને ન સહન કરનાર આપ મીમાંસકે વેદમૂલક હોવાને કારણે સ્મૃતિનું પ્રામાણ્ય જણાવો છો પરંતુ આ બરાબર નથી કારણ કે જેમ ભગવાન ઈશ્વર સર્વના કર્તા છે, સર્વના ઈશ છે, સર્વદશ છે, સર્વાનુમપી છે અને વેદના પ્રણેતા તરીકે સમર્થિત છે તેમ ધમને જાણવા માટે નિપુણ ગિપ્રત્યક્ષ-આપણુ પ્રત્યક્ષથી વિલક્ષણ પ્રત્યક્ષલક્ષણમાં સમર્થિત છે જ. તેથી મનુ વગેરેની દેશના યોગિપ્રત્યક્ષમૂલક હે
142. यत्त त्रिकालानवच्छिन्नः कथं प्रत्यक्षगम्यो धर्मः स्यादिति चोदनैव तत्र प्रमाणमुच्यते । प्रतिविहितं तदीश्वरप्रत्यक्षसमर्थनेन । साध्यसाधनसम्बन्धस्य स्वर्गाऽग्निहोत्रादिगतस्य यथा ग्राहकमीश्वरप्रत्यक्षम् एवमष्टकादिगतस्य तस्य ग्राहकं मन्वादिप्रत्यक्ष भविष्यतीति किमत्र त्रिकालानवच्छेदेन तदवच्छेदेन वा कृत्यम् ? । ____142. भीमांस-त्रय थी ५२ येवो धम प्रत्यक्षथी ॥ शत जना श14 ? એટલે ધર્મને જાણવામાં વદ જ પ્રમાણ છે એમ કહેવાયું છે.
નૈયાયિકતેનો પ્રતિષેધ ઈશ્વરપ્રત્યાના સમર્થન દ્વારા અમે કર્યો છે. સ્વર્ગ અને અગ્નિહોત્ર, વગેરે વચ્ચેના સાધ્યસાધનસંબંધન ગ્રાહક જેમ ઈશ્વરપ્રત્યક્ષ છે તેમ અટકા આદિ કર્મો અને તેમનાં ફળે વચ્ચેના સાધ્યસાધનસંબંધનું ગ્રાહક મનુ વગેરેનું પ્રત્યક્ષ બનશે; એમાં અહીં ત્રિકાલાનવ દે અને ત્રિકાલાવર દે શું કરવાનું છે ?
___143. यद्येवमष्टकादिकर्मणां धर्मत्वाग्रहणात् असर्वज्ञ ईश्वरः स्यात् । ज्ञात्वा वाऽनुपदिशन्नकारुणिको भवेत् । नैष दोषः, सर्व जानात्येव भगवान् । किञ्चित् स्वयमुपदिशति किञ्चित् परानुपदेशयति । ते हि तस्यानुग्राह्या भगवतः, तेषां च तदनुग्रहकृतैव तथाविधज्ञानप्राप्तिः । मन्वादीनां प्रत्यक्षो धर्म इति वेदेऽपि पठ्यते । 'साक्षात्कृतधर्माण ऋषयो बभूवुः । ते परेभ्योऽसाक्षात्कृतधर्मभ्य उपदेशेन मन्त्रान् संप्रादुः' इति [निरुक्त १.६.२०] वेदेऽपि पठ्यते ।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
