________________
૧૩૦
વેદ કાર્યમાં જ પ્રમાણ છે ? 252. क्वचित् पुनरप्राप्ते भावार्थे सगुणमेव तत्कर्म चोद्यते । यथा 'आग्नेयोऽष्टाकपालोऽमावास्यायां पौर्णमास्यां चाऽच्युतो भवति' इति [तै० सं० २.६.३] । यथा वा एतस्यैव रेवतीषु वारवन्तीयमग्निष्टोमसाम कृत्वा पशुकामो ह्येतेन यजेत' इति [ता० ब्रा० १७.७.१] । अलं शास्त्रान्तरोक्तगहनकथाविस्तरेण इति नास्ति नामधेयद्वारेणापि अप्रमाणताक्षेपः । सर्वप्रकारेणापि सिद्धं वेदप्रमाणत्वमिति ।
वेदप्रामाण्यसिद्धयर्थमित्थमेताः कथाः कृताः । ।
न तु मीमांसकच्छातपारं मिथ्याभिमानतः ॥ 252. या२६ लावाय' =ठियाथ) अप्राप्त होय त्यारे गुरसखितन भनु विधान थाय छ; नाय' 'आग्नेयोऽष्टाकालोमावास्यायां च पौर्णमास्यां चाफ्युतो भवति' अथवा 'एतस्यैन रेवतीषु यावन्तीयमग्निष्टोमसाम कृत्वा पशुकामो ह्यतेन यजेत'. अन्य शास्त्रमा (૩મીમાંસાશાસ્ત્રમાં) નિરૂપિત ગહન વાતોને વિસ્તાર અહીં જરૂરી નથી. નિષ્કર્ષ એ કે
ધેય દ્વારા પણ વદ ઉપર અપ્રમાણતાને આક્ષેપ થાય તેમ નથી: બધીય રીતે વેદની પ્રમાણતા પુરવાર થઈ. વેદના પ્રામાણ્યને પુરવાર કરવા માટે આ રીતે આ બધી વાત કરી છે અને નહિ કે વેદવિજ્ઞાન બાબતે મીમાંસની જે પારંગતતા છે તેને મિથા અભિમાન ધરી ખંડન કરવાના આશયથી.
253. नन्वेवं विध्यर्थवादमन्त्रनामधेयानां काग़पयिकत्वदर्शनात् कार्य एवार्थे वेदः प्रमाणमित्युक्तं स्यात् । ततः किम् ? सिद्धेऽर्थे तस्य प्रामाण्यं हीयते । ततोऽपि किम् ? भूयान्भूतार्थाभिधायिग्रन्थराशिरुपेक्षितो भवेत् । सकलस्य च वेदस्य प्रामाण्यं प्रतिष्ठापयितुमेतत् प्रवृत्तं शास्त्रम् ।
253. N २-आम विधि, अर्थवाह, भत्र अने नाभधेयनु अय"भां पायपा દેખાતું હોઈ કાર્યમાં જ વેદ પ્રમાણ છે એમ કહ્યું કહેવાય.
नैयायि तथा शु.? શંકાકાર- તેથી સિદ્ધ અર્થમાં તેના પ્રામાણ્યની હાનિ થાય. નૈયાયિક- તેથી પણ શું ?
શંકાકાર- તેથી સિદ્ધ અથનું નિરૂપણ કરતા વેદગ્રન્થનો મોટો ભાગ ઉપેક્ષા પામે અને આ ન્યિાયશાસ્ત્ર તે સકલ વેદના પ્રામાણ્યની સ્થાપના કરવામાં પ્રવૃત્ત છે.
254. अत्र केचिदाहुः-सर्वस्यैव वेदस्य कार्येऽर्थे प्रामाण्यम् । तथा हि-गृहीतसम्बन्धः शब्दोऽर्थमवगमयति । सम्बन्धग्रहणं चास्य वृद्धव्यवहारात् । वृद्धानां च व्यवहारः 'पानीयमानय,' 'गां बधान' 'ग्रामं गच्छ' इति कार्यप्रतिपादकैरेव शब्दैः प्रवर्तत इति तत्रौव व्युत्पद्यन्ते बालाः । प्रयोजनोद्देशेन हि वृद्धा वाक्यानि प्रयुञ्जते । न च सिद्धार्थाभिधायिना प्रवृत्तिनिवृत्ती अनुपदिशता शब्देन किञ्चित् प्रयोजनम
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
