________________
૩૪
મધુરભાષી સમતાભાવી શ્રમણી 7 શ્રેણિકભાઈ કસ્તુરભાઇ
Ca
દીપકનો પ્રકાશ તો બૂઝાય એટલે અંધારું વ્યાપી જાય, પરંતુ કેટલીક જયોતિ એવી હોય છે કે જેમની અનુપસ્થિતિમાં પણ એમનો પ્રકાશ અને પ્રભાવ અનુભવાય છે. મહત્તરા સાધ્વીશ્રી મૃગાવતીશ્રીજી આજે આપણી વચ્ચે નથી, તેમ છતાં એમના અપાર વાત્સલ્યથી, સત્યનિષ્ઠા અને સદપ્રવૃત્તિઓથી ભરપૂર તેજસ્વી જીવનથી આપણા હૃદયમાં એમની મૂર્તિ અને એમના ગુણો સદાય જીવંત છે અને જીવંત રહેશે.
જયારે હું દિલ્હી જતો ત્યારે તેમનાં દર્શન કરવાની તક ચૂકતો નહિ. એ સમયે મને એક મહાન વિભૂતિનો મેળાપ થયાનો અનુભવ થતો હતો. એમની સાધનાની તેજસ્વિતા એમના ચહેરા પર સહજ જ પ્રગટતી હતી. ઓછામાં ઓછી આવશ્યકતાઓ રાખવાની એમની તમન્નાનો આભાસ એમના જીવનમાંથી સ્વાભાવિક રીતે જ થતો. શાસ્ત્રોનું ગહન જ્ઞાન, ઊંડો અભ્યાસ, અનેકવિધ સફળ ધર્મકાર્યો અને સહુનો અપૂર્વ ભક્તિભાવ મળ્યો હોવા છતાં એમની સરળતા, સમતા અને સ્વાભાવિકતા ખૂબજ પ્રભાવક રહેતી. માનવકલ્યાણ અને જીવદયા તરફની એમની અવિરત ધગશ એમની વાણીમાં સતત પ્રગટતી રહેતી, એમના ઉપદેશમાં પ્રવાહિત થતી અને એમનાં ધર્મકાર્યોથી સાકાર થતી. એમની પાસે આવે તે સહુ કોઇ પોતાનાં દુ:ખ-દર્દ ભૂલી, નવી પ્રેરણા મેળવીને જતા. જૈન સંઘ અને જૈન ધર્મ માટેની એમની તે અનન્ય લાંગણી જોઇને હું હંમેશાં પ્રભાવિત થયો છું.
તેઓ અમદાવાદમાં આગમોનો ઊંડો અભ્યાસ કરવા જયારે પધારેલાં તે સમયે મારા પિતાશ્રીએ મને તેઓશ્રી માટે આગમોનો અભ્યાસ કરાવવાની વ્યવસ્થા કરવાનું સોપ્યું હતું. આ સમયે અમદાવાદના શાંતિસાગર ઉપાશ્રયમાં પંડિત બેચરદાસજી દોશી પાસે આગમોનો અભ્યાસ કરાવવાની વ્યવસ્થા કરવાનુંસદ્ભાગ્ય મને સાંપડયું હતું. જયારે જયારે મહત્તરા શ્રી મૃગાવતીશ્રીજીને મળતો ત્યારે તેઓ ખૂબ લાગણીપૂર્વક એ ઘટનાનું સ્મરણ કરતાં હતાં.
મહત્તરા સાધ્વીશ્રીજીનો જન્મ સૌરાષ્ટ્રના નાનકડા એવા સરધાર ગામમાં થયો હતો, પરંતુ પોતાનાં કાર્યોથી આખા દેશમાં તેઓ વ્યાપી ગયાં હતાં. એમના જીવનકાર્ય પર દષ્ટિપાત કરીએ તો ખ્યાલ આવશે કે એમણે સમાજના માત્ર એક ક્ષેત્રમાં જ પોતાની પ્રવૃત્તિ કરી નથી, બલ્કે સમાજના બહુવિધ ક્ષેત્રોમાં એમની સત્પ્રવૃત્તિનો પ્રકાશ ફેલાયેલો છે. અંધશ્રદ્ધા, વહેમ કે કુરૂઢિઓ સામે તેઓ અડગ યોદ્ધાની નિર્ભયતાથી ઝઝૂમતાં હતાં. કોઇ નિર્જન જંગલમાં રહેલું પડે તો પણ ભય એમને કદી સ્પર્શતો નહિ. પંજાબના કેટલાય શહેરોમાં એમની સ્મૃતિરૂપ કોઇને કોઇ સંસ્થા મળી આવશે. આ સંસ્થાઓને મજબૂત બનાવવામાં સાધ્વીશ્રી મૃગાવતીશ્રીજીની પ્રેરણા મળતી જ રહેતી. પાછળનાં વર્ષોમાં બીમારીથી ઘેરાઇ ગયાં હોવા છતાં તેઓ ધર્મથી સહેજ પણ વિચલિત થયાં ન હતાં. એટલું જ નહિ પણ દિલ્હીમાં તૈયાર થતા શ્રી વલ્લભ સ્મારક માટે અવિરત પ્રેરણા આપતાં જ રહ્યાં હતાં. આથી જ આજે પણ શ્રી “વલ્લભ સ્મારક”ના એક-એક ખંડમાં આ મધુરભાષી, સમતાભાવી શ્રમણીની સ્મૃતિ પ્રગટ થાય છે.
સાધ્વીશ્રી મૃગાવતીશ્રીજીને આધ્યાત્મયોગી આનંદઘનજી મહારાજનું “અબ હમ અમર ભયે ન મરેંગે” પદ ખૂબ
પ્રિય હતું.
પોતાના ધર્મજીવનથી એ પદના મર્મનો પ્રત્યક્ષ અને સાક્ષાત્ પરિચય કરાવનાર મહત્તરા સાધ્વીશ્રી મૃગાવતીશ્રીજીના અલૌકિક જીવનને મારાં કોટિ કોટિ વંદન!
મહત્તા થી મગાવતીથીજી
