________________
ચંદન વિષ વ્યાપ્ત નહિ
T સુરેશાબહેન મહેતા
પ્રાણી માત્ર પર પોતાની નૈસર્ગિક કરુણાની અમૃતવર્ષા કરનાર જૈન ભારતી મહત્તરા મૃગાવતીજી મહારાજનું વ્યક્તિત્વ મહાન હતું.
ઈ.સ. ૧૯૬૧ની વાત છે. મહારાજશ્રીએ આગમ અભ્યાસ માટે ગુજરાત તરફ વિહાર કરતી વખતે ગુરુવર્ય સમદ્રવિજયજી મહારાજની જન્મભૂમિ પાલી મારવાડના ખોડ ગામે તેઓ પધાર્યા હતાં. ત્યાંના શ્રાવકોની વિનંતીથી ત્યાંના ઉપાશ્રયમાં પ્રવચન આપવા એમણે સંમતિ આપી હતી.
બપોરના બે વાગ્યાનો સમય હતો. વિશાળ શ્રોતાવર્ગ સામે અસ્મલિત વાણીથી મહારાજશ્રી પ્રવચન આપી રહ્યાં હતાં. વચ્ચે મહારાજશ્રીને એવો ભાસ થયો કે, શ્રાવક વર્ગનું ધ્યાન કયાંક બીજે છે. તેઓ ભાવાભિભૂત નથી લાગતા. છતાં આવા વિકલ્પની ઉપેક્ષા કરી એમણે પોતાના પ્રવચનનું સાતત્ય જાળવી રાખ્યું.
વસ્તુસ્થિતિ એ હતી કે, સિમેન્ટ, કોંક્રિટના એ સુંદર, વિશાળ ભવનમાં કોણ જાણે કયાંથી એક મોટો ઝેરી સાપ આવીને મહારાજશ્રીની બાજુમાં પડેલા ઘાને વીંટળાઈને બેઠો હતો. એમના ઘૂંટણ પર ફેણ મારવા પ્રયત્ન કરતો હતો. આખી સભા કિંકર્તવ્ય વિમૂઢ બની ગઇ હતી. હવે શું થશે ? ભયની લહેર ચાલી ગઇ. સુજયેષ્ઠાશ્રી મહારાજનું ધ્યાન જયારે એમના તરફ ગયું તો તેઓ ગભરાઈને એકદમ ચીસ પાડી ઉઠયા, “મહારાજજી! સાપ.... સાપ.
મૃગાવતીજી થોડું ઓછું સાંભળતાં હતાં. તેઓ સમજયાં કે, સુજયેષ્ઠાશ્રીજીને કંઇક જોઇએ છે. પૂછયુંશું જોઈએ છે?” ત્યારે એમનું ધ્યાન પોતાની ગોદમાં આવી ગયેલા સાપ પર ગયું. તેઓ તરત જ શાંત ભાવથી સમાધિસ્થ થઈ ગયાં. જેથી સર્પને એમના તરફથી કોઇ પીડા ન પહોંચે.
બસ, થોડી જ વારમાં એ ભયંકર ઝેરી સાપ બીજી બાજુથી નીચે ઊતરી ચૂપચાપ જવા લાગ્યો. મહારાજશ્રીને સુરક્ષિત જોઇ બધાં ઊભાં થઈ ગયાં. એક જણે સાપની ઉપર રજાઇ નાખી દીધી.
પૂજય મૂગાવતીજી હજી ધ્યાનસ્થ સ્થિતિમાં હતાં. ત્યારે માતાગુરુ પૂજય શીલવતીજી મહારાજે કહ્યું, “એ મૃગાવતી! ઊઠ, ઊઠ, કયાં સુધી બેઠી રહેશે? સાપ તો ચાલ્યો ગયો.' મૃગાવતીજી સમાધિમાંથી ઊઠયાં, લોકોને દૂર કરી સાપ પાસે ગયાં અને શાંતિ મંત્ર સંભળાવ્યો. લોકોને કહ્યું, “એને હેરાન ન કરતા. એને એના રસ્તે જવા દો.” થોડીવારમાં સાપ ચાલ્યો ગયો.
ત્યાર બાદ કોઈકે કહ્યું કે, આટલો મોટો નાગ હતો, તો નાગણ પણ જરૂર આટલામાં જ કયાંક હશે. બીજા બધા રાતે સુખે સૂઈ ન શકયા. પૂજય મૃગાવતીજી મહારાજ તો સહજ ભાવથી નિદ્રામગ્ન થઈ ગયાં. જાણે કાંઈ બન્યું જ નથી. આવો અપૂર્વ પ્રભાવ જોઈ મને પંક્તિ યાદ આવી ગઈ. ‘સંત ન છોડે સંતઇ, કોટિક મિલે અસંત, ચંદન વિષ વ્યાપત નહિ, લિપટે રહત ભુજંગ'
જેનાં જીવનમાં અહિંસા પ્રતિષ્ઠિત થયેલી છે, તે સત્પરુષની સંગાથમાં ક્રૂર અને હિંસક પ્રકૃતિનો જીવ પણ વેરભાવ છોડી દે છે. મહર્ષિ પતંજલિના આ શબ્દોનું પ્રત્યક્ષ દર્શન મહત્તરાજીના જીવનમાં જોવા મળે છે.
ખોડ ગામથી વિહાર કરી સંઘ અન્યત્ર જઈ રહ્યો હતો. રસ્તો સાંકડો હતો અને રસ્તાની બન્ને બાજુ ખાડા હતા. સામેથી એક વિફરેલો પાડો દોડતો આવતો હતો. સૌ લોકો ભયભીત થઈ આમતેમ દોડી ગયા. પરંતુ મૃગાવતીજી શાંત
અને ગંભીર મુદ્રામાં ઊભા રહ્યાં. માતાગુરુ શીલવતીજીએ કહ્યું, ‘મૃગાવતી ! દૂર થઈ જા. એ ભડકેલું પ્રાણી તારી શાંતિ (અને કરુણાને નહિ સમજે.'
મહત્તરા ની મગાવતીશ્રીજી
