________________
વિદુષી સાધ્વી શ્રી શીલવતીજીનો સ્વર્ગવાસ
અને આપણું કર્તવ્ય
| સ્વ. અગરચંદજી નહાટા સંસારમાં પ્રતિપળે અસંખ્ય પ્રાણીઓ જન્મ લે છે અને મૃત્યુ પામે છે. જન્મની સાથે મરણને અવિચ્છિન્ન સંબંધ છે. જેણે જન્મ ઘારણ કર્યો છે તે એક દિવસ તો જરૂર અવસાન પામશે જ. પરંતુ મરવું એનું સાર્થક છે જેને ફરીથી જન્મવું ન પડે, અથવા તો ઓછામાં ઓછું અનંત સંસારની લાંબી સફરને ટૂંકી કરી શકે. જેણે સમ્યક્ દર્શન પ્રાપ્ત કર્યું છે તે સીમિત ભવમાં મોક્ષ પ્રાપ્ત કરી શકે છે. આગળ વધીને કહેવું હોય તો સમ્યક ચારિત્રના પાલન કરનારની ભવભ્રમણની પરંપરા ઘટી જાય છે.
જૈન સાધુ-સાધ્વીઓનું જીવન સંયમ અને તપથી પવિત્ર બની જાય છે. પંચ મહાવ્રતોથી બાહ્ય કર્મો આત્મામાં પ્રવેશ નથી કરી શકતાં. પૂર્વનાં કર્મોની તપ વડે નિર્જરા થાય છે. આ રીતે પાપરૂપ આશ્રવ સંયમ વડે અટકી જાય છે. નવા કર્મો સાથે સંબંધ ગાઢ થતો નથી. આવા આત્માઓ મોક્ષની નિકટ પહોંચવા સમર્થ બને છે.
જૈન તીર્થકરોએ પ્રાણી માત્રને ધર્મના અધિકારી માન્યા છે. માનવોમાં પુરુષ સ્ત્રીના ભેદ માન્યા નથી, કારણકે, મોક્ષ આત્માનો થાય છે, શરીરનો નહિ. આત્મામાં પરમ વિકાસની શક્તિ સ્ત્રી કે પુરુષ બન્નેમાં સમાન રૂપે જોવા મળે છે.
શ્વેતામ્બર સંપ્રદાયે સ્ત્રીઓને પણ મોક્ષની અધિકારી માની. પરંતુ મધ્યકાળમાં પુરુષ પ્રધાન ધર્મની માન્યતા એટલી રૂઢ થઇ ગઈ કે, સાધ્વીઓને ઘણાં અધિકારોથી વંચિત રહેવું પડયું. મુનિ અને આચાર્યોનું વર્ચસ્વ એટલું વધી ગયું કે સાધ્વીઓની શક્તિનો સમુચિત વિકાસ ન થઈ શક્યો.
સાધ્વી શીલવતીજી જૂની પરંપરાના સાધ્વી હતાં. પરંતુ એમનાં શિષ્યા મૃગાવતીજી આધુનિક વાતાવરણથી ઘણાં પ્રભાવિત છે. મેં બન્ને-ગુણી અને શિષ્યાનાં ઘણી વાર દર્શન કર્યા છે. શીલવતીજીમાં અનેક વિશેષતાઓ જોવા મળી છે. તેઓ ગંભીર હતાં પોતાની શિષ્યાઓને વધુમાં વધુ યોગ્ય બનાવવા સદા પ્રયત્નશીલ રહેતાં. એનું પરિણામ એ આવ્યું કે, મૃગાવતીજી એમની છત્રછાયામાં ઘણો વિકાસ કરી શક્યાં. શીલવતીજી થોડો વધુ સમય હયાત રહ્યા હોત તો એમની શિષ્યાઓને આથી પણ વધુ લાભ અવશ્ય થાત.
થોડા મહિના પહેલાં હું મુંબઈ ગયો હતો ત્યારે ખબર પડી કે, શીલવતીશ્રીજી બીમાર છે અને હૉસ્પિટલમાં છે ત્યારે તો હું એમનાં દર્શન ન કરી શક્યો. પરંતુ ત્યાર બાદ શ્રી મહાવીર જૈન વિદ્યાલયના સુવર્ણ જયંતી મહોત્સવ વખતે વિદ્યાલયના ભવનમાં એમને થોડા સ્વસ્થ જોઇ ઘણી પ્રસન્નતા થઈ. ત્યારે એ અંદાજ નહોતો કે, તેઓ આટલા જલદી સ્વર્ગવાસી થઇ જશે! એ દુ:ખદ સમાચાર જાણી ઘણો આઘાત લાગ્યો.
સાધ્વી સંમેલન ભરવાની મારી ઉત્કટ ઇચ્છા હતી અને વિદ્યાલયમાં મગાવતીશ્રીજીને એ અંગે વાત પણ કરી હતી. પાઊઁચન્દ્ર ગચ્છની અન્ય સાધ્વીજીઓ સાથે પણ મારે વાતચીત થઈ હતી. સાહિત્ય અને કલાપ્રેમી મુનિવર શ્રી યશોવિજયજી મહારાજને પણ સહયોગ આપવા મેં વિનંતી કરી હતી. આપણા આચાર્યો અને મુનિમહારાજો અત્યાર સુધી સાધ્વીઓની મહાન શક્તિને વિકસિત કરી સાચી દિશામાં ઉપયોગ કરવામાં વિશેષ સહયોગ નથી આપતા. હું બધાને વિનમ પ્રાર્થના કરું છું કે, તેઓ યુગધર્મને ઓળખે અને ભાવિ મહાન લાભને નજર સામે રાખી
સાધ્વીજીઓના ઉત્કર્ષમાં સાથ આપે. ૧૩૬
મહત્તરા શ્રી મૃગાવતીશ્રીજી
