________________
માનવીઓ જે સુખની વાંછા કરે એ સુખ આ દંપતીને સાંપડ્યું હતું.
શિવકુંવરબહેને સંસારનો સાર જાણી લીધો અને માણી પણ લીધો અને જાણે એ સુખમય સમયની કાળઅવધિ પૂરી થઇ, અને જીવનનો સાર શોધવાની પ્રેરણા આપવા માટે, સંસારની આકરામાં આકરી અસારતાનો કડવો અનુભવ કરવાનો કપરો સમય પણ આવી પહોંચ્યો!
વિ. સં. ૧૯૮૪માં શ્રી ડુંગરશીભાઇનો સ્વર્ગવાસ થયો. આખા ઘરમાં અને શિવકુંવરબહેનના અંતરમાં સૂનકાર વ્યાપી ગયો. ચાર સંતાનની માતા ઉપર આભ અને નીચે ધરતી જેવી અસહાયતા અનુભવી રહી. પણ હતાશ થયે ચાલે એમ ન હતું, દુઃખને અંતરમાં સમાવીને અને ચિત્તને સ્વસ્થ રાખીને ધીરજપૂર્વક સંસારની મજલ કાપવાની હતી. છેવટે, બીજું કંઈ નહિ તો, કાળજાની કોર જેવાં ચાર બાળકોને ઉછેરવા માટે પણ જીવનને ટકાવી રાખ્યા વગર છૂટકો ન હતો; પોતાની કમનશીબીના તાપની ઝાળ સંતાનોને ન લાગે એની ખેવના રાખવાની હતી.
જીવતર ખારું ખારું થઈ જાય એવા કારમાં સંકટ વખતે શિવકુંવરબહેને શાણપણ અને સમતાથી કામ લીધું. મુંબઇનો મોહ છોડીને તેઓ સરધાર આવીને રહ્યા, અને પોતાનાં લાડકવાયાં દીકરા-દીકરીઓને ઉછેરવામાં જીવ પરોવીને પોતાના દુ:ખને વિસારે પાડવા લાગ્યાં.
દુનિયાએ તો કહ્યું છે કે “દુ:ખનું ઓસડ દા‘ડા”—જેમ જેમ દિવસો વીતતા જાય તેમ તેમ દુ:ખનો ભાર ઓછો ? થતો જાય. પણ શિવકુંવરબહેનને માટે તો જાણે દિવસો પોતે જ દુ:ખનો ભાર લઈને આવતા હતા, ત્યાં પછી અંતરનું દુ:ખ ઓછું થવાની તો આશા જ શી રાખવી? . વૈધવ્યના આઘાતની કળ વળી ન વળી અને એક પુત્ર અને એક પુત્રી સદાને માટે વિદાય થઈ ગયાં! આટલાથી પણ જાણે ભવિતવ્યતાનો રોષ શાંત ન થયો હોય એમ, કુટુંબના એકમાત્ર આધાર સમો સોળ વર્ષનો જુવાન પુત્ર ટાયફૉઇડની બીમારીમાં ગુજરી ગયો! દુખિયારી માતાના દુ:ખની અવધિ આવી ગઇ! દુખિયારી માતા મમતા અને વાત્સલનાં આંસુ વહાવી રહી! ઘર વેરાન બની ગયું, જીવન ઉદાસ અને અકારું બની ગયું. એક વખતના સુખી અને ભય કટુંબમાં બાકી રહ્યા દુ:ખના જીવતા અવશેષ સમાં એક વિધવા માતા અને એની ભલીભો દીકરી! કાળ પણ જ્યારે કોપે છે, ત્યારે પાછું વાળીને જોતો નથી!
શિવકુંવરબહેનને સંસારની અસારતાનું સુખની અસ્થિરતાનું અને જિંદગીની ચંચળતાનું ખરેખરું ભાન થયું! મમતાના આધારરૂપ સંતાનોને સગી આંખે મરતાં જોવા એના કરતાં આ જિંદગી જ સંકેલાઈ જાય તો શું ખોટું? માતા વિમાસી રહી. પણ બીજી જ પળે જાણે અંતરમાંથી અવાજ આવ્યો. તો મરીને આ દુ:ખશોકભર્યા જીવનથી છુટકારો મેળવી લઉં, પણ મારી જિંદગીના છેલ્લા અવશેષ સમી આ પુત્રીનું શું? અને એ પુત્રી તરફનું મમતાનું બંધને જ માતાની જિંદગીનો આધાર બની ગયું. એ બડભાગી પુત્રીનું નામ કુમારી ભાનુમતી, એ જ અત્યારનાં વિદુષી, સુવતા, વાત્સલ્ય, સૌજન્ય અને વિનમ્રતાની મૂર્તિ સમાં સાધ્વીજી શ્રી મૃગાવતીશ્રીજી.
શિવકુંવરબહેનના દુ:ખનો અને એમની અસહાયતાનો કોઈ આરો ન હતો. પણ સોનું અગ્નિમાં તપીને વધારે તેજસ્વી બને છે, એમ દુઃખના તાપમાં માનવીનું હીર વધારે પ્રકાશી ઊઠે છે. અણીને વખતે શિવકુંવરબહેને પોતાના મનને બનાવી દીધું એમનાં રોમરોમમાં સૌરાષ્ટ્રની ધરતીનું ખમીર અને અંતરમાં ધર્મભાવનાનું તેજ ભર્યું હતું. વિમાસણ કે હતાશામાં વધુ અટવાયા વગર એમણે ઉત્કૃષ્ટ મંગલમય ધર્મનું શરણ સ્વીકારીને જીવનને ધર્મમંગલમય બનાવવાનો સંકલ્પ કરી લીધો. અને રખેને એ સંકલ્પ ઢીલો પડી જાય કે એ સંકલ્પના અમલમાં મોડું થઇ જાય
મહત્તરા શ્રી મૃગાવતીશ્રીજી
૧૩૯
