________________
કંઇક પ્રાપ્ત કરીને જ જવું છે ] મહેન્દ્રકુમાર મસ્ત
વલ્લભ સ્મારકના રૂપમાં એક વિશુદ્ધ ભારતીય વિદ્યામંદિરના પ્રેરક પૂજય મહત્તરા મૃગાવતીજી મહારાજ હતાં. ભારતીય વિદ્યાઓ, વાડ્મય, ઇતિહાસ, સંશોધન અને શિક્ષણનું આ ધામ અનન્ય બની રહેશે.
જૈન ધર્મના સિદ્ધાંતો પ્રત્યે પૂર્ણ રૂપે સમર્પિત જીવન, કઠોર સાધના, તપ અને ત્યાગથી મૃગાવતીજીનું વ્યક્તિત્વ એવું પ્રખર અને તેજસ્વી બન્યું હતું કે, એમણે હાથમાં લીધેલ કાર્યોને અચૂક સફળતા મળતી. એમના સ્વભાવમાં નેતૃત્વ અને મનોબળની અદ્ભુત ક્ષમતા હતી. તેઓ જૈન શ્વેતામ્બર સમાજનાં સાધ્વી હતાં, છતાં એમના સંપર્કમાં આવનાર સૌ કોઇ એમનાથી ખૂબ જ પ્રભાવિત થતાં હતાં. એમના વરદ આશીર્વાદમાં સૌનાં દુ:ખ અને દારિદ્રયને દૂર કરવાની અદ્ભુત શક્તિ હતી. તેઓ આબાલવૃદ્ધ સૌમાં અતિ પ્રિય હતાં.
અનેક શૈક્ષણિક, સામાજિક અને સાંસ્કૃતિક સંસ્થાઓનાં પ્રણેતા પૂજય મૃગાવતીજી જયાં જયાં ગયાં ત્યાં એમના જીવનની મહાનતા અને પવિત્રતાથી પ્રભાવિત થઇ લોકો સમાજ કલ્યાણાર્થે બધું ન્યોછાવર કરી દેતા હતા. ધાર્મિક અને સામાજિક ક્ષેત્રમાં એમણે રૂઢિવાદને છોડી પારંપરિક માન્યતાઓને વર્તમાન સંદર્ભમાં પ્રસ્તુત કરી હતી. સ્વદેશી આંદોલનના સમર્થનમાં તેઓ જીવનભર ખાદીનાં વસ્ત્રો ધારણ કરતાં હતાં.
તેમણે અનેક લોકોને પ્રતિબોધ આપી ધાર્મિક જીવન જીવવા પ્રેરિત કર્યા હતા. સંગઠન, શિક્ષણ, સેવા, શાકાહારનો પ્રચાર, અહિંસક જીવન, મધ્યમ વર્ગનું ઉત્થાન, સત્સાહિત્યનું પ્રકાશન અને પ્રસાર જેવાં અનેક કાર્યો માટે પ્રેરણા આપી એમણે સમાજના હિતના પાયા મજબૂત કર્યા છે.
જૈન કૉલેજ, અંબાલા માટે એમણે કાયમી ફંડની સ્થાપના કરવા પ્રેરણા આપી હતી. દિલ્હીનું પદ્માવતીદેવીનું મંદિર એમની સૂઝસમજનું આદર્શ ઉદાહરણ બની રહેશે. લહરા ગુરુધામ તીર્થનું નિર્માણ તથા બેંગલોરમાં વલ્લભ જન્મ શતાબ્દીનું આયોજન એમની અનન્ય ગુરુભક્તિનાં જીવંત ઉદાહરણ છે.
સર્વ ધર્મ કોન્ફરન્સ-કલકત્તા અને રાષ્ટ્રીય સર્વોદય સંમેલન-ઝરિયામાં એમનાં મનનીય વ્યાખ્યાનો થયાં. બેંગલોરની યુનિવર્સિટીમાં અધ્યાત્મ અને ધર્મની આવશ્યકતા અંગેના સેમિનારમાં પ્રવચન આપવા એમને નિમંત્રવામાં આવ્યાં હતાં.
થોડા સમયથી મૃગાવતીજી અને વલ્લભ સ્મારક એકમેકના પર્યાયરૂપ બની ગયાં હતાં. ભવિષ્યમાં એ સંસ્થા પોતાનું મસ્તક ઉન્નત કરી સંસારમાં પોતાની ભવ્યતાની ચરમ સીમાનો સ્પર્શ કરશે અને યુગો સુધી સાધ્વીજીની યશોગાથાનું ગાન કરતી રહેશે.
‘જીવનમાં કઈંક મેળવીને, કઈંક પ્રાપ્ત કરીને જ જવું છે'... દિલ્હીના ઉપાશ્રયમાં પૂજય મહત્તરા સાધ્વી મૃગાવતીશ્રીજી દ્વારા ઉચ્ચારાયેલા આ શબ્દો આજ પણ કાનમાં ગુંજે છે. જીવન શું છે? યોગ શું છે? આધ્યાત્મિક વિકાસ શું છે? શરીર અને આત્મા વચ્ચે શો ભેદ છે? આ વિષય પર મહત્તરાજી અસ્ખલિત પ્રવચન આપી રહ્યાં હતાં એ દૃશ્ય મારી નજર સામે આજે પણ તાજું છે.
કુંડલિની યોગ અને તેને જાગૃત કરવા તથા સાચા સુખની અનુભૂતિ સુધી પહોંચવા વિશે તેઓ અધિકારથી બોલી રહ્યાં હતાં. ભગવાન પાર્શ્વનાથની પ્રતિમા ઉપર નાગની ફેણને પ્રભુની જાગૃત કુંડલિનીના પ્રતીકના રૂપમાં મૃગાવતીજી જોતાં હતાં. પ્રબુદ્ધ શ્રોતાઓને તેઓ પોતાની પાસે જે કંઇ હતું તે બધું સમજાવી રહ્યાં હતાં. પોતે જે પ્રાપ્ત કર્યું હતું તે લૂંટાવી રહ્યાં હતાં.
મહત્તરા શ્રી મૃગાવતીશ્રીજી
