________________
યુગપ્રણેતા મૃગાવતીજી
સત્યપાલ જૈન
દીવો પ્રકાશ આપે છે, વૃક્ષ છાંયડો આપે છે. સરોવર તરસ છીપાવે છે અને જ્ઞાની પુરુષો જ્ઞાન આપે છે અને માર્ગદર્શક બને છે. માત્ર જ્ઞાન વડે જ નહિ પરંતુ પોતાના આચરણ અને મૂદુ વાણી, પવિત્રતા અને ઉચ્ચ ધ્યેયો વડે તેઓ બીજાના પથપ્રદર્શક બને છે.
આજે કથની અને કરણી વચ્ચેનો સુમેળ ઓછી જગ્યાએ જોવા મળે છે. જ્ઞાન જીવનને સ્પર્શી શકે, આદર્શો આચરણમાં મૂકી શકાય ત્યારે બહુમુખી પ્રતિભાયુકત જે જ્ઞાનગુણસંપન્ન જીવન તૈયાર થાય છે તેવું મહત્તરાજી જેવામાં જોવા મળ્યું છે.
આત્મકલ્યાણની સાથોસાથ માનવસમાજની સેવાનો સમન્વય મૃગાવતીજીમાં અજોડ રીતે જોવા મળતો હતો.
એમનામાં દાદા ગુરુદેવ શ્રી વિજયાનંદસૂરીશ્વરજી મહારાજ જેવી નીડરતા, વીરતા અને તેજ હતાં. પંજાબકેસરી ! યુગવીર આચાર્ય શ્રી વિજયવલ્લભસૂરિજી મહારાજના જીવનની પૂર્તિરૂપ મૃગાવતીજીનું જીવન હતું.
મૃગાવતીજીની વિદ્રતા અને આત્મિક શકિતનું માપ કાઢવાનું કાર્ય સરળ નથી. ક્રાંતિની કાંતિ એમના ચહેરા પર દેખાઈ આવતી હતી. સામાજિક કુરિવાજો, આડંબર અને વ્યર્થ ખરચાઓ સામે એમણે સૌને સાવચેત કર્યા હતા. જીવનમાં સાદાઈ અને ત્યાગને સ્થાપિત કરવા એમણે ખાસ આગ્રહ સેવ્યો હતો. મૃગાવતીજી શ્રી આત્મવલ્લભ- સમુદ્ર પરંપરાના તેજસ્વી સાધ્વીરત્ન હતાં. જિનશાસનરત્ન શાંતમૂર્તિ શ્રી વિજયસમુદ્રસૂરિ મહારાજના જીવનમાંથી એમણે સરળતા, ગંભીરતા, અને આત્મચિંતન જેવા ગુણો ગ્રહણ કર્યા હતા. મૃગાવતીજી હમેશાં સૌને સ્વાધ્યાય અને મૌન સાધના માટે પ્રેરણા આપતા હતા.
કુદરતી ઉપચાર અને ભારતીય ઉપચાર પદ્ધતિમાં એમને અટલ વિશ્વાસ હતો. માનસિક રોગોમાં આધ્યાત્મિક રીતથી ઉપચાર કરવાની સલાહ આપતાં હતાં.
મૃગાવતીજીના જીવન ઉપર મહાત્મા ગાંધીજીના વિચારોનો પ્રભાવ પણ જોવા મળતો. પોતાના આલોચકોની વાત તેઓ ધ્યાનપૂર્વક સાંભળતાં, સ્વીકારતાં અને એ અંગે મનન કરતાં.
વર્તમાન આચાર્ય શ્રી વિજયઈન્દ્રદિનસૂરીશ્વરજી મહારાજનાં તેઓ આજ્ઞાવર્તિની હતાં. વિનમ્રભાવથી પોતાનાં કાર્યોનો યશ તેઓ આચાર્યશ્રીને અર્પણ કરતાં હતાં.
પૂજય મૃગાવતીજીના ચરણકમળમાં કોટિ કોટિ વંદન કરું છું.
*
મહત્તરા શ્રી મગાવતીશ્રીજી
*
