________________
શ્રીમતી નિર્મલા ઉદાણી-મદન
પયુષણ પર્વ નિમિત્તે હું મૂગાવતીશ્રીજીનાં દર્શન કરવા પ્રથમ વાર ગઇ હતી, ત્યારે તેઓ “ધર્મલાભ'શબ્દથી આશીર્વચન દઈ રહ્યાં હતાં. એમની આંખો પરથી મારી નજર અન્યત્ર ગઇ જ નહિ. એ આંખોમાંથી કરુણા વરસી રહી હતી, એ આંખોમાં એક પ્રકારની અનુપમ, અસામાન્ય સાંત્વના ભરપૂર હતી. - મૃગાવતીજી મહારાજનાં પ્રવચનોમાં કદી પણ અન્ય ધર્મની નિંદા સાંભળવા ન મળતી, અન્ય ધર્મ પ્રત્યે હમેશાં સહિષ્ણુતાનો, સમતાનો ભાવ જોવા મળતો.એવું ઘણી જગ્યાએ જોવા મળે છે કે લોકો સ્વમતના સમર્થન માટે અન્ય મતનું ખંડન કરે છે. પરંતુ મહારાજ સાહેબ કદી કોઇની નિંદા ન કરતાં. આ વાતની મારા મન ઉપર ખૂબ ઊંડી છાપ પડી છે. એમની પાસે બાળક આવે કે વૃદ્ધ આવે, ગરીબ આવે કે અમીર આવે, બધાને એમના સદ્ભાવનો પૂરો લાભ મળતો. આ બાબતથી હું ખૂબ રાજી થઈ છું.
એમની આચારસંહિતામાં દઢતા, આજના પરિવર્તનશીલ સમાજમાં બહુ જ નોંધપાત્ર ઘટના છે. શ્રી મહાવીર પ્રભુના શાસનમાં જે આચારસંહિતા નિર્ધારિત છે, એમાં કોઈ ફેરફાર કરવાની જરૂર નથી એવું મહતરાજી દઢપણે માનતાં એમનું જીવન પણ એ આચાર–સંહિતાના આદર્શ દષ્ટાંત જેવું હતું. એમના સ્વભાવની સૌમ્યતા, આર્દ્રતા, વિનમ્રતા અને વ્યવહારમાં તેજસ્વિતા એ બધું આચારની દઢતા અને વ્યવહારશુદ્ધિને કારણે પરિપૂર્ણ હતું એમ હું માનું છું. -
કોઈ પણ સાધુ કે સાધ્વી સમાજની જરૂરિયાતોથી કયારેય અપિરિચિત ન રહી શકે. જો એમ થાય તો ધર્મનાં મૂળ ઊંડાં નથી જઈ શકતાં. વર્તમાન સમાજની બધી આવશ્યકતાઓ આકાંક્ષાઓ અને અભિલાષાઓને ધ્યાનમાં રાખી વલ્લભ સ્મારકનું નિર્માણ થઇ રહ્યું છે. સ્મારકના કામમાં તો મૃગાવતીજીનું યોગદાન છે જ, ઉપરાંત એમાં પ્રાણ પૂરવામાં પણ મહત્ત્વનો ભાગ મહારાજીએ ભજવ્યો છે. સ્મારક દ્વારા ધર્મ અને ભાવનાનો વિકાસ, જૈન ધર્મનાં અધ્યયન અને શોધકાર્ય માટે સુવિધા, પ્રાચીન જૈન સાહિત્યના સંગ્રહની વ્યવસ્થા અને આસપાસના ગ્રામવિસ્તાર માટે શિક્ષણ, સ્વા અને કલ્યાણકારી પ્રવૃત્તિઓનું નિર્માણ કરવું વગેરેમાં એમનો મહત્તમ ફાળો હતો.
બીજી એક વાતનો મારા પર ખૂબ પ્રભાવ પડયો છે. સાધ્વી હોવા છતાં મૃગાવતી'માં રાષ્ટ્રીય ભાવના પ્રચુર હતી. એમણે ૧૯૪૨ના સ્વાતંત્ર્ય આંદોલન પછી હમેશાં ખાદી પહેરી. ખાદી પાછળ જે ભાવ છે એનો આદર કર્યો અને સૌથી મોટી વાત તો એ હતી કે જે ખાદી પહેરે તેની પાસેથી જ તેઓ ખાદી વહોરતા. મારા જેવી મહિલાને એ સૌભાગ્ય પ્રાપ્ત નહોતું થયું.
મહત્તરા શ્રી મૃગાવતીશ્રીજી
