________________
સુખદ સંસ્મરણ
] પૂ. ચિત્રભાનુજી
માનવજીવન એક યાત્રા છે, પરમાત્મા પ્રતિનું પ્રયાણ છે. આ યાત્રામાં આપણે કેટલાં બધાંને મળીએ છીએ અને વિખૂટાં પડીએ છીએ. પરંતુ કેટલાંક મિલન એવાં હોય છે જે મન પર ચિરકાળ સુધી પુણ્યના પ્રકાશની છાપ મૂકી જાય છે. એવું જ એક મિલન હતું મહત્તરા સાધ્વીજી શ્રી મૃગાવતીજી સાથેનું, જે વિસરાયું વિસરાય તેમ નથી.
સાધ્વીજી શ્રી શીલવતીશ્રીજી અને સાધ્વીજી શ્રી મૃગાવતીજીનું ચાતુર્માસ મુંબઇમાં હતું. એ દરમ્યાન સાધ્વી શ્રી શીલવતીજીનું સ્વાસ્થ્ય લથડયું. હું અવારનવાર તેમની શાતા પૂછવા માટે જતો. એક સવારે સમાચાર મળ્યા કે તેમની તબિયત વધારે ગંભીર છે, હું તેમની પાસે પહોંચી ગયો. મેં જોયું કે, બીમાર હોવા છતાં તેમના મુખ પર અવર્ણનીય શાંતિ હતી. તેમની બાજુમાં સાધ્વી મૃગાવતીજી બેઠાં હતાં. સૌનાં મુખ પર ચિંતા હતી. આસપાસ સાધ્વી સુવ્રતાશ્રીજી, સુજયેષ્ઠાશ્રીજી આદિ તારામંડળની જેમ બેઠાં હતાં.
સાધ્વી શ્રી શીલવતીજી જેટલાં વત્સલ હતાં, તેટલાં વીર પણ હતાં. તેમણે મને કહ્યું, ‘શું દેહ કોઇનો શાશ્વત રહ્યો છે અને આત્મા કોઇનો મર્યો છે? પણ મારાં આ મૃગાવતીજી કેવાં ઢીલાં થઇ ગયાં છે. તમે તો મારા ધર્મના પુત્ર જેવા છો, એક ભાઇ તરીકે તમારે તેને હિંમત આપવાની છે. અને એનું ધ્યાન રાખવાનું છે.’
મેં કહ્યું, ‘ આપ ચિંતા ન કરો. તે એટલાં કોમળ અને દિલનાં દયાળું છે. જે કોઇનુંય દુ:ખ જોઇ ના શકે તેં માતાની વેદના તે કેમ જોઇ શકે? એ જેટલાં કરુણામાં કોમળ છે એટલાં જ સંયમપાલનમાં કઠોર છે'.
થોડા વખત પછી નવકારમંત્રની આરાધના સાથે સાધ્વીજી શ્રી શીલવતીજી સમાધિપૂર્વક કાળધર્મ પામ્યાં. સાધ્વીશ્રી મૃગાવતીજીની તેજસ્વિતા અદ્ભુત હતી. અમે અવારનવાર જ્ઞાનગોષ્ઠિ માટે મળતાં. એક વાર પૂજય મુનિરાજ પુણ્યવિજયજી મહારાજ અને મારું પ્રવચન વરલીમાં સાથે હતું. સાધ્વી શ્રી મૃગાવતીજી પણ પ્રવચનમાં આવ્યાં
હતાં.
પ્રવચનને અંતે મેં પૂજય મુનિ પુણ્યવિજયજી મહારાજને કહ્યું, ‘જો, જો, તમારા આટલા સાધુઓ જે નહિ કરી શકે તેવું મહાન કાર્ય, મને વિશ્વાસ છે કે આ શાંત દેખાતાં સાધ્વીશ્રી મૃગાવતીજી કરશે.'
એ વાતને વર્ષો વીતી ગયાં. સાધ્વીજી શ્રી મૃગાવતીજી દક્ષિણ ભારતમાં વિહાર કરતાં હતાં અને હું અમેરિકાના ન્યૂ યૉર્ક સ્ટેટ યુનિવર્સિટીમાં તત્ત્વજ્ઞાનનું અધ્યાપન કાર્ય કરતો હતો. દર વર્ષે રજાઓમાં થોડાક વિદ્યાર્થીઓને લઇને ભારતદર્શને આવતો અને પાલિતાણા- શત્રુંજય, આબુ, રાણકપુર વગેરે સ્થળે ધ્યાન શિબિર રાખતો.
એક વાર એ અરસામાં અમારો વાર્તાલાપ શ્રીમતી ઇંદિરા ગાંધી સાથે દિલ્હીમાં ગોઠવાયો હતો. સમાચાર છાપાઓમાં આવતાં દિલ્હી સંઘે એ સાધક ભાઇબહેનોનાં સ્વાગત માટે એક વિશિષ્ટ કાર્યક્રમ ગોઠવ્યો હતો. શ્રી આત્મવલ્લભ જૈન સ્મારકના મંત્રી શ્રી રાજકુમાર ખૈરાયતીલાલે એ યાત્રિકો માટે પ્રીતિભોજન ગોઠવ્યું હતું. તે વખતે ખબર પડી કે, મારા ચિરપરિચિત તેજસ્વી સાધ્વી શ્રી મૃગાવતીજી ત્યાં છે.
સાધ્વી મૃગાવતીજી પોતાનાં શિષ્યા સુજયેષ્ઠા, સુવ્રતા, સુયશા અને સુપ્રજ્ઞા સાધ્વીજી સાથે જયાં બિરાજતાં હતાં, ત્યાં અમે ગયાં. ઘણાં વર્ષો બાદ અમે મળ્યાં હોવાથી કેટલીક વાતો થઇ, એમણે સહજ જિજ્ઞાસાથી પૂછયું, “આ બધાં શાકાહારી છે?” મેં કહ્યું, ‘હા. પણ તમે એમને જ પૂછોને !'
એમની આ જિજ્ઞાસા પાછળ ઊંડી ધર્મભાવના હતી. તેથી એમણે કેટલાક પ્રશ્નો તેમની શિષ્યા દ્વારા અંગ્રેજીમાં પૂછાવ્યાં અને એના ઉત્તર મળી ગયા. એમને જયારે ખબર પડી કે, આ જૈન ઇન્ટરનેશનલ મેડિટેશનના સાધકો
મહત્તરા શ્રી મગાવતીથીજી
૩૯
